بروسلا
بروسلا
بروسلاها باکتری های گرم منفی، کوچک، هوازی و غیر متحرّکی هستند که فاقد پوشینه و هاگ، می باشند. این سرده باکتریها انگل داخل سلولی هستند.
رشد آن ها کند است ولی در محیط کشت Brucella Broth در دمای ۳۷ درجه سانتیگراد و PH ۷٫۶ به نحو مطلوبی رشد می نمایند. گونه های بروسلا در محیط کشت جامد، معمولاً به صورت کلنی های صاف، شفاف، آبی متمایل به سفید تا کهربائی، رشد می کنند. البته رشد بروسلا کنیس و بروسلا اوویس، به صورت کلنی های خشن و گاهی موکوئیدی می باشد.
این باکتری مختص حیوانات بوده و به عنوان عامل بیماری زئونوز در انسان مطرح است. بروسلا ملی تنسیس در بز و گوسفند ، بروسلا ابورتوس در گاو و بروسلا سوئیس در خوک و بروسلا کانیس در سگ یافت می شود. این باکتری کوکوباسیل گرم منفی بوده که به روش کوستر به خوبی رنگ می شوند. فاقد فلاژل پیلی و کپسول هستند. هوازی اجباری بوده و کاتالاز مثبت می باشند.
بروسلا همانند مایکوباکتریوم ها و لژیونلا درون سلولی اختیاری می باشند بروسلا ملی تنسیس به واسطه مقاومت در برابر کمپلمان سرم از سایر بروسلاها مهاجم تر و بیماری زاتر است. درمیان بروسلاهای فوق عفونت ناشی از ملی تنسیس در ایران زیادتر است. بروسلا عامل بیماری بروسلوز است.عمدتا توسط محصولات لبنی آلوده غیر پاستوریزه به انسان سرایت می کنددر مواردی از طریق استنشاق و یا مخاطات انسان را درگیر می کند. این باکتری قابلیت اتصال و تمایل به اریتریتول موجود در جفت حیوانات را داشته و موجب سقط جنین در آنها می شود.
گونه های بیماری زا
گونه هائی از بروسلا که برای انسان، بیماریزا واقع می شوند عبارت اند از بروسلا ملیتنسیس (melitensis)، بروسلا آبورتوس (abortus) و بروسلا سوئیس (suis). هرچند بروسلا کنیس (canis) نیز ممکن است بیماریزا واقع شود و در مجموع، سویه هائی از بروسلا که در غشاء خارجی خود دارای لیپوپلی ساکارید کمتری هستند از ویرولانس کمتری نیز برخوردارند. سایر گونه های بروسلا عبارتند از: ceti ، inopinata ، microti neotomae ، ovis و pinnipedialis
گونه های بیماری زا
گونه هائی از بروسلا که برای انسان، بیماریزا واقع می شوند عبارت اند از بروسلا ملیتنسیس (melitensis)، بروسلا آبورتوس (abortus) و بروسلا سوئیس (suis). هرچند بروسلا کنیس (canis) نیز ممکن است بیماریزا واقع شود و در مجموع، سویه هائی از بروسلا که در غشاء خارجی خود دارای لیپوپلی ساکارید کمتری هستند از ویرولانس کمتری نیز برخوردارند. سایر گونه های بروسلا عبارتند از: ceti ، inopinata ، microti neotomae ، ovis و pinnipedialis
بروسلا اوویس عامل تورم بیضه در قوچ بوده و برای انسان بیماری زا نمی باشد، همچنین بیماریزایی بروسلا نئوتومه و بروسلا میکروتی (که عامل بروسلوز در گروهی از جوندگان هستند) برای انسان اثبات نشده است.
اثرات مصرف پنیر بر سلامتی
بهتر است از میان انواع پنیر، پنیر های کم چرب را انتخاب کنیم.انواع پر چرب منبع عمده اسیدهای چرب اشباع هستند که برای سلامتی مضرند. بنابراین مصرف پنیر های پرچرب و خامه ای به یک بار در هفته باید محدود شود. مصرف پنیر های باز و محلی به علت احتمال آلودگی های میکروبی توصیه نمی شود.چرا که می تواند حامل میکروب های مسمومیت زای خطرناکی مثل سالمونلا، لیستریا، بروسلا و… باشد که ایجاد حصبه، مسمومیت ناشی از لیستریا و تب مالت می کنند.
ارزش غذایی و روش تولید پنیر لیقوان
لیقوان روستایی است در منطقه آذربایجان که پنیر تهیه شده از گوسفندهایش، این خطه را مشهور کرده است. پنیر لیقوان مانند سایر پنیرهای سنتی با زدن مایه پنیر به شیر و ایجاد لخته تهیه می شود.روستای لیقوان، روستای کوچکی است و دام های آن مسلما نمی توانند شیر کافی برای تمام پنیرهای لیقوانی که در سطح کشور تهیه و عرضه می شوند، تولید کنند. از آن جا که نام لیقوان اشتهای هرکس را برمی انگیزد و مراکز عرضه ی این پنیر هم زیاد هستند، تصمیم گرفتیم نگاهی بر روند تولید و نگهداری این پنیر محبوب و سنتی داشته باشیم.
چرا پنیر لیقوان را در آب نمک می گذارند تا مرحله «رسیدن» را طی کند؟
آب نمک در فرآیند تولید پنیرهای سنتی چند نقش دارد، هم باعث آبگیری بهتر از لخته پنیر می شود، هم طعم پنیر را بهتر می کند و هم پنیر را از میکروب ها عاری نگه می دارد. پنیر لیقوان چند ماه در آب نمک می ماند تا برسد؟حداقل 2 ماه. در این مدت احتمال رشد میکروب بروسلا، عامل تب مالت در پنیر به صفر می رسد. تحقیقات نشان داده اند پنیرهایی که به مدت کوتاه تری در آب نمک می مانند، حاوی میکروب بروسلا هستند. غلظت آب نمک اهمیت دارد؟بله، محلول مورد استفاده در مرحله رسیدن پنیر باید حدود 13 درصد نمک داشته باشد. آیا با وجود این آب نمک، می توان از سلامت و بهداشت پنیرهای سنتی مطمئن شد؟مردم باید پنیرهای «پروسس» و «یواف» مصرف کنند زیرا اکنون وضعیت بهداشتی پنیرهای سنتی کشور چندان مناسب نیست. البته کارگاه هایی هم وجود دارند که زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت می کنند. به طور کلی در تمام کشورها، متخصصان صنایع غذایی سعی می کنند با حفظ اصالت محصولات سنتی و با استفاده از مبانی علمی، محصولات سنتی خود را به طریقه بهینه و بهداشتی تر تولید و به نسل بعد عرضه کنند.
بررسی میزان شیوع و شدت آلودگی به باکتری های بروسلا ملی تنسیس (Brucella melitensis) و بروسلا آبورتوس (Brucella abortus) در گوسفندان و گاوهای مناطق روستایی شهرستان تویسرکان، همدان
بروسلا یک کوکوباسیل گرم منفی با اندازه کوچک است که به عنوان عامل بیماری بروسلوز تلقی می شود. این باکتری از طریق غشا مخاطی وارد بدن می شود و توسط جریان خون به اندام هایی مثل کبد، طحال، مغز استخوان و کلیه ها می رسد و منجر به بروز بیماری می گردد. گونه ای از بروسلا به نام بروسلا آبورتوس باعث عفونت جفت و جنین در گاو و همچنین منجر به سقط جنین در گاو می شود.
محصولات لبنی حاصل از شیر گاو و گوسفند به عنوان یکی از منابع مهم غذایی پر مصرف مطرح می باشد که با توجه به احتمال انتقال بیماری به انسان از اهمیت ویژه ای برخوردارند. در این مطالعه، 300 نمونه شیر از روستاهای شهرستان تویسرکان در پاییز 138? جمع آوری شد. نمونه های شیر برای بررسی وجود بروسلا آبورتوس و بروسلا ملی تنسیس مورد آزمایش تست حلقه شیر (MRT) قرار گرفتند. در رابطه با باکتری بروسلا آبورتوس، 21 نمونه (14 درصد) و باکتری بروسلا ملی تنسیس 18 نمونه (12 درصد) نسبت به این تست واکنش مثبت نشان دادند. با توجه به یافته های فوق، میزان شیوع این بیماری در بین دام های این منطقه تقریبا بالا گزارش می شود. بنابراین، به منظور ریشه کنی بیماری و کاهش زیان های اقتصادی ناشی از آن و همچنین حفظ سلامت انسان نیاز به اتخاذ تصمیمات مناسب و اقدامات پیشگیرانه می باشد.
تب مالت در بهار و پاییز شایع تر است
بیماری تب مالت که در حیوانات به نام سقط جنین واگیر مرسوم است، یکی از بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان به شمار می رود.
این بیماری با نام های دیگری چون تب مواج، تب دیوانه و تب مدیترانه ای نیز نامیده می شود و در تمام فصول سال نیز وجود دارد اما در فصل بهار و پاییز یعنی زمان زایش و شیردهی دام ها این بیماری بیشتر دیده می شود.
عامل بیماری تب مالت نوعی باکتری به نام بروسلا است و این میکروب دارای چند نوع است که نوعی از این باکتری که عمدتا در گوسفند و بز دیده می شود مهم ترین عامل بیماری در انسان است.
توجه به این نکته لازم است که تب مالت در حیواناتی چون گاو، گوسفند، بز، سگ، شتر و خوک نیز مشاهده شده است. راه های انتقال بیماری تب مالت به انسان به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم انتقال مییابد که روش مستقیم آن شامل تماس با بافت های حیوان آلوده نظیر خون، ترشحات رحمی و ترشحات جنین سقط شده و همچنین تماس با جنین سقط شده است.
روش سرایت بیماری تب مالت به صورت غیر مستقیم نیز شامل مصرف شیر خام و فرآورده های لبنی آلوده خصوصا پنیر تازه، خامه، سرشیر و کره، انتقال تنفسی از طریق افشانه های موجود در هوای آغل، اصطبل آلوده یا آزمایشگاه و فرو رفتن سر سوزن سرنگ حاوی واکسن های حیوانی به دست انسان است.
انسان های مبتلا یه این بیماری دارای علائمی چون لرزش ناگهانی در بدن، درد عمومی بدن به ویژه در پشت و زانوها، تعریق شدید در هنگام شب و از دست دادن اشتها، ضعف و سستی است.
دردهای شکمی و یبوست، سردرد، خستگی، بی اشتهایی، بی حالی، ضعف عمومی و کاهش وزن، درگیری قرنیه چشم و ضایعات پوستی از علائم بیماری تب مالت در انسان است که از شروع این علائم بیش از سه ماه نمی گذرد و دوره نهفتگی بیماری از زمان تماس با منبع عفونت تا زمان بروز علائم اغلب بین یک تا سه هفته است، اما تا شش ماه نیز به طول می انجامد.
خودداری از مصرف بستنی های سنتی و غیرپاستوریزه
عامل بیماری تب مالت (بروسلا) از طریق شیر، دوغ و لبنیات غیرپاستوریزه منتقل می شود و این بیماری در اقصی نقاط کشور به ویژه ساوه، ورامین، اطراف تهران، سواحل دریای خزر نظیر استان مازندران به ویژه در کلاردشت گزارش شده است.
با شروع فصل گرما و مسافرت های تابستانی به ویژه به مناطق شمالی باید از مصرف بستنی های سنتی و غیر پاستوریزه (راه انتقال بروسلوز) خودداری کرد و اردیبهشت ماه آغاز فصل زاد و ولد دام ها است با شروع شیردهی گاو و گوسفندها، بروز تب مالت آغاز می شود بنابر گزارشهای ارایه شده در سالهای اخیر شیوع تب مالت در کشور افزایش داشته است.
بر اساس گزارش سال پیش وزارت بهداشت شیوع تب مالت 23 در یکصد هزار نفر جمعیت بوده است، و این صرفا شامل موارد گزارش شده از مراکز بهداشتی درمانی بخش دولتی است و بخش خصوصی را شامل نمی شود.
راه انتقال تب مالت (بروسلوز) استفاده از لبنیات غیر پاستوریزه و گوشت های خوب پخته نشده است.
مسافران به مناطق روستایی باید شیر را پیش از مصرف به خوبی بجوشانند و چنانچه سرشیر از شیر جوشیده تهیه شده باشد نمی تواند عاملی برای انتقال عامل تب مالت (بروسلا) به شمار آید.
در فصل تابستان باید از پاستوریزه بودن محصولات لبنی اطمینان حاصل و از خرید بستنی از دستفروشان و دوره گردان جدا خودداری کرد.
عامل بیماری بروسلوز چیست؟
عامل بیماری باکتری کوکوباسیل گرم منفی بروسلا می باشد که اسپور تولید نکرده ، فاقد تحرک و کپسول بوده و میکرو آئروفیل می باشد .
بروسلاها در انواع مختلف شیر، خامه و پنیر تازه برای دوره های زمانی متغیر زنده باقی می مانند. پنیر سفید نرم غیر پاستوریزه تهیه شده از شیر بز منبع متداول بروسلا ملی تنسیس بوده که به مدت 8 تا 11 هفته باکتری را در خود حفظ می نماید.
شکل میکروسکوپی بروسلا
شکل کولنی بروسلا
چه حیواناتی به بروسلوز حساس هستند؟
میزبان ترجیحی و اصلی بروسلا آبورتوس گاو بوده، ضمن آنکه به دیگر حیوانات حساس چون گوسفند و بز، شتر، اسب، سگ و نشخوار کنندگان وحشی نیز انتقال می یابد. بروسلاملی تنسیس عامل اصلی بیماری در گوسفند و بز بوده و به دیگر حیوانات نیز منتقل می شود. بروسلاسوئیس در اصل خوک است و بروسلاکنیس سگ و بروسلا ماریس پستانداران دریائی را مبتلا می سازد.
وضعیت بروسلوز در جهان چگونه است؟
بیماری بروسلوز در بسیاری از نقاط جهان دیده می شود، به ویژه بیماری در کشورهای حوزه مدیترانه، خاورمیانه، شبه جزیره عربستان، امریکای مرکزی و جنوبی، آسیا و افریقا شایع است. تنها 17 کشور بطور رسمی عاری از برسلوز اعلام شده اند. در برخی کشورها، چون ایالات متحده امریکا، اساساً بیماری یک مخاطره شغلی محسوب می شود، در حالیکه در کشورهایی مانند ایران، آلودگی به این باکتری به شغل های خاصی محدود نمی شود.
وضعیت بیماری در ایران چگونه است؟
بروسلوز از دیر باز در کشور ما وجود داشته و به سبب ایجاد سقط جنین در دام و ابتلا انسان به بیماری تب مالت می شده است. با اقدامات وسیع و موثر سازمان دامپزشکی در جهت کنترل این بیماری، ابتلا انسانی و خسارات دامی در سالهای اخیر تا حد زیادی کاهش یافته است.
جنین سقط شده در گاو توسط بیماری بروسلوز