فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 2
مقاله (عناصر معماری، دیوار) 3
فصل اول (آشنایی با سیر تغییرات و تحولات) 7
فصل دوم (دیوار Wall) 13
– بخش اول : کاربرد و نقش دیوار 14
– بخش دوم : انواع دیوار 18
– بخش سوم : پوسته (نما) 24
منابع و ماخذ 25
به نام یگانه معمار هستی از نخستین آغاز تا آخرین پایان
مقدمه تحقیق :
از پیدایش و آغاز خلقت نقش و کاربرد دیوار بر صورت گسترده به چشم می خورده در یک بررسی ساده از ابتدا می بینیم که نیاز به مسکن از ضروری ترین نیازهای انسان است که ای ابتدا مورد توجه بوده است. در نگاهی اجمالی بدانید نیاز اساسی دیوار را از مهم ترین و پایدارترین رکن های آن است، در دوره غارنشینی دیوارهای عظیم سنگی و اکنون در عصر الکترونیک دیوارهای شیشه ای و بتنی و … هریک به نحوی در خدمت بشر قرار گرفته اند.
دیوارها پیوسته تغییر شکل و تغییر حالت داده اند و در زمانهای مختلف از مصالح گوناگون در ساخت آنها استفاده شده است در دوره ای از سنگ، دوره دیگر از خشت، چوب ، آجر و… و دوره ای نیز بتن و شیشه و …
دیوار به عنوان جزئی جدائی ناپذیر از عناصر معماری در دوره های مختلف مورد توجه قرار گرفته و در هر زمان معماران سعی در ایجاد تغییرات و دگر دیس در آن را داشته و حتی بر آن بودند که عنصری دیگر را جایگزین آن نمایند که در این راه گویا که ناموفق بوده اند که این خود گواه بر پایداری و اهمیت دیوار است.
در بخشهای مختلف به بررسی سیر تحولات و تغییرات و نقش و کاربرد و انواع دیوار خواهیم پرداخت.
مقاله :
عناصر معماری (دیوار)
دیوار یکی از ابتدایی ترین و پایدارترین عناصر معماری است در گذشته های دور از دیوار به عنوان حفاظ، حصار محدود کننده مالکیت پوشش بیرون ساختمان، نگهدارنده وزن سقف، جدا کننده فضاهای داخلی عایق در برابر حرارت، برودت، رطوبت، پی سازی برای لوازم منزل و کار استفاده می شد. امروزه این نقشها از هم تفکیک شده و برای هر کدام عنصر مجزایی به کار می رود این عناصر گاه به صورت ترکیبی و گاه به صورت مجزا و مستقل در ساختمان قرار می گیرند.
به لحاظ فضایی دیوار نقش مهمی به عهده دارد و در اکثر موارد محدوده فضا را تعیین می کند گذشته از نقش ابزاری در رابطه با شکل دهی به فضا، دیوار به عنوان عنصری مستقل و یک حضور اهمیتی خاص دارد. معماری در طول قرنها زبانی بوده که واژگان آن، عناصر معماری : در ، پنجره، پله، دیوار ، … بوده اند دستور این زبان قواعد کنار هم چیدن عناصر معماری بوده است. این قواعد از نوعی خرد و منطق سرچشمه گرفته و به دست معماران ارزش زیبایی شناسی یافته اند.
امروزه ضرورتهایی که به دیوار به مثابه عنصری آشنا و تاریخی ، شکل می دا ده اند ، به دلیل پیشرفت تکنولوژی ، تغییر کرده اند.سوالی که باقی می ماند این است که آیا دیوار به شکل شناخته شده آن باید حفظ شود یا باید توسط عنصری جدید جایگزین شود؟
طبیعتاً اگر عناصر همان گونه که در حال حاضر محقق است یکی پس از دیگری از صحنه معماری کنار بروند زبانی که به آن اشاره شد نیز از بین می رود زیرا زبان بدون واژگان از بین می رود. آنچه می ماند آوا است. از طرفی می دانیم بخش مهمی از هنر مدرن با روی آوردن به انتزاع و کنار گذاشتن فیگوراتیو و معماری مدرن هم با تبدیل معماری به بحث حجم، سطح و نور رفته رفته ارزشهای معنایی را کنار گذاشتند و ادراک بهتری را ، که در فرآیند شناخت قبل از پیدایش معنا است، جایگزین آن کردند.
امروزه تکنولوژی به معماران این امکان را داده است که بر فرم و مصالح به اندازه گرافیکی تسلط یابند، دیوارها می توانند به دلخواه طراح، جنسیت، شفافیت، رنگ و بافت داشته باشند. وجود پنجره نیز الزامی نیست دیوار به میزان دلخواه نور و منظره را از خود عبور می دهد به همین دلیل است که امروزه به جای واژه دیوار (خارجی) از پوسته استفاده می شود.
پوسته ای که می تواند شکل ظرف معماری را تعریف کند. تکنولوژی جدید این امکان را فراهم آورده است که میزان سنجش شفافیت یا بافت پوسته به طور تدریجی تغییر کند و بدین ترتیب دیوار، سقف، سازه و پنجره به وجود آیند.
فرآیند یکی شدن ویژگی شاخص طراحی صنعتی و معماری آونگارد دهه نود و آغاز هزارهسوم میلادی می کوشد دیوار را پس از حداقل ده هزار سال حضور دائم در صحنه معماری به دست تاریخ بسپارد. همان گونه که تولیدات صنعتی، هر روز بیش از پیش ، از اجزای کمتر ولی پیچیده تر ساخته می شوند تولیدات معماری هم سقف، کف، ، دیوار ، پله ، شیب راه ، پنجره و بر گفته آیزنمن "کلیه عناصر شناخته شده معماری" را کنار می گذارد تا پدیده ای جدید و تجربه نشده به وجود آورد که به اجزای مستقل قابل تفکیک نباشد. مونتاژ صنعتی ، مترادف کلاژ در نقاشی و کمپوزیسیون در معماری به مسیر جدید می رود تا هنر ، صنعت و طراحی معماری را رفته رفته در هم ادغام کند و در شیئی واحد پیوسته ای متبلور کند.
بنابراین زیباشناسی معماری برای سازماندهی چنین پدیده هایی به لحاظ فرم و فضا لازم است. خانواده فرم های نرم و پیوسته، برخاسته از جهان فرمهای طبیعی و حیاتی این خاصیت را دارند که در آنها تمایز و تفکیک ، که ضرورت هر نوع سازماندهی فضایی پیچیده است، نه از شیوه اتصال و تنوع عناصر بلکه از حرکتهای درونی فرمهای پیوسته و یکپارچه حاصل شود.
معماران پیشرو برای تحقیق این زیبایی شناسی، به عنصر دیوار و معماری اندیشیده اند. آنها هنوز دیوار را از میان برنداشته اند لیکن بسیاری از خواص آن را تغییر داده اند. در یک جا دیوار نامرئی شده است و در جایی دیگر به دستگاهی پیشرفته تبدیل شده که با انسان حرف می زند، در مقابل شرایط محیطی از خود واکنش نشان می دهد، در طول روز رنگ عوض می کند، با جریان برق ضعیف و هدایت شده ای شفاف یا کدر می شود و به فرمان انسان تصاویر مختلف دریافت شده از کامپیوتر ماهواره، تلویزیون، دوربین مدار بسته ، تلفن تصویری، دستگاه اسلاید و ویدیو را نمایش می دهد.
گروهی با استفاده از جلوه های ویژه ، اشعه لیزر، مه مصنوعی و غیره دیوارهای مجازی شگرفی را به وجود آورده اند. گروهی دیگر در پی یافتن در پی یافتن مصالح جدیدی برای دیوار برآمده اند : دیوارهایی از جنس شیشه با سازنده نگهدارنده شیشه ای ، دیوارهای ساخته شده با انواع پانلهای نازک و بسیار سبک (پی وی سی) که وزن آنها در بعضی موارد به حدود یک کیلوگرم در متر مربع می رسد دیوارهایی متشکل از الیاف معدنی یا طبیعی یا ساخته شده از مصالح ترکیبی : الیاف مصنوعی، صمغ ، بتون و … در جبهه ای دیگر طرفداران محیط زیست قرار دارند که دیوارهای جذب کننده و به کار گیرنده انرژی یا دیوارهای سبز متشکل از مواد طبیعی و گیاهانی زنده را به اشکال مختلف ابداع می کنند.
برخی از معماران دیوارهای شفاف و سبکی را با سر هم کردن قطعات استاندارد صنعتی به وجود می آورند این آثار که در مرز صنعت، معماری و مهندسی قرار دارند. گاه به نتایجی ساده ولی در خور توجه دست یافته اند.
فصل اول
آشنایی با سیر تغییرات و تحولات
گفتیم که دیوار از جمله عناصر مهم معماری است که در طول تاریخ تغییرات و تحولاتی یافته اما هرگز از میان برداشته نشده است.
حال در این فصل می خواهیم این مسئله را در معماری های مختلف قدیم و جدید بررسی کنیم.
در ابتدا عوامل موثر بر تغییرات را بررسی می کنیم :
می دانیم که هر بنایی باید بر اساس زمینه های فرهنگی، اجتماعی تاریخی و کالبدی و شرایط خاص آن سایت و ساختمان طراحی و اجرا گردد و این موارد را به چند دسته تقسیم می کنیم :
1- خصوصیات فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و اقتصادی افرادی که از آن ساختمان استفاده می کنند : در دوره های مختلف تاریخی و اقتصادی افرادی که از آن ساختمان استفاده می کنند :
در دوره های مختلف تاریخ سطح فرهنگ و اقتصاد جوامع انسانی متفاوت بوده و این خود از جمله عوامل موثر است به عنوان مثال در دوره غارنشینی انسان را به صورت موجودی وحشی می یابیم که از فرهنگ و اقتصاد چیزی نمی داند و صرفاً هدف او این است که خود را از شر عوامل مزاحم حفظ کند و غذایی بخورد.در فکر او بهترین مکان برای رسیدن به اهدافش قاره ها بوده و در نتیجه به این مکان ها پناه می برد. به مرور زمان دیده شده که انسان علاوه بر خودش به دیگران نیز توجه دارد که در نتیجه آن فرهنگ رشد یافته و نیازها تغییر کرده و دیگر دیوارهای عظیم سنگی غار پاسخگوی نیاز او نمی باشند به زندگی اجتماعی روی می آورد و زندگی شهری ساخته می شود در این نوع زندگی نیاز به مسکن جلوه بیشتری پیدا کرده بشر را به فکر ساختن سر پناهی برای خود می اندازد اینجاست که دیوار جلوه می کند و به عنوان اصلی ترین عنصر نقش خود را ایفا می کند.
2- خصوصیات شهری : خیابان، میدان، کوچه ، مغازه و …
گفتیم که با ادامه تحولات شهرها به وجود آمده و با ایجاد شهرها خیابان، میدان، کوچه و مغازه ، … به وجود آمد. دیوارها نقش های متعدد دیگری یافتند و مصالح مورد استفاده در آنها تغییر یافتند.
سپس از به وجود آمدن شهرها نیاز به دفاع از آنها در برابر هجوم بیگانگان جلوه گر شد که بلواقع نقش دفاعی دیوار نیز به وجود آمد.
3- شرایط اقلیمی، رطوبت، سرما، گرما، جنگل و صحرا و … :
با زیاد شدن نیازها و کمبود امکانات در یک منطقه انسانی به فکر کوچ کردن به مناطق دیگر افتاد. که در پی آن شرایط منطقه نیز متفاوت جلوه می کند و نیازها نیز در نیاز مسکن تغییر بیشتری ایجاد شد. به طور مثال دیوا در مناطق گرمسیری یک شکل و حالت و در مناطق سردسیر شکل و حالت دیگری دارد. در مناطق کوهستانی در مصالح ساخت، سنگ را می بینیم، در مناطق جنگلی، چوب و در مناطق بیابانی خشت.
4- نحوه زندگی روزمره اهالی ساختمان نیازهای آنها عادات آنها ، طرز استفاده و پیش زمینه های ذهنی آنها در رابطه با فرهای زیستی :
با تفسیر در شرایط اقلیمی و به وجود آمد شهرهای متعدد نحوه زندگی افراد تغییر می نماید که این خود باعث تغییر نیازهای روزمره انسان می شود در چنین شرایطی نیازها در یک ساختمان تغییر نموده و عناصر معماری در آن ساختمان تغییر می نماید دیوار نیز از این تغییرات مبرا نیست.
در پی این مطالب طراحان و معماران تمام تلاش خود را بر آن داشتند که بتوانند نیازهای بشری را در زمینه مسکن برطرف کنند. در یک زمان با تغییر در مصالح و در زمانی دیگر با تغییر شکل و حالت . معماری متداول و مرسوم خشت، آجر، سنگ، که نوعی سکون و نبیان شناخته شده ای را در قرون متوالی در پرتو تظاهرات خویش از نوعی معماری سنگین و تا حدودی بسته داشت، تدریجاً به سوی معماری شفاف، باز و آشکار ممتمایل گشت.
از اواخر قرن هجدهم میلادی به تدریج تولیدات جدید صنعتی وارد امور ساختمانی گردید.
اسکلت فلزی به عنوان سازه ساختمان برای او نیز بار در یک کارخانه ریسندگی در شرازبری در انگلستان مورد استفاده قرار گرفت در این ساختمان دیوارهای خارجی، آجری و باربر بودند.
در ساختمان های بعدی که به این سبک ساخته می شدند نیز دیوارهای خارجی، باربر بودند.
در 1851 اولین اثر معماری با مصالح کاملاً مدرن (آهن و شیشه) به صورت پیش ساخته اجرا شد (ساختمان عظیم قصر بلورین توسط جوزف پاکستن)
در همین دوره شاهد طراحی و ساخت برج ایفل بودمی که تماماً از فولاد است.
در طی دو دهه آخر قرن نوزدهم اولین نمونه های ساختمان های مدرن به دور از هر گونه تاریخ گرایی و تزئینات در شهر شیکاگو ساخته شد در طی این مدت ساختمانهای بلند مرتبه با اسکلت فولادی، دیوار غیر باربر و پنجره های وسیع برای اولین بار احداث گردید. (مکتب شیکاگو)
در 5 – 1883 (جنی) اولین ساختمان با سازه فولادی و دیوارهای پرده ای غیر باربر در طبقات فوقانی بود در همین دوره شاهد ساخت برج های تمام فولادی در سیم که شکل و کاربرد دیوارها تغییر داد.
این تغییرات در سبک ها و معماری های متفاوت مکتب ها و معماران جلوه خاص دارد. به عنوان مثال در کارهای "ویکتورارتا" دیوارهای سنگی ظاهر می شوند "آگوست بره" استفاده از بتن مسلح، "تئاتر شانزلیزه" و "کلیسای نوتردام" نیز با بتن مسلح اجرا شد به نحوی که بتن نه تنها به عنوان مصالح و اسکلت ساختمان بلکه بخشی از طرح نمای خارجی ساختمان را تشکیل می داد. و در مدرسه باهاس می بینیم که ساختمان با دیوارهای شیشه ای پوشش شده و دیوارهای غیر باربر نماد اصلی ساختمان بود.
در اکثر کارهای معماری پست مدرن مشاهده می شود که آنها سعی دارند تا از نشانه ها و نمادهایی استفاده کنند که در هر منطقه مشخص کننده نوع کاربری آن ساختمان است. و در واقع معماران پست مدرن می خواهند نگاه معماران را به سمت فرهنگ تاریخ و سنت آن چیز که هویت انسان و محیط کالبدی پیرامون آن را شکل می دهد برگردانند.
در "خانه آبشار" "فرانک لوید رایت" استفاده از مصالح محیط طبیعی مانند صخره ها و گیاهان چه در داخل و چه در خارج بنا و نمایش مصالح به همان گونه که هست.
در معماری مدرن متاخر ساختمان های تندیس گونه بلا اسثتنا با بتن احداث شده اند در این بناها بتن همچون خمیر مجسمه سازی ماده ای بسیار مناسب برای پدید آوردن اجسام بدیع و نو ظهور بوده در بسیاری از این ساختمان ها سطح بتن به صورت نمایان ظاهر شده که منظور نمایش بتن و سطح خشن آن است طرح "رودولف" برای دانشکده معماری و هنر دانشگاه سیسیل در آمریکا بهترین نمونه طراحی در این سبک است.
اما جدا از این موارد به تغییرات به خاطر نوع کاربری و استفاده نیز اشاره شد که در اینجا اندکی نیز بر این مورد توضیح می دهیم.
به خوبی می دانیم که دیوارها عموماً جنبه حفاظتی، چه در برابر عوامل محیطی و چه در برابر هجوم بیگانگان را دارند این حفاظت در زمینه های مختلف چون حریم شخصی و عمومی تعریف می شوند. آنچه در اینجا مورد توجه است اینست که دیوارها در فضاهای مختلف حالت و شکل متفاوت پیدا می کنند.
به طور مثال در فضاهای عمومی، دیوارها کوتاه و ممتد هستند و معمولاً برای ارتفاع دادن به آن از عناصری چون نرده و گیاهان استفاده می کنند، برخلاف آن در یک فضا و حریم شخصی دیوارها بلند می شوند.
چنانچه دیوارها بخواهند نقش دفاعی پیدا کنند بلند می شوند و ضخامتشان زیاد می شود ولی همینکه بخواهند نقش جداکنندگی داشته باشند کوتاه تر شده و ضخامت کمتری می گیرند. در ساختمانهای عمومی دیوارها پیوستگی و ضخامت بیشتری می گیرند و در پارک ها و فضاهای آزاد دیوارها گرد شده می شکنند ، شکلهای خاص و غیر خاص هندسی می گیرند و…
فصل دوم
دیوار" WALL"
در یک تعریف ساده از دیوار داریم که دیوار سازه ای معمولاً قائم و پیوسته است که از مصالح گوناگون همچون چوب، سنگ ، خشت، آجر ، بتن ، شیشه و … ساخته می شود و نقشها و کاربردهای متفاوتی دارد و نسبت به طول و ارتفاع خود ضخامت کمی دارد و بیشتر به منظور تحمل فشار، تقسیم فضاهای داخلی ساختمان، حفاظت ، مالکیت، شکل دهی به فضا، تعریف فضا و … ساخته می شود.
در واقع دیوارها نقش مسدود ساختن یا حفاظت از ساختمان یا تقسیم فضاهای داخلی ساختمان به بخشها و اتاق های مختلف را برعهده دارد.
در مقاطع مختلف دیوارها را به دو دسته متفاوت تقسیم نموده اند به عنوان مثال دیوارها از نظر مشخصات عملکردی (داخلی و خارجی) و از نظر مشخصات سازه ای (باربر و غیر باربر) در جای دیگر انواع دیوار را از نظر یکپارچگی و قادر بودن بررسی کرده اند.
کلمه دیوار را می توان برای هر سازیه پیوسته قائمی مورد استفاده قرار داد که فضای داخلی ساختمان را به بخشها و اتاق های مختلف تقسیم می کند و یا اینکه چیزی را احاطه کند و محدوده و فضا را تعریف کند.
آنچه که ما در این تحقیق بیان می کنیم و طبقه بندی ما از دیوار اینچنین است :
بخش اول : کاربرد و نقش دیوار
1- مالکیت (حریم)
2- دفاعی
3- عایق حرارتی و صوتی
4- سازه ای
5- تعریف فضا و محدوده
6- زیبایی شناسی
7- شکل دهی به فضا
1- مالکیت
ابتدایی ترین و شاخص ترین نقش و کاربرد هر دیوار مشخص کنندگی مالکیت است عموماً دیوارها با احاطه کردن یک فضا – منطقه و یا یک ناحیه مفهوم مالکیت و حریم خاص و عمومی را می رسانند گفتیم که در حوزه مالکیت دیوارها از نظر شکل و حالت و ارتفاع متفاوتند به طور مثال دیوارها در مالکیت های شخصی بلند و در مالکیت های عمومی کوتاه هستند البته این در شرایطی است که دیوار نخواهد همزمان نقش دفاعی نیز داشته باشد.
2- دفاعی
انسان همواره از نفوذ عوامل مزاحم به محدوده و حریم خصوصی و عمومی خود ناراحت است و در برابر آن واکنش نشان می دهد یکی از واکنش های انسان در مقابل این خطر احتمالی ساخت دیوار در محدوده حریم خود است که این دیوارها از ویژگی کوه پیکر بودن، بلند و ممتد بود برخوردارند گفتیم که این دیوار بلند و ممتد هستند از آن جمله دیوار بزرگ چین، در اینجا لازم می بینیم که مختصری بر تاریخچه و خصوصیات این دیوار بنویسیم :
دیوار بزرگ چین یکی از شاهکارهای معماری بشر است ، این دیوار در حدود 2700 سال پیش ساخته شده است و طول آن به 6700 کیلومتر از غرب تا شرق کشور چین عبور کرده است، این دیوار کوه پیکر در اصل و در فصول مختلف سال در برابر هجوم لشگرهای جنگنده، همانند یک دیوار پدافندی و یک اثر نفوذ ناپذیر، برای جلوگیری از یورش قبیله های وحشی به شهرها ساخته شده است، لازم به ذکر است که یکی از نکات جالب توجه که در ساخت این دیوار وجود دارد استفاده از آرد برنج در ساختار آجرهای آن است.
3- عایق حرارتی، رطوبتی و صوتی :
این نوع دیوار به لحاظ نحوه ساخت و مصالح کاربردی و عملکرد با دیوارهای متفاوت است و این به خاطر اهمیت و ویژگی این نقش و کاربرد است. این دیوارها عموماً دو جداره هستند. امروزه بیشتر در ساخت این دیوارها البته برای عایق حرارتی صوتی از شیشه های دو جداره استفاده می کنند که به آن در بخش انواع دیوار از لحاظ مصالح اشاره می کنیم. گفتنی است که کارآیی عایق به کار برده شده در ساختمان های با مصرف انرژی کم، مستقیماً به چگونگی اتصالات مختلف ساختمان بستگی دارد.
4- سازه ای :
دیوارهای باربر :
این دیوارها علاوه بر وزن خود بار کف ها و بام را نیز تحمل می کنند و می توانند هم داخلی و هم خارجی باشند اینگونه دیوارها هنگامی که با مصالحی غیر از بتن مصلح ساخته می شوند نباید هرگز کمتر از 35 س . م باشد و به کار بردن دیوارهای 22 س . م به عنوان دیوار باربر اشتباه محض بوده و باید از آن خودداری کرد همچنین در انتخاب نوع و کیفیت مصالح مصرفی نیز باید دقت کافی مبذول داشت زیرا اینگونه دیوارها عنوان استخوان بندی ساختمان را داشته و ضعیف بودن آنها به منزله ضعف کل بنا خواهد بود. البته یادآور می شویم که امروزه نقش این نوع دیوارها کمرنگ شده است.
دیوارهای غیر باربر :
این نوع دیوارها تنها وزن خود را تحمل می کنند. دیوارهای تقسیم (پارتیشن از این نوع می باشند.)
5- تعریف فضا، تعریف محدوده ها :
یکی از وظایف و نقشهای عمده دیوار تعریف فضا و محدوده است که این فضا یا محدوده می تواند جنبه مالکیت و یا زیبایی شناختی داشته باشد.
در واقع هنگامی که یک دیوار در یک منطقه قرار می گیرد خود به خود یک فضای محدود را تعریف می کند این دیوارها می تواند کارآیی خاص داشته باشند باربر و یا غیر باربر باشند و یا اینکه هیچ کار خاصی نداشته باشد.
6- زیبا شناسی :
دیوارهایی که نقش زیباشناسی دارند عموماً از نظر شکل و حالت برش ها و شکستگی ها و ساختار و مصالح با دیگر دیوارها متفاوتند این دیوارها می توانند نقش های دیگر را نیز ایفا کنند. اندازه و ابعاد این دیوارها از هیچ گونه قانون خاصی پیروی نمی کنند و صرفاً طراح و معمار طبق عقیده و نظر خود آنها را می سازند.
7- شکل دهی به فضا
گفتنی است که دیوارها هنگامی که در یک فضا قرار می گیرند در کلیت شکل آن فضا تغییر ایجاد می نماید. حال اگر این دیوارها خود دارای حالت و شکل خاص باشند این ایجاد تغییر و شکل دهی به فضا نمایان تر می شود.
در بخش آینده انواع دیوار را بررسی می کنیم .
بخش دوم
انواع دیوار
1- به لحاظ مصالح :
الف) شیشه ای: یکی از مدرن ترین مصالح کاربردی در ساخت دیوار شیشه است که در ساخت دیوارهای شفاف و نیمه شفاف و رنگی نقش اساسی ایفا می کند.
بلواقع امروزه توجه بسیاری از کارشناسان به سوی مسائل مربوط به رفاه و آسایش و شهروندان و همچنین کاهش هزینه های پرداختی انرژی معطوف شده است. در این راه اخیراً در اروپا دایوارهایی ساخته می شود که از جنس شیشه است . این دیوارها دو جداره هستند و به گونه ای ساخته شده اند که هوا در فضای ما بین دو شیشه جریان پویا دارد. ساخت این دیوارها مهر تاییدی بر ساخت دیوارهای نوین در معماری امروز است. سازندگان این دیوارها متخصصان از کشور آلمان بوده اند که هدف اصلی آنها حفاظت از محیط زیست بوده است. در ساخت این دیوارها برای کنترل نور خورشید یک ورقه آلومینیومی سوراخدار با عرض 30 سانتی متر در فضای بین دو لایه شیشه ای دیوار قرار داده می شود. این سوراخها برای اینست که بدون نیاز به نور زیاد و همچنین با حداقل نور خورشید بتوان از داخل نمای بیرون را دید. سایه سوراخهای موجود در این ورقه آلومینیومی بر روی بخش انتهایی ساختمان که از این دیوارها در آن استفاده نمی شود، می افتد. بنابراین در هر دو قسمت انعکاس نور خورشید باعث پدید آمدن گرمای مضاعف در ساختمان نمی شود.
ب) بتنی
دیوارهای بتنی به دو صورت ساخته می شوند یا با بلوک بتنی و یا با بتن آرمه که خود انواع مختلف دارد دیوارهای بتونی باربر با حداقل ضخامت cm 15 با یک شبکه آرماتور ، دیوارهای حائل و دیوارهای برشی
دیوارهای بلوک بتنی
از امتیازات ساختمانهای اداری این دیوار کوتاه بودن زمان عملیات ساختمان، ایجاد عایق شیئی حرارت و صوتی، یکپارچگی و سبکی نسبی وزن ساختمان و اقتصادی بودن از نظر کاربرد مصالح و نیروی کار، نام برد.
دیوارهای بتون آرمه
این دیوارها از بتن همراه با شبکه آرماتور ایجاد می گردد حداقل ضخامت cm 15 با یک شبکه و چنانچه ضخامت بیشتر باشد از دو شبکه استفاده می شود.
ج ) آجری
اکثر دیوارهای ساختمانهای کوچک کشورمان از آجر یا بلوک آجری ساخته می شوند با آجر دیوارهای مختلف 8 سانتی (تیغه) دیوارهای 10.5 سانتی (نیم آجر یا حائل) – دیوارهای 22 سانتی (یک آجره) 35 سانتی (یک و نیم آجر) دیوارهای 45 سانتی دیوار دو آجره و غیره را برای کاربردهای مختلف ساخت.
در یک بررسی ساده و اجمال از آجر اینچنین داریم که آجر یکی از رایج ترین مصالح ساختمانی است که امروزه به رغم پیدایش هزاران فناوری و مصالح جدید ، همچنان اکثر ساختمانهای مسکونی جهان با استفاده از آجر و خشت بنا می شوند. عده ای از معماران پیشرو امروزی نیز بسیاری از اوقات ترجیح می دهند به جای فرآورده های خارق العاده تکنولوژی جدید از این مصالح ساده و تاریخی ، البته به شکل جدید استفاده کنند. در نیمه قرن نوزدهم نوعی معماری با نمای آجری، که در آن نقشهای مختلف تزئینی به کمک آجر به رنگ و اشکال مختلف به وجود آمده بودند رواج یافت. در همین دوره آنتونی گائودی ، معمار خلاق کاتالونی (در اسپانیا) در ابداع آثار منحصر به فرد خود از امکانات ترکیبی انواع آجر و مصالح استفاده کرد. بسیاری از معماران برجسته مدرن و خصوصاًَ آلوار آلتواز در کارهای خود از آجر استفاده کرده اند. لوئی کان با توجه به جنبه نماویز، و نه فقط بیانی و تزئینی این مصالح، بعد جدیدی را در استفاده از آجر مطرح کرد آجر برای او سمبل یک تمدن از دست رفته، نشانه تاریخ و عصاره کار ساختن بنا بود.
د) چوبی
چوب به عنوان یکی از مصالح ساختمان دارای مزایای بسیاری است، چوب ماده ای سبک وزن است که برش آن، شکل دهی و اتصال آن به کمک ابزارهای ساده دستی یا برقی امکان پذیر است و برای تولید سری یا موردی پانلها و قابهای دیوار، تیرهای مایل بام و دیوارها مورد استفاده قرار می گیرد. چوب به عنوان مصالح ساختمانی از خصوصیات مطلوبی همچون نسبت خوب وزن به قیمت، وزن به مقاومت و وزن به ضریب کشسانی و ضرایب انبساط حرارتی، مقدار K ، وزن مخصوص گرمای ویژه برخوردار است.
یک دیوار قابدار چوبی از پایداری و مقاومت کافی جهت تحمل کفها و بام ساختمانهایی کوچک همچون خانه ها برخوردار است. پس از آنکه دیوار با رویه پوشانده شد علاوه بر داشتن مقاومت کافی در برابر صدمات ناشی از آتش سوزی، عایق بندی حرارتی خوب و پایداری قابل قبول دارد.
د) خشتی
دیوارهای خشتی سابقه بسیار طولانی در تاریخ معماری جهان و مخصوصاً ایران دارند خشت از جمله مصالحی است که بیشتر در مناطق گرمسیری و کم باران استفاده می شود در مورد استفاده از خشت همین بس که بدانید در نوشیجان همدان بناهایی با قدمت 2400 سال قبل از میلاد یافت شده که مصالح اصلی این بناها خشت بوده است هرچند که امروز با پیشرفت تکنولوژی دیگر کسی از دیوارهای خشتی استفاده نمی کند (مخصوصاً در شهرها) ما می بینیم که هنوز هم دیوارهای خشتی ارزش و اهمیت خاص خود را دارا می باشند.
و) سنگی :
سنگ به عنوان اولین مصالحی است که توسط بشر شناخته شده و به کار می رود. با گذشت سالها می بینیم هنوز هم در ساخت سازها، هرچند با تغییرات، استفاده می شود.
سنگ ها مصالح طبیعی هستند که در بیشتر مناطق ایران به فراوانی یافت می شود بعضی از انواع آن دارای دوام بسیار زیادی است . از این مصالح می توان به تنهایی برای دیوارهای حصاری استفاده کرد.
سنگ های طبیعی در رنگ ها و مشخصات گوناگون وجود دارد و به همین دلیل برای منظورهای مختلف ساختمانی به کار می رود. استفاده از سنگهای سالم در دیوار چینی موجب افزایش مقاومت دیوار در برابر عوامل طبیعی و مصنوعی می شود.
2- شکل
دیوارها امروزه با پیشرفت تکنولوژی و به وجود آمدن مصالح جدید و همچنین تحولات در طراحی و معماری و گرایش به زیبایی شناسی در شکلهای مختلف، منتظم و یا غیر منتظم وجود دارند.
3- حالت
حالت دیوارها نیز با تغییر شکل و مصالح امروزه تغییر یافته و از آن حالت قائم یکپارچه به حالتهای مختلف مایل، موجی و شکسته و … درآمده که این را نیز مدیون تحولات معماری مدرن هستیم.
4- موقعیت
موقعیت دیوارهای مختلف با یکدیگر متفاوت است، آنچه که ما از آن به عنوان موقعیت نام می بریم چیزی است که امروزه اهمیت پیدا کرده آنچنان که جزئی از انواع دیوار محسوب می شود. یک دیوار می تواند بسته به دلخواه طرح و معمار موقعیت های مختلفی را داشته و در تعریف فضا و زیبایی شناسی نقش ایفا نماید.
از انواع دیگر دیوارها می توان به دیوارهای متحرک ، شفاف و نیمه شفاف، دیوار سبز و دیوارهای مجازی اشاره کرد. که اینها همه از دست آوردهای پیشرفت تکنولوژی و یکنوا شدن صنعت، معماری و مهندسی هستند.
بخش سوم
پوسته (نما)
گفتیم که امروزه در سیر تحولاتی معماری دیوار به میزان دلخواه نور و منظره را از خود عبور می دهد، به همین دلیل است که به جای واژه دیوار "خارجی" از "پوسته" استفاده می شود.
در معمای امروز پوسته نقش و جایگاه خاصی دارد، یادآور شدیم که دیوارها دیگر همچون قبل نقش باربری ندارند در نتیجه نیاز به استفاده از مصالح صلب و محصور کننده از بین رفته و عناصری شفاف و نیمه شفاف که توانایی عبور نور و منظره را از خود دارند جایگزین آنها می شود در چنین شرایطی است که پوسته به وجود می آید.
در دهه های اخیر استفاده از پوسته به عنوان نما بیشتر شده زیرا مصالح جدید همچون بتن شکل و صورت زیبایی ندارد که در نتیجه توسط مواد و مصالحی دیگر پوشیده می شوند، پوسته می تواند به صورت جدا از ساختمان و یا چسبیده به آن باشند. پوسته ها از نظر بافت، رنگ ، مصالح ، جنسیت و شفافیت متناوتند . و نقش ها و کاربردهای متفاوتی دارند.
آنچه که تا اینجا بیان شد مختصری بر دیوار بود و همانطور که می دانید مطالب بسیار گسترده و پیچیده است و بیان آنها ضرورتی را ایجاب نمی کند.
زندگی صحنه ی زیبای هنرمندی ماست
هرکسی نغمه خود خواند و از صحنه رود
صحنه همواره به جاست
خرم آن نغمه که در خاطره ها می ماند
منابع :
1- نوشتاری
– ساختمان سازی جلد (1 تا 5) ترجمه اردشیر اطیابی
– نویفرت (اطلاعات معماری)
– معماری معاصر غرب
– معماری ایران (مصالح شناسی سنتی)
– معماری درجه 2 نقشه کشی ساختمان
– مجله معماری 11 و 19
2- تصویری
– فرهنگ تصویری معماری
W W W . Architecturul . com
W W W . Architectural design . com
W W W . wall . com
W W W . modern Architeture . com
W W W . post – modern Archite cture . com
5