پاورپوینت دروغ

1

2
دروغ

3
بهترین جوان های هر کشور ، جوان هایی هستند که صاحب فکر و با اندیشه باشند .

4
فهرست مطالب
درس هشتم : دروغ
تعریف
اقسام دروغ
دروغ از منظر آیات
دروغ از منظر روایات
قبح عقلی دروغ
موارد جواز دروغ
ریشه های درونی دروغ
پیامدهای دنیوی و اخروی دروغ
راه درمان
اخلاق

5
تعریف
در لغت
در اصطلاح
مترادف با کذب ، افترا
متضاد با صدق ، راستی
خبر مخالف با واقع
اخلاق
درس هشتم : دروغ

6
اقسام دروغ
اخلاق
نوشتاری
اشاره ای
گفتاری
نظریه فقها
درس هشتم : دروغ

7
اقسام دروغ
دروغ در گفتار
نظریه دانشمندان
دروغ در نیت
دروغ در عزم
دروغ در وفا به عزم
دروغ در مقامات دین
دروغ در اعمال
اخلاق
درس هشتم : دروغ

8
دروغ از منظر آیات
…اِنَّ اللَّهَ لاَ یَهْدِی مَنْ هُوَ کَاذِبٌ کَفَّارٌ. ﴿ زمر: 3 ﴾
خداوند آن کس را که دروغگو و کفران کننده است هرگز هدایت نمی کند.

…اِنَّ اللَّهَ لاَ یَهْدِی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کَذَّابٌ. ﴿غافر :28 ﴾
خداوند کسی را که اسرافکار و بسیار دروغگوست هدایت نمی کند.

…اَنَّ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَیْهِ اِن کَانَ مِنَ الْکَاذِبِینَ. ﴿ نور : 7 ﴾
لعنت خدا بر او باد اگر از دروغگویان باشد.

…فَنَجْعَلْ لَعْنَهَ اللّهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ. ﴿آل عمران :61﴾
پس آنگاه لعنت خدا را بر دروغگویان قرار می دهیم.
اخلاق
درس هشتم : دروغ

9
دروغ از منظر روایات
از رسول خدا ( صلی الله علیه و آله ) :
المومن اذاکذب بغیر عذره سبعون الف ملک و خرج من قلبه نَتُنٌ حتی یبلغ العرش فیلعنه حمله العرش. [ مستدرک الوسائل ، ج 9 ، باب تحریم الکذب ، ص 86 ]
هرگاه شخص مومن بدون عذر دروغ بگوید ( و از این گناه بزرگ توبه نکند ) ، هفتاد هزار فرشته او را لعنت می کنند و از دل او بوی تعفنی بلند می شود که تا عرش می رسد ، آنگاه حاملان عرش الهی نیز او را لعنت می کنند.
اخلاق
درس هشتم : دروغ

10
دروغ از منظر روایات
امام موسی جعفر ( علیه السلام ) :
یا هشام العاقل لایکذب و ان کان فیه هواه. [ مستدرک الوسائل ، ج9 ، باب تحریم الکذب]
ای هشام ! شخص عاقل هیچ گاه دروغ نمی گوید ، اگر چه هوای نفسش در آن دروغ باشد.

امام رضا ( علیه السلام ) فرمودند :
از رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ) پرسیدند ؟
سئل رسول الله یکون المومن جبانا ؟ قال نعم . قیل : و یکون بخیلا ؟ قال نعم . قیل : و یکون کذابا ؟ قال : لا . [ وسائل الشیعه ، ج 3 ، باب تحریم الکذب ]
آیا می شود مومن ترسو باشد ؟ فرمود : آری ، عرض کرد ند : بخیل می باشد ؟ فرمودند : بلی . عرض کردند : دروغگو می باشد ؟ فرمودند : نه .
اخلاق
درس هشتم : دروغ

11
قبح عقلی دروغ
هر انسانی از این که به او دروغ گفته شود ناخشنود می گردد.
این ناراحتی و بیزاری از سرشت پاک بشری حاصل می شود.
دروغ انحراف از صراط مستقیم فطرت و خلقت است.
دروغگویی ریشه ی فضیلت و سجایای انسانی را می سوزاند.
دروغگویی امنیت اخلاقی و قضایی و اقتصادی را متزلزل می کند.
دروغگویی مردم را نسبت به یکدیگر بدبین می کند .
دروغگویی موجب سلب اعتماد است.
اخلاق
درس هشتم : دروغ

12
اَشکال دروغ
دروغ در دعوت ها و تعارف ها
غالب مردم از دروغ بودن این نوع غافلند و به راحتی آن را مورد استعمال قرار می دهند . مانند : ورود شخصی به منزل ، در حالی که گرسنه است و در پاسخ تعارف بگویید : میل ندارم.

دروغ در نقل و گفتار و رفتار دیگران
به دامنه گناه بهتان کشیده می شود . بدترین نوع آن دروغ بستن به خدا و پیامبر ( صلی الله علیه و آله ) و امامان ( علیهم السلام ) است.
امام صادق ( علیه السلام ) می فرمایند :
الکذب علی الله و علی رسوله و علی الاوصیاء من الکبائر.
[ وسائل الشیعه ، ج 12 ، ح 16224 ، ، ص 249 ، باب تحریم الکذب علی الله و رسوله ]
دروغ بستن به خدا و پیغمبر خدا و امامان از گناهان بزرگ است.
اخلاق
درس هشتم : دروغ

13
اَشکال دروغ
سوگند دروغ
امام صادق ( علیه السلام ) :
من قال علم الله ما لم یعلم اهتز العرش اعظما له. [ اصول کافی ، ج 7 ، ص 437 ، ح 3 ،باب اخر ]
کسی که می گوید خدا می داند ؛ ولی خداوند خلاف آن را می داند ، عرش الهی به سبب عظمت خداوند به لرزه در می آید.

سوگند دروغ در معاملات
حضرت رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ) :
کسی که متاع خود را به قسم دروغ بفروشد از جمله ی کسانی است که خدای تعالی در روز قیامت با او سخن نمی گوید و نظر رحمت بر او نمی افکند و عمل او را قبول نمی کند.
اخلاق
درس هشتم : دروغ

14
اَشکال دروغ
وعده ی دروغ
رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ) :
ثلاث من کن فیه کان منافق و ان صام و زعم انه مسلم اذا ائتمن خان و اذا حدَث کذب و اذا وعد اخلف. [ اصول کافی ، ج 2 ، باب فی اصول الکفر و ارکانه ]
سه خصلت است که در هر کس باشد او منافق است اگر چه روزه بگیرد و نماز بخواند و خیال کند که مسلمان است ، آن خصلت ها عبارتند از این که در سخن دروغ گوید ، هنگامی که وعده دهد عمل نکند و چون مورد اطمینان قرار گیرد ، خیانت کند .

گواهی دروغ
پیامبر اعظم ( صلی الله علیه و آله ) فرمودند :
ان الشهاده الزور تعادل الشرک بالله تعالی . [ مستدرک الوسائل ، ج 17 ، ص 416 ، باب تحریم شهاده الزور ]
همانا شهادت دروغ برابر شرک به خداوند است.
اخلاق
درس هشتم : دروغ

15
اَشکال دروغ
دروغ به شوخی
امام علی ( علیه السلام ) :
لا یجد عبد طعم لایمان حتی یترک الکذب هزله و جَدَه. [ اصول کافی ، ج2 ، ص 338 ، باب الکذب ]
هیچ بنده ای مزه ی ایمان را نخواهد چشید ، مگر این که دروغ را چه به صورت شوخی و چه جدی ترک کند.

مبالغه ، کنایه ، مثل و حکایت

کتمان شهادت

دروغ مصلحت آمیز
پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله ) به امام علی ( علیه السلام ) وصیت فرمودند :
ان الله احب الکذب فی الصلاح و ابغض الصدق فی الفساد. [ ویائل الشیعه ، ج 12 ، ص 252 ، باب جواز الکذب فی الاصلاح … ]
همان خداوند دروغ به مصلحت و خیر را دوست دارد و از راستی که فساد در پی داشته باشد ، متنفر است.
اخلاق
درس هشتم : دروغ

16
اَشکال دروغ
امام صادق ( علیه السلام ) :
المصلح لیس بکذاب . [ اصول کافی ، ج2 ، باب الکذب ]
اصلاح گر سرشت دروغ گویی ندارد.

مصلحت نباید با منفعت اشتباه شود.
مصلحت : رعایت حقیقت
منفعت : رعایت سود
امیرالمومنین (علیه السلام ) :
علامه الایمان ان توثر الصدق حیث یضرک علی الکذب حیث ینفعک .
[ وسائل الشیعه ، ج 12 ، ص255 ، باب جواز الکذب فی الاصلاح…]
نشانه ی ایمان آن است که راستی زیان رساننده به تو را بر دروغی که به تو نفع می رساند ، مقدم داری .
اخلاق
نکته :
درس هشتم : دروغ

17
موارد جواز دروغ
ترک دروغ موجب مفسده ای شود . مثلا به خطر افتادن جان مسلمانی
اصلاح بین دو شخص یا دوگروه از مسلمانان
جهاد و جنگ در راه دین . مانند پیروزی بر دشمن و ترساندن ا و
دروغ مرد برای راضی کردن همسرش

ضرورت ها امور ممنوع را مجاز می سازند . یعنی وقتی انسان بین دو امر ممنوع قرار گیرد ( بد و بدتر ) عقل و شرع حکم به انتخاب بد می کنند و این به معنای خوب شدن امر ممنوع و بد نیست.
اخلاق
نکته :
درس هشتم : دروغ

18
توریه
کلامی که از آن دو معنا فهمیده می شود ، یکی معنای ظاهری که ذهن شنونده به سرعت به آن منتقل می شود و دیگری معنای نهایی و ناپیدا ، که مقصود اصلی گوینده است و ذهن شنونده به آن منتقل نمی شود.

مثلا : ظالمی از مکان شخصی سوال می کند . در جواب گفته می شود: خدا بهتر می داند کجاست، عالم الغیب خداست ، سراغ او را در مسجد بگیر.

فایده توریه : ذهن انسان عادت به دروغ گفتن نمی کند.
اخلاق
درس هشتم : دروغ

19
ریشه های درونی دروغ
دشمنی
حسد
خشم و عصبانیت
علاقه به مال دنیا ( حب مال )
علاقه به مقام و جایگاه دنیایی ( حب جاه )
علاقه به افراد ( برای جلب نظر )

نکته : از نظر دانشمندان دروغ با تمام نیروهای نفسانی ارتباط دارد نه فقط با یک نیروی خاص . همچون ارتباط با غضب ، شهوت و …
اخلاق
درس هشتم : دروغ

20
پیامدهای دنیوی و اخروی دروغگویی
نابودی ایمان
امام باقر (علیه السلام ) :
ان الکذب هوالخراب الایمان. [ اصول کافی ، ج2 ، ص 339 ، ح4]
امام علی (علیه السلام ) :
جانبوا الکذب فانه یجانب الایمان. [ وسائل الشیعه ، ج 12 ، ص 1246 ، ح 16216 ، با ب تحریم الکذب]
بپرهیزید از دروغ که ایمان را دور می کند.

محرومیت از هدایت الهی
اِنَّ اللَّهَ لاَ یَهْدِی مَنْ هُوَ کَاذِبٌ کَفَّارٌ. ﴿ زمر : 3 ﴾
خداوند آن کس را که دروغگو و کفران کننده است هرگز هدایت نمی کند.

اخلاق
درس هشتم : دروغ

21
زمینه سازی کفر و نفاق
امام علی(علیه السلام ) :
الکذب یوٌدی الی النفاق. [ غررالحکم ، ص 220 ، آثار المتعدد الکذب ]
دروغ انسان را به نفاق می کشاند.

تضعیف جوانمردی و مروت
پیامبر ( صلی الله علیه و آله ) :
اقل الناس مروّه من کان کاذبا. [ مستدرک الوسائل ، ج9 ، ص87 ، باب تحریم الکذب]
جوانمردی در دروغگو از همه کمتر است.

فراموشی
امام صادق (علیه السلام ) :
ان مما اغان الله به علی الکذابین ، النسیان . [اصول کافی ، ج2 ، ص 341 ، ح15 ]
همانا از کمک هایی که خداوند برضد دروغ گویان می کند ، فراموشی است.
پیامدهای دنیوی و اخروی دروغگویی
اخلاق
درس هشتم : دروغ

22
سلب توفیق از رسیدن به برخی مقام ها و اعمال صالح
پیامبر ( صلی الله علیه و آله ) :
الکذاب لایکون صدیقا و لا شهیدا. [ مستدرک الوسائل ، ج9 ، ص 84 ، ح10280 ، باب تحریم الکذب ]
دروغگو نه در زمره ی صدیقان درآید ونه در زمره ی شهیدان.
امام صادق (علیه السلام ) :
ان الرجلَ لَیکذب الکذبه فَیُحرمَ بها صلاه اللیل حرم بما الرزق.
[ وسائل الشیعه ، ج8 ، ص 160 ، ح 10305 ، باب کراهه ترک صلاه الیل ]
همانا انسان دروغ می گوید، پس از نمازشب محروم می شود ،پس آنگاه که از نماز شب محروم شد ؛ از روزی ( گسترده که اثر نماز شب است ) محروم می شود.

کاهش ارزش اجتماعی
امام صادق (علیه السلام ) از عیسی بن مریم (علیه السلام ) نقل فرمودند :
من کثر کذبه ، ذهب بهاءه. [ اصول کافی ، ج2 ، ص341،ح13،باب الکذب]
کسی که بسیار دروغ گوید ، ارزشش نزد خدا و خلق او از بین می رود.
پیامدهای دنیوی و اخروی دروغگویی
اخلاق
درس هشتم : دروغ

23
موجب لعن خدا و فرشتگان
رسول خدا ( صلی الله علیه و آله ) می فرمایند :
فلعنه الله المرعلی الکاذب و ان کان مازحا . [ مستدرک الوسائل ، ج 11 ، ص 372 ، ح 13294 ، باب جمله مما ینبغی ترکه … ]
خداوند دروغگو را لعنت می کند ، اگر چه شوخی کرده باشد.

فقر و تنگدستی
امام علی (علیه السلام ) :
…واعتیاد الکذب یورث الفقر . [ وسائل الشیعه ، ج 15 ، ص 347 ، ح 20704 ، باب جمله مما ینبغی ترکه …]
عادت به دروغ تنگدستی را به جای می نهد.

پیامدهای دنیوی و اخروی دروغگویی
اخلاق
درس هشتم : دروغ

24
سرزنش و پشیمانی
امام علی (علیه السلام ) :
عاقبه الکذب ملامه و ندامه . [ غررالحکم ، ص221، ح4413 ،آثار المتعدده للکذب ]
سرانجام دروغ ، سرزنش و پشیمانی است.

نابودی شرم وحیاء
امام علی (علیه السلام ) :
لا حیاء ِلکذاب . [ غررالحکم ، ص221 ، ح4416 ، باب آثار متععده الکذب ]
دروغگو بی حیاست.

سرانجام همه ی دروغها عذاب الهی است.
پیامدهای دنیوی و اخروی دروغگویی
اخلاق
درس هشتم : دروغ

25
درمان
اخلاق
درس هشتم : دروغ

26
راه درمان

محرومیت از هدایت الهی ، ناتوانی از چشیدن طعم ایمان ، فروافتادن در گرداب نفاق و کفر ، مسخ شدن در روز قیامت ، سقوط در آتش ، دوری از جوانمردی و حیا، بی اعتمادی دیگران ، ذلت و … همه و همه از پیامدهای زشت دروغگویی هستند، که یادآوری آن ها شخص مبتلا را در درمان یاری می کند . چرا که غفلت و عدم توجه و تفکر در نتیجه ناپسندکاری از مهمترین عوامل گرفتاری انسان است.
وَذَکِّرْ فَاِنَّ الذِّکْرَى‏ تَنفَعُ الْمُوْمِنِینَ . ﴿ ذاریات : 55 ﴾
و پیوسته تذکر ده ، زیرا تذکر مومنان را سود می بخشد.
اخلاق
علمی :
درس هشتم : دروغ

27

قبل از برزبان آوردن کلمه ای درباره ی درستی یا نادرستی آن توجه کرد.
امام حسن عسگری ( علیه السلام ) :
قلب الاحمق فی فمه و فم الحکیم فی قلبه.
[ بحارالانوار ، ج 68 ، ص 312 ، ح 11 ، باب قول الغیر و القول الحسن …]
قلب انسان احمق در دهانش و دهان فرد حکیم در قلب اوست.
از معاشرت با دوستان دروغگو بپرهیزید؛ چرا که بسیاری از زشتی ها در اثر همنشینی با افراد ناصالح به وجود می آید.
راه درمان
اخلاق
عملی:
درس هشتم : دروغ

28
فهرست منابع
تمیمی آمدی ، عبدالواحدبن محمد: غررالحکم و دررالکلم (یک جلدی ) ، قم، انتشارات دفتر تیلیغات ، 1366.
تهرانی ، مجتبی : اخلاق الاهی ، تهران ، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385.
شبر ، عبدالله : اخلاق ، قم ، موسسه انتشارات هجرت ، 1380.
عاملی ، حر : وسائل الشیعه ( 29 جلدی ) ، قم ، موسسه آل البیت لاحیاءالتراث ، 1409 .
کردستانی ، ابوالقاسم : ده درس زندگی، تهران ، انتشارات مفید ، 1384.
کلینی ، یعقوب : الکافی ( 8 جلدی ) ، تهران ، دارالکتب الاسلامیه ، 1365.
کلانتری ارسنجانی ، علی اکبر : اخلاق و آداب دانشجویی ، قم ، دفتر نشر معارف ، 1384.
مجلسی ، محمد باقر : بحارالانوار (110 جلدی ) ، ج 68 ، بیروت، موسسه الوفاء ، 1404 .
محدث نوری : مستدرک الوسائل ( 18 جلدی ) ، موسسه آل البیت الاحیاء التراث ، 1408 .
مطهری ، مرتضی : فلسفه اخلاق ، تهران ، انتشارات صدرا ، 1368.
نراقی ، احمد : معراج السعاده ، انتشارات دهقان.
قرآن کریم
اخلاق
درس هشتم : دروغ

29

خدایا
هر چه را دوست داشتم از من گرفتی
به هر چه دل بستم دلم را شکستی
هر کجا که قلبم آرامش یافت تو مضطرب و مشوش نمودی
هر زمان به چیزی امیدوار شدم تو امیدم را کور نمودی
در جایی استقرار نیابم و به جای تو محبوبی و معشوقی نگیرم
و جز به تو به کسی دیگر و نقطه ای دیگر آرامش نیابم
تا تو را بخواهم ، تورا جویم و تو را پرستش کنم

30