پاورپوینت بلز پاسکال
بلِز پاسکال زادهٔ ۱۹ ژوئن ۱۶۲۳ – درگذشتهٔ ۱۹ اوت ۱۶۶۲) ریاضی دان، فیزیک دان و فیلسوف فرانسوی است که در سال های پایانی عمر کوتاهش به الهیات روی آورد.
کودکی
پاسکال در سه سالگی مادرش را از دست داد و تحت آموزش پدرش قرار گرفت. کارهای اولیهٔ پاسکال در علوم طبیعی و کاربردی بود که وی در آنجا نقشی مهم در ساخت ماشین حسابهای مکانیکی و مطالعه سیالات داشت. وی همچنین با عمومیت دادن کار اِوانجِلیستا توریچِلی نقشی مهم در توضیحِ مفهوم فشار و خلا نیز ایفا کرد. پاسکال همچنین در دفاع از روش علمی نوشته های باارزشی دارد. پاسکال به ایجاد دو زمینهٔ جدید تحقیقاتیِ مهم کمک کرد. وی در ۱۶ سالگی رساله ای مهم در باب هندسه تصویری نوشت و در زمینه تئوری احتمال از ۱۶۵۴ با پیر دی فرما مکاتباتی داشت. پاسکال همچنین نقش چشمگیری در پیدایش اقتصاد مدرن و علوم اجتماعی داشت.
پاسکال، به دنبال تجربهٔ یک وضعیت عرفان در ۱۶۵۴، کارهای علمی خود را رها کرد و باقیِ عمر خود را وقفِ فلسفه و الهیات کرد. دو اثر مشهور وی، Lettres provinciales و Pensées حاصلِ این دوران هستند. پاسکال سال ها از بیماری رنج می برد و مرگ زودهنگام وی ۲ ماه پس از سی ونهمین سالروز تولدش به علایق و خواسته های او پایان داد.
دوران اولیهٔ زندگی و تحصیلات
پاسکال در منطقهٔ کلِرمون-فِران در ناحیهٔ اوورنی در فرانسه متولد شد. در سه سالگی، مادرش، آنتونیت بگن را از دست داد. پدرش، اتین پاسکال (۱۶۵۱–۱۵۸۸)، قاضی و عضو Petite noblesse بود و به علوم و ریاضی علاقه داشت. بلز پاسکال برادر ژاکلین پاسکال بود و دو خواهر دیگر داشت که تنها یکی از آن ها به نام ژیلبرت دوران کودکی را به سلامت طی کرد.
در سال ۱۶۳۱، اتین به همراه فرزندانش به پاریس نقل مکان کرد. اتین، با توجه به نبوغ فوق العادهٔ پسرش، تصمیم به آموزش وی گرفت. پاسکال جوان در همان ابتدا استعداد خود را در ریاضیات و علوم طبیعی نشان داد، که شاید مکالمات همیشگی پدرش با عالمان برجستهٔ علوم هندسه در پاریس، ازجمله رابروال، مرسن، دسارگوس، میدورگ، گاسندی و دکارت جزو دلایل تمایل پاسکال بوده باشد. در یازده سالگی رساله ای کوتاه دربارهٔ اصوات اجسام ارتعاشی نوشت و پدرش در جواب به این موضوع، مطالعهٔ ریاضات را برای وی تا سن ۱۵سالگی ممنوع کرد تا بلز از مطالعهٔ لاتین و زبان یونانی بازنمانَد. بااین حال، یک روز اتین متوجه شد که بلز (که در آن زمان ۱۲ سال داشت) با تکه ای زغال بر روی دیوار، اثباتی مستقل در مورد این که مجموع زاویههای یک مثلث برابر است با دو زاویهٔ قائمه نوشته است. از آن زمان به بعد پاسکال اجازهٔ مطالعهٔ اقلیدس را یافت.
پاسکال علاقه ای ویژه به مطالعهٔ کارهای رنه دکارت داشت. به دنبال مطالعهٔ عقاید دکارت، پاسکال در ۱۶سالگی رساله ای در باب مباحث مخروطی به نام Essai pour les coniques (مقاله ای دربارهٔ مخروطی ها) نوشت. بخش اعظم این رساله اکنون از بین رفته است، ولی یک نتیجهٔ مهم آن، که به قضیهٔ پاسکال معروف است، به جای مانده است. کارهای پاسکال چنان باارزش بودند که زمانی که دکارت دست نوشته های وی را دید، نتوانست باور کند که این کارها توسط پدر پاسکال نوشته نشده اند.
در سال ۱۶۳۸، مخالفت اتین با سیاست های مالیِ کاردینال ریشیلیو خانوادهٔ پاسکال را مجبور به فرار از پاریس کرد. تنها زمانی که ژاکلین در بازی بچه ها با کاردینال ریشیلیو موفق عمل کرد، اتین بخشیده شد. در سال ۱۶۳۹، خانوادهٔ پاسکال به روان (فرانسه) نقل مکان کردند و اتین در آنجا مامور جمع آوری مالیات شد.
بلِز پاسکال در ۱۸سالگی، برای کمک به پدرش در انجام محاسباتش، یک ماشین حساب مکانیکی ساخت که قادر به محاسبهٔ جمع و تفریق بود و ماشین حساب پاسکال نام گرفت. ازجمله نمونه های اولیهٔ این ماشین حساب در موزهٔ Zwinger در درِسدِنِ آلمان قرار دارد. گرچه این ماشین حساب ها در واقع مقدمهٔ پیدایش مهندسی کامپیوتر بوده اند، اما آن ها ازلحاظ تجاری موفقیت چندانی به دست نیاوردند. طی دههٔ بعدی، پاسکال طرح خود را ارتقا داد و بیش از ۵۰ عدد از آن ها را ساخت.
ابداعات در ریاضی
علاوه بر دستاوردهای دوران کودکی اش، پاسکال در بقیه زندگی اش نیز بر دانش ریاضی تاثیر گذاشت. در سال ۱۶۵۳، پاسکال رساله ای به نام «در باب مثلثات حساب نوشت که در آن یک صورت جدولی راحت برای ضرایب دوجمله ای شرح داد که امروزه مثلث پاسکال نامیده می شود. یانگ هو ریاضی دان چینی از سلسله کین ۴ قرن پیش از پاسکال به مسئله ای مشابه مثلث پاسکال پرداخته بود.
و . . .
ابداعات در علوم فیزیکی
مطالعات پاسکال در مورد سیالات (هیدرودینامیک و هیدروستاتیک) بر اساس اصول سیالات هیدرولیک بود. اختراعات او در این زمینه شامل فشار هیدرولیک (استفاده از فشار هیدرولیک برای افزایش نیرو) و سرنگ بود. در سال ۱۶۴۶، پاسکال از آزمایش ها اوانجلیستا توریچلی در ارتباط با فشارسنج آگاهی یافت. وی این آزمایش ها را دوباره با استفاده از لوله ای پر از جیوه تکرار کرد و این لوله را به صورت وارونه درون کاسه ای از جیوه قرار داد و پاسکال این سوال را مطرح کرد که چه نیرویی بخشی از جیوه را درون لوله نگهداشته و چه چیزی فضای بالای جیوه در لوله را پر کرده است. در آن زمان اکثر عالمان بر این عقیده بودند که غیر از خلا ماده ای نامرئی در آن فضا وجود دارد.
پاسکال به دنبال انجام آزمایش ها دیگری در این زمینه در سال ۱۶۴۷ پاسکال Experiences nouvelles touchant le vide تجربیات جدید از خلا را نوشت که در آن قوانین اصلی در مورد میزان تاثیر فشار هوا بر مایعات مختلف عنوان شده بود. پاسکال همچنین دلایل این مسئله را که چرا در بالای ستون مایعات در لوله بارومتر خلا وجود دارد را عنوان کرد.
در سال ۱۶۴۸، پاسکال مطالعات خود را در این زمینه ادامه داد و در همین راستا شوهرخواهرش یک بارومتر را به ارتفاعات بالا برد و این نکته به اثبات رسید که سطح جیوه تغییر می کند و پاسکال این آزمایش را با انتقال بارومتر به بالای برج یک کلیسا در پاریس و سپس به پایین آن تکرار کرد. این آزمایش ها که در نهایت منجر به بنیاد نهادن اساس بارومترشد با تحسین مردم در سرتاسر اروپا مواجه شد.
درپاسخ به این نقدها که باید چیزی نامرئی در فضای خالی ای که پایپسکال عنوان کرده وجود داشته باشد، پاسکال در پاسخ به استین نوئل یکی از مهم ترین نظریات قرن هفده را در ارتباط با روش علمی ارائه داد: «برای اثبات یک فرضیه اینکه تمامی موارد مطابق آن باشند کافی نیست، اما اگر تنها یک مسئله خلاف آن باشد، همان یک مورد برای نقض فرضیه مورد نطر کافی است» تاکید و پافشاری وی در مورد وجود خلا باعث اختلاف او با برخی دانشمندان مطرح زمان از جمله دکارت شد.
بزرگسالی، مذهب، فلسفه و ادبیات
فیلسوف یا مدافع دین
پاسکال پیش از آنکه فیلسوف باشد، در درجه اول مدافع مذهب کاتولیک بود.[۱] اهتمام او بیشتر بر این بوده که مسائل را به وسیله وحی و حیات مسیحی حل کند. اگرچه برخی او را در شمار فیلسوفان بزرگ فرانسوی نام برده اند، اما دیگران از اطلاق نام فیلسوف بر او امتناع کرده اند. هانری برگسون و ویکتور دلبو، پاسکال را در کنار دکارت به عنوان دو فیلسوف عمده فرانسوی که نماینده دو خط مختلف فکری اند قرار داده اند. ژاک شوالیه دقیقاً بدان جهت که او همت خویش را «مصروف به مسائلی داشته است که انسان در رویارویی با مرگ برای خویشتن مطرح می سازد» در او شخصیت فیلسوف بزرگی دیده است.[۲]
از سوی دیگر از نظر رونوویه، پاسکال بیش از آن متفکری شخصی است که شایسته عنوان عنوان فیلسوف باشد و امیل بریه به صراحت تام اعلام می کند که پاسکال فیلسوف نیست؛ بلکه عالم و مدافع آیین کاتولیک است.
تغییر مذهب
سکال در اثر اصلی خود Pensées موضعی علیه دین اسلام و محمدبن عبدالله اتخاذ کرد. او عیسی مسیح و محمدبن عبدالله را باهم مقایسه کرد، رابطهٔ آن دو را تضاد اعلام نمود و به بهشتی که در قرآن وصف شده تاخت. در یکی از نسخه های منتشرشده از Pensées، فصلی هست مجزا تحت عنوان Contre Mahomet. این جنبه از تفکر او اغلب، و به خصوص در کشورهای اسلامی، نادیده گرفته شده.
با توجه به زندگی پاسکال، می توان گفت که دو مورد دلیل تغییر مذهب وی بوده اند: بیماری و یانسن گرایی. از حدود هجده سالگی بود که پاسکال به نوعی بیماری عصبی دچار شد که هر روزه وی را آزار می داد. در سال ۱۶۴۷، در پی یک حملهٔ عصبی، پاسکال دچار لمسیِ اندام شد، به طوری که بدون عصا قادر به راه رفتن نبود. وی همیشه دچار سردرد بود و از آن پس همیشه مشکل سوزش روده و معده داشت؛ پاهایش همواره سرد بودند و برای جریان یافتن خون در آنها، نیاز به کمک بیرونی بود. پاسکال برای گرم کردن پاهایش همواره جوراب هایش را در شراب خیس می کرد. برای استفاده از روش های درمانیِ بهتر وی به همراه خواهرش ژاکلین به پاریس رفت. سلامتی او بهبود یافت، اما سیستم عصبی پاسکال همچنان دچار مشکل بود. علاوه بر این، وی دچار خودبیمارانگاری بود که تاثیر بسیاری بر شخصیت و نگرشش داشت. پاسکال بسیار عصبی و تندخو شد و بسیار کم می خندید، که این رفتارها از دید بعضی نشانه های غرور و سلطه جویی بودند.[۳] در سال ۱۶۴۵، لگن پدر پاسکال دچار آسیب دیدگی شد و در نتیجه وی تحت مراقبت یک دکتر یانسن گرا قرار گرفت. بلز اغلب با دکتر مکالماتی داشت و پس از درمان موفقیت آمیز پدرش از طریق وی کتاب هایی از نویسندگان یانسن گرا به امانت گرفت. در این دوره پاسکال نوعی «دگرگونی اولیه» را تجربه کرد و طی سال پس از آن شروع به نوشتن دربارهٔ موضوعات دینی کرد.
رویارویی با مرگ
در تاریخ ۲۳ نوامبر سال ۱۶۵۴ او در تصادفی روی پل نیلی گرفتار شد که در آن اسب های کالسکه که کنترل خود را از دست داده بودند از دیواره پل پایین افتادند و کالسکه را به دنبال خود کشیدند. در این حین میله اتصال شکسته شد و کالسکه از اسب ها جدا و نیمی از آن از پل آویزان شد. پاسکال و دوستانش در این حادثه صدمه ای ندیدند، اما فیلسوف احساساتی که مرگ را در جلوی چشمانش دیده بود، از وحشت غش کرد و مدتی بیهوش شد. او که ۱۵ روز بعد حوالی ساعت ۱۰٫۳۰ تا ۱۲٫۳۰ به هوش آمد، تصویر مذهبی قوی ای در ذهنش نقش بسته بود که آن را در یادداشتی کوتاه سریعاً ثبت کرد: آتش. «خدای ابراهیم، خدای اسحاق، خدای یعقوب، و نه خدای فلسفه دانان و دانشمندان و…». ا. یادداشت خود را با نیایش ۱۱۹:۱۶ ختم نمود: «پیغام تو را فراموش نخواهم کرد. آمین.» او این یادداشت را با دقت به کت خود دوخته بود و هرگاه لباس خود را عوض می کرد آن را نیز جابه جا می کرد. خدمتکار او این یادداشت را پس از مرگ پاسکال پیدا کرد.[۸] در طول زندگی اغلب به غلط از وی به عنوان مردی لاابالی یاد می شد و بعدها تنها به دلیل اینکه بستر مرگ برای خود ساخته بود، طرد شد.
پاسکال که عقاید و باورهای مذهبی اش جان تازه ای گرفته بود در ژانویه ۱۶۵۵ سفری ۲ هفته ای به صومعه ای قدیمی در پورت رویال کرد. در این زمان یعنی بعد از تحولات مذهبی بود که او اولین اثر ادبی خود در مورد مذهب را با نام نامه های ایالتی نوشت.
کارهای پایانی و مرگ
تی اس الیوت پاسکال را در دوران زندگی اش «مردی زمینی در میان زاهدان و زاهدی در میان انسان های زمینی «توصیف کرد. زندگی زاهدانه پاسکال نتیجه عقیده ای بود که طبیعتاً برای رنجش یک فرد کافی بود. در سال ۱۶۵۹، پاسکال که هیچ گاه از نعمت سلامتی برخوردار نبود، به شدت احساس بیماری کرد. طی سال های پایانیِ زندگی اش، پاسکال از درمان پزشکانش سر باز می زد و عنوان می کرد: بیماری، وضعیتی طبیعی برای مسیحیان است.[۱۴]
لوئی چهاردهم نهضت یانسن گرایی را در سال ۱۶۶۱ در پورت رویال سرکوب کرد. در پاسخ پاسکال یکی از کارهای نهایی اش را به نام Écrit sur la signature du formulaire کتابی در باب نشان صورت، که در آن یانسن گرا را از تسلیم شدن برحذر داشت نوشت. در همان سال خواهرش ژاکلین فوت کرد که باعث شد پاسکال بحث در باب یانسن گرایی را خاتمه دهد. بزرگ ترین دستاورد پاسکال در ارتباط با نبوغ مکانیکی وی، ایجاد شاید اولین خط اتوبوس برای حمل مسافران در داخل پاریس در کالسکه هایی با چندین صندلی بود.
در سال ۱۶۶۲ بیماری پاسکال وخیم شد. پاسکال با آگاهی از اینکه سلامتی اش رو به وخامت است، خواستار بستری شدن در بیمارستان شد، اما دکتر وی اعلام داشت که وضعیت او چنان ناپایدار است که نمی شود او را به بیمارستان منتقل کرد. در تاریخ ۱۸ آگوست سال ۱۶۶۲ در پاریس، پاسکال دچار تشنج شد و مراسم تدفین و نیایش برای وی به اجرا درآمد. صبح روز بعد وی جان باخت، در حالی که این کلمات را بر زبان داشت «خدایا هرگز تنهایم نگذار». جسدش را در کلیسای «سنت اتیِن دو مون» پاریس Église Saint-Étienne-du-Mont de Paris منطقه پنجم نزدیک پانتئون دفن کردند.
در کالبدشکافی انجام شده پس از مرگ معلوم شد که معده پاسکال و همچنین شکمش وضعیت بسیار بدی داشته و مغز او نیز دچار آسیب بوده است. با وجود انجام کالبدشکافی، علت اصلی بیماری مداوم وی معلوم نشد، با این حال نظریاتی در مورد ابتلا به سل و سرطان معده یا هردو هم زمان در این مورد وجود داشت.[۱۵] همچنین آسیب مغزی پاسکال را دلیل سردردهای وی دانستند.
پانویس
فردریک چارلز کاپلستون، تاریخ فلسفه، ترجمه غلامرضا اعوانی، ج۴، ص ۱۹۵
فردریک چارلز کاپلستون، تاریخ فلسفه، ترجمه غلامرضا اعوانی، ج۴، ص ۱۹۶
Sainte-Beuve, Port-Royal, I, ۸۹.
Muir, 93.
Pascal, Pensées, Havet ed. Introd. , p. civ.
Mesnard, Pascal, 57.
Encyclopedia of Philosophy, 52.
Oeuvres complètes, 618.
Voltaire, Age of Louis XIV 424, 358.
Voltaire, Age of Louis XIV 359.
Pascal, Pensées, Introduction, p. xxviii; Mesnard, Pascal, 137-138.
Sainte-Beuve, «قرن هفدهم»، ۱۷۴..
Durant, The Age of Louis XIV, 66.
Muir, 104.
Muir, 103.
Pascal's legacy: Article: EMBO reports
رنه تاتن (۱۳۷۵)، «بلز پاسکال»، زندگینامهٔ علمی دانشوران، ترجمهٔ محمدهادی شفیعیها (ویراست ویرایش گران احمد بیرشک و فریبرز مجیدی)، تهران: بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی، ص. ۴۸۳
Broome, JH. Pascal. ISBN 0-7131-5021-1
Davidson, Hugh M. Blaise Pascal. Boston: Twayne Publishers، ۱۹۸۳.
Farrell, John. "Pascal and Power." Chapter seven of Paranoia and Modernity: Cervantes to Rousseau (Cornell UP، ۲۰۰۶).
Muir, Jane. Of Men and Numbers. New York: Dover Publications, Inc, 1996. ISBN 0-486-28973-7
Encyclopedia of Philosophy, 1967 edition, s.v. "Pascal, Blaise.»
Pascal, Blaise. Oeuvres complètes. Paris: Seuil، ۱۹۶۰.
Pascal, Blaise. Oeuvres complètes. Jean Mesnard, ed. 4 vols. have appeared. Paris: Desclée-Brouwer، ۱۹۶۴-
ج
منابع