آشنایی با دوربین های عکاسی
آشنایی با دوربین های عکاسی
در گذشته نه چندان دور عکاسی از اتاقک تاریک و لوازم و موادی بسیار ساده تشکیل میشد. اما امروز از صنعتی پیچیده برخوردار است که تنوع محصولات آن حیرت آور می باشد. " دوربین سطوح حساس به نور و نور " ارکان سه گانه عکاسی اند که شناخت هر کدام از ضروریات فراگیری عکاسی به شمار میرود.
دوربین عکاسی
دوربین عکاسی یکی از انواع دوربینها است و ابزاری است که توسط آن عکس گرفته می شود.
تاریخچه
در قرنهای ۱۱ تا ۱۶ بشر از یک اتاقک تاریک (دوربین اولیه) به عنوان چیزی شبیه به دوربین استفاده می کرد. برای این منظور اتاق مکعب مستطیل کوچکی را که هرگز نوری به درون آن راه نمی یافت، آماده می کردند، در وجه جلوی آن سوراخی به قطر تقریبی یک میلیمتر ایجاد می کردند، بدین ترتیب تصویر مناظر روبروی وجه دارای سوراخ روی دیوار یا پرده در وجه مقابل سوراخ در داخل اتاق منعکس می نمودند. این تصویر یه صورت معکوس و بسته به قطر سوراخ وضوح بیشتر یا کمتری داشت به صورتیکه هرچه قطر سوراخ کمتر بود، وضوح بیشتر و یا به عکس با افزایش قطر سوراخ تصویر روشنتر با وضوح کمتری حاصل میگشت
البته این دستگاه بیشتر برای نمایش و نقاشی به کار میرفت و نقاشان اروپایی با نشاندن سوژه در جلوی سوراخ یا قرار دادن اطاقک در روبروی مناظر و نصب پرده بوم در قسمت داخلی روبروی سوراخ، مناظر روبرو را نقاشی میکردند(خود نقاش درون اطاقک قرار داشت)این دستگاه هرگز کار عکاسی را انجام نمی داد.مخترع اطاق تاریک دانشمند مسلمان ابن هیثم بود که در مکتوبات لاتین به پدر علم مدرن اپتیک (الحسن) معروف میباشد.
نحوه کار دوربین های اولیه
در سال ۱۵۶۸ دانیلو باربارو این اتاقک تاریک را با یک عدسی و یک دریچه قابل تغییر مجهز نمود. بدین وسیله می توانست تصاویر را واضحتر به درون اتاق منعکس کند. در سال ۱۸۰۲ توماس وج وود و همچنین همفری دیوی با استفاده از کاغذ مخصوص تصاویر غیر ثابتی بدست آوردند.
این کاغذ آغشته به محلولی بود که هرگاه در برابر نور آفتاب قرار می گرفت، رنگ اصلی خود را از دست می داد و به کلی سیاه می شد. آنگاه چون بر روی این کاغذ تصویر یا جسمی را قرار می دادند، قسمت هایی که از تابش نور مصون مانده بود، به رنگ خود باقی می ماند و اما سایر قسمت های کاغذ سیاه می شد. بدینگونه شبح نوری از اجسام بر روی آن کاغذ عکاسی می شد. با این روش تصویری بدست می آمد که آن نیز به مجرد نور دیدن، رنگ خود را از دست می داد و کاغذ یکپارچه سیاه می شد.
سیر دگرگونی و رشد
در سال ۱۸۱۶ جوزف نییپس با یک جعبه جواهرات یک دوربین بسیار ابتدایی ساخت و آن را با ذره بین، میکروسکوپ نوری مجهز نمود. با این دستگاه او می توانست فقط عکسهای منفی بردارد. سرانجام ویلیام تالبوت نخستین کسی بود که توانست عکسهای مثبت هم بردارد، عکسهایی که ثابت و دائمی هم باقی می ماندند. این رویداد در سال ۱۸۳۵ رخ داد. در سالهای بعد دوربینهای پیشرفته ای به بازار عرضه شده و می شود
دوربین
دوربین یا همان اتاق تاریک اولیه مهمترین عامل عکاسی است که با کمک آن عکسبرداری انجام می شود. امروزه دوربین های عکاسی تنوع چشمگیری از لحاظ سیستم و شکل ظاهری دارند و هر روز به دامنه تنوع آنها افزوده می شود. اما با تمامی این اوصاف همگی آنها مشترکات زیادی دارند که با کسب شناخت کافی از این قسمتها می توان به راحتی با دوربین های گوناگون کار کرد.
دوربین عکاسی از یک اتاقک تاریک تشکیل شده که بر جدارهای آن یک عدسی محدب با فاصله کانونی ثابت قرار دارد. در جدار مقابل این عدسی فیلم و بین فیلم و عدسی دیافراگم وجود دارد. علاوه بر این دوربین به دستگاه تنظیم فاصله (مسافت یاب نوری)، شاتر یا بندان، نورسنج (طیف سنج نوری) و منظره یاب مجهز است.
طرز کار دوربین عکاسی
در هنگام عکسبرداری عدسی دوربین را جلو و عقب می بریم تا آنکه در منظره یاب تصویر واضحی از جسم مورد نظر دیده شود. در این حالت تصویری حقیقی و معکوس می تواند روی فیلم تشکیل شود که با فشار دکمه دیافراگم باز می شود و نور در مدت مشخص به فیلم می رسد و تصویر جسم را روی آن بوجود می آورد. در دوربین های مدرن به جای فیلم یک حسگر تصویر قرار دارد.
انواع دوربین عکاسی
آنالوگ
دیجیتال
دوربین آنالوگ
دوربینی است که بوسیلهٔ دست و یا دستگاه های مکانیکی خودش تنظیم می شود و دارای فیلم است.قابل ذکر است که این دوربین ها کیفیت بهتری نسبت به دوربین های دیجیتال دارند.
دوربین دیجیتال
دوربینی است که اطلاعات تصویر را بصورت ارقام عددی در نوعی ازحافظه کامپیوتری ذخیره مینماید. نحوه-ی کار دوربین های عکاسی دیجیتال بسیار مشابه کا دوربین های فیلمیِ قدیمی است. نور پس از عبور از لنز بر روی صفحه-ی حساس به نور می تابد. در دوربین های دیجیتال این صفحه-ی حساس یک «سنسور» الکتریکی است که همانند صفحه مانیتور (اما در جهت عکس) میزان فوتون های تابیده شده را به صورت یک جریان الکتریکی کالیبره شده به یک دستگاه مبدل می فرستد. مبدلِ آنالوگ به دیجیتال هم به نوبه-ی خود این اطلاعات را برای هر پیکسل به صورت عددی ما بین ۰-۲۲۵ (میزان روشنایی هر پیکسل) به کارت ذخیره سازی ارسال می کند. اطلاعات مربوط به تمام پیکسلهای یک سنسور که حتی به ۱۶ میلیون هم در برخی دوربینهای تخصصی-تر می رسد، در کنار هم کلیت تصویر ضبط شده را می سازند.
عکاسی دیجیتال
عکاسی دیجیتال به فرایند ثبت تصاویر به وسیله دریافت و ثبت نور برروی سطح حساس به نور سنسور الکترونیکی گفته می شود. الگوهای نوری بازتابیده شده یا ساطع شده از اشیا بر روی سطح حساس به نور سنسور تاثیر می گذارد و باعث ثبت تصاویر می گردد.
عکاسی دارای سه ویژگی علمی، صنعتی (اقتصادی) و هنری است. عکاسی به عنوان یک پدیده علمی تولد یافت و به شکل یک صنعت گسترش یافت و همچنین جنبه های هنری نیز در آن ظهور کرد.
انواع لنز Lens دوربین عکاسی
بطور کلی هر لنز از چندین عدسی مختلف محدب و مقعر تشکیل شده که ترکیب آنها با یکدیگر باعث ایجاد تصویری واضح بر روی سطح حساس فیلم (امولیسیون) خواهد شد.
محل ایجاد تصویر را سطح کانونی وحدفاصل عدسی با محل ایجاد تصویر،فاصله کانونی عدسی می گویند
ساختمان اصلی دوربین های عکاسی
مهمترین قسمتهای یک دوربین عبارتند از :
1- لنز
2- وسایل تنظیم که به دو بخش تنظیم نور و تنظیم فاصله تقسیم میشود.
3- منظره یاب
4- تعویض گر فیلم
5- اتاقک تاریک
6- کنتور شمارشگر فیلم
لنز
با مجهز شدن اتاقک تاریک به عدسی محدب تصویری شفافتر و روشنتر در اتاقک تاریک به دست آمد. این مساله اهمیت لنزها را برای ایجاد تصویری واضح و روشن در دوربین ها آشکار میسازد.
هر چند که یک عدسی می تواند تصویری نسبتا واضح ایجاد کند اما مشکلات متعد دی به وجود می آ ورد که از آ ن جمله می توان به این موارد اشاره کرد:
1- وسط تصویر نسبت به گوشه های آن واضحتر میباشد بطوریکه گاهی کناره ها کاملا محو است.
2- تصویر دچار نوعی اعوجاج می شود بدین معنا که خطوط در مرکز تصویر مستقیمند اما با نزدیک شدن به کناره ها هلالی ومنحی می شوند.
3- خطاهای رنگی بسیار چشمگیر است یعنی تک عدسی قادر به بازنمائی رنگهای طبیعی موضوع نیست. علاوه برآ ن نگهائی را که ناشی از کیفیت نا مطلوب شیشه آن است به رنگهای موضوع می افزاید برای رفع این موارد در ساختمان لنز ترکیبی از عدسی های مختلف بکار می رود .
بر روی دهانه لنز هر دوربین اطلاعاتی از قبیل نام لنز نام کارخانه سازنده فاصله کانونی شدت نور یاحداکثر باز شدن دیافراگم شماره ردیف واندازه دهانه لنز درج شده است که در شناسائی لنزها بسیار بااهمیت است .
از آنجا که دوربین هایSLR معمولترین و کاملترین دوربین های عکاسی هستند، آشنایی بیشتر با آنها برای آشنایی با سایر دوربینهای عکاسی ضروری بنظر میرسد و در ابتدا به معرفی این نوع دوربین خواهیم پرداخت
اصطلاح Single Lens Reflex ) SLR ) که به معنای دوربین تک لنز بازتابی است ، در مقابل دوربینهای دو لنزی بازتابی که نسلی قدیمیتر از دوربینهای عکاسی میباشند وضع شده . دوربین های دولنزی، همانطور که از نامشان پیداست، دارای دو لنز هستند که یکی از این دو لنز، بالاتر قرار دارد و تصویر را بوسیله آیینه ای بازاویه 45 درجه ، برروی منظره یابی که دربالای دوربین قرار دارد، منعکس میکند تا عکاس بتواند کادر بندی و فوکوس را انجام دهد و لنزی دیگر نیز تصویر را روی فیلم عکاسی می اندازد
یکی ازعیوب این سیستم آن است که تصویری که عکاس از طریق منظره یاب می بیند کمی با تصویری که روی فیلم می افتد، از لحاظ کادربندی تفاوت دارد و هرچه سوژه به دوربین نزدیکتر شود، این اختلاف بیشتر محسوس میگردد . بعلاوه تصویر روی منظره یاب معکوس است، یعنی وقتی سوژه به سمت چپ حرکت میکند، تصویر درون منظره یاب بسمت راست حرکت میکند و یا مثلا اگر دوربین به بالا حرکت داده شود، تصویر به سمت پایین حرکت میکند و این مسئله کادربندی سریع را بامشکل مواجه میکند.
برای حل این مشکات دوربین SLR طراحی شد و همانور که از نامش پیداست، این نوع دوربین تنها یک لنز دارد که هم تصویر را روی فیلم می اندازد و هم به منظره یاب انتقال میدهد. این عملکرد دوگانه از طریق حرکت سریع آینه ای که در پشت لنز قرار داده شده میسر میشود. بدین معنا که بطور معمول، آینه بازاویه 45 درجه در پشت لنز قرار گرفته و تصویر حاصل از لنز را به سمت بالا منعکس میکند تا به منظره یاب برسد. ولی در لحظه عکاسی و با فشردن دکمه شاتر، آینه برای کسری از ثانیه ( برحسب سرعت عکاسی) بالا رفته و از سر راه نور کنار میرود تا تصویر روی فیلم بیفتد و عمل ثبت عکس انجام شود و سپس آینه بجای خود باز میگردد. اینکار توسط فنر و در مدلهای پیشرفته تر توسط وموتوری کوچک انجام میشود.
اما برای اصلاح معکوس بودن تصویر منظره یاب، در دوربین هایSLR از نوعی منشور پنج وجهی ( Pentaprism ) استفاده شده است( در مدلهای ارزانقیمت از Pentamirror استفاده میشود )
این منشور، تصویر را در دوجهت افقی و عمودی میچرخاند بطوریکه تصویری که در منظره یاب دیده میشود هم جهت با سوژه واقعی است. بعلاوه به کمک این منشور، تصویر به سمت عقب دوربین منعکس میشود و بهمین خاطر دیگر نیازی نیست که عکاس دوربین را پایین نکاه داشته و از بالا در منظره یاب نگاه کند بلکه ازپشت دوربین و درحالیکه منظره یاب را به چشم نزدیک کرده تصویر را بوضوح می بیند.
بطور کلی دوربین SLR از دو قسمت اصلی و مجزا یعنی لنز و بدنه تشکیل شده
لنز مچموعه ای از عدسی هاست و وظیفه آن ایجاد تصویری دقیق برروی فیلم ( یا حسگر در دوربینهای دیجیتال ) است
بعلاوه در داخل لنز دریچه ای بنام دیافراگم قرار دارد که عملکردی همانند مردمک چشم دارد و با کم و زیاد شدن قطر آن، میزان نور ورودی به دوربین تنظیم میشود
از دیگر اجزایی که شناخت آنها برای فهم عکاسی لازم است ، سنسور یا حسگر میباشد. حسگر در واقع جانشین فیلم در دوربینهای آنالوگ است و همانند فیلم وظیفه نهایی دوربین را که ثبت عکس محسوب میشود برعهده دارد.
با برخورد پرتوهای نور به حسگر، سیگنالهای الکتریکی ایجاد و به پردازشگر ( Image Processor ) فرستاده میشوند تا در آنجا تبدیل به دیتاهای دیجیتال شوند و در نهایت در کارت حافظه دوربین ذخیره شوند. همانطور که ذکر شد در دوربینهای فیلمی، این مراحل در فیلم عکاسی انجام میشود و دوربینهای فیلمی فاقد پردازشگر و کارت حافظه هستند
ابعاد حسگر از پارامترهای مهمی است که در کیفیت عکس، زاویه دید لنز و عمق میدان موثر است
حسگر( SENSOR )
شاتر نیز یکی دیگر از اجزاء مهم دوربین است. شاتر عبارت است از پرده ای فلزی ( و یا پارچه ای ) که جلوی فیلم یا حسگر قرار گرفته و مانع رسیدن نور به فیلم یا حسگر میشود مگر زمانیکه عکاس دکمه شاتر را میفشارد تا عکاسی کند
شاتر ( SHUTTER )
در این زمان، آینه بالا میرود، شاتر باز میشود و نور به فیلم یا حسگر میرسد . مدت زمانیکه شاتر از جلوی حسگر کنار میرود تا نور به حسگر برسد بیانگر سرعت عکاسی است. مثلا اگر سرعت را روی 1000 ( 1000/1 ثانیه ) قرار دهیم ، شاتر برای 1000/1 ثانیه از جلوی حسگر کنار میرود تا نور به حسگر برسد. هرچه نور محیط کمتر باشد بایستی این زمان طولانیتر شود و بالعکس
برای مراقبت از دوربین دیجیتال چه بکنیم و چه نکنیم؟
به طور منظم دوربین را تمیز کنید.
دوربین خود را در برابر ضربه، لرزش، میدان مغناطیسی، دود، آب، بخار، شن یا مواد شیمیایی محافظت کنید.
کلیه قطعات متحرک دوربین دیجیتال را بادقت حرکت دهید.
همیشه قبل از اینکه کابل برق یا رابط را قطع کنید یا وصل کنید یا حافظه یا باتری را جا بزنید یا در بیاورید دوربین را خاموش کنید.
دوربین را در جاهای مرطوب، پرگرد و غبار و کثیف استفاده نکنید
دوربین را در دمای خیلی بالا یا خیلی پایین قرار ندهید.
دوربین را در برابر نور مستقیم آفتاب برای مدت طولانی قرار ندهید بخصوص در داخل ماشین وقتی پشت شیشه قرار دارد.
دوربین خود را در محیط خشک نگهداری کنید
فاصله کانونی(Focal Lenght
فاصله کانونی عبارت است از فاصله مرکز اپتیکی یک لنز از نقطه کانونی آن به میلی متر که در شرایطی که سوژه در فاصله بی نهایت و در وضعیت فوکوس باشد بر روی سنسور یا فیلم قرار می گیرد
با توجه به آنکه لنز دوربین قسمتی از منظره را روی فیلم یا سنسور منعکس می کند، با در نظر گرفتن زاویه دیدی که از لنز نسبت به چشم انداز در اختیار داریم ، می توان محدوده دید را بصورت عمودی یا افقی اندازه گیری کرد. سنسورها یا فیلمهای بزرگ تر دارای زاویه دید(FOV) باز تری بوده و قسمت بیشتری از صحنه را ثبت خواهند کرد
زاویه دیدی (FOV) با فاصله کانونی مشخص ،معمولا بر اساس عکاسی با فیلم 35 میلیمتری تعیین می شود زیرا این فرمت در مقایسه با سایر فرمت ها رایج تر است.
بخشهای مختلف یک تصویر
پیش زمینه forgrand: کلیه اشیاء جلو سوژه
میان زمینه midgrand: خود سوژه و اشیاء هم ردیف سوژه
پس زمینه backgrand: کلیه اشیاء پشت سوژه
تقسیم بندی لنزها بر اساس فاصله کانونی
1- لنز نرمال
2- لنز واید – لنز فیش آی
3- لنز تله فتو – لنز ماکرو
4- لنز زوم
در عکاسی با فیلم 35 میلیمتری، لنزهایی با فاصله کانونی 50 میلیمتر را "نرمال" می نامند زیرا بدون نیاز به بزرگنمایی و کوچکنمایی می توانند تصاویر را همانگونه ثبت کنند که ما با چشم غیر مسلح قادر به دیدنشان هستیم(یعنی همان زاویه 45 درجه)
لنزهای واید (فاصله کانونی کم) به دلیل بر خورداری از زاویه دید بازتر، طبیعطا قادر به ثبت فضای بیشتری از چشم انداز می باشند، این در حالی است که لنزهای تله (فاصله کانونی زیاد) دارای زاویه تصویر تنگ تری نسبت به لنزهای نرمال هستند.
فاصله های کانونی متعارف و معادل آنها در فیلم های 35 میلی متری
<20mmسوپر واید
35mm-24mmزاویه واید
50mmلنز نرمال
300mm-80mmتله
>300mmسوپر تله
دلایل استفاده از لنزهای گوناگون
1- تحرک کمترعکاس
2- تصحیح خطای فاصله
3- عمق میدان وضوح
لنز نرمال
هرگاه فاصله کانونی لنز برابر قطر مورب فیلم باشد
بعنوان مثال کادر فیلم 35 میلیمتری که به 135 معروف است قطری معادل 43میلیمتر دارد
فاصله کانونی لنز نرمال 50میلیمتر است
برای دوربین های 135فاصله بین 43الی55میلیمتر را نرمال گویند
مشخصات لنز نرمال
لنزی است که دیدی شبیه چشم انسان دارد
تصویر واقعی از اطراف می دهد
اندازه نسبی سوژه ها مطابق اندازه هایی است که در طبیعت به چشم می خورند
میزان وضوح اشیاء نزدیک و دور به همان شکلی است که چشم انسان می بیند
لنز واید
لنزی واید محسوب می شود که فاصله کانونی آن تقریبا دوسوم قطر فیلم بکار رفته در دوربین باشد
اصطلاحا برای دوربین های135 لنزهای کمتر از 50میلیمتر را واید می نامند
مزیت های لنز واید
از فاصله نزدیک از سوژه بزرگ عکس می گیرد
لرزش به حداقل می رسد
عمق میدان وضوح در عکس زیاد می شود
از سوژه متحرک میتوتن با سرعت کم عکاسی نمود
تصویر موضوع را در پس زمینه فشرده می کند
جهت انجماد سوژه مناسب است
لنزهای واید با زاویه دید 180درجه را فیش آی گویند
لنز تله فتو
در صورتیکه فاصله کانونی لنزی بطور محسوس زیادتر از قطر تصویر باشد تله فتو می باشد
مزیت های لنز تله
از حیوانات وحشی براحتی و بدون نزدیک شدن به آنها می توان عکاسی نمود
عمق میدان وضوح فوق العاده محدود می باشد
شاخه درختانی را که بین موضوع و دوربین قرار دارد را می توان براحتی با لنز تله محو نمود
پشت زمینه را می توان با این لنز محو کرد
جهت عکاسی پرتره مناسبترین لنز است
لنز زوم
دارای فاصله کانونی قابل تغییر است ، در حقیقت هم واید هم نرمال و هم تله می باشد
برای فوکوس کردن سوژه با این لنز اول آنرا روی تله گذاشته و فوکوس می کنیم سپس با تغییر حلقه فاصله کانونی به حالت دلخواه تنظیم می کنیم
تغییر در فاصله کانونی به ما این امکان را می دهد تا به سوژه نزدیک تر یا دورتر شویم و به همین جهت اثر غیر مستقیمی بر روی پرسپکتیو خواهد داشت. بعضی دوربین های دیجیتال بازه زومشان دارای قابلیت barrel distortion در زاویه باز و pincushion distortion در زاویه تله می باشند.
فاصله کانونی معادل با فیلمهای 35 میلی متری
فاصله کانونی آن دسته از دوربین های دیجیتال که مجهز به سنسورهای با سطح کوچکتری نسبت به سطح فیلمهای 35 میلیمتری هستند را می توان با استفاده از "Focal Lenght Multiplier " به همان فاصله کانونی در فیلمهای 35 میلی متری تبدیل کرد.
زوم اپتیکال
اپتیکال زوم= حداکثر فاصله کانونی تقسیم بر حداقل فاصله کانونی
برای مثال، زوم اپتیکال 28-280 میلی متری به معنای 280 میلیمتر تقسیم بر 28 میلیمتر برابر 10x می باشد. به این معنا که اندازه سوژه ای که روی فیلم یا سنسور منعکس گردیده در حداکثر حالت زاویه تله (280mm) ده برابر بزرگتر از اندازه آن در حداکثر زاویه باز(28mm) می باشد.البته باید توجه داشت که زوم اپتیکال را نباید با زوم دیجیتال اشتباه گرفت
پایان