موضوع تحقیق:
هیپنوتیزم
فهرست مطالب
عنوان:
تاریخچه هیپنوتیزم
هیپنوتیزم
انواع روشهای هیپنوتیزم
شرایط هیپنوتیزم موفق
درمان با هیپنوتیزم
تحولات تاریخی هیپنوتیزم
خواب مصنوعی
دانستنیهای هیپنوتیزم
منابع
تاریخچه هیپنوتیزم
هیپنوتیزم از کلمه "هیپنوز" یونانی به معنی "خواب" گرفته شده است که در واقع معنی خواب نمی دهد بلکه حالت خواب گونه ایست که آنرا از حالات روانی آدمی دانست.
نگاه اجمالی
خواب مصنوعی که از زمانهای قدیم از پدیده های ماورای طبیعی به شمار می رفت از زمان دکتر آنتوان مسمر )ازسال 1774 میلادی) ارزش درمانی پیدا کرده و به توسط مسمر به کار گرفته شد. مسمر ابتدا به آن نام "مغناطیس" و بعدها "مانیه تیسم" نهاده بود که سالها بعد به توسط دکتر برید به نام "هیپنوتیزم" در آمد. با اینکه علم هیپنوتیزم در بدو پیدایش علمی توسط دکتر مسمر ، به دلیل ناشناخته بودنش مورد تردید و تمسخر پزشکان قرار گرفت، اما پس از جزر و مدهای زیادی ، ارزش علمی و درمانی آن روشن شد و این علم به عنوان پدیده ای مرتبط با فیزیولوژی ، زیست شناسی ، روانشناسی و پزشکی رسمیت پیدا کرد.
تصوری که عموم از این علم دارند با واقعیاتی که در آن وجود دارد در تضاد می باشد زیرا برخی مبالغه ها و برخی اغراقات مانع از رشد و شکوفایی این علم قدرتمند شده و ذهن بشریت را درهم تنیده است. شاید خود شما بخواهید از پدیده های ناشناخته پرده بردارید و همه چیز را برای خودتان کشف کنید اما برای هر عملی و هر کشفی مقدمه ای ، مطالعه ای ، سختی و دشواریهایی وجود دارد که احتمال دارد بعد از طی طریق به نتیجه برسید.
تاریخ هیپنوتیزم
هیپنوتیزم اولین بار توسط دکتر برید در حدود 160 سال پیش ابداع شد. اما این فن از قدیم به گونه های مختلف در جوامع بشری مطرح بوده و مورد استفاده قرار می گرفته است. عده زیادی این علم را در گذشته غیرعادی دانسته و تنها معدودی افراد به واقعیت آن پی برده بودند. از زمان دکتر مسمر این علم تحت عنوان "مغناطیس" و سپس "مانیه تسیم" در جهان دانش راه یافت و اکنون نیز با نام "هیپنوتیزم" مورد استفاده روانپزشکان و روانشناسان قرار می گیرد.
از تمدن سه هزار ساله مصر باستان سنگ نوشته هایی بر جای مانده که از هیپنوتیزم و روشهای مربوط به آن بحث شده است. از پدیده های تاریخی هیپنوتیزم می توان به خیره شدن به بلور ، معالجه بوسیله پاسهای دست ، عبور از دیوار ، غلبه بر جاذبه زمین و … نام برد.
سیر تحولی و رشد
* بر طبق شواهد و مدارک ، علم هپنوتیزم توسط یوناینان ، آشوریان ، کلدانیان ، بابلیها ، عبری ها ، چینی ها ، رومیان ، هندوها نیز مورد استفاده قرار می گرفته است.
* کتب مذهبی زیادی مطالبی را بیان کرده که بیانگر استفاده از هیپنوتیزم است. مانند ، شفا یافتن بیماران بوسیله نگاه ، تکلم ، لمس و …
* در قرون وسطی مجالسی تشکیل می شده که پزشکان و ستاره شناسانی چون پاراسلس بوسیله آهنربا معالجاتی انجام می دادند. پاراسلس می گفت : "آهنربا دارای یک قطب منفی و یک قطب مثبت است و اگر آن را روی موضعی که درد می کند ببندیم، درد را بهبود می بخشد." وی آهنربا را برای درمان آبریزی چشم ، اختلال قاعدگی در زنان و حتی سرطان مفید می دانست.
* یافته های پاراسلس در نهایت به پیدایش فرضیه مغناطیس حیوانی شد که به توسط آنتوان مسمر ارائه گردید.
* بعد از مسمر ، کنت پویسکور اولین کسی بود که نشان داد یک شخص می تواند بر دیگری اثر کند. آن هم بصورت جدی که سبب تغییرات زیادی در آن شخص گردد.
دکتر برید و هیپنوتیزم
کلمه هیپنوتیزم را در سال 1842 جراح و چشم پزشک انگلیسی ، دکتر جیمز برید بکار گرفت. وی افراد زیادی را به روش پویسکور مانیه تیسم می کرد. بدین ترتیب که آنها را روی صندلی می نشاند و به چشمانشان خیره می شد، سپس دستهای خود را مقابل صورت او حرکت می داد و در عین حال به معمول تلقین می کرد که بخوابد. که در نهایت او را به خواب می برد. برید در اول تصورش بر این بود که عامل اصلی در هیپنوتیزم نگاه است، بعدها به این نتیجه رسید که عامل اصلی هیپنوتیزم تلقین شفاهی هیپنوتیزم کننده و تلقین پذیری هیپنوتیزم شونده می باشد.
دکتر اسدیل و هیپنوتیزم
دکتر جیمز اسدیل از جمله پزشکانی بود که از فن هیپنوتیزم در اعمال پزشکی بهره فراوان گرفت. ایشان برای انجام جراحی ها از این فن به جای داروی بیهوشی استفاده می کرد. وی 300 جراحی بزرگ و کوچک را به کمک هیپنوتیزم انجام داد.
شارکو و هیپنوتیزم
دوران شارکو عصر طلایی هیپنوتیزم در فرانسه نامیده می شود، زیرا در این دوران کلیه پزشکان فرانسه در بیمارستانها شیفته علم هیپنوتیزم بوده و از آن در معالجه بیماران عصبی استفاده می کردند و کاربرد آن را در امور درمانی به رسمیت شناخته بودند.
امیل کویه و هیپنوتیزم
امیل کویه داروساز فرانسوی بود که می گفت :"هر روز ، در هر زمینه و به هر صورت من بهتر و بهتر می شوم." وی معتقد بود که عامل موفقیت در زمینه هیپنوتیزم جملات و کلماتی که هیپنوتیزور بیان می کند نیست، بلکه مساله اصلی در این زمینه پذیرش این مطالب و قبول آنها توسط ذهن خود سوژه است. به عقیده وی هیپنوتیزم و تلقین به نفس تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند.
فروید و هیپنوتیزم
دکتر زیگموند فروید پایه گذار مکتب روانکاوی در دنیا بر این باور است که : به یاد آوردن ، گفتن خاطرات پرهیجان گذشته ، فاش کردن اسرار نگفتنی ، با رنج و نگرانی بیمار را سبک می سازد، بنابراین ارزش درمانی دارد و همه بیماریها را نمی توان با چاقو ، میکروسکوپ و سایر وسایل جراحی معالجه نمود.
کارلو مارچزی و هیپنوتیزم
دکتر مارچزی اولین شخصی بود که تله پاتی)انتقال فکر) را از فاصله ششصد مایلی مورد آزمایش قرار داد وی از هیپنوتیزم در خلال جنگ جهانی دوم ، برای مداوای بیماران استفاده می کرد. وی معتقد است که : "هیپنوتیزم بر خلاف تصور عموم ، خواب نیست، بلکه تمرکز فکر است که همراه با افزایش ادراک خارق العاده حواس می باشد و چون ادراک خارق العاده حواس مربوط به دنیای ناخودآگاهی است، پس هیپنوتیزم نیز مربوط به دنیای ناخودآگاهی است و خواب یکی از حالاتی است مانند سایر حالات که در حال تمرکز به معمول تلقین می شود."
ایوان پاولوف و هیپنوتیزم
ایوان پاولوف فیزیولوژیست و پزشک روسی در سال 1904 در زمینه فیزیولوژی و پزشکی موفق به دریافت جایزه نوبل شد. وی در مطالعاتش به روانشناسی و روانکاوی روی حیوانات می پرداخت. وی قانون بازتاب شرطی را مورد عادات و رفتار انسان ارائه داد. البته بشر عقل و تفکر را در طول زمان جانشین بازتاب شرطی و تجربه های ناشی از واکنشهای افراد کرده است.
هیپنوتیزم در آمریکا
در سال 1958 پدیده های هیپنوتیزم در انجمن روانپزشکی آمریکا رسمیت یافت و روانپزشکان شرایط و موارد استفاده آنرا تعیین کردند. مجلات تخصصی مختلفی در آمریکا اخبار و تازه های هیپنوتیزم را دنبال می کنند. استقبال و علاقه مندی پزشکان سبب گسترش این علم در آمریکا شده تا جایی که دو انجمن ملی تخصصی با کادر تخصصی خود تحقیقات و فناوریهای جدید این علم را پی گیری می کنند.
تکامل و درخشش هیپنوتیزم در عصر حاضر بر پایه نظریات دانشمندانی چون مسمر با نظریه مغناطیس حیوانی ، برید با نظریه چشم دوختن به نقطه نورانی و کوئه با نظرئه اثرات تلقین به نفس قرار دارد. از سال 1950 به بعد هیپنوتیزم در محافل علمی و دانشگاهی با گستردگی وسیعی دنبال می شود که کاربردهای ویژه ای را در درمان بیماریها دارد. برخی کشورهای جهان از جمله آمریکا ، روسیه ، کانادا و … علم هیپنوتیزم را با فیزیولوژی ، روانشناسی ، روانکاوی و پزشکی همردیف می دانند.
هیپنوتیزم
نگاه اجمالی
هیپنوتیزم علمی و عملی از حدود دو قرن اخیر کشف گردیده است، نظریات متفاوتی از ماهیت هیپنوتیزم و نحوه پیدایش آن به توسط متخصصین ارائه شده که در زیر عمده ترین آنها بررسی می شود.
نظریه مغناطیس حیوانی
دکتر آنتوان مسمر کاشف این نظریه و پیراوانش معتقدند که ، دلیل خواب هیپنوز ، پیدایش این حالت در شخص ، اثر نیرویی است که از دست ها و چشم های هیپنوتیزور خارج می شود. به عقیده مسمر کائنات را امواجی فرا گرفته که این امواج در انسان نیز به وفور یافت می شود و اگر این امواج از جسم انسانی به جسم انسانی دیگر وارد شود، می تواند بسیاری از امراض را درمان کند. وی که این امواج را مغناطیس حیوانی نامیده معتقد بود که وجود این امواج در همگان یکسان نیست و همه کس قادر نخواهد بود آن را مهار کرده و از آن استفاده نماید.
نظریه چشم دوختن به نقطه نورانی
دکتر برید ، وین هولت و پیروانشان کاشف این نظریه بودند، آنها معتقد بودند که نگاه مستمر و یکنواخت بر شیی نورانی ، اعصاب چشم را خسته می کند و این عمل موجب کاهش فعالیت اعصاب مرکزی می گردد و در نتیجه شخص در حالت هیپنوز قرار می گیرد. برید بر این باور بود که در حالت هیپنوز ، مغز آدمی مجذوب یک فکر می گردد طوری که سایر افکار و محرکها روی آن تاثیر ندارد بنابراین وقتی یک فکر تقویت شد، سایر افکار را تحت الشعاع قرار داده و موجب توقف سایر فعالیت ها خواهد شد.
نظریه تلقین
پیشگامان این نظریه می گویند که هیپنوتیزم مجموعه ای از تلقین و تلقین به نفس می باشد. تلقین القای فکری است که بطور ناخودآگاه از قوه به فعل در می آید. تلقین ، ایجاد یک حالت روانی خاصی در فرد است که اثرات تصوری را به عنوان واقعیت قبول می کند. تلقینات ناشی از القای افکار در افراد و تمایل درونی با اعمال حرکتی که باعث عکس العمل های تحریکی در افراد شود، ماهیت این نظریه را تشکیل می دهد.
راه های ایجاد تلقین می تواند، محرک های یکنواخت مانند نوازش بدن و یا محرک های قوی مانند نور شدید و یا صداهای ناگهانی باشد، که روی اعصاب تاثیر می گذارند. در این نظریه ، هیپنوتیزم یک حالت تمرکز شدید مغزی است، یعنی در حال عادی که مغز افکار زیادی را در خود دارد ولی در حالت تمرکز هیپنوز ، مغز از هیچ چیز اطلاعی ندارد مگر اینکه اطلاعات و مطالبی را در آن تلقین کنیم. در چنین حالتی)خواب هیپنوز عمیق( هیپنوتیزم شونده ممکن است شدیدترین دردها را نیز احساس نکند.
نظریه پاولوف در هیپنوتیزم
این نظریه ، یکی از علمی ترین نظریات در زمینه هیپنوتیزم است. براساس این نظریه حالت خواب در سراسر نیم کره های مغز منتشر می شود. این پدیده بطور ناگهانی صورت نمی گیرد و کانونهای فعال و بیدار در مغز باقی می مانند که باعث ایجاد حالتی بین خواب و بیداری می شود و همین نقاط بیدار است که ارتباطی بین فرد و هیپنوتیزم کننده ایجاد می کند. در این نظریه شخص هیپنوتیزم شونده مانند کسی است که بطور طبیعی به خواب رفته ولی به دلیل وجود نقاط بیدار در مغز ، سخنان عامل را می فهمد و نسبت به تحریکات و جریانات خارجی ، بی توجه است.
نظریات نوین در ارتباط با هیپنوتیزم
* نظریات یاد شده هر کدام بخشی از واقعیات خواب هیپنوز را بیان می کند و به تنهایی ماهیت آنرا نمی توانند مشخص نمایند.
* با تلفیق چند روش باهم می توان افراد را به خوابهای عمیق هیپنوز برد تا جایی که روح از تن جدا شود. (فرافکنی)
* برخی سوژه ها حتی به کمک تلفیق نظریاتی هم به خواب هیپنوز نمی روند. اما بعد از چند جلسه ، مقاومت سوژه شکسته شده و حالت خواب عمیق در سوژه ایجاد می شود.
ارتباط هیپنوتیزم با خواب مصنوعی
* چه عامل یا نیرویی در پیدایش و بوجود آمدن پدیده خواب مصنوعی موثر است؟
* تلقین یا حالت ذهنی سوژه و یا اراده سوژه چقدر می توانند موثر باشد؟
* ایجاد صدا و هیجانات در سوژه چقدر در درجه خواب سوژه تاثیر دارد؟
* چقدر می توان به حقایق این پدیده و پدیده های مشابه اش امیدوار بود؟
* آیا این پدیده ها مفهوم و تعریف واحدی را از هیپنوتیزم ارائه می دهد؟
انواع روشهای هیپنوتیزم
دگر هیپنوتیزم
استفاده از توضیحات کلامی و غیر کلامی
در این نوع هیپنوتیزم فرد هیپنوتیزم کننده و هیپنوتیزم شونده افراد جداگانه ای هستند که در آن هیپنوتیزم کننده به عنوان عامل با استفاده از روشهای معمول خود را (هیپنوتیزم شونده) را به حالتهای هیپنوتیزم وارد می کند. هیپنوتیزم کننده ممکن است روشها و تکنیکهای مختلفی را بکار ببرد تا به حالت دلخواه برسد. برخی از هیپنوتیزم کننده ها از تلقینات شفاهی استفاده می کنند. به این نوع تلقی توجه کنید: " به من نگاه کن ، به چشمهای من نگاه کن و غیر از خواب فکری ذهنت راه نده ، شما حالتی از سنگینی در پلکهای چشم و خستگی در چشمان خود احساس می کنید، چشمهایتان دارند سنگین می شوند سنگین و سنگین تر ، چشمهایتان بهم می خورند و نزدیک است که با اشک چشم خیس شود. بله چشمهایتان دارند خیس می شوند، من می بینیم که چشمهایتان از فرط خواب رویهم می افتند و خیس می شوند، دید شما به تاریکی می گراید و چشمانتان در حال بسته شدن هستند، دارند بسته می شوند و شما سنگینی پلکهایتان را احساس می کنید، چشمانتان بسته شده اند و … .
در نمونه بالا از تلقینات شفاهی استفاده شده است. برخی هیپنوتیزورها از روشهایی استفاده می کنند که کمتر نیاز به توضیحات شفاهی داشته باشد و معمولا فرد هیپنوتیزم شونده را متوجه رفتارهایی در خود می کنند که القای حالت آرامش را به او به همراه دارد. اصواتی که هیپنوتیزور استفاده می کند جملات خاصی نیست، اما معنای آرامش و دوستی را به همراه دارد مثل یک تنفس عمیق و آرام و … .
روشهای هیپنوتیزم کردن فرد دیگر از جهات دیگر نیز ممکن است متفاوت باشد. برخی خوابانیدن و دراز کشیدن هیپنوتیز شونده را ترجیح می دهند و برخی دیگر سوژه خود را روی صندلی می نشانند. اما بطور کلی استفاده از هر کدام از این روشها باید بر اساس ویژگیهای هیپنوتیزم شونده صورت بگیرد. افراد هیجان زده و غیر عادی بهتر است روی صندلی بنشینند.
استفاده از شی یا چشمان هیپنوتیزور
برخی از افراد هیپنوتیزم کننده از چشمان خود به عنوان نقطه ای که هیپنوتیزم شونده باید به آن خیره شود استفاده می کنند. و برخی اشیا دیگر را ترجیح می دهند. در استفاده از یک شی برای خیره شدن ، یک شی مثل مداد ، کلید ، سکه در فاصله 25 سانتیمتری او قرار می دهند و از او می خواهند به نقطه ای روی آن شی خیره شود. به این تلقینات توجه کنید: ببین من این شی را مقابل چشمانت می گیرم شما باید به این چیز که در دست دارم نگاه کنید، صدای مرا می شنوید. اگر نگاهتان از این نقطه منحرف شد زود نگاهتان را به طرف آن برگردانید و این حالت را ادامه دهید. دقت کنید و به صدای من گوش کنید. می خواهم که به حالت آزاد دراز بکشید، بدن خود را شل کنید. در تمام اعضای بدن خود حالت سستی و رخوت احساس می کنید و هر چه می گذرد بیشتر و بیشتر بدنتان بیحال می شود. اگر به این چیز نگاه خود را ثابت نگاه داشته و به صدای من گوش کنید لحظه به لحظه شل تر و بی حال تر می شوید … .
استفاده از روش حرکتی
در یک روش دیگر که به روش حرکتی معروف است از هپینوتیزم شونده خواسته می شود مثلا دستهای خود را که روی زانوهایش گذاشته مورد توجه و تمرکز قرار دهد و به تغییرات آنها دقت کند. به این تلقین توجه کنید. "می خواهم به راحتی روی صندلی بنشینید و بطور کامل بدنتان را آزاد و شل کنید. کف هر دو دست خود را روی زانوان بگذارید و با این عمل مراقب دستهای خودتان هستید و متوجه می شوید که به راحتی می توانید دستهایتان را نگاه کنید. به چیزی فشار می دهید و شاید هم پارچه شلوارتان را که دستهایتان روی آن است حس می کنید و یا گرمای شلوارتان را احساس می کنید. می خواهم این احساسات را که شرح دادم شما خودتان هم ببینید شاید تغییراتی در دست خود حس می کنید. بطور دائم به دستهای خود نگاه کنید و ببینید چقدر آرام هستند کوچکترین حرکاتی در دستهایتان نیست و … .
هیپنوتیزم کننده به هیپنوتیزم شونده القا می کند که دستهایش رفته رفته کاملا بی حرکت و ساکن می شوند.اگر عامل در طی جریان تلقین متوجه برخی حرکات مثل خمیازه و … در سوژه شد باید آنها را تقلید کند و در ادامه می افزاید، دقت کنید که کدام قسمت از دستان شما حرکت می کنند. شاید انگشت سبابه یا انگشت کوچک و یا شست ، بیشتر دقت کنید." با ادامه این تلقینات انگشتان کم کم از یک دیگر فاصله می گیرند و هیپنوتیزم کننده شروع به دادن تلقیناتی بر بلند شدن انگشتان دستها و بازوها می کند.
اخود هیپنوتیزم
روشهایی مشابه با روشهای دگر هیپنوتیزمی وجود دارد که برای خود هیپنوتیزمی بکار می روند. با این تفاوت که در اینجا هیپنوتیزم کننده و هیینوتیزم شونده یک نفر است. هر چند موفقیتهایی در این زمینه حاصل می شود، اما معمولا متخصصین معتقدند برای حصول نتیجه بهتر است لازم است فرد مبتلا توسط یک هیپنوتیزم کننده ، هینوتیزم شده باشد و در صورتی که تلقینات پس هیپنوتیزمی مبنی بر امکان خود هیپنوتیزمی به او داده شده باشد نتیجه بهتری حاصل خواهد شد. در هر حال آشنایی کامل فرد با هیپنوتیزم ، روشهای آن و حالات مختلف آن در اجرای خود هیپنوتیزمی ضروری است.
هیپنوتراپی
درمان با روشهای هیپنوتیزم مساله ای است که مدتهاست توجه متخصصان را به خود جلب کرده است. روشهای اجرای هیپنوتیزم در این حالت با روشهای دگر هیپنوتیزم تفاوتی ندارد تنها هدف از هیپنوتیزم در اجرای این روشها درمان سوژه است. سوژه ممکن است از بیماریهای مختلف جسمی و روحی رنج ببرد. متخصصان هیپنوتراپی از این روش برای کاهش اضطراب فرد ، رفع خاطرات آزار دهنده فرد در گذشته و سایر مشکلات روانی و همچنین درمان مشکلات جسمی و یا آماده ساختن او برای یک جراحی ، اعمال دندانپزشکی ، زایمان و … استفاده می کنند.
هیپنوتیزم گروهی
در این حالت همان روشهای دگر هیپنوتیزمی اجرا می شود. و تفاوت آن در تعداد سوژه هاست. ممکن است عامل این روشها برای تعلیم هیپنوز در یک کلاس آموزشی استفاده کند یا در یک تالار سخنرانی برای جمع کثیری از مردم ، یا در جلسه هیپنوتراپی برای درمان عده ای افراد که مشکل مشترک دارند، مثلا آماده سازی برای جراحی و … .
شرایط هیپنوتیزم موفق
تثبیت نگاه
روشهای مختلفی برای تثبیت نگاه وجود دارد، این روشها که هر کدام فواید ویژه خود را دارد به لحاظ تنوع تمرینات وسوژه های گوناگون توصیه می شود. در تثبیت نگاه بایستی با خیره شدن به او و تمرکز کردن ، توجه او را به خود جلب کرد. و حتی با جلوگیری از پلک زدن و تداوم بیشتر نگاه ، حالت خواب مصنوعی به راحتی قابل حصول خواهد شد.
طلاقت بیان
طلاقت بیان هیپنوتیزم کننده نقش مهمی در عمل هیپنوتیزم دارد. شخصی که با مکث و یا لکنت زبان سخن بگوید، قادر نخواهد بود افراد را تحت تاثیر قرار داده و به حالت خواب هیپنوز ببرد. بنابراین برای صریح و شیوا صحبت کردن مقداری تمرین نماید و جملات ویژه لازم در عمل هیپنوتیزم را با صراحت و بیانی رسا تمرین نماید تا موقع اجرای فن از بابت ارائه و بیان و جملات مشکلی نداشته باشد.
قدرت تلقین
تلقینات هیپنوتیزم کننده باید بصورتی باشد که با حالات ذهنی ، روانی و جسمی سوژه متناسب باشد. یعنی تلقینات هیپنوتیزم کننده با تلقین به نفس هیپنوتیزم شونده همراه باشد تا اثرات خود را در سوژه ظاهر نماید در غیر اینصورت تلقینات موثر نخواهد بود. هیپنوتیزم کننده بایستی ناراحتی های عصبی و سایر محدودیت های سوژه را حتما مد نظر داشته باشد و جملات و مطالب خود را از سوژه ای به سوژه دیگر تغییر دهد.
اجرای پاس ها
در اجرای هیپنوتیزم ، اکثر متخصصین از پاسها کمک می گیرند. برای ایجاد خواب عمیق و نیز تغییر دادن خواب به درجات مختلفش از پاس ها کمک می گیرند.
بر طبق سلیقه ، هیپنوتیزم کننده ها پاس های مختلفی را بکار می گیرند:
* پاس های گردن : این پاس ها بیشتر روی سر و صورت و سینه سوژه اجرا می شود.
* پاس های عمودی : این پاس ها در تمام سطح بدن از سمت سر به طرف پاها اجرا می گردد.
* پاس های افقی : این پاس ها در قسمت سر و صورت ، سینه و بطور کلی بالاتنه اجرا می شود. اجرای این پاس ها به ترتیب از راست به چپ و یا بر عکس صورت می گیرد.
* پاس مسحی : این پاس ها در تمام سطح بدن می تواند بکار گرفته شود. در عمل به هنگام اجرای پاس ، دستها بصورت آرام و آهسته با بدن سوژه برخورد کرده و با نرمی خاصی بدن را لمس می کنند. در نواحی دردمند ، در درمان بیماری از این پاس ها بیشتر استفاده می شود.
* پاس های بیداری : در اجرای این پاس ها که از انواع اخیر می باشند، برای حالت خواب دست ها را آرام از بالا به پایین حرکت می دهند، در صورتیکه در حالت بیدار کردن دست ها را با سرعت بیشتر در جهت مخالف حرکت می دهند.
قوت قلب
هیپنوتیزم کننده علاوه بر دارا بودن اطلاعات کافی و موارد اخیر باید اعتقاد و ایمان به کاری که می کند داشته باشد. به عبارتی کار خودش رابا اعتماد به نفس بالایی مبنی بر عملی شدن آن انجام دهد. زیرا علاوه بر مهارت ، صبر ، حوصله ، باید قوت قلب لازم را بری جلب سوژه و اثر گذاری بر او داشته باشد.
نکات مهم تکمیلی
جهت داشتن توفیق بیشتر در اجرای فنون هیپنوتیزم نکات زیر نیز حائز اهمیت هستند:
* درجه تلقین پذیری هیپنوتیزم شونده
* مدت زمان اثر تلقینات در مغز هیپنوتیزم شونده
* عمق یا درجه خواب سوژه (بخصوص در زمان پذیرش تلقینات یا اعمال جراحی(
* میزان تحصیلات و آشنایی سوژه با هیپنوتیزم
* نوع تربیت دوران کودکی سوژه و دیدگاه های وی
* شخصیت و قدرت اراده هیپنوتیزم شونده
* وضعیت جسمی و روحی سوژه در زمان اجرای عمل هیپنوتیزم
نکات قابل توجه
* بعد از تمرینات کامل و زیاد شروع به هیپنوتیزم کردن بکنید.
* شرایط جسمی ، روحی و روانی سوژه مورد نظر را مورد توجه داشته باشید و شیوه ، نحوه اجرای عمل ، مدت زمان و نوع تلقینات را مطابق با وضعیت هیپنوتیزم شونده انتخاب نمایید.
* اگر سوژه از خواب بیدار نشده ، نگران نباشید و او را به حال خود بگذارید، زیرا ایشان از خواب مصنوعی به خواب طبیعی رفته است.
* محلی که عمل هیپنوتیزم در آنجا انجام می گیرد، باید تمیز ، خلوت ، بی سر و صدا و کمی تاریک باشد.
* برای موفقیت در هیپنوتیزم ، علاوه بر استعداد ، کسب اطلاعات کامل ، تربیت درست یک استاد هیپنوتیزم ، ممارست و تمرین لازم است.
درمان با هیپنوتیزم
مقدمه ای بر درمان با هیپنوتیزم
هیپنوتیز درمانی به عنوان یک روش درمانی اصلی یا درمان کمکی موثر در بسیاری از انواع مشکلات جسمی و روانی کاربرد ارزشمندی دارد. هیپنوتیزم حالت تغییر یافته ای از هوشیاری است که طی آن درمانگر واجد شرایط این فرصت را پیدا می کند که با تاثیر مستقیم بر فرآیندهای ناخودآگاه و ارائه تلقینات درمانی مناسب به اصلاح ساختار روانی بیمار بپردازد و یا زمینه ای برای یک اجرای یک روش درمانی پزشکی مثل جراحی و … فراهم سازد.
هیپنوتیزم و روان درمانی
هیپنوتیزوم فرآیندی مفید در روان درمانی است. در سالهای اخیر با توجه به رویکرد همه جانبه در درمان بیماریها و استفاده بالینی از هیپنوتیزم در برخی اختلالات روانپزشکی این تکنیک به عنوان یک روش مهم کمک کننده در درمان مورد توجه قرار گرفته است. اما در صورتی که درمانگر از چگونگی ایجاد رابطه درمانی در فرآیند هیپنوتیزم آگاهی کافی نداشته باشد هرگز نباید از این روش در درمان بیمار خود استفاده نماید.
درمان کمبود اعتماد به نفس و عقده حقارت ، زود رنجی ، در مکان بی خوابی و بدخوابی ، ایجاد نشاط و شادابی ، تقویت حافظه و قدرت تمرکز فکر و … با هیپنوز امکان پذیر است هیپنوز در نفس خود همراه با تن آرامی و احساس آرامش است، بنابراین در مقابل اضطراب یا در حالت آرامش احساس می کند حتی می تواند ایجاد نماید، چنین آموختنی موجب افزایش اعتماد به نفس بیمار می شود به نحوی که در موقعیتهای اضطراب آفرین قادر می شود واکنشهای کنترل شده ای از خود نشان می دهد.
افرادی که ترسهای مختلف دارند مثل اضطراب امتحان ، وسواس ، ترس از بلندی ، ترس از تاریکی ، ترس از حیوانات و … می تواند با استفاده از تلقینات خاصی که در طی جریان هیپنوز به آنها داده می شود، درمان شوند. همچنین برای ترک سیگار ، تغییر عادات غلط چون پرخوری می توان از این روش استفاده کرد.
هیپنوتیزم در درمانهای پزشکی
علم هیپنوتیزم با تاثیر بر ذهن و روان انسان می تواند کاربردهای مختلفی در پزشکی و درمان بیماریها داشته باشد استفاده از هیپنوتیزم در کاهش و از بین بردن درد ، کاربرد هیپنوتیزم در دندانپزشکی ، بیهوشی و بی حسی در بیماران و کودکانی که امکان استفاده از روشهای دیگر نیست رواج دارد. علم هیپنوتیزم از راهکارهای مورد استفاده در پزشکی است و هیچگاه جایگزین درمانهای دیگر نخواهد بود.
مطالعات نشان داده است استفاده از هیپنوتیزم برای درمان تب یونجه نیز کاربرد دارد. نتیایج این مطالعات نشان داده است که هیپنوتیزم به کاهش برخی عوارض از جمله آبریزش بینی می شود. روند این کاهش با تغییر جریان خون اتفاق می افتد. همچنین از هیپنوتیزم برای درمان پیشگیری از سردردهای مزمن میگرن و سردردهای عصبی ، زایمان بدون درد ، درمان بیماریهای روان تنی مثل زخم معده ، آسم ، فشار خون ، التیام بیماریهای پوستی ، کاهش عوارض شیمی درمانی ، کنترل خونریزی در جراحیها و در امور روانپزشکی کاربرد دارد. هیپنوتیزم همچنین به بهبود سیستم ایمنی بدن کمک می کند.
هیپنوتراپیت کیست؟
هیپنوتراپیت فردی است که از روش هیپنوتیزم برای درمان بیماریها استفاده می کند. اما باید توجه داشت هیپنوتراپی یا درمان با هیپنوتیزم زمانی مطمئن خواهد بود که توسط سازمانهای معتبر و افراد متخصص انجام بگیرد. این افراد متخصصین علوم پزشکی ، روان شناسان ، روانپزشکان را در بر می گیرد. و همچنین افرادی که از منابع و سازمانهای معتبر آموزش لازم را دیده و دارای گواهی تخصص در هیپنوتراپی هستند.
درمانگر بایستی تجربه کافی کاربرد هیپنوتیزم را در افراد طبیعی و بیمار داشته باشد تا از واکنشهای بیمار در جریان هیپنوتیزم نه در شگفت شده و نه به سرعت خشنود شود. درمانگر در شروع کار باید بداند ممکن است بیمار پاسخ درمانی مناسبی به هیپنوز ندهد. همچنین انتخاب بیمار را به درستی انجام دهد و از انتخاب افرادی که مناسب برای هیپنوتراپی نیستند، خودداری نماید.
تحولات تاریخی هیپنوتیزم
* پاراسلس می گفت : آهنربا همانطوری که آهن را جذب می کند، درد را نیز از عضو دردناک بیمار خارج می کند.
* مسمر بوسیله آهنربا بیماران زیادی را معالجه کرد.
* آهنربا بر دو نوع است یکی آهنربای معدنی یا آهنربای معمولی و دیگری مغناطیس حیوانی که در جانداران از جمله انسان وجود دارد.
* مسمر معتقد بود که از ستارگان آسمانی نیرویی گسیل می شود که این نیرو در موجودات زنده و غیره زنده از جمله انسان نفوذ می کند.
* مسمر معتقد بود که اثر هیپنوتیزم در حالت دسته جمعی بیشتر است.
* به عقیده مسمر همه بیماریها را با هیپنوتیزم نمی توان معالجه نمود بلکه برخی از بیماریها از جمله بیماریهای عصبی ، روانی یا روان تنایی بوسیله هیپنوتیزم قابل درمان هستند.
* به خاطر اختلاف نظرها در رابطه با هیپنوتیزم ، لویی شانزدهم دستور رسیدگی بکار مسمر و بررسی روش تحقیقات ، نظریه مغناطیس حیوانی را مردود شمرد و با روش مداوای مسمر مخالفت کردند.
* آقای ژوسیو گیاه شناس و عضو آکادمی علوم فرانسه ، در دفاع از مسمر گفت: " اگر چه ما نمی توانیم با چشم قدرت ، "مانیه تیسم" را ببینیم، ولی بالاخره نیرویی وجود دارد که از مسمر به بیماران منتقل می شود."
* کنت ماکسیم دو پویسکور یکی از شاگردان مسمر نظریه او را بصورت علمی ثابت کرد و اولین عمل مانیه تیسم بصورت آزمایش و عملی در تاریخ بوسیله پویسکور انجام گرفت.
* عده زیادی از دانشمندان جهان از جمله گوته ، شلینگ ، هگل ، شوپنهاور ، بالزاک و برخی دیگر ، طی مقالاتی درباره مانیه تیسم بحث کرده و آن را تایید کرده اند.
* آبه فاریا کشیش و محقق مانیه تیسم گفت: "مانیه تیسم جنبه ذهنی دارد، بنابراین آمادگی فکری و ذهنی خواب رونده در نتیجه عمل، بسیار موثر است."
* کلمه هیپنوتیزم را برای جراح انگلیسی جیمز برید در سخنرانی خود بکار برد.
* فرق مانیه تیسم و هیپنوتیزم این که مانیه تیسم خواب کردن بوسیله مغناطیس بدن است که از دستها و چشمها خارج می شود، ولی هیپنوتیزم خواب کردن با اشیا و تلقین می باشد.
* دکتر لیبولت به مدت 20 سال بیماران خود را از طریق هیپنوتیزم معالجه می کرد.
* شارکو در بیمارستان سالپتریر فرانسه بطور گسترده ای از هیپنوتیزم در معالجه بیماران عصبی استفاده می کرد.
* در سال 1892 هیپنوتیزم مورد قبول جامعه پزشکان انگلیس قرار گرفت.
* اولین کنگره بین لمللی هیپنوتیزم در سال 1893 تحت ریاست شارکو در پاریس تشکیل گردید.
* هیپنوتیزم دریچه ای بود که بوسیله فروید ، به روی روانکاوی باز شد و بشر از این طریق به دنیای وسیع ضمیر ناخودآگاه راه یابد.
* فروید بر این باور بود که بیماریهای روانی فقط اختلال دستگاه اعصاب نیست، بلکه هر خاطره ناگواری به همراه مقداری انرژی عاطفی است که با به یاد آوردن این خاطرات ، بیمار سبک شده و درمان می یابد.
* دکتر پاولوف و برید بنیانگذاران نظریه علمی هیپنوتیزم هستند که بازتاب شرطی و روانکاوی از کشفیات این دانشمندان بوده و در گسترش و نهادینه کردن موثر بوده اند.
* امروزه هیپنوتیزم با روانشناسی ، روانپزشکی و برخی پدیده های ماورای طبیعی عجین شده و در درمان بیماریها، بیهوشی ، اعمال جراحی و سایر زمینه های پزشکی کاربرد دارد.
خواب مصنوعی
خواب مصنوعی (حالت هیپنوز(
خواب هیپنوز بوسیله هیپنوتیزم ایجاد می شود و در حالتی است که ذهن نقاد و پرخاشگر به کنار گذاشته شده و در این شرایط افکار و تلقینات لازم به سوژه داده می شود. یعنی آگاهی محدود شده سوژه به کمک هیپنوتیزم کننده اظهار می شود.
حالات جسمانی سوژه
در حالت هیپنوز قبل از همه چشم تحت تاثیر قرار می گیرد. پس تمام عضلات شکل بی حال شده و موج سستی و بی حالی تمام وجود سوژه را فرا می گیرد. این سستی گاهی به حدی است که بازوها مانند سرب سنگین می شوند و وقتی آنها را بلند کنیم هیچ مقاومتی از خود نشان نمی دهند و اگر رها کنیم، چون قطعه ای چوب به طرف پایین سقوط می کند. در این حالت عامل باید محیط را برای احتمال و افتادن سوژه آماده کرده باشد.
در حالت هیپنوز تمام بدن به حالت سستی و خواب رفتگی قرار گرفته و بیهوشی و بی حسی تمام قسمت های بدن را کلی یا جزیی در بر می گیرد. در حالت خواب عمیق ، انسان به بازگشت کامل سن ذهنی می رسد. ضمن اینکه حالتهای دیگری همچون بیهوشی ، بی حسی کامل ، فراموشی جزئی و موقت ، درگیری با توهم و خیالات مثبت و منفی همچنین انتقال کامل احساس به مکانی دور )تخلیه قالب( در او پیدا می شود.
حالت خواب افراد مقاوم
برای خواب کردن کسانی که در مقابل عمل هیپنوتیزم از خود مقاومت نشان می دهند، می توان از تکنیک های ریزتری استفاده نمود. مثلا می توان به آنها آب داد و گفت:
در این آب داروی خواب آور ریخته شده و شما با خوردن آن به خواب خواهید رفت.
آیا حالت هیپنوز تمرین پذیر است؟
هرگاه فردی را چند بار برای مدت طولانی به خواب هیپنوز برده شود، اعصاب او به این خواب عادت کرده و در دفعات بعد زودتر به خواب خواهد رفت. ولی تلقینات عامل کمتر در او اثر می گذارد. برای همین اگر خواب کردن برای درمان باشد، باید بیمار را دیرتر و با فاصله زمانی زیاد خواب هیپنوز قرار داد.
قیاس خواب هیپنوز و خواب طبیعی
خواب هیپنوتیزم اگر چه به خواب عادی شباهت دارد، با این حال بسیار از آن متفاوت است. در خواب هیپنوز ، معمول هم خواب است و هم بیدار ، هم بطور مستقل فکر می کند و هم تحت تاثیر تلقینات عامل قرار دارد. حال آنکه در خواب معمولی چنین نیست. اما بدانید که برخی از سوژه ها که به راحتی بیدار نمی شوند، احتمال دارد خوابشان عمیق شده و از مرحله خواب مصنوعی به خواب طبیعی وارد شده اند و لذا از بیدار نشدن سوژه نگران نباشید.
نکات آموزنده از حالت هیپنوز
* در حالت هیپنوز قابلیت تمرکز و هدایت بسیار زیادی پدیدار می شود.
* هر چه حالت هیپنوز عمیق تر ایجاد شود، القا پذیری سوژه بیشتر خواهد بود. برای همین برای درمان بیماریهای عمیق روحی، عامل باید بتواند با بهره گیری از مهارت های خود ، بیمار را به خواب خیلی عمیق برده و بیماری وی را کشف و درمان نماید.
* توجه و تمرکز سوژه به اعمال و تلقینات عامل ، موجب کرختی تدریجی اعصاب سوژه شده و او را به خوابی عمیق می برد.
* ایمان و اعتقاد به فن هیپنوتیزم و همچنین اشتیاق سوژه برای خواب رفتن ، باعث تسریع در خواب رفتن سوژه می شود.
* هرگاه میل شخص برای هیپنوتیزم شدن از طریق ضمیر ناخودآگاه او سر چشمه گرفته باشد، زودتر و بهتر به خواب خواهد رفت ولی اگر از ضمیر خودآگاه سوژه ناشی شود، تشویق و اضطراب در وی بیشتر می شود. برای همین ، هیپنوتیزم کردن افراد تحصیل کرده ، مشکل تر از افراد کم سواد است.
دانستنیهای هیپنوتیزم
* بهترین راه کشف بازتابها و واکنش های افراد هیپنوتیزم است، به محض کشف علت از طریق هیپنوتیزم ، بازتابهای شرطی شکسته می شود و با از بین رفتن آنها بیمار بهبود می یابد.
* دکتر فولگس بر این باور بود که هیپنوتیزم هم ایجاد بازتاب می کند و هم بازتابهای قبلی و منفی را از بین می برد. پریشانی هایی که در اثر بازتابها و واکنش ها بوجود آمده باشند، تنها راه از بین بردن آنها ایجاد بازتابهای جدید از طریق هیپنوتیزم می باشد.
* بوسیله هیپنوتیزم می توان بسیاری از ناراحتی های فکری و اختلالات روانی را معالجه کرد.
* بیماری هایی مثل سر درد ، تنگی نفس ، بی خوابی ، نگرانی و اندوه ، اختلالات سوء هاضمه ، برخی ناراحتی های قلبی ، ترس ، اضطراب ، آشفتگی ، افسردگی ، ناامیدی ، دلسردی ، اکثر بیماری های جسمی، عادات و رفتار ناخوشایند و بیماری هایی که منشا عصبی و درمانی داشته باشند، قابل درمان هستند.
* انواع عادت های بد و ناپسند که از ضمیر ناخودآگاه ناشی می شود، به کمک هیپنوتیزم قابل درمان هستند.
* انواع بیماری های جنسی ، لاغری ، ترک سیگار ، ریزش موی سر و… به کمک هیپنوتیزم قابل درمانند.
* هیپنوتیزم ابزار نیرومندی برای از بین بردن غم اندوه و نگرانی و ایجاد نشاط و شادمانی است.
* هیپنوتیزم خوابی است که در اثر تلقین در معمول ایجاد می شود. وقتی معمول در حالت هیپنوز است و تمرکز فکری 100% دارد، توجهش به کلی از همه چیز قطع می شود.
* هیپنوتیزم می تواند قدرت تفکر ، تخیل و حافظه را تقویت کرده و شخص را قادر به بهره برداری از نهایت ظرفیت مغزش نماید.
* اختلالات عاطفی بر اوقات فکر را در حالت بیداری متمرکز کرده و شرایطی شبیه حالت هیپنوز بوجود می آورد.
* هیپنوتیزم می تواند آرامشی در درون پرتلاطم بیماران بوجود آورد و آنها را از بی خوابی و ناراحتی عصبی که اغلب با بیماری ها همراه است، نجات دهد.
* بسیاری از تبهکاران که مبتلا به امراض روانی هستند، بوسیله هیپنوتیزم معالجه می شود.
* هیپنوتیزم بهترین داروی زیبایی و حافظ جوانی است، و تنها داروی روانی است که از داخل اثر می گذارد.
* هیپنوتیزم به تنهایی نه سودمند است و نه مضر ، آنچه آن را سودمند یا مضر می کند، طرز استفاده از آن است.
* %95 افراد را می توان هیپنوتیزم کرد، اما برخی از اینها دیر و برخی دیگر زودتر به خواب می روند، فقط 5% افراد هستند که بدلیل عدم تمرکز حواس ، قادر نیستند تحت هیپنوتیزم قرار گیرند.
* ارزش هیپنوتیزم در این است که به کمک آن می توان افکار منفی و پست را از ذهن و ضمیر ناخودآگاه سوژه پاک کرد و او را وادار به انجام اعمال مثبت و مفید نمود.
* هر چند عادت های زشت و ناپسند و یا برخی بیماری ها را می توان با هیپنوتیزم از بین برد، اما به هیچ وجه صفات ارثی یک فرد را نمی توان با هیپنوتیزم تغییر داد.
* "فکر" نقش مهمی در هیپنوتیزم بازی می کند. بوسیله کنترل فکر است که عامل قادر به تغییر روحیات معمول است. بخش عمده ای از افکار انسان حاصل افکارش است. ضعف یا قدرت افکار انسان است که او را خوشبخت و یا بدبخت می سازد.
* هیپنوتیزم حداقل دو فایده دارد.
o اول اینکه در درمان برخی از بیماریها مفید است.
o دوم اینکه روح انسان را برای مبارزه با مشکلات زندگی آماده تر می سازد.
* برای خواب کردن همه نوع افراد، هیپنوتیزم کننده علاوه از اینکه استادی خبره ، صبور و با حوصله باشد، از لحاظ روانشناسی احوال روحی و روانی و جسمی سوژه را مد نظر قرار دهد و در مورد خواب کردن هر یک از آنها از شیوه های ویژه و ابتکاری استفاده نماید.
* هیپنوتیزم راه دراز درمان بیماریهای روانی را کوتاه می کند، مشروط بر اینکه درمان توسط فردی متخصص صورت گیرد.
* هرچند در اعمال جراحی کوچک ، فنون هیپنوتیزم برای بی حسی انجام می پذیرد، اما در اعمال جراحی مهم نمی توان بر هیپنوتیزم اعتماد کرد، زیرا امکان دارد در ضمن انجام جراحی ، بیمار دچار تحریکات عصبی شدید شده و علی رغم تلاش های عامل از خواب هیپنوتیزم بیدار شود و جراح را در موقعیت خطرناکی قرار دهد.
* بوسیله هیپنوتیزم می توان معمول را وادار ساخت تا خاطرات و اتفاقات فراموش شده زندگی خود و حتی رویاهای از یاد رفته را دوباره بیاد بیاورد.
منابع:
http://daneshnameh.roshd.ir/
http://mohsenazizi.blogfa.com/
7