استان کهگیلویه و بویر احمد
کهگیلویه و بویراحمد یکی از استان های جنوب غربی ایران است که به داشتن جاذبه های طبیعی بکر و خیره کننده، رودهای پرآب و مردمان مهمان نواز شهرت دارد.
استان کهگیلویه و بویراحمد از شمال با استان چهار محال و بختیاری، از جنوب با استان های فارس و بوشهر، از شرق با استان های اصفهان و فارس و از غرب با استان خوزستان همسایه است.
مقدمه
این استان اقلیمی کوهستانی و مرتفع دارد که کوه های زاگرس با رشته های موازی، سراسر شمال و شرق و کوههای خائیز، نیل، سیاه و سفید جنوب شرقی آن را در بر گرفته اند. دنا که از بلندترین قله های زاگرس جنوبی به شمار می رود در این استان قرار گرفته است. رودخانه های مارون، بِشار، زُهره، خِرسان و نازمکان از این استان عبور می کنند.
ایل بویراحمد که از ساکنان اصلی این استان هستند، در دوره قاجاریه قدرت فراوانی به دست آوردند و تا مدت ها با جنگ های داخلی و قومی به تحکیم قدرت پرداختند. در زمان پهلوی اول و دوم بخش هایی از این استان به استان فارس و بخش هایی به استان خوزستان تعلق داشت تا اینکه از سال۱۳۴۲ به بعد این منطقه به فرمانداری کل ارتقا و نام کهگیلویه و بویراحمد به آن اختصاص یافت و سر انجام در خرداد ماه ۱۳۵۵به یک استان مستقل تبدیل شد.
نام این استان را برگرفته از نام یکی از مظاهر طبیعی آن؛ یعنی کوه جیلو یا گیلو و نام یکی از اقوام ساکن در این ناحیه یعنی ایل بویراحمد می دانند.
تاریخچه
وضعیت خاص بارندگی و پراکندگی ارتفاعات، این استان را به دو منطقه ی سردسیر و گرمسیر با آب وهوایی متفاوت تقسیم کرده است.
ناحیه گرمسیری که در جنوب و غرب استان و در همسایگی خوزستان قرار گرفته است، آب و هوایی گرم و نیمه خشک دارد. بارندگی در این بخش نسبتاً کم است و سرما و یخبندان در آن به ندرت اتفاق می افتد. این قسمت از استان کهگیلویه و بویراحمد پوشیده از درختان پسته کوهی یا به قول بومی ها «بنه» است.
آب وهوا
ناحیه سردسیری در شمال و شرق استان و در مجاورت استان های فارس، اصفهان و چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این قسمت از استان که در واقع جنوبی ترین بخش زاگرس مرطوب است با جنگل های وسیع و زیبای بلوط و پسته کوهی پوشیده شده و سرچشمه ی رودهای بزرگ و پرآبی مانند کارون و مارون است. فصل یخبندان منطقه در بعضی نقاط از شهریور آغاز می شود و تا اواخر اسفند ادامه می یابد.
کهگیلویه وبویراحمد با وجود وسعت نه چندان پهناور، تنوع آب وهوایی زیادی دارد؛ یعنی در حالی که در فصل سرد زمستان بخش سردسیری پوشیده از برف است، در بخش های گرمسیری انواع میوه ها و سبزیجات تابستانی کشت می شود.
صنایع دستی استان کهگیلویه و بویراحمد نیز متناسب با جغرافیا، بافت جمعیتی، پوشش جانوری و گیاهی آن صنایع دستی ایلیاتی و روستایی است. جاجیم، گلیم گچمه و گلیم مشته، نمد، گیوه بافی، پارچه های سوزن دوزی شده و چادربافی از صنایع دستی این استان است.
صنایع دستی
اهالی کهگیلویه و بویراحمد مراسم سال نو یا همان نوروز را بسیار مفصل به جا می آورند. چند شب مانده به تحویل سال هم در مراسمی با نام خیرات نیمه برات، نوعی حلوا از شیر و برنج و سیاهدانه درست و میان همسایگان توزیع می کنند.
در کنار آداب و سنن ویژه برای خواستگاری و عروسی، سوگواری ها و آیین های مذهبی نیز در این استان با آداب خاص برگزار می شوند. عروسی ها پر است از دستمال بازی و ترکه بازی که مراسم را به جشنواره های رنگ و شادی بدل می کنند. همچنین سوگواری ها سرشار از شیون و اندوه و آداب نمادینی است که حکایت از سوخته دلی صاحبان عزا دارد.
آداب و رسوم
از میان آداب و رسوم متنوعی که در این استان به چشم می خورد می توان به چاله گرم کنون یا تهیه و خوردن خوشمزه ترین غذای محلی اشاره کرد که یک روز مانده به پایان سال انجام می شود و اهالی آن را به نشانه ی گرم کردن تنور زندگی و استقبال از خیر و برکت در سال جدید انجام می دهند.
آبشار زیبا و معروف یاسوج که از آب چشمه های کوه های زاگرس نشات می گیرد اصلی ترین جاذبه گردشگری این شهر است. موقعیت ویژه آن در پایتخت طبیعت ایران، آب و هوای مطبوع، چشم انداز زیبا، نهرهای آب در مسیر مارپیچ ، باغ های میوه ، مراتع سرسبز و پر از گل های رنگارنگ از مناطق خیره کننده شهر یاسوج در فصل بهار، تابستان و پاییز است.
آبشار یاسوج
در حاشیه این آبشار تفرجگاه زیبایی احداث شده است که در کنار جنگلی پوشیده از درختان بلوط، چنار، گردو و سیب، زیبایی منطقه را دوچندان نموده است. در حاشیه همین تفرجگاه، سکوبندها و آلاچیق هایی متناسب با طبیعت منطقه برای استراحت و پذیرایی گردشگران وجود دارد که هر گوشه آن جلوه ای از فرهنگ و هنر بومی سنتی استان کهگیلویه و بویراحمد است.
دریاچه کوه گل در اطراف شهر سی سخت است. این دریاچه یکی از زیباترین مناطق استان کهگیلویه و بویراحمد است که در فصل بهار از گل های شقایق و گیاهان وحشی پوشیده می شود. به این جذابیت ها باید تجمع پرندگان بومی و مهاجر را نیز اضافه کرد که فصل تابستان را در دریاچه می گذرانند. از میان پرندگانی که در فصل تابستان در حوالی دریاچه کوه گل زیست می کنند می توان به مرغابی، اردک سرسبز، لک لک، حَواصیل و دُرنا اشاره کرد.
دریاچه کوه گل
«باغ چشمه بلقیس» در کنار روستای «شهرک» در نزدیکی شهر «چرام»، سر راه چرام به «گچساران» و در 220 کیلومتری جنوب باختری «یاسوج» در استان «کهگیلویه و بویراحمد» است. این باغ در دشتی به نام «شهرک قلعه کره شهبازی» جای دارد.تا قبل از دهه 20، چشمه بلقیس تنها بیشه زاری با درختان بید و زبان گنجشک بود. در سال 1323 روند ساخت این باغ ایرانی با سنگفرش، کاشتن درختان، استخر و پل ها آغاز شد. بخشی از ساماندهی باغ چشمه بلقیس ساخت سامانه آبرسانی با بهره بردای از چشمه های آن و روان ساختن جویبارها بود.
باغ چشمه بلقیس
روند ساخت باغ چشمه بلقیس در سال ۱۳۳۶ به سرانجام رسید. باغ چشمه بلقیس یک بار دیگر نیز در سال ۱۳۹۳ بازسازی شد. در روند بازسازی نیز آبشارهای دست ساخت، پل های شیشه ای و تختگاههای گردشگری و آلاچیق هایی نیز افزوده شد.
امروزه باغ چشمه بلقیس نزدیک به 5 و نیم هکتار است. همچنین برجی به بلندای 15 متر و پهنای 7 متر در غرب باغ و سنگهایی بزرگ برای ساخت آبشار به بلندای ۲۰ متر در شرق باغ قرار داده شده است.
از پوشش گیاهی باغ چشمه بلقیس چرام می توان درختان بومی گردو، گلابی، سیب، لیمو ترش، انجیر، توت و نارنج را نام برد. همچنین گیاهان افزوده به این باغ گونه هایی همچون اکالیپتوس، سدر، بلوط، سرو، خرمالو، پرتقال، نارنگی، انگور، نارنج و نخل هستند. این درختان در تاریکی شب با کمک سامانه روشنایی که سراسر باغ را در بر می گیرد زیبایی دوچندانی از خود آشکار می سازند.
پارک ملی دنا دهمین ذخیره گاه زیست کره کشور و پانصد و پنجاهمین ذخیره گاه زیست کره دنیاست. این پارک ملی، ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار وسعت دارد. در پارک ملی دنا، بیش از ۷۷ گونه پرنده، ۲۴ گونه پستاندار، ۲۰ گونه آبزی و ۳۹ خزنده زندگی می کنند. از جمله حیوانات موجود در این منطقه می توان پلنگ، کل و بز، قوچ، میش، سیاه گوش، خرس قهوه ای بزرگ، گرگ، روباه، کفتار، شغال، گورکن، موش کور، سنجاب، سگ آبی و … را نام برد.
پارک ملی دنا
تنگ گنجه ای مجموعه ای از زیباترین زیبایی های طبیعت را پیش روی بازدید کنندگان خواهد گذاشت. در فصول بهار و تابستان نسیم خنکی که با عبور از شاخ و برگ درختان چنار، عطر و بوی طراوت گرفته اند روح و جان گردشگران را نوازش خواهند داد.
منطقه گردشگری تنگ گنجه ای در مجاورت شهر یاسوج میانه های جاده یاسوج به سی سخت قرار گرفته است. درون این منطقه سرسبز، چند چشمه جوشان وجود دارد که آب سرد و گوارای آن از لا به لای درختان گذر میکنند. این منطقه نیز در فصول گرم سال پذیرای طبیعت گردان بسیاری ازشهر یاسوج است. فاصله این منطقه از شهر یاسوج ۱۳ کیلومتر می باشد.
تنگ گنجه ای
تنگ مهریان از ابتدا تا انتها سرشار از منظره های دلفریب و زیباست و زیبایی های آن در تنگ دو آب به انتها می رسد. تنگ مهریان در جوار روستایی به همین نام قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۸۵۰ متر می باشد. درون این دره، رودخانه ای جریان دارد که اطراف آن را درختان سر به فلک کشیده چنار پوشانده اند.
این تنگه علاوه فصول بهار و تابستان، در زمستان هم پذیرای علاقه مندان به یخ نوردی است چرا که یخ بزرگ و محکمی در فصل سرما در این مکان ایجاد می شود که در فصل بهار رفته رفته آب شده و می شکند. فاصله این تنگه از شهر یاسوج ۳ کیلومتر است
تنگ مهریان
دریاچه زیبای برم الوان در حدود ۴۰ کیلومتری شهری به نام لیکک در شهرستان بهمئی و روستای سرآسیاب سوفی قرار گرفته است. این دریاچه که همچوت الماسی درخشان در سرزمینی پهناور است، بیشتر از ۱۵۰۰۰۰ متر مربع وسعت دارد، عمق آن در عمیق ترین نقطه به ۳۰ متر هم می رسد و از سطح دریا ۱۱۰۰ متر ارتفاع دارد. وجود درختچه ها و درختان زیبا در اطراف دریاچه، آب و هوای مطبوع و چشم اندازهای زیبا، این مکان را به جاذبه گردشگری زیبا برای گردشگران تبدیل کرده است.
دریاچه برم الوان
مهمترین این بقایا نقوش برجسته ای متعلق به پادشاهی الیمایی در دوره اشکانی هستند.این سرزمین در روزگار باستان یکی از نواحی آباد و از مراکز تمدن قدیم بود، به طوری که از سنگ نبشته های کوه فرخ و اشکفت سلمان معلوم می شود در روزگار قدرت عیلام، این منطقه اهمیت به سزایی داشته است. یکی از حجاری های معروف منطقه نقش یک سوار مسلح با تیر و کمان است که در حال نبرد با حیوان درنده ای است.
نقوش برجسته تنگ سروک
غار ده شیخ یکی از جاذبه های شگفت انگیز تاریخی- طبیعی استان کهکیلویه بویر احمد است که قدمتش بنا به گفته کارشناسان به 135 میلیون سال پیش یعنی دوره دوم زمین شناسی می رسد.
سفال ها و استخوان های کشف شده در این غار نشان می دهد که در مقطعی از تاریخ، برخی از انسان ها این غار عظیم و اسرارآمیز را برای زندگی انتخاب کرده بودند. هر چند قدمت این سفال ها هنوز به درستی مشخص نشده، اما برخی کارشناسان قدمت آنها را به قبل از ظهور اسلام نسبت می دهند.
غار ده شیخ
وارد غار که می شوید قندیل های رنگارنگی از هر طرف خودنمایی می کنند قندیل هایی که تشکیل هر کدامشان میلیون ها سال وقت برده است. هر چه جلوتر می روید اما شکل قندیل ها و سنگ ها متفاوت تر می شود، گویی دست طبیعت در تمام این سال ها به دقت مشغول تراشیدن و شکل دادن به آنها بوده است. با اینکه غار قدمتی بسیار بالا دارد اما نبود هیچگونه نقاشی بر روی دیواره هایش نشان می دهد که این مکان در طی قرن ها دست نخورده و ناشناخته باقی مانده است.
آبشار زیبای کمردوغ با ارتفاع نزدیک به 130 متر در جوار روستایی با همین نام قرار گرفته است که برای اکثر گردشگران ناشناخته مانده است. این آبشار تنها اثر طبیعی ثبت شده در میراث فرهنگی و گردشگری است و هفتمین آبشار بلند کشور نیز به حساب می آید.
اجرای یک طرح پرورش ماهی قزل آلا باعث پهن شدن سرریز آب و وسعت یافتن طول آبشار شده و آبشاری مصنوعی را در جنوب آبشار طبیعی آن ایجاد کرده است. واقع شدن یک تنگه زیبا در مسیر جریان آب بر زیبایی آبشار افزوده است.در زبان لری و به گویش بویر احمدی،واژه کمر به معنای دیوار سخت و صاف است؛ و همچنین نزدیک بودن رنگ آبشار به رنگ سفید باعث نامگذاری آن به کمردوغ شده است.
آبشار کمردوغ
https://www.visitiran.ir/fa/province/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%87%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF
https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D8%A2%D8%A8%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%AC
https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87-%DA%A9%D9%88%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D9%84
https://www.visitiran.ir/fa/attraction/%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87-%D8%A8%D9%84%D9%82%DB%8C%D8%B3
https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87%DA%A9%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF/
https://tripbama.com/fa/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C/%DA%A9%D9%87%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF/%D8%BA%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%AE
منابع
با تشکر فراوان از توجه شما عزیزان