UseCase Diagram
یوزکیسها رفتار سیستم را از دید ناظر بیرونی نشان می دهند. منظور از ناظر بیرونی هر چیزی است که در بیرون از سیستم قرار دارد و با سیستم در تعامل است. ناظر بیرونی ممکن است یک شخص، یک سیستم اطلاعاتی دیگر یا یک وسیله سخت افزاری باشد.
یوزکیس خلاصه ای از سناریو است که یک وظیفه یا هدفی خاص را مشخص می کند. در نمودار یوزکیس بجای تاکید بر چگونگی انجام یک وظیفه (How) بر روی خود اهداف یا وظایف (What) تاکید میشود.
مثال: کلینیک پزشکی
سناریو: بیمار به کلینیک مراجعه میکند و یک وقت برای checkup سالیانه می خواهد. منشی اولین زمان خالی را از لیست قرارهای پزشکی پیدا کرده آن زمان را به بیمار اعلام میکند.
عناصر عمده نمودار یوزکیسها عبارتند از اکتور، یوزکیس و رابطه :
یوزکیس که با یک بیضی نشان داده میشود یک وظیفه در سیستم را نشان می دهد که از دید کاربران قابل مشاهده است.
اکتور که به شکل یک آدمک نشان داده می شود، به همه آنهایی گفته می شود که در بیرون از سیستم هستند و با سیستم ارتباط اطلاعاتی دارند.
رابطه، به صورت جریان بین اکتورها و یوزکیسها نشان داده می شود و نوع و نحوه تعامل اجزای نمودار را با همدیگر نشان می دهد.
تذکر1: یک اکتور در نمودار یوزکیسها، شخص کاربر را نشان نمیدهد بلکه،ر ُل یا نقشی را نشان می دهد که یک کاربر می تواند داشته باشد. مثلا یک کتابدار ممکن است کار مربوط به تحویلدار کتاب را هم انجام دهد، ولی هنگام انجام هر یک از آن کارها نقش متفاوتی را انجام می دهد که هر نقش با یک اکتور نمایش داده می شود.
تذکر 2: رابطه بین یک اکتور و یک یوزکیس بدین معنی نیست که حتما شخصی در آن رل مبادله ای انجام می دهد بلکه به این معناست که ممکن است نوعی وابستگی بین آنها باشد.
مثال: کلینیک پزشکی
سناریو
همانطور که یک شی یک نمونه از یک کلاس است، یک سناریو یک نمونه از یک یوزکیس است.
سناریو تعاملات ممکن بین سیستم و مردم یا اشیای بیرونی برای انجام وظیفه ای خاص را نشان می دهد. تعاملات را می توان با استفاده از پیغامهای رد و بدل شده نشان داد. معمولا روند انجام یک وظیفه ممکن است به صورتهای مختلفی باشد که هر یک از آنها را یک سناریوی آن وظیفه می نامند.
مثال ماشین ATM
مثال ماشین ATM
سناریوی نمایش حساب:
جریان اصلی : مشتری کارت خود را در دستگاه می گذارد و دستگاه از مشتری می خواهد که شماره [1]PIN را وارد کند، مشتری شماره PIN را با استفاده از صفحه کلید وارد می کند و با فشردن کلید Enter پذیرش آن را اعلام می کند حال سیستم شماره PIN مشتری را بررسی می کند و در صورت اعتبار آن، شماره پیغام ورود به سیستم را داده و صورت حساب فرد را نشان می دهد.
جریان استثنا1: مشتری هر لحظه که بخواهد می تواند با فشردن دکمه Cancel تراکنش را لغو و تمام کند.
جریان استثنا 2: مشتری می تواند قبل از فشردن دکمه Enter شماره PIN نوشته شده را پاک و یک شماره دیگر به جای آن بنویسد.
جریان استثنا 3 : اگر مشتری شماره PIN خود را اشتباهی وارد کند این وظیفه از نو آغاز می شود و در صورتی که مشتری بیش از 3 بار اشتباه کند عملیات تعلیق انجام می شود.
در سناریو موارد زیر باید مشخص شود:
یوزکیس کی و چگونه شروع و خاتمه می یابد.
چه زمانی تعامل با اکتور انجام میگیرد.
چه اشیایی و در چه زمانی مورد مبادله قرار می گیرند.
چه روالهای اصلی و چه روالهای استثنایی وجود دارد.
مرز سیستم (System Boundary)
به صورت اختیاری می توان مستطیلی دور کلیه یوزکیسهای سیستم کشید تا مرز آن سیستم را مشخص شود. این کار در سیستم های بزرگ که از زیر سیستمهای زیادی تشکیل شده است، می تواند در شناخت مرز هر یک از زیر سیستمها کمک بسیار زیادی کند.
رابطه بین یوزکیسها و اکتورها
بین یوزکیسها و اکتورها، فقط رابطه Association می تواند برقرار باشد. هر نوع تعامل اکتورها با یوزکیسها را Association می نامند. این رابطه با یک خط معمولی نشان داده می شود.
رابطه بین یوزکیسها :
تعمیم (Generalization)
تعمیم، نشان دهنده این است که یک یوزکیس، نوع ویژه ای از یک یوزکیس دیگر میباشد.
شمول (Include)
زمانی که می خواهیم از رفتار مشترک دو یا چند یوزکیس اصلی فاکتور بگیریم یا می خواهیم بخشی از اعمال یک یوزکیس به صورت کامپوننت پیاده سازی شود، از این رابطه استفاده می شود.
توسعه (Extend)
یک مورد کاربری احتمال دارد از یک مورد کاربری دیگری
ربطه بین اکتورها
تعمیم (Generalization)
مثال
صورت مسئله
هدف از سیستم تعمیرگاه فراهم نمودن مدیریتی کارا برای همه جنبه های چرخه سرویس دهی و تعمیر از تعریف کارهای مورد نیاز مشتریان گرفته تا خاتمه یافتن این کارها است. سیستم باید تسهیلات زیر را ارائه نماید:
رزرو کارها( شامل سرویس و تعمیر)
شناسائی قطعات یدکی مورد نیاز و درخواست آنها
زمانبندی کارها
مثال (ادامه)
ثبت جزئیات کارهای انجام شده
مسائل مربوط به اتمام یک کار: مانند تحویل ماشین و محاسبه هزینه کار
اینجا کارها بر دو نوعند: معمولی و اولویت دار
صورت مسئله…
مثال (ادامه)
1) شناسائی عوامل
مثال (ادامه)
2) شناسائی موارد کاربری
مثال (ادامه)
3) ایجاد نمودار موارد کاربری
مثال (ادامه)
4) تشریح موارد کاربری