بررسی روشها و ایمنی تخریب در ساختمانها
(ویژه مهندسان ناظر و مجری)
فهرست
نگاهی به وضع موجود تخریب ساختمانها در کشور
رویکرد سایر کشورها به مقوله تخریب
روشها و تکنیکهای تخریب
اقدامات لازم برای تخریب ایمن و نکات کلیدی آن
بیمه و تخریب
پیشنهادها و راهکارها
مسائل و مشکلات موجود در حوزه تخریب
فقدان نگرش فنی و مهندسی
عدم برنامه ریزی و مدیریت فرایند و عملیات تخریب
نبود شیوه های استاندارد تخریب
وجود تفکر سنتی و عدم بکارگیری روشها و متدهای نوین
ضعف در الزامات و آیین نامه های موجود
تبعات سنگین تخریب بر نیروی انسانی، سرمایه ها و محیط زیست
نبود ضوابط و دستورالعملهای خاص برای تخریب ساختمانها
فقدان و کمبود موسسات و شرکتهای تخصصی
فقدان و کمبود نیروی کار ذیصلاح
عدم نظارت کافی بر فرایند تخریب توسط عوامل دخیل و سازمانهای ذیربط
اندازه کوچک قطعات زمین و فاصله عرضی صفر ساختمانها ( همجواری ها)
همجواری ها
ساختمان های مصالح بنایی ( آجری / سنگی / خشتی )
مصالح سنگی یا آجری با ملات – فاقد مشخصات فنی مناسب
فاقد عناصر مناسبو مقاوم
فاقد کلاف های افقی و قائم
فاقد سقفهای دیافراگمی صلب و یکپارچه
مصالح مورد استفاده دچار پوسیدگی، فرسایش و هوازدگی (بعلت قدمت زیاد) معمولاً دارای دیوارنسبی مناسبی نبوده
از شالوده منسجم و مستحکم بهرمند نیستند
سیستم فاضلاب بصورت چاه جذبی
بخشی از دیوار های مرزی با ساختمان در دست تخریب مشترک بوده و یا دارای ضخامت کم و یا بازشو های بزرگ می باشد
ضوابط و آئین نامه های کشوری تخریب ساختمان ها
رویکرد سایر کشورها به مقوله تخریب
برنامه ریزی
1- بررسی های اولیه
1-1-بازدید میدانی
1-2-بررسی سازه ای
2- تعیین روش تخریب
3- ارزیابی ریسک
4- تهیه برنامه اجرایی تخریب
1-بررسی اولیه
1-1- بازدید میدانی از ساختمان
تاریخچه بهره برداری وکاربری موجود ساختمان، تعداد طبقات، قدمت و فرسودگی بنا
شرایط محیطی، شرایط اقلیمی، موقعیتها و فضاها ( انباری – چاهها)، دسترسی ها
دسترسی به سایت در هنگام تخریب و تخلیه نخاله
بررسی ارتباط و پیوستگی و امکانات مشترک با سایر ساختمانها و سازه ها و بررسی اثرات
بررسی ترک و رطوبت
شناسایی سرویسها و تاسیسات عمومی بمنظورکنترل آنها ( خطوط انتقال برق – سیستم فاضلاب)
تعیین شرایط سایت و شیب زمین، دیوارهای نگهدارنده
ارتفاع ساختمان و تاثیر آن در فضای عمومی
پیاده روها و شرایط ترافیکی اطراف و تاثیرات ترافیکی، نیاز به حصار کشی، راهروی سرپوشیده
وضعیت تاسیسات مکانیکی و برقی
حساسیت ساختمانهای مجاور به سروصدا، گرد وخاک، لرزش، ترافیک
وجود مواد شیمیایی/ مواد قابل اشتعال / مصالح مخاطره آمیز مورد استفاده در بنا
تاثیر فرایند تخریب بر محیط زیست/ شرایط زهکشی و امکان آلودگی آب
بررسی امکان استفاده مجدد از مصالح بازیافتی
بررسی ارتباط و پیوستگی و امکانات مشترک با سایر ساختمانها و سازه ها و بررسی اثرات
تخریب اصولی نیازمند درک و دانش سازه ای است
1-2- بررسی سازه ای
نوع اسکلت ( آجری – بتنی – فلزی- ترکیبی )
مشخصات سیستم سازه ای (وجود یا عدم وجود)
روش اجرا و ساخت
As Built / نقشه ها و محاسبات موجود
پایداری سازه
مواد و مصالح بکاررفته شده در ساختمان
بازرسی و بررسی جز به جز قسمتهای سازه
انجام تحلیلهای سازه ای ( حسب مورد )
جهت تیرریزی – تیرها و شاهتیرها – ستونها – ماهیت دیوارهای باربر و غیرباربر – بادبندها
هر نوع خرابی و یا ایراد در عناصر سازه ای
شناسایی نقاط قوت و ضعف ساختمان
وضعیت اجزا غیرسازه ای و عناصرالحاقی و استحکام آنها ( سایبانها – تابلوها – نورگیرها )
وضعیت قسمتهای طره ای – بالکنها
تهیه گزارش پیش از تخریب
وضعیت پایداری ساختمان
وضعیت پایداری بناها و تاسیسات مجاور
توجه: در حین عملیات تخریب، بررسی ها باید به صورت مداوم و دوره ای صورت گرفته و گزارشهای مرتبط تهیه گردند.
2-تعیین روش تخریب تعیین روش تخریب به پارامترهای متعددی وابسته است.
روشهای دستی
روشهای مکانیکی
سایر روشها
3-ارزیابی ریسک خطرات 4-تهیه برنامه اجرائی تخریب
اقدامات اولیه
نقشه ها و جزئیات تخریب
روشها و راهکارهای کنترل ریسک
گام به گام روش تخریب
برنامه واکنش در شرایط اضطراری
مدیریت پسماند و بازیافت
عملیات تخریب
پیش از انجام
انتخاب پیمانکار تخصصی و مجرب
تامین ایمنی اشخاص ( استفاده از حصارها، مناطق حایل، راهروهای سر پوشیده)
استفاده از علایم هشدار دهنده اطراف حصارها و در ورودی ها
تامین دسترسی ها و محلهای ورود و خروج امن
تامین ماشین آلات، تجهیزات و ابزار آلات لازم و رانندگان و اپراتورهای حرفه ای
تامین نیروی انسانی باصلاحیت و آموزش دیده ( اجرایی و نظارتی )
تجهیزات حفاظت فردی ) ) PPE تامین
قطع و کنترل سرویسها و تاسیسات عمومی ( با همکاری سازمانهای ذیصلاح )
بکارگیری سازه های نگهبان و شمع های موقتی برای ساختمانهای ناپایدار
آمادگی برای واکنش در شرایط اضطراری
سیستم هشدار به کارگران و مجاورین ( آژیر)
تعامل با همسایگان ( بررسی – اطلاع رسانی – درخواست – هشدار )
درحین انجام
مباحث مدیریتی
مباحث فنی
عمومی
ایمنی و بهداشت کار
ماشین آلات و ابزار
داربست بندی و نردبانها
کار در ارتفاع
جوشکاری و برشکاری
حریق
فضاهای محدود و محصور
الکتریسیته
مباحث فنی
اختصاصی
سبک سازی و تقلیل بار
جمع آوری اجزا غیر سازه ای ( دربها و پنجره ها – کانال کولر و…) و خارج نمودن از کارگاه
جمع آوری مواد مخاطره آمیز ( آزبست ، سرب و …) و قابل اشتعال
رعایت اصل اساسی تخریب
انجام تخریب تدریجی
جلوگیری از تخریب و ریزشهای سنگین و ناگهانی
کنترل ضربات / فشارهای جانبی / بارهای ثقلی
( توجه : در قسمتهای مشترک با ساختمان مجاور، تخریب و برداشت با روش ها و ابزار های بدون ضربه صورت گیرد)
جلوگیری از انباشت نخاله ها در پای دیوارها و روی سقفها
کنترل و پوشش قسمتهای باز
تخلیه نخاله ها با استفاده از شوتها
مرطوب کردن محیط با آب
نظارت و کنترل
نظارت مداوم توسط اشخاص ذیصلاح
دارای اطلاعات فنی کافی ، تشخیص نقش و اهمیت اجزا
مختلف سازه ای
شناسایی مخاطرات و ارزیابی آنها
استفاده از چک لیستها
حصول اطمینان از رعایت اصول تخریب
جلوگیری از بروز شرایط و اعمال مخاطره آمیز
پایش مداوم ساختمان و ساختمانهای مجاور
کنترل و پایش نشستها- ترکها – تغییر شکلها
مستندسازی فرایند تخریب
روشهای تخریب
رویکرد آیین نامه های بین المللی
روشهای دستی
تخریب توسط دست و با استفاده از چکش بادی / جک / ابزار برش/…
ویژگیها و کاربرد:
•دارای کاربرد گسترده
•موثر در مناطق شهری
•در موارد بالا بودن حساسیت
•وجود ارتباط با ساختمانها مجاور
•سرعت انجام پایین
•ساختمانهای با ارتفاع پایین
•مواجهه و ریسک بالا برای نیروی انسانی
شروط اساسی روش تخریب دستی
تخریب با ماشین آلات ساختمانی
توجه به اصل تخریب با ماشین آلات
تخریب بوسیله چکشهای مکانیکی (پیکورها)
تخریب با وزنه (گوی)
سقوط آزاد
حرکت نوسانی
تخریب های انفجاری
کشش بوسیله کابل
سایر روشها
برشکاری – مته زنی
مواد منبسط شونده
روشهای حرارتی و …
روشی نوین برای تخریب ساختمان در ژاپن
بیمه و تخریب
خسارتهایی که در بیمه تخریب ساختمان های مسکونی (منازل مسکونی) تحت پوشش قرار می گیرد عبارت است از:
– خسارتهای معلول آتش سوزی ناشی از تخریب
– خسارتهای از بین رفتن و زیر آوار قرار گرفتن
– خسارت به سایر اماکن اطراف
– خسارت به وسایل زندگی داخل ساختمان ها و ساکنین اطراف
– خسارات شخص ثالث (جانی و مالی)
– مسئولیت مدنی کارفرما
– مسئولیت مدنی کارکنان
– پاکسازی محل و بازیافت مواد
‐ مسایل زیست محیطی
… ‐
مواردی خارج از شمول بیمه و تعهد بیمه گر
تشعشعات اتمی و مواد رادیو اکتیو
سرقت به دنبال وقوع تخریب ساختمان
اسناد، فلزات قیمتی به هر شکل، جواهرات و مروارید، سنگهای قیمتی
سوار نشده، هرگونه اسناد و نسخ خطی و همچنین هزینه بازسازی نقشه،
جمع آوری مجدد اطلاعات و یا تنظیم دفاتر بازرگانی
تحقق خطرات موضوع بیمه نامه چنانچه ناشی از هر یک از حوادث و وقایع زیر باشد، تحت پوشش بیمه نامه نخواهد بود، مگر آنکه صراحتاً خلاف آن شرط شده باشد:
اقدامهای احتیاطی مقامات نظامی و انتظامی برای کاهش اثرات تخریب ساختمان.
انفجار مواد منفجره مانند دینامیت، تی ان تی و باروت برای تخریب ساختمان.
گاراژی که از خانه جدا است.
وسایل نقلیه موتوری (اتوموبیل، کامیون، موتورسیکلت، ماشین های چمن زنی)، قایق ها،
تریلرها.
نرده ها، ایوان یا حیاط، گردشگاهها، مناظر طبیعی، سیستم های آبیاری.
خاکبرداری، خیابان بندی کردن و سیستم های آبیاری.
برخی از اموال شخصی از جمله بلورآلالات و ظروف شیشه ای، کریستال، عکس ها، کارهای
هنری، سفالگری، ظروف چینی و آثار هنری.
آسیب ها و خساراتی که به زمین وارد می شود به جز بخشی از هزینه های مربوط به
هزینه های مهندسی زمین و یا تثبیت زمین که صراحتاً در بیمه نامه ذکر شده باشد.
استخرهای شنا و چشمه های آب معدنی و حمام های آب گرم.
چترها و یا سایبان ها و پوشش های دیگری که در پاسیو یا حیاط منازل مجاور می باشد.
فرانشیز
فرانشیز درصدی از مبلغ بیمه شده و یا خسارت است که بیمه گر تعهدی
در جبران آن ندارد.
در بیمه نامه ها انواع نرخهای فرانشیز پیشنهاد می شود که به عنوان مثال 10 % و 15 % و 25 % می باشد.
هدف اصلی از اعمال فرانشیز اینست که بخشی از هزینه ها و بار مالی ناشی از تخریب ساختمان به عهده بیمه گذار گردد و شرکت بیمه در وضعیت توانگری بهتری قرار گیرد.
بازیافت و مدیریت پسماند تخریب
پیشنهادها و راهکارها
تبیین سیستم و گردش کار و تعیین وظایف و مسئولیتها در حوزه تخریب در
ساخت و ساز شهری ( در دو بعد مدیریتی و فنی )
الزام به تهیه و ارائه برنامه های تخریب توسط مجریان و پیمانکاران
تدوین دستورالعمل تخریب ساختمانها و بازنگری ضوابط موجود
تدوین و برگزاری دوره های آموزشی تخصصی برای مهندسان
پرورش مسئولین ایمنی تخریب
بکارگیری سیاستهای تشویقی به منظور راه اندازی شرکتها و موسسات
تخصصی تخریب
بهره گیری از خدمات بیمه گران
پایان