فصل اول
شرکت تضامنی
نام درس : حسابداری پیشرفته (1)
تاجر شخصی است که مالکیت و اداره یک موسسه انفرادی را به عهده داردوسازمان تشکیلاتی عملیات وی ساده ترین شکل را دارد وقتی عملیات تجارتی او گسترش می یابد به سرمایه بیشتری نیاز خواهد داشت.
مقدمه :
شرکت تضامنی شرکتی است که تحت اسم مخصوص برای امور تجاری بین دویا چند نفربا مسئولیت تضامنی تشکیل می شود.
دراسم شرکت تضامنی باید عبارت شرکت تضامنی ولااقل یک نفرازشرکا ذکر شود .
شرکت تضامنی :
شرکت تضامنی اگر دارایی کافی برای تآدیه تمام قروض نداشته باشد هریک ازشرکاء شرکت مسئول پرداخت تما م قروض شرکت می باشند هرقراری بین شرکا برخلاف این باشد درمقابل اشخاص ثالث بی اثر است.
شرکت تضامنی مشابه موسسات انفرادی است بجزانکه در مالکیت های انفرادی فقط شخص مالک است که موسسه را اداره مینماید درحالی که درشرکتهای تضامنی دو یا چند نفردرمالکیت ان سهیم می باشند.
درشرکت تضامنی شرکا به صورت مختلف ظاهرمی شوند که عبارتنداز:
1. شریک فعال
2. شریک غیرفعال
3. شریک اسمی یا ظاهری
4. شریکی که فقط دستور مهاجرت دارند
5. شریک فرعی
6. شریک لفظی یا حرفی
انواع شرکاء:
در شرکت تضامنی شرکائی هستند که به طور فعال در هدایت امور تجارت مشارکت دارند که در این صورت به انها شریک فعال یا واقعی می گویند.
شریک فعال:
شرکائی هستند که در امور تجارت به طور فعال شرکت نمی نمایند که انها راشریک غیر فعال ( خفته ) مینامند.
شریک غیرفعال:
شریکی است که نام خود را به شرکت تضامنی اعطا می کند بدون آنکه مبلغی در شرکت سرمایه گذاری نماید و یا در منافع سهیم باشد.
شریک اسمی یا ظاهری :
شریکی است که مخاطره زیان را نمی پذیرد و فقط در سود شرکت مشارکت دارد.
شریکی که فقط در سود مشارکت دارد :
موقعی که شریکی با توافق، سهم سود خود در شرکت تضامنی را با شخص دیگری خارج از شرکت تسهیم نماید، شخص خارج از شرکت را شریک فرعی می نامند.
شریک فرعی :
این نوع شریک، شریک واقعی نبوده اما به طور لفظی یا کتبی و یا با جنبه رفتاری خودش را شریک معرفی می نماید، یا با آگاهی و شناخت به خودش اجازه می دهد که به عنوان یک شریک در شرکت مطرح باشد.
شریک لفظی یا حرفی :
توافقنامه یا شرکتنامه
2. تجارت
3. شرکاء
4. تسهیم سود
5. تضامن و نمایندگی تضمینی
اساس و پایه شرکت تضامنی عبارتست از:
شرکت تضامنی با امضای شرکتنامه بین اشخاص یا شرکاء موجودیت پیدا می کند در واقع شرکت تضامنی با توافق یا بیان (توافق کتبی یا شفاهی) بین چند نفر ایجاد می شود.
توافقنامه یا شرکتنامه :
شرکت تضامنی برای اینکه به طور قانونی فعالیت تجاری نماید ایجاد و تشکیل می یابد.
تجارت :
شرکت تضامنی دارای حداقل 2 نفر و حداکثر 20 نفر شریک (در بعضی از کشورها) می باشد.
شرکاء :
اصولا در شرکت تضامنی مانند سایر امور تجارتی تلاش می شود که منجر به کسب درآمد و سود شود تا آن را میان شرکاء به عنوان یک حق و حقوق مکتسب تسهیم نماید گاهی ممکن است دو و یا چند شریک از زیان معاف باشند.
تسهیم سود :
تضامن ونمایندگی تضمینی متقابل مهمترین اصل شرکت
تضامنی است وهر شریک دو وظیفه وکیل وموکل را در مقابل سایر شرکا به عهده دارد.
تضامن ونمایندگی تضمینی :
حساب سرمایه شرکاء معادل مبلغی که در شرکتنامه قید شده دردفاتر شرکت ثبت می شود.هر گونه در سرمایه می بایست در اداره ثبت شرکتها به ثبت برسد.
حساب سرمایه ثابت :
سرمایه شرکاء تنها شامل رقم مندرج درشرکت نامه نبوده و هرگونه برداشت سهم سود و زیان و پاداش وحقوق شرکاء در این حساب منظور می شود.
حساب سرمایه متغیر :
برای هر یک از شرکای شرکت تضامنی در دفاتر حساب جداگانه ای تحت عنوان " حساب جاری شرکاء " افتتاح می گردد وهرگونه برداشت سهم سود و زیان وپاداش دراین حساب منظور می شود.
حساب جاری شرکاء :
وقتی شرکتهای تضامنی دچار تنگنای مالی می شوند وشرکاء حاضر به افزایش سرمایه نمی شوند یکی از این شرکاء با توافق بقیه این مشکل را رفع می کند و به شرکت وام می دهد و در مقابل سود تضمین شده ای دریافت می کند.
حساب وام شرکاء:
در شرکت تضامنی هر ساله بخشی از سود جاری بعنوان اندوخته عمومی کنارگذارد می شود که در موقع ورود خروج شریک و یا انحلال اندوخته بین شرکاء تسهیم می شود.
حساب اندوخته عمومی:
سود و زیان به نسبت سرمایه ای که شرکاء درشرکت در اورده اند بین انها تقسیم میگردد مگر انکه شرکتنامه ترتیب دیگری را معین کرده باشد .
تسهیم سود و زیان :
مثال1:آقایان الف و ب وج تشکیل یک شرکت تضامنی الف وشرکاء را می دهند و به امر تجارت کالا می پردازند. سرمایه شرکاء به ترتیب عبارت است از : الف 1000000 ریال ب 600000 ریال و ج 400000 ریال.وضعیت سرمایه آنها در تاریخ 29/12/81 به شرح زیر می باشد:
حساب سرمایه الف
1/3/81 برداشت 200000 1/1/81 سرمایه اولیه 1000000
100000 1/9/81 سرمایه گذاری مجدد 200000 برداشت 81/7/1
100000 سرمایه گذاری مجدد 81/10/1
400000
1200000
جمع
حساب سرمایه ب
81/10/1
برداشت
100000
1/1/81
سرمایه اولیه 600000
1/2/81
سرمایه گذاری مجدد 300000
1/11/81 سرمایه گذاری مجدد 200000
1100000 100000
حساب سرمایه ج
1/1/81 سرمایه اولیه
400000
400000
حالت اول:تقسیم سودوزیان درشرکت به طورمساوی صورت پذیرد به فرض انکه سودخالص حاصل ازعملیات شرکت2400000 ریال باشد نحوه ثبت دردفاتر شرکت به شرح زیراست:
جواب)
حساب سودوزیان 2400000
حساب سرمایه الف 800000
حساب سرمایه ب 800000
حساب سرمایه ج 800000
تقسیم سود به نسبت مساوی بین شرکاء
سهم هر یک ازشرکاء 800000=3 / 2400000
حالت دوم:تقسیم سود وزیان در شرکت به یک نسبت معینی صورت پذیرد فرض کنیم تسهیم سود وزیان در شرکت فوق الذکر به ترتیب الف 2 وب 2 وج 1 باشد نحوه ثبت چنین خواهد بود:
جواب)
حساب سود و زیان 2400000
حساب سرمایه الف 960000
حساب سرمایه ب 960000
حساب سرمایه ج 480000
جواب)
5=1+2+2
سهم الف 960000=5/2*2400000
سهم ب 960000=5/2*2400000
سهم ج 480000=5/1*2400000
حالت اول :تسهیم سود وزیان در شرکت به نسبت مساوی صورت می پذیرد.
حالت دوم :تسهیم سود وزیان به یک نسبت معین صورت می پذیرد.
تسهیم سود و زیان:
تقسیم سود و زیان درشرکت به نسبت سرمایه صورت پذیرد تعیین میزان سرمایه برای تسهیم سود و زیان سه حالت دارد .
1.به نسبت سرمایه اولیه شرکاء
2.به نسبت پایان دوره مالی
3.به نسبت میانگین سرمایه ها
حالت سوم تسهیم سود و زیان:
اگر سرمایه شرکاء نامساوی باشد وتقسیم سود و زیان بین انها به طور مساوی صورت گیرد در صورت تساوی سایر شرایط حق شریکی که سرمایه زیادتری دارد از بین می رود برای رفع این مشکل به سرمایه شرکاء سود تضمین شده داده می شود.
سود تضمین شده سرمایه:
مثال2:در شرکت تضامنی احمد وشرکاء سود و زیان به نسبت احمد 5/2 ومحمود 5/2 و حامد 5/1 انجام می گیرد.سرمایه شرکاء به ترتیب 1000000 ریال و 800000 ریال و700000 ریال می باشد .
درسال7×13 سود خالص 2000000 ریال می باشد.به سرمایه شرکاء12% سود تضمین شدهداذه می شود مطلوب است تقسیم سودوزیان شرکت:
جواب)
سود تضمین شده سهم احمد 120000=12%*1000000
سود تضمین شده سهم محمود 96000=12%*800000
سود تضمین شده سهم حامد 84000=12%*700000
سود تضمین شده شرکاء 300000=84000+96000+120000بقیه سود 2100000=300000-2400000
سود سهم احمد 840000=5/2*2100000
سود سهم محمود 840000=5/2*2100000
سود سهم حامد 420000=5/1*2100000
تقسیم سود
سود تضمین شده شرکاء سود خالص 2400000
احمد 120000
محمود 96000
حامد 84000
جمع 300000
سهم سود شرکاء
احمد 84000
محمود 84000
حامد 420000
جمع 2100000
توازن 2400000
2400000
جواب)
حساب سود وزیان 2400000
سرمایه احمد 960000
سرمایه محمود 936000
سرمایه حامد 504000
960000=840000+120000
936000=840000+96000
504000=420000+84000
جواب)
برای تقسیم سود خالص بین شرکاء ابتدا پاداش را ازسود
خالص کسر میکنیم و اگر سود تضمین شده داشته باشیم بعد
از پاداش سود تضمین شده را از سود خالص کسر میکنیم وما بقی بین شرکاء تقسیم می شود ./
سود خالص:
مثال3: فرض کنیم در شرکت تضامنی الف وشرکاء که سود و زیان را به نسبت 3 و2 تقسیم می کنند سود خالص سال1372 مبلغ 3500000 ریال می باشداقای ب مدیرشرکت است مقررشده که 20% سودخالص رابعنوان پاداش به نامبرده پرداخت نماید:
پاداش اقای ب 700000=20%*3500000
2800000=700000 – 3500000
5=2+3
سودسهم الف 1680000=5/3*2800000
سودسهم ب 1120000=5/2*2800000
جواب)
1. اگرپاداش هزینه عملیاتی محسوب نشود:
جواب)
نحوه ثبت تقسیم سود درشرکت به این ترتیب خواهد بود:
حساب سود وزیان 3500000
حساب سرمایه الف 1680000
حساب سرمایه ب 1820000
تقسیم سود وزیان شرکت
سهم ب 1820000=(پاداش)700000+1120000
جواب)
2. اگرپاداش هزینه عملیاتی محسوب شود:
سودخالص پس ازکسرپاداش 2916667=583333-3500000
پاداش ب هزینه عملیاتی است بنابراین:
29/12/71 حساب هزینه پاداش 583333
پاداش پرداختی 583333
جواب)
سهم الف 1750000=5/3*2916667
سهم ب 116667=5/2*2916667
حساب سود و زیان 2916667
حساب سرمایه الف 1750000
حساب سرمایه ب 1166667
تسهیم سود وزیان
قبل از تقسیم سود برای شرکائی که دارای مشاغل موظف در شرکت می باشند باید حقوقی در نظر گرفته شود . میزان حقوق باید متناسب با فعالیت های انجام شده و تقریبا مشابه با سایر موسسات باشد.
حقوق شرکاء:
مثال 4:احمدو محمود دریک شرکت تضامنی شریکند وسود
وزیان رابه نسبت مساوی تقسیم می کنند .محمود به عنوان
مدیر فروش انجام وظیفه می نماید و هرماهه معادل 300000 ریال حقوق دریافت می نماید.سرمایه شرکاء احمدومحمود به ترتیب6000000 ریال و4000000 ریال میباشد.سودخالص شرکت1000000 ریال میباشد.
جواب)
نحوه تقسیم سودوزیان در این شرکت عبارت است از:
حساب هزینه حقوق 300000
حساب جاری محمود 300000
ثبت حقوق اقای محمود و واریز به حساب جاری
جواب)
برای تقسیم سود و زیان در پایان سال این سند صادر میشود:
500000=2 / 1000000
حساب سود وزیان 1000000
حساب جاری احمد 500000
حساب جاری محمود 500000
ثبت سند تقسیم سود محمود
وقتی شر کت نیاز به افزایش سرمایه یا تکنیک جدید داشته
باشد شرکاء جدیدی وارد شرکت می کند شر یک جدید ضامن
بدهی های شرکت قبل از ورودش نمی باشد.
ورود شریک جدید به شرکت تضامنی:
1. تعدیل درنسبتهای تقسیم سود وزیان
2.تجدیدارزیابی دارائیها وبدهی ها
3. تعدیل حساب سرقفلی
4. تعدیل سود انباشته
5. تعدیل حساب سرمایه
رویه حسا بداری خاص پذیرش شریک جدید :
نسبت سود وزیانی که بین شرکای قدیمی وجدید تقسیم می
شود را " نسبت جدید تسهیم سود وزیان " مینامند که بعد از
ورود شریک جدید بوجود می اید.
تعدیل درنسبتهای تقسیم سود وزیان:
الف) وقتی دارائی ها وبدهی های شرکت تجدید ارزیابی شدند ارزش جدید دردفا ترانعکاس یابد.
ب) وقتی دارائی ها وبدهی های شرکت تجدید ارزیابی شدند ارزش جدید دردفاتر انعکاس نیابد.
تجدید ارزیابی دارائی ها وبدهی ها به دو روش انجام میگیرد:
سرقفلی ممکن است شاخصی از تجارت باشد که شرکتها را قادر میسازد تا سود مازادی نسبت به بازده سرمایه گذاری بطور نرمال کسب نمایند. مازاد سود یعنی سود اضافی که بیشتر از سود معمولی باشد.
تعریف سرقفلی:
الف) حسن شهر ت مالکین شرکت
ب) معروفیت محصو لات
ج) اثربخشی اگهی و تبلیغات
د) موقعیت وجا ومکان مناسب
ه) انحصاری بودن محصولات
و) در دسترس نبودن محصولات مشابه
سرقفلی اساساً به موارد زیر بستگی دارد:
1. روش میانگین سود: ارزش سرقفلی بر پایه میانگین سود که مربوط به چند سال گذشته است در تعداد سالهای توافق شده ضرب میشود.
روشهای ارزش گذاری سرقفلی:
مثال5:شرکتی در4 سال گذشته سودومنافع زیرراکسب نموده:
1381) 200000 ریال 1383) 170000
1382) 150000ریال 1384) 180000
با توافق شرکاءسرقفلی دوبرابرمیانگین سود 4 سال اخیرمی
باشد.
جواب)
175000=4 / 180000+170000+150000+200000
روش میانگین سود:
2. روش مازاد سود : دراین روش مازاد سود بعنوان مبنائی برای محاسبه سرقفلی بکار می رود. ما زاد سود عبارت است از ما به التفاوت بین میانگین سود سالیانه و بازده عادی سرمایه که در شرکت های مشابه سرمایه گذاری شده است.
مثال6: اگرمتوسط سود سالیانه یک شرکت 400000ریال باشد ودر شرکت مشابه دیگری مبلغ 3000000ریال سرمایه گذاری شده باشدوسالیانه بازدهی معادل 8% داشته باشد سر قفلی سه برابر ما زاد سود در نظر گرفته می شود .
مازاد سود عبارت است از :
جواب)
بازده سالیانه شرکت مشابه 240000=8%*3000000
160000=240000-400000=ما زاد سود
480000=3*160000
3. روش بازده سرمایه گذاری: میا نگین سود بر اساس نرخ بازده نرمال مبلغ سرمایه گذاری شده قرار می گیرد.
مازاد سود نسبت به داراییهای خالص شرکت سرقفلی میباشد.
مثال 7: میانگین سود شرکت الف 90000ریال است،سرمایه شرکت 600000ریال وبازده مورد انتظار رقم سرمایه گذاری 10%است. سر قفلی عبارت است از:
600000- 10 / 100*90000=سر قفلی 300000=600000- 900000 =سر قفلی
روش بازده سرمایه گذاری:
موضوع سر قفلی در شرکتهای تضامنی در موارد زیر مطرح
میگردد:
1. تغییر درنسبت تسهیم سود وزیان
2. موقع ورود شریک جدید
3. موقع کناره گیری یا فوت شریک
4. موقع ترکیب شرکتها
5. موقع انحلال شرکتها
6. موقع فروش شرکتها
وقتی شرکای قدیمی نسبت تقسیم سود وزیان را تغییر دهند عده ای متضررمیشوند وعده ای متنفع میشوند. شریکی که سود میبرد باید زیان شریک متضرر را جبران کند.
تغییر درنسبت تسهیم سود وزیان:
این روش سه حالت دارد:
1. مبلغ سرقفلی توسط شریک جدید وشرکای قدیمی پردا خت می گردد وهیچ سندی صادر نمی شود
2. وجوه نقد شریک جدید به نسبت سهم از خود گذشتگی شرکای قدیم منظور میشود وبعنوان سرمایه درگردش درشرکت می ماند.
3. وجوه نقد شرکای جدید به حساب سرمایه شرکای قدیم بستانکار وتوسط انها برداشت می شود.
نحوه ثبت حسابداری حساب سرقفلی به روش جایزه:
با موافقت شرکای قدیمی شریک جدید بدون پرداخت سرقفلی وارد شرکت شده وسرقفلی به حساب سرمایه شرکای قدیم به نسبت سود وزیان تعدیل می شود.
نحوه ثبت حساب سرقفلی به روش تجدید ارزیابی:
شریک جدید بدون پرداخت سرقفلی وارد شرکت شده وسرقفلی به حساب شرکای قدیمی بستانکار میشود وبعد از ورود شریک جدید به نسبت سود وزیان بین شرکای قدیمی وشریک جدید سرشکن می شود.
نحوه ثبت حساب سرقفلی به روش انتظامی تجدید ارزیابی :
1. سرقفلی نقدا اورده می شود ولی در دفاتر ثبت نمی شود.
2. سرقفلی نقدا دریافت و در شرکت باقی می ماند.
3. سرقفلی به حساب شرکت واریز ولی شرکای قدیمی انرا برداشت می کنند.
4. مبلغ سرقفلی با تمام ارزش ثبت می شود.
5. وقتی سرقفلی قبلا در دفاتر منظور شده با شد.
روشهای ثبت سرقفلی در دفاتر شرکت:
شرکتها مقداری از سود را بعنوان سود تقسیم نشده نگهداری می کنند که متعلق به شرکای قدیمی می باشد که هنگام ورود شریک جدید این سود بین شرکای قدیم تسهیم و به حساب سرمایه انها منتقل می شود.
تعدیل سود وزیان تقسیم نشده:
1. مبلغ سرمایه شرکاء بر اساس حصه سرمایه شرکای جدید محاسبه می شود.
2. مبلغ سرمایه شرکاء براسا س سرمایه شرکای قدیمی محاسبه می شود.
3. حساب سرمایه تمام شرکاء براسا س نسبت جدید تقسیم سود و زیان تعدیل می گردد.
تغییرات مجدد در حساب سرمایه سه حالت دارد:
فصل دوم
کناره گیری یا فوت وخروج شریک
در شرکتهای تضامنی
حسابداری پیشرفته 1
مقدمه: کناره گیری شریک بدان معنی است که وی علاقه خود را نسبت به حضور در شرکت ازدست داده که این امرمنجر به انحلال شرکت تضامنی ویا تجدید نظر در اساسنانه ویا در شرکتنامه خواهد شد .
یک شریک به طرق زیر می تواند از شرکت خارج شود : 1- با تراضی تمام شرکا 2- با توافق نامه قبلی 3- با اعلام اخطار کناره گیری ویا خروج از شرکت به سایر شرکا به شرطی که اختیار این کار را داشته باشد
تعدیلاتی که موقع کناره گیری ویا خروج شریک لازم است : 1- تعدیل سود وزیان تقسیم نشده یا انباشته 2- تجدید ارزیابی در داراییها وبدهیها
3- تعدیل سرقفلی شرکت 4- محاسبه نسبت تقسیم سود وزیان جدید 5- محاسبه مبلغی که باید به شریک خارج شونده پرداخت گردد ونحوه شرایط پرداخت
تعدیل درباره اندوخته ها وسود تقسیم نشده: لازم است تمام سود توزیع نشده یا اندوخته ها بین تمام شرکا به نسبت تقسیم سود زیان قبلی تقسیم گردد،ثبت آن در دفتر روزنامه چنین است. حساب اندوخته عمومی یا سود تقسیم نشده *** حساب سرمایه شرکا ****
مثال 1-2- الف وب در یک شرکت تضامنی که تناسب تقسیم سود وزیان بین آنها 5/3 و5/2 می باشد شریک اند ترازنامه آنها در تاریخ 1/1/1* به شرح زیر می باشد:
ب تصمیم میگیرد که به علت بیماری از شرکت خارج گردد شرکا تجدید ارزیابی را مطرح می کنند : 1- سرقفلی شرکت 150000 ریال ارزیابی می گردد
2- استهلاک ماشین آلات 7.5% است وموجودی کالا 15% کاهش می یابد 3- برای بدهکاران 5% ذخیره م .م درنظر گرفته می شود وبرای بستانکاران 2.5% ذخیره منظور می گردد مطلوب است :ثبت عملیات فوق در دفتر روزنامه
ترازنامه
به تاریخ 1/1/1*
مثال 2-2-احمد و رضا و جواد در یک شرکت تضامنی شریکند تناسب تقسیم سود و زیان انها در شرکت به تر تیب 2/1و3/1و6/1 می باشد ترازنامه شرکت در تاریخ 29/12/2* به شرح زیر می باشد.
تعدیلات سرقفلی ارزش سرقفلی ممکن است برطبق مفاد شرکتنامه ویا اساسنامه شرکتهای تضامنی انجام پذیرد. در این حالت هم مانند روش ورود شریک جدید با یکی از روشهای زیر صورت می پذیرد.
الف ) موقعی که سرقفلی در دفاتر وجود ندارد.
ب) موقعی که سرقفلی در دفاتر از قبل وجود داشته باشد:
مثال 3-2-الف وب وج شرکای یک شرکت تضامنی می باشند که سرمایه انها به ترتیب 100000و80000و60000 ریال می باشد نسبت تقسیم سود وزیان انها به تر تیب 3 و 2 و1 می باشد در تاریخ 29/12/1* شریک ب از شرکت کناره گیر ی می کند برای این مقصود سر قفلی شرکت 180000 ریال ارزش دارد.
مطلوبست ثبت سند های مربوط به موارد زیر و هم چنین تعیین رقمی که باید به شریک ب پرداخت شود 1.کل سر قفلی در دفتر ثبت و باقی بماند 2.کل سر قفلی در دفتر ثبت ولی به وسیله شرکای باقیمانده برداشت شود
3.فقط سهم سر قفلی ب در دفتر منظور گر دد اما بعدا از دفتر حذ ف شود 4.ب سهم سر قفلی خود را بگیرد بدون انکه حساب سر قفلی منظور گر دد
محا سبه نسبت تقسیم سود وزیان جدید :
محا سبه نسبتهای جدید و نسبت سود
مثال 5-2-الف و ب وج در یک شرکت تضامنی که سود و زیان را به نسبت 5و3و2 تقسیم می کنند شریکنند نسبت جدید را در شرایط زیر محا سبه کنید: 1.الف کناره گیری می کند و ب و ج به عنوان شرکای شرکت تضا منی ادامه فعالیت را به عهده می گیرنند
2. ب کناره گیری می کند و الف وج ادامه فعالیت را به عهده می گیر نند 3.ج کناره گیری می کند و الف و ب فعالیت را ادامه می دهند.
چنانچه هیچ توافق نامه ای بین شرکا درباره نسبت جدید تقسیم سود وزیان نباشد شرکا با همان نسبت یعنی درست با همان نسبتی که شرکا قبل از کناره گیری شریک سود و زیان را تقسیم می کر دند.
مثال 6-2-در یک شرکت تضامنی نسبت تقسیم سود وزیان احمد و محمو د و حامد به ترتیب 2و3و1 می باشد احد از شرکت خارج می شود و محمود و حامد سهم احمد را به نسبت 3و2 خریداری می کنند نسبت تقسیم سود و زیان جدید جقدر است ؟
مثال 7-2-حسن وحسین و محسن در یک شرکت بازرگا نی شریکنند نسبت تقسیم سود و زیان به تر تیب 2و2و1 میبا شد حسن سهم خود را در شرکت را به مبلغ 60000 ریال می فروشد که حسین ومحسن به تر تیب با پر داخت 48000و12000 ریال به وی ان را خریداری می کننند مطلوبست تعیین نسبت تقسیم سود وزیان جدید
5=1+2+2 سهم حسن 5/2=5/2*1 سهم حسین 5/2=5/2*1 سهم محسن 5/1=5/1*1 حسین ومحسن سهم حسن را به نسبت 48000و12000 ریال خریداری می کننند که نسبت انها به ترتیب 4=12000/48000و1=12000/12000 می باشد 5=1+4 نسبت حسین 5/4=5/4*1 نسبت محسن 5/1=5/1*1
سهم جدید حسین 25/18=5/2+25/8=5/2+5/2*5/4 سهم جدید محسن 25/7=5/1+25/2=5/1+5/2*5/1
محاسبه مبلغی که باید به شریک خارج شونده پرداخت کردبر اساس ارقام زیر محاسبه می گر دد : الف) رقم مانده سرمایه او در اخرین ترازنامه ب) تناسبی از سود وزیان تجدید ارزیابی ج) سهمی از حساب سر قفلی د)سود تضمین شده سرمایه تا تاریخ کناره گیری
ه)حقوق ودستمزد شریک خارج شونده اگر قابل پرداخت باشد و)حصه ای از سود و زیان گذشته شرکت ز) سهمی از سود تا تاریخ کناره گیری او ح)برداشتهای وی از رقم قابل پرداخت باید کسر گردد
ورود شریک جدید وخروج شریک قدیم: موقعی که یک شریک از شرکت خارج شده یا کناره گیری می کند نیاز مالی شرکت به وجوه نقد زیاد می شوداز اینرو گاه شرکای ادامه دهنده احساس کمبود شریک خارج شونده را می کنند و به جای او یک شریک جدید وارد می نمایند.
با رقمی که شریک جدید به عنوان سهم سر قفلی می پردازد می توان مبلغ پرداختی به شریک خارج شونده را تامین نمود اما ورود و خروج شریک به طور همزمان نیاز به اصول حسابداری ندارد.
مثال 10-2- الف وب در یک شرکت تضامنی که سود وزیان را به نسبت مساوی تقسیم می کنند ،شریکند.در پایان سال 1* الف تصمیم میگیرد که از شرکت کناره گیری نماید لکن شرکا تصمیم می گیرند به جای او ج را به عنوان شریک جدید در1/1/2* وارد شرکت نمایند واو در 3/1 سود وزیان شریک باشد. ترازنامه شرکت در تاریخ 29/12/1* به شرح زیر می باشد.
سایر اطلاعات به شرح زیر در دست است: 1. سرقفلی به رقم 400000 ریال افزایش یابد.
2. ب وج سرمایه کافی به شرکت می آورند تا بتوانند سهم الف را که از شرکت خارج می شود، بپردازند .از این رو 147000 ریال به عنوان سرمایه در گردش تعیین می گردد به طریقی که سرمایه شرکای حجدید به تناسب تقسیم سود آن را تامین نمایند.
3. شریک جدید می خواهد که سرقفلی به عنوان دارایی باقی بماند. 4. الف وسایط نقلیه را به ارزش دفتری بر می دارد.5. ارزش زمین وساختمان به رقم 165600 ریال افزایش یابد. شرکا سرمایه را در تاریخ 10/1/2* به شرکت می آورند. مطلوب است : تهیه حساب بانک و حسابهای شرکا همراه با ثبت عملیات در دفتر روزنامه ضمنا ترازنامه شرکت جدید را تهیه نمایید.
حساب سرمایه شرکا
حساب سرمایه شرکا
218267=14700+483000+186000+966600+400000=داراییهای جدید 1888600=294000- 2182600=جمع سرمایه شرکا=خالص داراییها نسبت تقسیم سود وزیان جدید بین شرکا 3/2=ب 3/1= ج
سهم سرمایه جدید ج 629533=3/1* 1888600 سهم سرمایه جدید ب 1259067 =3/2*1888600 ارزش سرمایه جدید ب 1259067
ارزش سرمایه جدید ج 9629533 ارزش سرمایه ب بعد از تعدیلات 1092800 وجوه نقدی که باید وارد شرکت نماید:166267
شرکت تضامنی ب وشرکا صورت وضعیت مالی به تاریخ 10/1/2*
فوت شریک در جریان فوت شریک قائم مقام متوفی می تواند حق حقوق شریک فوت شده را دریافت نماید و رقم پرداختی به او به شرح زیر تعیین می شود:
-مانده حساب سرمایه شریک فوت شده بر اساس اخرین ترازنامه شرکت -سود تضمین شده سرمایه تا تاریخ فوت پرداخت می گر دد -سهمی از سر قفلی شرکت به وی پرداخت می شود
-سهمی از تجدید ارزیابی داراییها و بدهیها به وی پرداخت می شود -بخشی ازاندوخته عمومی وسود شرکت از تاریخ اخرین ترازنامه تا تاریخ فوت به وی تعلق می گیرد -سهمی از بیمه عمر شرکا که به وی مربوط می شود -حقوق و دستمزدی که به او تا تاریخ فوت تعلق می گیرد
بیمه نامه عمر مشترک این بیمه نامه را می توان برای هر یک از شرکا و یا تمام شرکا اخذ کرد حساب بیمه نامه عمر مشترک را می توان در یکی از حالات زیر تهیه نمود :
روش اول : در این روش حساب بیمه عمر مشترک نگه داری نمی گردد
سندهای روز نامه بیمه عمر مشترک چنین است:
روش دوم : در این روش ارزش باز خریدی بیمه در هر سال به حساب منظور می گردد حق بیمه های پرداختی به عنوان یک دارایی تلقی می گردد و حساب بیمه عمر مشترک بدهکار می شود.
سند های روزنامه ان چنین است :
روش سوم : در این روش حساب بیمه عمر مشترک و همچنین حساب اندوخته بیمه عمر به ارزش بازخریدی نگه داری می شود سندهای روز نامه ان چنین است:
روش سوم : در این روش حساب بیمه عمر مشترک و همچنین حساب اندوخته بیمه عمر به ارزش بازخریدی نگه داری می شود سندهای روز نامه ان چنین است:
مثال 14-2-الف وب در یک شرکت تضامنی که نسبت تقسیم سود وزیان انها 5و3 می باشد شریکند شرکت یک بیمه نامه عمر مشترک به مبلغ 400000 ریال از اول سال به مدت 20 سال با پرداخت حق بیمه 22000 ریال سالانه با شرکت دانا منعقد می نماید ارزش باز خریدی در سالهای زیر به صورت ذیل تعیین شده است :
سال 1* ——— سال 2* 5000 ریال سال 3* 12000 ریال سال 4* 20500 ریال در تاریخ 25/5/4* ب فوت می کند و غرامت در تاریخ 25/5/4* از شرکت بیمه دریافت می گردد مطلو بست نشان عملیات در دفتر با هر یک از روشها
روش اول: حساب حق بیمه پرداختنی
8=3+5 سهم الف 25000=8/5*40000 سهم ب 15000=8/3*40000
حساب بیمه عمر مشترک
8=3+5 سهم الف 25000=8/5*40000 سهم ب 15000=8/3*40000
روش دوم حساب بیمه عمر مشترک
روش دوم حساب بیمه عمر مشترک
8=3+5 درتاریخ 29/12/2* مازاد به حساب سودوزیان 17000=5000-22000 الف 228750=8/5*336000 درتاریخ 29/12/3* به حساب سود وزیان 15000=12000-27000 ب 137250=8/3*336000 مانده نقل به حساب سرمایه شرکا 336000=34000-400000
8=3+5 درتاریخ 29/12/2* مازاد به حساب سودوزیان 17000=5000-22000 الف 228750=8/5*336000 درتاریخ 29/12/3* به حساب سود وزیان 15000=12000-27000 ب 137250=8/3*336000 مانده نقل به حساب سرمایه شرکا 336000=34000-400000
روش سوم حساب بیمه عمر مشترک
8=3+5 سهم الف 250000=8/5*400000 سهم ب 150000=8/3*400000
حساب اندوخته بیمه عمر مشترک
حساب اندوخته بیمه عمر مشترک
حسابداری پیشرفته (1) انحلال شرکتهای تضامنی ،ترکیب فروش وتبدیل آنها به شرکتهای سهامی
فصل سوم
شرکت تضامنی در موارد ذیل منحل می شود:
الف) تمام شدن ماموریت شرکت
– ورشکستگی
– صدور حکم قطعی دادگاه
ّب) تراضی تمام شرکاء
ج) درخواست یکی از شرکاء به انحلال
د) فسخ یکی از شرکاء
ه) ورشکستگی یکی از شرکاء
و) فوت یا محجوریت یکی از شرکاء
تصفیه امور شرکت
تصفیه یعنی متوقف شدن عملیات و فعالیت شرکت.
وظایف مدیران تصفیه به شرح زیر می باشد:
1. خاتمه دادن به فعالیت تجاری
2. فروش داراییها و تبدیل به نقد کردن آنها
1 : کلیه مطالبات شرکت به کسر مبلغ 15000 ریال وصول گردید .
2: اثاثه اداری به مبلغ 50000 ریال به وسیله الف برداشت شد .
3: ساختمان و موجودی کالا به مبلغ 600000 ریال فروخته شد .
4 : کلیه بدهی های شرکت به استثنای مبلغ 100000 ریال که قابل پرداخت نمی باشد ، پرداخت گردید .
5 : هزینه های تصفیه به مبلغ 500000 ریال پرداخت شد .
مطلوب است : ثبت عملیات تصفیه آنی در دفتر و نشان دادن حساب سرمایه شرکاء
روش تدریجی
شرکاء با تراضی یکدیگراقدام به انحلال شرکت نموده و در فرایند تصفیه آنها نسبت به فروش داراییها و وصول حسابهای دریافتنی و اسناد در یافتنی و سایر مطالبات اقدام می نمایند و مابه التفاوت فروش و یا وصول مطالبات با ارزش دفتری به حساب سرمایه منتقل می گردد.
مثال2-3- تراز نامه شرکت تضامنی حسین و شرکاءدر تاریخ29/12/1x در دست است . شرکاء سود وزیان را به نسبت3و2و1بین خود حسین و حسن و محسن به ترتیب تقسیم می نمایند .شرکاءدر آن تاریخ اقدام به تصفیه شرکت نموده وآن را منحل می نمایند . امور تصفیه یک سال طول می کشد.
1/2/1 – xفروش اثاثه اداری به مبلغ 65000ریال
18/5/1x- فروش موجودی کالا300000ریال
18/5/1x- وصول حسابهای دریافتنی و اسناد
دریافتنی جمعا 350000ریال
20/7/1x- فروش وسائط نقلیه به مبلغ 120000ریال
18/9/1x- پرداخت کلیه بدهیهای شرکت پس از کسر 15000ریال
1/11/1x- پرداخت هزینه های تصفیه به مبلغ 18000 ریال
17/12/1x- مانده وجوه نقد بین شرکاء تقسیم گردید و تسویه نهایی صورت گرفت.
مطلوبست ثبت عملیات فوق الذکر به روش تصفیه تدریجی .
تقسیم وجوه نقد در تصفیه تدریجی (روش مازاد سرمایه)
بعضی اوقات شرکاء شرکت تضامنی ممکن است تمایل داشته باشند از محل فروش اموال شرکت که به صورت قلم به قلم صورت می گیرد پس از پرداخت کلیه قروض، وجوهی را که به تدریج از محل فروش اموال بدست می آورند .
مثال 5-3- اردشیر، پیروز، فیروزو بابک شرکاء یک شرکت تضامنی میباشند که نسبت تقسیم سود وزیان آنها در شرکت به ترتیب به تناسب 10/3، 10/2،
10/1و 10/4 میباشند . تراز نامه شرکت در تاریخ 1/2/5 xبه شرح زیر می باشد و در آن تاریخ شرکت را منحل می نمایند. در شرکتنامه آمده چنانچه
یکی از شرکاء دچار افلاس و اعسار گردد مانده حساب وی به نسبت سرمایه شرکاء تقسیم شود .
شرکت تضامنی اردشیر و شرکاء تراز نامه به تاریخ1/2/5x
داراییهای زیر به تدریج به وجوه نقد می گردد:
10/2/5 (xفروش بخشی از موجودی کالا 150000ریال
18/2/5x) وصول قسمتی از مطالبات 91000ریال
3/3/5x) فروش سر قفلی 65000ریال
21/3/5x) فروش زمین و ساختمان 240000ریال
25/3/5x) وصول قسمت دیگری از مطالبات 17000ریال
31/3/5x) فروش بقیه موجودی کالا 92000ریال
15/4/5 (xفروش ماشین آلات 218000ریال
31/4/5x) وصول باقیمانده مطالبات 11700ریال
31/4/5x) فروش اثاثه اداری 60000ریال
شرکاء تصمیم دارند پس از پرداخت قروض شرکت، کلیه وجوه نقد را که از محل فروش اموال و وصول مطالبات حاصل میشود بلا فاصله بین خود تقسیم کنند.
هزینه های واقعی تصفیه بالغ بر 14000ریال است که در تاریخ 30/04/5xپرداخت شد .
مطلوب است :طرز تقسیم تدریجی وجوه بین شرکاء، تهیه سود و زیان تصفیه ،حساب صندوق و سرمایه شرکاء.
45000=4/180000
سرمایه اردشیر 135000=3*45000
سرمایه پیروز 90000=2*45000
سرمایه فیروز 45000=1*45000
35000=2/70000
جمع سرمایه اضافی 210000=6*35000
تقسیم وجوه نقد به روش تدریجی بین شرکاء براساس تقسیم سود و زیان شرکاء (روش حداکثر زیان ممکن)
دراین روش جنبه احتیاط کاملا رعایت می شود.
بدین ترتیب،هر دفعه که قسمتی از داراییها به فروش رسید و وجوه نقدی نصیب شرکت گردید.
چنین تصور خواهد شد که بقیه داراییها فاقد ارزش
می باشند و باید این زیان احتمالی به نسبت تقسیم سود
و زیان بین شرکاء منظور گردد.
مازاد اضافی وجوه نقد به نسبت سهم سود و زیان
شرکاء بین آنها تقسیم می گردد.
انحلال شرکت در اثر ورشکستگی تمام شرکاء
در این حالت نحوه تصفیه چنین است:
1.حساب تصفیه باز می شود و تمام داراییها به حساب تصفیه انتقال می یابد و مانده حساب تصفیه به حساب سرمایه شرکاء انتقال می یابد.
2.وجوه نقد شرکت و دریافتیهای نقدی از داراییهای خصوصی شرکاء بین طلبکاران تقسیم می شود و همچنین هزینه های تصفیه پرداخت می شود. به هر حال مانده بدهیهای پرداخت نشده به حساب کسریها انتقال می یابد.
3.مانده حساب سرمایه تمام شرکاء به حساب کسریها انتقال می یابد،بدین ترتیب دفاتر بسته می شود.
مثال: الف و ب شرکای تضامنی هستند که سود و زیان را به نسبت مساوی تقسیم می کنند. ترازنامه شرکت در تاریخ 29/12/1x به شرح زیر می باشد:
ماشین آلات 12000 بستانکاران 32000
اثاثه اداری 3000 سرمایه شرکاء
بدهکاران 5000 الف 4000
موجودی کالا 4000 ب (10200)
وجوه نقد 1800 (6200)
جمع داراییها 25800 جمع بدهی و سرمایه 25800
داراییها به شرح زیر فروخته شد:
ماشین آلات 6000 ریال، اثاثه اداری 1000 ریال،
بدهکاران 4000 ریال وصول شد، موجودی کالا 3000 ریال فروخته شد.
هزینه های تصفیه به مبلغ 1400 ریال پرداخت شد. داراییهای
خصوصی شریک الف برای پرداخت بدهیهای شرکت کافی
نمی باشد.
در صورتی که داراییهای خصوصی ب فقط کفاف 1400 ریال را دارد که به شرکت میپردازد . مطلوبست:نحوه ثبت عملیات در دفتر و بستن حساب شرکت.
ترکیب شرکتها
اگر دو یا چند شرکت مستقل که در یک رشته از تجارت فعالیت می نمایند ، تمام عملیات خود را به یک شرکت جدید انتقال دهند، این روش را اصطلاحا (ترکیب شرکتها) نامند .
دلایل ترکیب
تحصیل منابع اقتصادی داخلی و خارجی تولید برای اینکه سود شرکتها را حداکثر نمایند .
انحصاری نمودن یک رشته خاص تجارت
جلوگیری از بروز تنگناهای موجود دراثر رقابت
رسیدن به حجم فعالیت گسترده تر
5. رسیدن به کارآیی بالاتر در نتیجه ترکیب افراد و کارکنان با مشخصه های متفاوت
6. کاهش هزینه های غیر ضروری از جمله آگهی و تبلیغات
7. تبدیل به یک شرکت بزرگتر با افزایش سرمایه
8. برای رسیدن به تولید انبوه با بهای تمام شده پایین تر
بستن دفاتر شرکتهای ترکیبی
موقعی که داراییها به شرکت جدید انتقال می یابد:
حساب شرکت جدید ***
حساب داراییهای مختلف ***
2. موقعی که بدهیها به شرکت جدید انتقال می یابد :
حساب بدهیها ***
حساب شرکت جدید ***
3. داراییها و بدهیها یی که به شرکت جدید انتقال
نمی یابد :
الف) حساب سرمایه شرکاء ***
حساب داراییها ***
این ثبت به نسبت سرمایه شرکاء صورت می گیرد.
ب) حساب بدهیها ***
حساب سرمایه شرکاء ***
این ثبت هم به نسبت سرمایه شرکاء صورت می پذیرد.
4. حساب سرمایه شرکاء مشخص می گردد تا با بدهکار شدن آنها و بستانکار شدن شرکت جدید بسته شود .
5. در دفاتر شرکت جدید :
حساب داراییهای مختلف ***
حساب بدهیهای مختلف ***
حساب سرمایه شرکاء ***
تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی
برای تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی دو طریق وجود دارد:
بدون تهیه دفاتر جدید
تهیه دفاتر جدید و انحلال شرکت تضامنی .
مثال11-3 ترازنامه شرکت تضامنی خورشیدی و شرکاءبه شرح زیر در دست است
وجوه نقد 400000
حسابهای دریافتنی 10000000
ذخیره م.م (200000)
9800000
موجودی کالا 1200000
جمع داراییهای جاری 11400000
داراییهای بلند مدت
زمین و ساختمان 4000000
استهلاک انباشته ساختمان (1000000)
3000000
ماشین آلات 7000000
جمع داراییهای بلند مدت 10000000
جمع داراییها 21400000
حسابهای پرداختنی 5400000
اسناد پرداختنی 2000000
7400000
سرمایه شرکاء
خورشیدی 9000000
نادری 5000000
جمع سرمایه شرکاء 14000000
جمع بدهیها و سرمایه 21400000
درشرکت تضامنی ، شرکاء سود و زیان را به نسبت
60% خورشیدی و 40% نادری تقسیم می کنند .
شرکاء تصمیم گرفتند در تاریخ ترازنامه آن را به شرکت سهامی تبدیل نما یند . بنابراین درخصوص موارد زیر بین شرکاء توافق شد:
الف) شرکت سهامی جدیدی تشکیل شود. تعداد سهام مجاز شرکت 25000سهم عادی 1000ریال باشد.تعداد سهام متبادله برای تحویل داراییهای خالص شرکت تضامنی 12000سهم عادی به استثنای وجوه نقد شرکت تضامنی باشد.
ب) ارزش موجودی کالا 1800000ریال و استهلاک انباشته ساختمان به 1800000ریال افزایش یابد .
ضمنا قیمت ماشین آلات به مبلغ 6500000ریال کاهش یابد و ارزش سایر اقلام دارایی به ارزش دفتری باشد.
ج) تعداد13000سهم عادی شرکت سهامی در بازار در تاریخ تبدیل به ارزش هر سهم 1100به فروش رسید.
مطلوبست : تبدیل شرکت تضامنی به شرکت سهامی در روش بدون استفاده از دفاتر جدید .
7) وجوه نقد 14300000
سهام عادی 13000000
صرف سهام 1300000
13200000=1100*12000=ارزش بازار سهام
6500000+4000000+1800000+10000000=ارزش خالص داراییها
12900000=(2000000+5400000+1800000+200000)-
300000=12900000-13200000=ارزش خالص داراییها – ارزش بازار سهام =سرقفلی
فصل چهارم
مشارکت مخصوص – شرکت عملی
مقدمه
شرکت عملی ویا مشارکت تجاری ، مخصوص یک شرکت تجاری است که دو نفر با هم توافق می نمایند بطور مشارکتی یک رشته از امور تجارت را اداره نمایند.
این نوع
از شراکت تضامنی خاص می باشد ، نظر به موقتی بودن شرکت ، تسهیم سود وزیان آن مشابه وهمانند شرکتهای تضامنی خواهد بود.
شرکت عملی را شرکت بازرگانی ویا مشارکت
مخاطره ای می نامند. که یک شرکت تضامنی موقتی است ولی اسم ونام ندارد، شرکاء یا اعضاء این شرکت تجاری را شریک مخاطره ای می گویند.
آنها توافق می کنند که سرمایه را برای
اجرای عملیات یک نوع فعالیت خاص به حساب شرکت واریز نمایند.
این سرمایه ممکن است نقدی ویا غیر نقدی باشد، لکن سود وزیان را بطور مساوی و
یا به نسبتهای توافقی بین خود تقسیم نمایند. هر زمان که مدت شرکت به اتمام رسید، مشارکت تجاری مخصوصی به پایان می رسد.
اگر تاجری نیاز به وجوه نقد ویا
مهارت خاص نیاز داشته باشد می تواند با سایر تجار دیگر وارد مشارکت مخصوص شود.
مثال چنین عملیاتی:
الف) مشارکت در کالاهای امانی یا حق العمل کاری
ب) مشارکت در امورساختمانی
ج) مشارکت در خرید وفروش املاک
د) مشارکت در سهام خزانه ویا اوراق قرضه
ه) سفته بازی در سهام وغیره
تفاوت
تفاوت
با توافق شرکای ریسک پذیر نگهداری شود.سود
وزیان را به نحوه مشخص شناسایی می کنیم.
روشهای حسابداری شرکت عملی:
1- موقعی که یک سری کامل دفاتر برای اداره شرکت نگهداری شود.
2- ثبت عملیات توسط شریک ریسک پزیر در
دفاتر خودش
3- همه شرکاء ثبت شرکت عملی را نگهداری نماند.
ثبت عملیات در دفاتر جداگانه
حساب بانک مشترک باز می گردد.که سرمایه وفروشها به این حساب واریزمی شوند.
سرمایه
شرکاء به روش شرکت تضامنی نگهداری می شود.یک حساب تجارتی مخصوص برای
انتقال خرید وفروشها به این حساب ، باز می شود.ومانده آن شامل سود وزیان که بر
حسب توافق بین شرکاء تصمیم می گردد.
روش اول:یکی از شرکاء اداره شرکت عملی را بعهده می گیرد.که حسابهایی
را برای شرکت عملی نگهداری می نمایند.سایر شرکاء فقط سهم سرمایه
خود را واریز می کنند.سندهای داد وستد در دفاتر شرکت وارد می شود، وی حساب شرکت عملی ویا مشارکت تجاری مخصوص ونیز حسابهای تحت عنوان شرکاء افتتاح می کند.
1- موقعی که شرکاء ، جوه نقد به عنوان سرمایه واریز نمایند: وجوه نقد××
جاری شرکاء××
2- موقعی که کالا برای شرکت عملی خریدار شود: مشارکت مخصوص××
وجوه نقد××
3- موقعی که کالا بوسیله
سایر شرکاء خریداری شود: مشارکت مخصوص××
جاری شرکاء××
4- موقعی که کالا از شرکت شریک اداره کننده به حساب شرکت عمل آورده شود.: مشارکت مخصوص××
خرید××
5- موقعی که هزینه ها پرداخت
گردد: مشارکت مخصوص××
وجوه نقد××
6- کالا بطور نقد فروخته شود: وجوه نقد××
مشارکت مخصوص××
7- کالا بطور نسیه فروخته شود:حسابهای دریافتی××
مشارکت مخصوص××
8- هزینه ها بوسیله سایر پرداخت شود:مشارکت مخصوص××
جاری شرکاء××
9- وقعی که حق الزحمه شریک اداره پرداخت شود: مشارکت مخصوص××
درآمدکمسیون××
10- موقعی که کالای فروش نرفته به وسیله شریک اداره برداشت شود:خرید××
مشارکت مخصوص××
11- موقعی که کالا بوسیله سایر
شرکاء برداشت شود:جاری شرکاء××
مشارکت مخصوص××
12- مدیریت شرکاء به اتمام برسد حساب مشارکت مخصوص
بسته می شود این حساب اسمی یا آماری است:مشارکت مخصوص××
سود وزیان جاری شرکاء××
××
13- شرکت زیان داشته باشد: جاری شرکاء سود وزیان××
مشارکت مخصوص××
13- تسویه نهایی بین شرکاءانجام پذیرد: حساب جاری شرکاء××
وجوه نقد××
روش دوم: هر از شرکاء ، عملیاتی که خود در
آن مدخلیت داشته ثبت ونگهداری می نمایند.هر شریک یک حساب در دفترش باز می کند که سرفصل آن حساب شرکت عملی با شریک دیگری است،
آن حساب اسمی تحت عنوان
مشارکت مخصوص نمی باشد.سود وزیان را در شرکت عملی افشاء نمی کند.
1- هر شریک با اقلام پرداخت شده بوسیله او بدهکار می شودواین حساب موقعی که او مبلغی دریافت می کند ،
بستانکار می شود.
2- در این حساب ، شریک ذیربط فقط رویدادهای خودش را ثبت می کند ودر مورد پرداخت هزینه وخرید که توسط شریک دیگر صورت می گیرد، اقدامی
انجام نمی دهد.
دفاتر الف:
1- الف کالا خریداری می کند: شرکت عملی باب××
بانک××
2- الف کالا را می فروشد: بانک××
شرکت عملی باب××
3- الف حق العمل دریافت می کند: شرکت عملی باب××
در آمدحق العمل××
4- الف هزینه های در ارتباط شرکت را پرداخت می کند: شرکت عملی باب××
بانک××
5- الف کالاهایی برای شخصی برداشت می کند: خرید برداشت شخصی××
شرکت عملی باب××
دفاتر ب:
1- موقعی که بستانکار خریداری می کند: شرکت عملی باالف××
بانک××
2- موقعی که ب کالا را می فروشد: بانک××
شرکت عملی با الف××
3- موقعی که ب حق العمل دریافت می کند: شرکت عملی با الف××
در آمد حق العمل××
4- موقعی که ب
هزینه های در ارتباط با شرکت را پرداخت می کند: شرکت عملی با الف××
بانک××
5- موقعی که ب کالاهایی را برای مصارف شخصی برداشت می کند:
خریداربرداشت شخصی ××
شرکت عملی با الف××
حساب شرکتهای عملی با الف ویا ب یک حساب شخصی است که سود وزیان مشارکت
با شرکت عملی را نشان نمی دهد.برای اینکه حساب سود وزیان شرکت
عملی مشخص ومعین گردد، اجبارا حساب یادداشت شرکتهای عملی ویا حساب آماری یا انتظامی شرکت عملی باید تهیه شود.
ترکیبی از تمام حسابهاکه بوسیله شرکاء تهیه
وثبت شده است.طرف بدهکار شرکت عملی با الف ویا ب در طرف بدهکار یادداشت شرکت عملی آورده می شود وهمچنین طرف بستانکار حساب شرکت عملی باب ویا
الف در طرف بستانکاریادداشت شرکت عملی منظور می گردد.
حساب یادداشت شرکت عملی مانند حساب عملکرد یک واحد اقتصادی تجاری عمل می کند.سهم هر یک از شرکاء در سود
وزیان با همان نسبت تقسیم سود وزیان توافق شده تعیین خواهد شد.
در دفاتر ب:
1- اگر سود باشد:
شرکت عملی با الف××
سود وزیان ××
2- اگر زیان باشد:
سود وزیان××
شرکت عملی با الف××
روش سوم:دفاتر جداگانه برای ثبت عملیات در ارتباط با شرکت عملی ونگهداری نمی شود،اما هر یک از شرکاء ، حساب شرکت
عملی وحساب با سایر شرکاء را دردفاتر خود نگهداری می نمایند.
روش چهارم:در این سیستم یک شد، دفاتر جداگانه ای تهیه می شود،تا رویدادهای
مشارکت تجاری مخصوصی را ثبت نمایند.
عملیات حسابداری آن مشابهتی با عملیات شرکت تضامنی دارد.حسابهای مهم
تحت عناوین زیر ایجاد می گردد.
الف: حساب بانک مشترک
ب:حساب جاری شرکاء
ج:حساب مشارکت مخصوص
الف: حساب بانک مشترک
شرکاء برای تشکیل مشارکت تجاری مخصوص سهم سرمایه خود
را می پردازند، این سهم سرمایه به حساب بانک مشترک واریز می گردد. عملیات دریافت وپرداخت توسط این بانک می باشد.
ب:حساب جاری شرکاء
حساب جاری شرکاء ، حساب سرمایه شرکاء نیز نامیده می شود.
ج: مشارکت مخصوص
این حساب عملکرد سود وزیان مشارکت را نشان می دهد.
سند های روزنامه به شرح زیر است:
1- سرمایه شرکاء به حساب بانک واریز می گردد: بانک مشترک××
جاری شرکاء××
2- کالا برای
شرکت عملی می گردد: مشارکت مخصوص××
بانک مشترک××
3- کالا از سوی شرکاء برای شرکت آورده شود: مشارکت مخصوص××
جاری شرکاء××
4- موقعی که کالا بطور نسیه خریداری شود: مشارکت مخصوص××
حسابهی پرداختی ××
5- موقعی که
به بستانکاران مبالغی پرداخت گردد: حسابهای پرداختی××
بانک مشترک××
6- موقعی که هزینه ها بوسیله شرکاء پرداخت می گردد: مشارکت مخصوص××
جاری شرکاء××
7- موقعی که هزینه از حساب پرداخت گردد: مشارکت مخصوص××
بانک مشترک××
8- موقعی که کالا بطور نقد به فروش برسد: بانک مشترک××
مشارکت مخصوص××
9- کالا بطور نسیه بفروش برسد: حسابهی دریافتی××
مشارکت مخصوص××
10- موقعی که بدهکاران وصولی داشته باشیم: بانک مشترک××
حسابهی دریافتی××
11- موقعی که کالا بوسیله شرکاء برداشت شود: جاری شرکائ××
مشارکت مخصوص××
12- موقعی که به شرکاء کمسیون یا حقوق پرداخت شود: مشارکت مخصوص××
جاری شرکاء××
13- موقعی که تخفیفات خرید دریافت شود: حسابهای پرداختی××
مشارکت مخصوص××
14- تخفیفات فروش ولا وصول گردد: مشارکت مخصوص××
حسابهای دریفتی××
15- موقعی که بستانکاران پرداختی پرداخت:حسابهای پرداختی/اسناد پرداختی ××
بانک مشترک××
16- نتیجه حساب مشارکت مخصوص الف: سود باشد: مشارکت مخصوص××
جاری شرکاء××
ب:زیان باشد:جاری شرکاء××
مشارکت مخصوص××
17- بستن حساب بانک مشترک: حسابجاری شرکاء××
بانک مشترک××
یادداشت: ماندده حساب بانک مشترک با حسابجاری شرکاء نسبت به دریافت وپرداخت آن بسته می شود با تسویه این حساب بطور خودکار حساب جداگانه بسته می شود.
فصل ششم
حسابداری حق العمل کاری
مقدمه
در عصر حاضر و جدید شرکتها و تولید کنندگان سعی و تلاش دارند که با تولید انبوه ، فروش محصولات خود را با تمام امکانات و طرق مختلف به حداکثر ممکنه برسانند . بدین ترتیب فروش محصولات یا به صورت مستقیم و یا به صورت غیر مستقیم صورت می پذیرد. تولیدکنندگان در مورد فروشهای محصولات به طور مستقیم ، فروشندگانی منصوب می کنند تا کالاها را به فروش برسانند ، که به آنان نمایندگان فروش یا بازاریاب می گویند. روش دیگر فروش محصولات این است که شرکتها یک شخص حقیقی یا حقوقی را بر اساس پرداخت حق العمل انتخاب می نمایند و کالاها را بین آنها توزیع تا به فروش برسانند.
این سیستم غیرمستقیم فروش را سیستم حق العمل کاری نامیده اند و حسابداری آنرا « حسابداری حق العمل کاری » می نامند .
ضرورت و الزام حق العمل کاری
تولیدگنندگان کالا چون شرایط بازار را نمی دانند و شناختی از اوضاع و احوال منطقه ندارند ، نمایندگانی را بر اساس پرداخت حق العمل در اقصا نقاط مختلف برای فروش محصولات منصوب می نمایند. چون این اشخاص بومی و محلی می باشند. بنابراین محصولات بیشتری را می توانند به فروش برسانند.
نمایندگان فروش می توانند محصولات جدید را در بازار با شرایط بهتر به فروش برسانند و تمایل بیشتر دارند تا با انگیزه بیشتر این کار را انجام دهند.
تولید کنندگان با هزینه هنگفتی می توانند محصولات خود را مستقیماً در بازار به فروش برسانند ، پس اقتصادی تر آن است که کالا را برای حق العمل کار ارسال نمایند.
تولید کنندگان می توانند برای نمایندگان خود در کشورهای خارجی کالا ارسال نمایند تا آنرا به فروش برساند. این روش برایشان مقرون به صرفه است.
تعریف
حق العمل کاری یعنی توزیع یا ارسال کالا برای نمایندگان جهت انبار کردن و فروش . شخص ارسال کننده کالا را « آمر» و اشخاص حقیقی یا حقوقی که کالاها را دریافت می کند « حق العمل کار» گویند.
حق العمل کار کالاها را طبق قرارداد می فروشد و از بابت فروش درصدی را دریافت می کند که به آن «حق العمل » گویند.
کالاهای ارسالی نزد حق العمل کار تا مادامی که به فروش نرسد در اختیار و مالکیت آمر باقی می ماند.
اصطلاحات و واژه های مهم
پیش فاکتور: موقعی که آمر کالاها را برای حق العمل کار ارسال می نماید همراه ارسال این کالاها یک صورتحساب برایش ارسال می نماید که در آن مشخصات کالا مانند کیفیت ، کمیت ، قیمت ، بسته بندی و غیره را نشان می دهد. که به آن پیش فاکتور یا سیاهه مقدماتی گویند.
پیش پرداخت
گاهی آمر از حق العمل کار درخواست می کند که قبل از فروش کالا مبلغی را به عنوان پیش پرداخت برای او بفرستد . حق العمل کار ممکن است یک چک یا سفته در قالب پیش پرداخت برای آمر ارسال نماید.
آمر می تواند سفته یا چک را نزد بانک یا اشخاص حقیقی یا حقوقی دیگر فروش دین نماید و وجوه آنرا دریافت کند.
رقم کارمزد مکسوره را می توان به حساب کالای امانی و یاحساب هزینه بدهکار نمود. پیش پرداخت مذکور از حساب فروشهای کالا کسر می گردد.
فصل هففتم
سیستم فروش اقساطی وااجاره خرید
مقدمه
عملیات اجاره خرید واقساطی یک سیستم بازرگانی خرده فروشی است که فروشنده توافق می کند کالا را به خوبی به فروش برساند. از طریق سیستم اعتباری وسیله امکان پذیر
است.
دامنه توافق :
الف)شی در تصرف طبق شرایط معین مبلغ توافقی بپردازد.
ب) انتقال مالکیت در آخرین قسط به خریدار
ج) فسخ قرارداد قبل از انتقال مالکیت
معقول بودن قرارداداجاره خریدو
امضاء طرفین.
مفاد قرارداد اجاره خرید :
قیمت اجاره خرید مورد توافق
قیمت نقدی شی
تاریخ اتمام قرارداد
تعداد اقسلطی که خریدار باید بپردازد.
شی موضوع قرارداد:
نکات قانونی
مهم در سیستم اجاره خرید
قیمت خرید اجاره ای: مبلغی که خریدار تحت قرارداد برای کامل شدن موضوع خرید وتحصیل مالکیت بپردازد.
خریدار: شخصی که مالکیت شی را طبق قرارداد منعقده
به دست خواهد آورد.
اجاره: مبلغی که خریدار به طور ادواری می پردازد.
مالک: شخصی که با پرداخت آخرین قسط ، مالکیت شی به خریدارانتقال می دهد.
هزینه کارمزد اجاره خرید: یا هزینه های
قانونی نسبت به قیمت اقساطی در هر سال.
Sc=Ci.r.i/100
هزینه اجاره خرید خالص: تفاوت بین قیمت خالص اجاره خرید یا قیمت نقدی اشیاء .
روش معمول : خریدار باید
هر دو قیمت را کنار یکدیگر قرار دهد.
موقعی که شخصی کالا را خریداری می کند باید قیمت آن کمتر از حالت سیستم اجاره خرید باشد.علت ان رقم اجاره خرید
است که شامل کارمزدهایی است .
محاسبه کارمزد
هر قسط دو جزء دارد:الف) بخش نقدی آن ب) کارمزد
مشکل اصلی سیستم اجاره خرید محاسبه ادواری هر قسط
حالت اول: موجود بودون قیمت
نقدی کارمزد وقسط.
حالت دوم : موقعی که قیمت نقدی کالا وتعداد اقساط ومبلغ اقساط داده شود. لکن نرخ کارمزد معلوم نباشد.
کارمزدهای پرداختی: تفاوت قیمت نقدی کالا
وکل مبلغ پرداختی در قرارداد.
مبلغ کارمزد به نسبت تصفیه نشده در پایان هر دوره مالی سد سکن می گردد.
حالت سوم : مفروض بودن اقساط ونرخ کارمزد . اما
ارزش نقدی دارایی مشخص نباشد. اول قیمت وکارمزد را پیدا کنیم .حساب دارایی با قیمت نقدی بدهکار خواهد شد.در صورت مشخص نبودن قیمت نقدی ،کارمزد از آخرین سال
محاسبه می شود.کارمزد 10% نسبت به 100 ریال برای سال:110/10 ریالی می گردد.
حالت چهارم: محاسبه قیمت نقدی هنگامی که از جدول سالواره استفاده شود ونرخ کارمزد اقسلط مفروض
باشد. در چنین مواردی ، قیمت نقدی با ضریب مبلغ اقساط در
ضریب جدول وبا اضافه نمودن مبلغ پرداخت اولیه به ان حاصل می گردد.
ثبت عملیات حسابداری در دفاتر خریدار
در سیستم اجاره خرید به دو روش :
روش اول : حساب داراییها با قیمت نقدی موجود در هر یک از اقساط بدهکار می شود.وقیمت نقدی اولیه پرداختی به حساب داراییها
بدهکار خواهد شد.خریدار این واقعیت را دریافته که هیچ مالکیت
قانونی نسبت به داراییها تا آخرین قسط نپردازد، نخواهدداشت.
باید متذکر شویم که خریدار حساب دارایی خریداری
شده را با رقم نقدی بدهکار می کند واقساط را تحت روش سرمایه گذاری به طور تدریجی پرداخت می کند.در حقیقت قبل از آنکه
آخرین قسط را پرداخته باشد مالک
واقعی دارای می باشد،در نتیجه استهلاک دارای را نسبت به کل قیمت نقدی محاسبه نماید.
سندهای روزنامه- دفاتر خریدار:
روش دوم: در این روش ، خریدار دارایی را به معادل قیمت نقدی بدهکار می کند وحساب بستانکاران فروشنده را بستانکار
خواهد کرد.
سندهای روزنامه به شرح زیرمی باشد:
ثبت حسابداری در دفاتر فروشندگان
که قبلا بیان شده مالکیت کالا از فروشنده به خریدار تحت سیستم قرارداد اجاره خریده به منتقل
آخرین قسط پرداخت گردد. اما عملیات واقعی ، فروشنده ، فروش خود را تحت این سیستم مانند فروش معمولی . فروشندگان سندهای زیر را صادر ودر دفاتر ثبت می کند.
عدم پرداخت اقساط و
تصاحب مجدد شی یا کالا
هنگامی که مشتری در پرداخت اقساط مقصور ورزد ، فروشنده
حق دارد که کالای فروخته شده به روش اجاره خرید را مجددا پس گرفته وآن
را تصاحب نماید. اساس عملیات اجاره خرید این است که کالا فقط با پرداخت آخرین قسط از فروشنده به خریدار منتقل می
گردد. در صورت کوتاهی در پرداخت ، فروشنده این حق
را برای خود که اشیاء فروخته شده را مجددا تصاحب کند. دیرکرد اقساطی قبلی را نیز بپردازد. فروشنده یا تمام شی یا
فقط قسمتی از آن را تصاحب خواهد
کرد.مالکیت مجدد تمام اشیاء را ” حساب تکمیل مجدد به طور کامل ” نامند.
حساب تملیک مجدد بخشی از کالا
بعضی اوقات فروشنده در روش اجاره فروش ممکن نیست تمام اشیاء
یا کالا را تحت تصاحب نماید ولی فقط بخشی از کالا را تصرف می کند وقیمت گذاری آن بستگی به توافق طرفین
دارد. تمام اسناد تا زمان عدم پرداخت اقساط
در دفاتر ثبت می شود سپس حساب فروشنده در سیستم اجاره فروش با ارزش توافق شده یا کالا تملیک شده بدهکار می
گردد. وحساب دارایی با همان قیمت بستانکار خواهد شد.
هر تفاوت در حساب دارایی سود وزیان حاصله از عدم پرداخت اقساط می باشد که به حساب سود وزیان انتقال می
یابد. حساب موجودی کالا تملیک مجدد در دفاتر فروشنده با
همان روش موجودی کالا تملیک کامل انجام می گیرد.
خدمات بعد از فروش
بعضی اوقات فروشنده متعهد می گردد که بعد از آنکه کالا یا شی تحت طرح اجاره خرید به خریدار
انتقال یلفت در یک دوره معین تعمیرات وخدمات مجانی انجام دهد. طبعا هزینه های خدمات برآوردی در خلال دوره به
قیمت فروش اضافه می شود. مبلغ چنین خدماتی باید جدا از
حساب فروش نگهداری شود .رقم برآوردی به حساب بستانکار حساب جداگانه ای که آن را ”حساب معوق تعمیرات“ می نامند.
هزینه های واقعی این خدمات به ندرت با رقم برآوردی برابر می باشد. برای
تعبیر این تعمیرات آن را به بهای تمام شده واقعی به حساب بدهکار می کنند با برآورد کمتر ، مانده این حساب باقی می
ماند وتخمین بیشتر ، مانده این حساب را ”بستانکار ”
می کند.
اگر مانده آن بستانکار ،معمولا به حساب سود وزیان بسته می
شود ویا به سال آینده منتقل می گردد.آن را جبران نماید. به علاوه موقعی که چنین عملیاتی به
طور یکنواخت بیش از یک دوره مالی رخ دهد، دوره تعمیرات از اواسط سال بر اساس جاری و تمام سال بعد واواسط سال سوم را
در بر گیرد.
حساب
عملکرد اجاره خرید
موقعی که عملیات ودادوستدهای متعددی وجود داشته باشد
وکالاهای فروش رفته ارزش کمی داشته باشد، فروشنده از روش
دیگری برای ثبت چنین معاملاتی
یعنی از طریق ثبت عملیات در دفاتر معین استفاده می کند.
هیچ حساب خاصی برای مشتریان اجاره خرید در سند های دو
طرفه منظور نمی شود.شرح اشیاء قیمت فروش بهای تمام شده
یا قیمت فروش ثبت می گردد. الف) به بهای تمام شده
مانده حساب عملکرد اجاره خرید حاکی از سود وزیان اجاره
خرید است که به حساب سود وزیان منتقل می گردد.
ب) به بهای فروش
در این روش مانند بهای تمام شده است موقعی که کالا ها به قیمت یا قیمت مقدماتی
فروخته شود برای پیدا کردن ومحاسبه سود واقعی سندهای انجام می پزیرد.بدین ترتیب مازادها نسبت به بهای تمام شده در تاریخ انجام می پذیرد. تا سود از عملیات وداد
وستد های اجاره فروش مشخص وتعیین گردد.
حساب سیستم بدهکاران وموجودی کالا
این سیستم درست مشابه سیستم بدهکاران وموجودی کالا در
حساب داری شعب می باشد.روش دیگری از محاسبه سود وزیان شرکت که محصولات
متعددی را با ارزشهای جزیی می فروشد.
سرفصلهای حساب این روش :
حساب موجودی اجاره خرید
حساب بدهکاران اجاره خرید
حساب تعدیلات اجاره خرید
روش اقساطی
در روش اقساطی فروش فوری
است یعنی قیمت آن به جای اینکه یکجا پرداخت گردد.در طی وصول می گردد. در این روش مالکیت فورا به خریدار انتقال
می یابد وفروشنده را از دست می دهد.
اگر خریدار در پرداخت اقساط خود قصور ورزید فروشنده نمی تواند تصاحب نماید اما می تواند مانده بدهی خود را تعقیب نماید.
روش اجاره خرید وروش اقساطی
در دفاتر خریدار به شرح زیر ثبت
زیر در دفاترفروشنده ثبت می گردد:
حساب فروش
در فواصل معین یا موقعی که کالاهای امانی بوسیله حق العمل کار فروخته شد، حق العمل کار یک صورتحساب برای آمر ارسال می کندکه به آن صورتحساب فروش گویند دراین صورتحساب ، مبالغ دریافتی حاصل ازفروش ، هزینه های انجام شده توسط حق العمل کار،کمیسیون فروش ، پیش پرداختها و مانده حسابی که آمر باید در سررسید دریافت کند و میزان موجودی کالای فروش نرفته ، نشان داده خواهد شد. آمر ازروی
آمر ازروی این صورتحساب فروش ، سندهای روزنامه در ارتباط باکالای امانی صادر و ثبت و نگهداری می کند. اوهمچنین می تواند سود و زیان ناشی از معملات را معین نماید.
کمیسیون
آمر حق العمل فرد حق العمل کار را نسبت به فروش پرداخت می کند حق العمل را نسبت به درصد ثابتی از فروش طبق شرایط و قرارداد منعقده پرداخت می کند. این حق العملها ممکن است ساده یا عادی ، خاص یا پوششی و یا اعتباری باشد .
حق العملهای عادی یا ساده در هر مرحله از انجام فروش بوسیله آمر پرداخت می گردد و معمولاً نسبت به فروش انجام می گیرد ، انگیزه بیشتری را برای افزایش فروش در بردارد . حق العمل خاص یا پوششی موقعی پرداخت می گردد که رقم قابل ملاحظه ای فروش صورت گرفته باشد.
اعتباری یا نسیه
حق العمل کار انتظار ندارد که کالاها را بصورت اعتباری یا نسیه به فروش برساند ، اگر آمر اجازه فروش نسیه را داده باشد ، هرگونه زیان و ضرری که ناشی از مطالبات سوخت شده یا مشکوک الوصول حاصل شود ، هزینه ها باید از سوی آمر جبران شود. برای اجتناب از چنین هزینه هایی حق کمیسیون فوق العاده ای به حق العمل کار به نام حق تضمین پرداخت خواهد شد که او مسئولیت جبران چنین هزینه هایی را بنماید. در چنین مواردی آمر فروش ناخالص را دریافت می کند که ممکن است پوششی یا غیر پوششی باشد. این حق العمل روی کل فروش محاسبه می گردد.
الف ) ثبت حسابداری برای عملیات حق العمل کاری به روش بهای تمام شده در دفاتر آمر
آمر در این رابطه دو چیز را می خواهد بداند که عبارتند از :
مشخص و معین بودن سود یا زیان حاصله از عملیات حق العمل کاری که بوسیله حق العمل کار انجام می شود.
تسویه حساب با حق العمل کار یعنی رقمی که باید به عنوان بدهی به آمر بپردازد.
ارزش کالای فروش نرفته (به بهای فروش ) یا موجودی کالای پایان دوره کالای امانی نزد حق العمل کار
اگر تمام کالاهای ارسالی از سوی آمر بوسیله حق العمل کار تا پایان دوره مالی بفروش نرسد ، کالای فروش نرفته به حساب آمر منظور می شود. کالای فروش نرفته در اختیار حق العمل کار باید به بهای تمام شده یا قیمت بازار ، هر کدام که کمتر باشد، ارزش گذاری گردد .
بهای تمام شده شامل کلیه هزینه های غیرتکراری متحمل شده بوسیله آمر و حق العمل کار می باشدونحوه محاسبه آنها به شرح ذیر می باشد:
الف: به تناسب تعداد فروش نرفته از بهای تمام شده
ب: به تناسب هزینه های انجام شده بوسیله آمر و حق العمل کار وارد انبار حق العمل کار می گردد.
موجودی کالای پایان دوره نزد حق العمل کار = بهای تمام شده آن + تناسبی از هزینه های غیر تکراری
مثال 1-6- آقای الف در تهران 100 دستگاه دوچرخه که بهای تمام شده آن 9000 ریال است برای حق العمل کار خود در آبادان براساس قرارداد حق العمل کاری ارسال می کند .آقای الف مبلغ 13000ریال هزینه حمل و 3000ریال هزینه بارگیری و 4000 ریال بیمه آنرا پرداخت نمود.
حق العمل کار آقای ب مبلغ 1000 ریال بابت بارگیری و هزینه تخلیه به مبلغ 500 ریال آنها را پرداخت نمود . دوچرخه ها در انبار نگهداری می شود و ماهیانه 1000 ریال اجاره انبار را می پردازد . در پایان دوره مالی 20 دستگاه دوچرخه فروش نرفته است . قیمت فروش دوچرخه در آبادان 000/10 ریال می باشد.
مطلوب است : محاسبه قیمت موجودی کالای پایان دوره نزد حق العمل کار.
مثال 2-6- آقای کاشانی کالاهایی را به ارزش 000/25 ریال برای حق العمل کار خود ،نظری ، در اصفهان فرستاد. او بابت حمل ، بیمه و سایر هزینه های دیگر 1500 ریال پرداخت نمود ، حق العمل کار یک سفته 90 روزه به ارزش 000/20 ریال برای آمر صادر نمود . آمر سفته دریافتی را نزد بانک با پرداخت کارمزد 150 ریال نقد نمود ، آقای نظری صورتحسابی برای آقای کاشانی ارسال کرد که کلیه کالاهای امانی به ارزش 35000 ریال فروخته شده . او بابت کالاها 700 ریال پرداخت و حق العمل کاری معادل 20% روی فروش از آن کسر و ما بقی را طی یک چک بانکی برای آمر فرستاد .
مطلوب است : سندهای روزنامه و دفتر کل در دفاتر آمر و حق العمل کار.
ب) ثبت حسابداری برای عملیات حق العمل کاری (کالای امانی) به روش سیاهه
آمر به عوض ارسال کالابه حق العمل کار با بهای تمام شده ممکن است آن را به بیشتر از بهای تمام شده سیاهه و ارسال نماید که این قیمت را سیاهه یا قیمت فروش نامیده اند. قیمت اضافی یا مازاد نسبت به بهای تمام شده معمولاً برای اقدام زیر باید محاسبه شود:
موجودی کالای امانی آغاز دوره
کالای ارسالی برای حق العمل کار
کالای برگشتی به آمر توسط حق العمل کار
موجودی کالای امانی پایان دوره
مثال 3-6- آقای جلالی 100 دستگاه اتومبیل اسباب بازی به طور امانی برای حق العمل کار خود آقای طاهری در هرمزگان ارسال نمود. بهای تمام شده یک اتومبیل اسباب بازی 000/15 ریال می باشد و قیمت سیاهه 000/20 ریال است. آقای جلالی 000/6 ریال بابت هزینه حمل و 000/2 ریال بابت بیمه آنها می پردازد.
آقای طاهری یک چک به آقای جلالی به مبلغ 000/000/1 ریال بابت پیش پرداخت ارسال نمود . ضمناً صورتحساب فروشی برای آمر فرستاد که نشان می داد 80 اتومبیل اسباب بازی به ارزش 000/22 ریال فروخته شده است.
هزینه هایی که آقای طاهری پرداخته :500/2 هزینه باربری ، 500/7 هزینه تخلیه و بارگیری 000/50 ریال هزینه اجاره انبار ، 000/30 ریال هزینه آگهی .آقای طاهری حق العمل 5% نسبت به فروش دریافت می کند.
مطلوب است : ثبت عملیات فوق در دفاتر آقای جلالی و آقای طاهری .
محاسبه موجودی کالای امانی پایان دوره :
بهای تمام شده 20 اتومبیل اسباب بازی به ارزش هر کدام 000/20 ریال 000/400
اضافه می شود: تناسبی از هزینه های غیر تکراری:
حمل توسط آمر 000/6
بیمه توسط آمر 000/2
هزینه باربری توسط حق العمل کار 500/2
هزینه باربری توسط حق العمل کار 500/7
جمع هزینه 000/18
برای 20 اتومبیل اسباب بازی 20* 000/18 3600
موجودی کالای پایان دوره 600/403
حسابداری خسارت و ضایعات حاصله از کالای امانی
زمانی که آمر کالاهائی را برای حق العمل کار خود ارسال می کند ممکن است در خلال عملیات خسارات و یا ضایعاتی نسبت به کالاهای ارسالی بوجود آید. و چنین خساراتی در روی حسابهای آمر تاثیر می گذارد و هیچ تاثیری بر روی حسابهای حق العمل کار ندارد، بدین ترتیب آمر لازم است سندهائی صادر نماید تا بتواند این زیانها را تعدیل کند.
این ضایعات و خسارات دو نوع می باشند:
ضایعات و خسارات عادی
ضایعات و خسارات غیر عادی یا فوق العاده
.ضایعات و خسارات عادی
گاهی کالاها بطور عادی دچار خسارت خواهند شد اما در بعضی از موارد این نوع خسارات اجتناب نا پذیرند، مانند ضایعات و خسارات حاصله از تبخیر، کسری ، شکستگی ، کاهش و افت وزن این ضایعات را ضایعات عادی و معمولی نامند و بخشی از بهای تمام شده کالا را تشکیل می دهد. بدین ترتیب تعداد کالای خسارت دیده ازکل واحدهاکسرمی شود.موقع محاسبه بهای تمام شده کالاهای فروش نرفته این هزینه های عادی و معمولی را باید مدخلیت داد .
یعنی بهای تمام شده کالای فروش نرفته به طور متناسب در اثر این نوع خسارت و ضایعات حادث شده افزایش می یابد.
زمانی که خسارات و ضایعات عادی و معمولی وجود دارد، موجودی کالای امانی پایان دوره به شرح زیر محاسبه می گردد.
ارزش موجودی کالای فروش نرفته تعداد موجودی کالای فروش نرفته
و یا می توان به طریقه زیر محاسبه کرد:
ارزش موجودی کالای فروش نرفته تعداد موجودی کالای امانی پایان دوره
برای خسارات و ضایعات عادی و معمولی سندی صادر نمی شود و از بابت آن ثبتی در دفاتر صورت نمی گیرد.
مثال 4-6- آمری کالائی به وزن 500 کیلوگرم به ارزش هر کیلوگرم 200 ریال را برای حق العمل کار خود ارسال می کند. وی بابت هزینه حمل و بیمه 000/40 ریال پرداخت می کند . حق العمل کار 300 کیلوگرم آن را از قرار هر کیلوگرم 350 ریال فروخت و مبلغ 000/10 ریال بابت هزینه تخلیه و بارگیری آن و مبلغ 000/20 بابت اجاره انبار و 000/10 ریال به عنوان هزینه های فروش و آگهی پرداخت نمود . ضایعات عادی و معمولی در اثر کسری 50 کیلوگرم است .
مطلوب است محاسبه موجودی کالای فروش نرفته که در دفاتر آمر باید ثبت گردد.
ارزش موجودی کالای فروش نرفته :
بهای تمام شده 500 کیلوگرم از قرار هر کیلو گرم 200 ریال 000/100
اضافه می شود: هزینه های غیر تکراری :
هزینه حمل و بیمه 000/40
هزینه تخلیه و بارگیری 000/10
جمع کل هزینه ها 000/50
000/150
مقدار واقعی آماده برای فروش : 450 = (کیلوگرم ضایعات 50 – 500 کیلوگرم )
جمع ارزشی کالای ارسال شده
ارزش موجودی کالای فروش نرفته تعداد موجودی کالای امانی پایان دوره
تعدادی کالای دریافتی سالم توسط حق العمل کار
ارزش موجودی کالای فروش نرفته 150 = 000/50
حساب موجودی کالای امانی پایان دوره 000/50 تعداد کالاهای فروش نرفته 150= 300- 450
حساب کالای امانی 000/50
. ضایعات و خسارات غیر عادی یا فوق العاده
زمانی که ضایعات یا خسارات به کالاها ناشی از حوادث و بلایای طبیعی و یا دور از انتظار باشد ، چنین خساراتی را معمولاً خسارات غیر عادی یا فوق العاده گویند مانند زیان حاصله از آتش سوزی ، سیلاب ، زلزله ، جنگ و غیره .
این هزینه ضایعات در محاسبه موجودی کالای فروش نرفته محاسبه می شود و به حساب کالای امانی بستانکار و به حساب زیان های غیر مترقبه بدهکار خواهد شد . آنگاه مانده این هزینه ها به حساب سود و زیان انتقال می یابد.
بعضی از تجار برای جبران خسارات ناشی از این حوادث سیاست بیمه ای را برای کالای ارسالی انتخاب می کنند و بیمه در قبال این حوادث جبران خسارت می نماید.
مثال 5-6- کالای ارسالی بر اساس قرار داد حق العمل کاری برای حق العمل کار 1000 کیلوگرم از قرار هر کیلوگرم 100 ریال می باشد . هزینه های پرداخت شده به وسیله آمر عبارتست از هزینه حمل 000/5 ریال و بیمه 000/3 ریال و 200 کیلوگرم از کالاها در راه در اثر تصادف دچار حادثه شد و خسارت دید. از شرکت بیمه 000/15 ریال ادعای خسارت شد. حق العمل کار 700 کیلوگرم آن را از قرار هر کیلوگرمی 200 ریال فروخت و هزینه تخلیه 000/2 ریال ، اجاره انبار 000/5 ریال و هزینه فروش 000/3 پرداخت نمود .
مطلوب است : ثبت سندهای روزنامه در ارتباط با موجودی کالای فروش نرفته و در راه در دفاتر آمر
ارزش موجودی کالای امانی پایان دوره :
بهای 100 کیلوگرم از قرار هر کیلوگرم 100 ریال 000/100
اضافه می شود: هزینه های غیر تکراری قبل از خسارت
حمل 000/5
بیمه 000/3
جمع هزینه ها 000/8
جمع بهای تمام شده 1000 کیلوگرم 000/108
کسر می گردد: رقمی که در ارتباط با 200 کیلوگرم مفقود شده است (600/21) = ـــــــــ 000/108
اضافه می شود : هزینه های غیر تکراری بعد از خسارت (هزینه تخلیه ): 000/2
بهای تمام شده 800 کیلوگرم 400/88
کالای فروش نرفته 100= (200 + 700) – 100
بهای تمام شده کالای فروش نرفته 100 400/88 050/11 ریال
روش ستونی ( آماری )
روش ستونی انتظامی یک ترکیبی از روش بهای تمام شده و روش سیاهه است . تحت این روش ؛ دو ستون در هر طرف حساب کالای امانی وجود دارد.
این دو ستون برای ثبت بهای تمام شده و سیاهه برای کالای ارسالی و موجودی های کالای آغاز دوره و پایان دوره است. ستون فوق العاده و اضافی برای قیمت سیاهه در نظر گرفته می شود که معروف به ستون انتظامی است.
از نظر حسابداری این ستون مهم نمی باشد و فقط برای این تهیه می شود که سود هر فقره را نشان دهد در صورتیکه حساب کالای امانی به قیمت سیاهه ثبت شود.
مثال 6-6- آقای الف 500 عروسک برای حق العمل کار خود آقای ب ارسال می کند و صورتحسابی برای او ارسال میکند که نشان می دهد قیمت هر عروسک 400 ریال است در صورتیکه بهای تمام شده آن 350 ریال می باشد.
آقای الف 7500 ریال هزینه حمل و بیمه برای آن پرداخت می کند . در راه 50 عروسک مفقود شد و آقای ب 90% بهای تمام شده عروسکها را از شرکت بیمه خسارت دریافت کرد. آقای ب 400 عروسک را با قیمت سیاهه فروخت و 3000 ریال هزینه های فروش آنرا پرداخت نمود او پس از کسر 20% حق العمل روی فروش بقیه صورتحساب را پرداخت نمود .
مطلوب است : تهیه حساب کالای امانی ، حساب موجودی کالای امانی پایان دوره ، حساب کالای خسارت دیده در دفاتر آمر به روش ستون انتظامی.
ارزش موجودی کالای پایان دوره ی و زیان حاصله از کالای خسارت دیده قیمت سیاهه بهای تمام شده
500 عروسک از قرار هر عروسک 400 ریال 000/20 —
500 عروسک از قرار هر عروسک 350 ریال — 000/175
اضافه می شود: هزینه های غیر تکراری 500/7 500/7
قیمت 500 عروسک 500/207 500/207
قیمت کالا ( عروسکهای خسارت دیده )
500/207= ــــــــ 500/207 کالای خسارت دیده 750/20 250/18
250/18 = ـــــــــــ 500/182 موجودی کالای پایان دوره 750/20 250/18
50 = ( 50 + 400(500 = تعداد موجودی کالای فروش نرفته
برگشت کالا از حق العمل کار به آمر
اگر تمام و یا قسمتی از کالاهای ارسالی به حق العمل کار به آمر عودت و برگشت داده شود ، باید به حساب بهای تمام شده در دفاتر آمر ثبت گردد و تمام هزینه های انجام شده از قبیل هزینه حمل و بیمه ، تخلیه و بارگیری و بسته بندی باید به عنوان هزینه های از دست رفته تلقی گردد.
در این صورت در دفاتر آمر چنین سندی صادر می گردد.
حساب کالای ارسالی ***
حساب کالای امانی ***
برگشت به بهای تمام شده ( کالای ارسالی )
حسابداری کالای امانی به صورت سیستم دایمی
در این روش هنگام ارسال کالا برای حق العمل کار سندهای زیر صادر می گردد:
مثال 7-6- آقای محسنی 100 دستگاه نجاری به ارزش 000/500 ریال برای حق العمل کار خود آقای افشار به بهای تمام شده به اضافه 20% سیاهه نمود آمر 000/50 ریال هزینه حمل پرداخت نمود آقای افشار هزینه هایی به مبلغ 5000 ریال هزینه های راه آهن ، 500 ریال هزینه باربری تا انبار خود را پرداخت و کالاهای ارسالی را دریافت نمود. او یک صورتحساب فروش برای آمر فرستاد که در آن :
20 دستگاه بخاری را به مبلغ 000/120 ریال نقد فروخت .
50 دستگاه بخاری را هرکدام 6500 ریال بطور نسیه فروخته است .
10 دستگاه بخاری برای خودش به ارزش هرکدام 6100 ریال منظور نمود.
حق العمل کار پس از کسر 5% حق العمل روی صورتحساب فروش و 15% برای مازاد فروش بیش از قیمت سیاهه ، حق العمل دریافت خواهد کرد .
مطلوب است ثبت عملیات در دفاتر آمر.
محاسبه ارزش موجودی کالای امانی پایان دوره
بهای 20 دستگاه به ارزش هر یک 6000 ریال 000/120
اضافه می شود : تناسبی از هزینه ها
هزینه های آمر 50000 * 000/10
هزینه های حق العمل کار 000/55 * 100/1
جمع ارزش موجودی کالای امانی پایان دوره 100/131
محاسبه حق العمل
فروش 80 دستگاه بخاری
نقدی 000/120
نسیه 50 * 6500 000/325
فروش 10 * 6100 000/61
جمع فروش 000/506
صورتحساب 80 دستگاه هر کدام 6000 ریال 000/480
ریال 3900 = 15% * 000/26 000/26
27900 = 3900+ 000/24 000/24 = 5% * 000/480
پایان