عملیات بهره برداری نفت

http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com
فصــل 1
عملیات بهره برداری نفت

مقدمه :
صنعت نفت ، مهمترین بخش اقتصاد کشور و خواه و ناخواه این صنعت از دیر باز در سرنوشت سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی ما ایفاگر نقش بسیار حساس و مهمی بوده است . با اکتشاف نفت در ایران کشور ما یکباره در کش و قوس سیاست بازیها اعمال نفوذها و قدرت طلبیها قرار گرفت و این ماده حیاتی که چرخ بزرگترین صنایع دنیا را به گردش در می آورد محور اصلی تغییر و تحولات در چهره سیاسی و اقتصادی کشور ما گردید .
تاریخ نفت ایران سرشار از رمز و رازها و پیچیدگی هایی است که همچنان ناگشوده مانده و کسی را یارای آن نیست که به روشنی بگوید در این جولانگاه صنعت و سیاست قدرتهای بزرگ ، چه رویدادهایی به وقوع پیوسته ، رویدادهایی که متضمن سودها و زیانهایی برای سرزمین بوده است .
صنعت نفت ، صنعتی است بسیار عظیم و گسترده که در واقع ستون فقرات صنایع و اقتصاد و پایه های استراتژیهای سیاسی قرن بیستم را تشکیل می دهد ، در اهمیت نفت باید گفت که تاکنون در جهان ارزش هیچ گنجینه و ثروتی حتی در مجموع به پای نفت نرسیده و تمام پیشرفتهای قرن حاضر به نحوی ، مولود این ماده طبیعی بدون جانشین و گرانبها است .

فعالیت صنعت در ایران نیز که از نزدیک به یک قرن پیش آغاز شده است و اکنون نیز ادامه دارد ، از همان ابتدا همواره از ارزش ویژه و ممتاز برخوردار و کم و بیش ، محور تحولات و رویدادهای تاریخی کشور بوده است .
نگهداری و تعمیرات " نت " دو مفهوم بسیار مهم و دو مقوله اساسی هستند که تحقق و عمل بدانها موجبات بقا و تداوم خطوط مختلف تولید و کاهش هزینه ها را فراهم
می آورند . با پیچیده تر شدن وسایل و امکاناتی که انسان برای رفع نیازهای روز افزون بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است .
روشهای پیچیده تولید و امکانات وماشین آلاتی که در این راستا مورد استفاده قرار می گیرند نیازمند این است که با حداقل هزینه بیشترین استفاده از آنها صورت گرفته و کارائی آنها را تا جایی که ممکن است افزایش داده عمر مفید انها را بالا برد و از این رهگذر هزینه های کل مربوط به قیمت تمام شده محصولات را کاهش داد .
مقدمه ای بر تاریخچه نفت
چگونگی پیدایش نفت
بشر از قرنها پیش پی به وجود نفت برده و این ماده روغنی شکل و سوزان را از دیر زمان مورد مصرف قرار داده و به اشکال مختلف از آن استفاده کرده است ولی همواره کنجکاو

بوده که این روغن معدنی چگونه در قطر زمین تشکیل شده و سپس از شکافهای زمین نفوذ کرده و به سطح زمین آمده است .
همانطور که از اسم آن پیدا است آنرا روغن سنگ ( پترولیوم ) یا روغن معدنی
می نامیدند .
راجع به چگونگی تشکیل و منشاء نفت دو فرضیه وجود دارد .
بطور کلی عده ای معتقدند که نفت در نتیجه فعل و انفعالات شیمیایی در زمین تشکیل می شود و عده ای دیگر تشکیل نفت را در نتیجه فرآیندهای آلی می دانند .
تئوری شیمیایی راجع به اصل و منشاء نفت بوسیله عده ای از شیمیدانها بیان شده است . آنها معتقدند که نفت در زمین در نتیجه فعل و انفعالات شیمیایی ایجاد و ذخیره شده است .
مثلاً برتلو تشکیل نفت را در زمین طبق تجربه ای که عملاً نموده است میداند
( چنانچه در حرارت زیاد بر روی فلزات قلیائی اثر کرده کربنات به وجود می آید و در همان درجه حرارت اگر بخار آب را از روی این کربنات عبور دهیم استیلن تشکیل می شود ) برتلو بدین طریق توانست ترکیبات زیادی از هیدرو کربورها را به دست آورد شیمیدان روسی مندلیف تشکیل نفت را بر اثر عمل آب بر روی کربناتهای فلزی مخصوصاً کربنات آهن را در اعماق زمین می داند . بدین طریق که حرارت زیاد زمین باعث ایجاد استیلن می شود و در اثر اشباع شدن استیلن هیدروکربورهای نفتی به وجود می آیند .

از طرفی عده ای از زمین شناسان تجاربی برای تایید منشاء حیوانی نفت کرده اند . مثلاً یکی از دانشمندان لهستانی از گندیدن وتجزیه کردن سلولز چند سری از کربورهای متالیک را بدست آورده است .
از تقطیر روغن ماهی در ظرف سربسته نیز کربورهای متالیک بدست می آید و نیز از تجزیه موم و کره و روغن زیتون کربورهای مختلفی بدست اورده اند این عمل تقطیر دور از هوا انجام گرفته است بدین ترتیب زمین شناسان عقیده دارند که در زمین یک چنین تقطیری دور از هوا انجام گرفته است .
باید توجه کرد که هیدروکربورهای طبیعی دارای برخی خواص می باشند که این خواص در هیدو کربورهای حاصل از تقطیر مواد حیوانی مشاهده می شوند ولی در مواد حاصل از اعمال شیمیایی دیده نمی شوند . لذا منشاء حیوانی بودن نفت بیشتر مورد قبول است .
امروزه در آبهای خیلی گرم و شور دریای احمر و سایر دریاهای گرم که حاوی موجود ات فراوان هستند همیشه قشرهای چربی که همان هیدروکربورهای مختلف می باشند در سطح آب مشاهده می شوند.
این قشرهای چربی حاصل از بین رفتن بدن موجودات زنده است که لاشه های آنها روی هم متراکم شده تجزیه می شوند ولی چون مجاور هوا می باشند از بین می روند .
http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

نفتهای طبیعی که در دوران زمین شناسی تشکیل شده و روغنهای سوختنی نام دارند از نظر ترکیب شیمیائی مخلوطی از هیدروکربورهای مختلف هستند
( ترکیب کربن هیدروژن به نسبت مختلف ) . هیدروکربورهایی که در ترکیب نفت مشارکت دارند چند سری می باشند :
1- سری کربورهای مشبع یا دسته متان ( یعنی آنها که تمام اتمهای کربن به وسیله هیدروژن اشباع شده اند . سردسته آنها متان () است . به همین جهت آنها را کربورهای متالیک هم می گویند .
2- سری کربورهای غیر مشبع به فرمول کلی ) با کربورهای اتیلنی که اقسام اولیه آنها گاز و اقسام بعدی مایع و جامد می باشند . این دسته ترکیب اصلی نفت ها را تشکیل می دهند و هر چه ترکیب اتیلنی بیشتر باشد نفت سبکتر است .
3- سری کوبورهای استیلنی ( ) که از دو سری بالا کمتر در نفتها دیده می شود . غیر از کربورهای گفته شده در نفتها مواد دیگری مثل ترکیبات ازته ، گوگرد و ترکیبات گوگردی هم یافت می شوند .
نفتهای بر حسب آنکه متعلق به چه دوران و دوره ای باشند نسبت مواد فوق در آنها فرق می کند در ایران کربورهای اتیلنی بیشتر است در صورتی که در نفتهای آمریکا کربورهای اشباع زیادتر وجود دارد .

خواص فیزیکی نفت :
نفت ها بحالت طبیعی مایعی هستند تیره ( سیاه ، قهوه ای روشن یا قهوه ای مایل به سبز و یا سبز تیره ) که بوی خاصی شبیه بوی گوشت سوخته
می دهند .
مایع نفتها نسبتاً غلیظ است و غلظت ان هم ارتباطی با نسبت کربورهای مایع و جامد و گاز آن دارد . هر چه سری کربورهای جامد در نفتها بیشتر باشد غلظت انها بیشتر است و در نتیجه وزن مخصوص آن زیادتر است .
سنگین ترین نفتها نوعی است در مکزیک که وزن مخصوص آن 08 / 2 و سبکترین آنها نوعی است در بادکوبه که وزن مخصوص آن 65 /0 می باشد . بقیه نفت ها واسط بین این دو رقم هستند ئ. نفت ایران وزن مخصوصی ( Specific Graviity ) بین 8/0 تا 9 /0 دارد .
از نظر زمین شناسی نفتها در اکثر دوره های گذشته دیده شده اند . اما نفتهای متعلق به دورانهای قدیمی مثل دوران اول و دوم وسعت چندانی ندارند . تقریباً نفت های موجود متعلق به تشکیلات دوره کرتاسه ( Cretaceous ) و دوران سوم هستند .
تشکیلات نفت آمریکای شمالی اغلب متعلق به دورانهای قدیمی است مثلاً معدن اوهایو متعلق به دوره سیلورین و دونین است . این نفت ها عموماً خیلی سنگین هستند .

در اطراف کوههای متعلق به چین خوردگیهای هر سنین نفت بدست نیامده ولی شیست ( Shale ) های قیری فراوان وجود دارد که همان هیدروکربورهای اکسید شده اند .
سنگ مادر ( Source Rock )
قبل از آنکه راجع به سنگ مادر صحبت شود بی مناسب نیست مختصری راجع به
چین خوردگیها وتغییراتی که در اثر چین خوردگیها در سطح زمین می آید بحث و گفتگو نمائیم.
سنگهای رسوبی در اثر تخریب بلندیها بوسیله رودخانه ها تشکیل می شود . بدین معنی که رودخانه ها در حین فرود آمدن از کوهها تخته سنگهای بزرگ را با خود می آورند که آنها در حین فرو ریختن ودر اثر سائیدگی خرد شده به قطات کوچکتر تبدیل می شوند و بالاخره در دریاها بر حسب درشتی و ریزی مواد آورده شده به قسمتهای مختلف دریا می روند و در آنجا ته نشین می شوند . واضح است که خرده سنگهای درشت در قسمتهای کم عمق دریا و نزدیک ساحل و مواد بسیار نرم و ریز مثل مارن به قسمتهای خیلی عمیق دریا رفته و رسوب می نمایند .
در این حالت رسوبات عموماً بطور افقی و یا خیلی نزدیک به افقی هستند ، در ضمن مواد آورده شده بوسیله رودخانه ها در حین رسوب گذاری تعدادی از جانوران ریز و بزرگ دریاها را در خود مدفون می نمایند .

http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

بستر دریاها که سفره گاه رسوبات متعدد هستند با ته نشین شدن رسوبات رفته رفته فرو می روند و در نتیجه مقدار زیادی مواد گل رس ، مارن و آهک در آن رسوب می نمایند و بالاخره در اثر فشار جانبی و فشارهای سطحی که هر دو فوق العاده زیاد می باشند چین می خورند . بدین طریق مشاهده میشود که پوسته جامد سطح کره زمین از بدو تشکیل تاکنون ، بعلت حرکات شدید زمین مرتب تغییر می کند . این تغییر شکل ممکن است جزئی یا کلی باشد در هر صورت بر اثر ایجاد شکافهای کوچک و بزرگ قسمتهایی از زمین تغییر محل می دهند .
همانطور که شرح ان گذشت در طی دوران های زمین شناسی چند چین خوردگی عظیم بوقوع پیوسته است که شکل سطح کره را در هر موقع کاملاً دگرگون نموده و بیشتر دریاها را که محل تشکیل رسوبات فوق العاده زیادبودند به خشکی و اکثراً به کوههای مرتفع کرده است در بسیاری از ارتفاعات و در اعماق زمین می توان آثار و علائم جانوران ( فسیل ها ) و گیاهان را دید که موید این نظریه هستند که این طبقات حاوی جانوران دریایی زمانی در آب دریا رسوب نموده بودند و بعداً در اثر حرکات شدید چین خوردگی به ارتفاعات و یا بر عکس به اعماق زمین فرو رفته اند .
واضح است که قسمت عمده آنها خارج می شوند و بعضی ها فقط تا حدی بالا می آیند یا بعبارت دیگر عمق آنها کم می شود . در اثر پیشروی و عقب نشینی آب دریا نیز برآمدگیهای کم عمق گاهی کاملاً زیر آب فرو می روند و یا از آب خارج می شوند .در هر

صورت روی برآمدگیها که آنها را اطاقدیس ( Anticline ) و فرو رفتگیها که آنها را نادویس ( Syncline ) گویند رسوبات جدید بصورت کم و بیش افقی قرار می گیرند .
رسوبات جدید اگر کم عمق باشد معمولاً از نوع رسوبات ساحلی و یا تبخیری است مثل سنگ نمک و گچ و یا رسوبات دریایی کم عمق است مثل رسوبات آهکی .
سنگ مادر :
اصطلاحاً به طبقه ای گفته می شود که از مواد آلی غنی باشد . در اثر تجزیه آبدان جانوران ذره بینی فوق العاده زیادی که در داخل آنها است نفت یا بطور کلی ترکیبات هیدروکربورها از سنگ مادر جدا شده و بطرف بالا حرکت می نمایند . این حرکت هیدروکربورها را از سنگ مادر بطرف محلی که بالاخره نفت ها در آن ذخیره می شوند مهاجرت نفت ( Migration ) گویند لازم به یادآوری است که عمل مهاجرت در دو نوبت بشرح زیر انجام می گیرد :
1-مهاجرت اولیه که عبارتست از حرکت هیدروکربورها از طبقه سنگ مادر که معمولاً سنگی است فوق العاده زیر که بعلت فشار زیاد متراکم شده هاست مثل Clay , Marl
2-مهاجرت ثانویه که عبارتست از جابجا شدن و تغییر مکان هیدروکربورها و آب در داخل سنگ مخزن .
برای نشان دادن چگونگی مهاجرت هیدرکربورها از سنگ مادر به مخزن
می توان آزمایش ساده زیر را انجام داد :

عمل فشار به سنگ مادر را به وسیله تحت فشار قرار دادن ماده رستی که دارای مقداری نفت و آب می باشد می توان مطابق شکل انجام داد .
در داخل سیلندر مقداری خاک رست آغشته به هیدروکربور و آب بین دو منطقه ماسه نرم قرار می دهیم و روی ماسه بالایی را به وسیله پیستون که یک منفذ کوچک دارد فشار وارد می نمائیم .
نتایج آزمایش از این قرار خواهد بود :
هیدروکربورهای موجود در ماده رستی به طرف ماسه رانده می شود و آب موجود در ماسه و مقداری از آب ماده رستی از سیلندر خارج می گردد .
مقدار نفتی که در ماسه داخل می شود بر حسب نوع هیدروکربور موجود در خاک رست فرق می کند . مقدار آن برای نفتهای سنگین ماکزیمم و برای نفتهای سبک حداقل است و مقدار کمی از نفتها همراه آب از منفذ پیستون خارج می شود . http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

اگر طبقه ماسه دارای ماسه هایی به اندازه های مختلف باشد نفت در قسمتهایی که ماسه دانه درشت تر است جمع می شود .
آغشته شدن ماسه به وسیله نفت سریع بوده و در فشار 200 در مدت کمتر از 2 ساعت عملی می شود .
این آزمایش در صورتیکه در کف سیلندر بخار اندرید کربنیک ایجاد نمائیم و یا درجه حرارت را بالا ببریم ، سریعتر انجام می گیرد . در حین مهاجرت اولیه هیدروکربورها از

سنگ مادر به طرف مخزن باکتریهای غیر هوازی موجود در طبقات سر راه آنها ، روی نفتها که در این حالت هنوز کاملاً به صورت نفت کامل در نیامده اند اثر می کنند و مقداری از اکسیژن آنها را گرفته و آنها را به صورت نفت کامل در می آورند .
سنگ مادر در ایران کاملاً شناخته شده و همه مخازن نفت روی طبقانی که جنس آنها از Shale و Marl ( سنگ رست که مقدار زیادی مواد ارگانیک و آلی دارند ) می باشد .
سنگ مخزن :
به طوری که بیان شد نفتها پس از تشکیل در طبقات سنگ مادر معمولاً به علت فشارهای جانبی و سطحی و همچنین فرونشستگی طبقات به طرف بالا و گاهی به اطراف حرکت و مهاجرت می نمایند . اگر در سر راه آنها مخزن مناسبی که بتواند آنها را در خود حفظ ونگهداری نماید وجود داشته باشد هیدروکربورها در داخل مخزن جمع می شوند .
مخازن نفت برای آنکه بتوانند مقدار کافی نفت را در خود ذخیره نماید و به طور کلی اقتصادی باشد باید شرایط زیر را داشته باشد :
1- برای انکه نفت ها در مخزن حفظ شوند باید سطح فوقانی مخزن غیر قابل نفوذ باشد چه در غیر این صورت نفتها به سطح زمین می رسند و از بین می روند .
2- یک مخزن نفت برای آنکه قادر باشد قادر باشد مقدار کافی نفت را در خود ذخیره نماید باید به اندازه کافی خلل و فرج ( Porosity ) و یا شکاف ترک ( Fracture ) داشته باشد .

3- داشتن خلل و فرج به تنهائی کافی نیست بلکه این منافذ باید به وسیله راههای کم و بیش کوچک به هم وصل باشند به طوریکه مایعات و نفت ها بتوانند به آسانی از یک نقطه دیگر حرکت کنند .
حرکت مایعات در داخل سنگها را Permeability گویند . بدین معنی که اگر مایعات و گازها بتواند به خوبی از یک Porosity به Porosity دیگر حرکت کنند می گویند سنگ دارای Permeability زیادی است و آنرا بر حسب Darcy حساب می کنند .
بطور مثال اسفنج یا ابر حمام دارای Porosity خیلی خوبی است و چون منفذها به هم راه دارند می تواند مقدار قابل ملاحظه ای مایعات را به خود جذب کند و به آسانی با فشار جانبی مایعات ا آن خارج می شود ولی سنگ پا گرچه مانند ابرحمام دارای منافذ کاملاً زیاد و درشتی است اما چون این منافذ به هم راه ندارند امکان ورود مایعات بداخل منافذ نیست و می گوئیم سنگ پا Porosity خوبی دارد ( حدود 30 % ) ولی Permeability آن صفر است .
Shale هم چنین خاصیتی دارد یعنی خاک رست به طور کلی دارای Porosity خیلی زیادی است ( حدود 35 % ) ولی Permeability ( k ) آن فوق العاده کم است چون اولا هابینهایت کوچک و ریز هستند و در ثانی بیمن آنها راهی نیست که مایعات و گازها بتوانند از یک منفذ به منفذ دیگر حرکت کنند .

4- وسعت و بزرگی : برای آنکه یک مخزن نفت ارزش اقتصادی داشته باشد باید به اندازه کافی بزرگ باشد .
5- شکل مخزن ( Shape ) : برای آنکه یک مخزن نفت فشار کافی برای راندن هیدروکربورها به خارج داشته باشد باید از نظر انحناء طاقدیس خوب باشد . اختلاف ارتفاع بین بالاترین نقطه طاقدیس و پائین ترین نقطه آن که امکان جمع شدن نفت ها در آن است به اسم Vertical Closure می باشد . معلوم است هر چه مقدار Closure بیشتر باشد مخزن ارزش بیشتری دارد .
6- ضخامت مخزن : با در نظر گرفتن آنکه هر چه ضخامت مخزن بیشتر باشد امکان جمع شدن مقدار بیشتری از ترکیبات هیدروکربورها هست اهمیت ضخامت مخزن معلوم می شود .
انواع مخازن نفت :
مخازن نفت را بر حسب شکل و نحوه تشکیل و حتی جنس سنگهای آن تقسیم بندی مینمایند . بیشترین تقسیم بندی بر حسب شکل ساختمان مخزن می باشد که به شرح زیر است :
1- STRUCTURAL TRAPS : این نوع مخازن نفت به صورت طاقدیس می باشند که در اثر چین خوردگی و یا حرکات داخلی زمین وشکستگس به وجود آمده اند ، اگر شیب دو طرف یکسان باشد آنرا Symmetrical ( نامتقارن ) و اگر شیب دو طرف

یکی نباشد انرا Asmmetrical ( متقارن ) گویند و حتی ممکن است طاقدیس بر اثر فشار طبقات بالایی و یا فشار بیشتر یک جهت در حین چین خوردگی کاملاً خوابیده باشد که آنرا Overturned ( واژگون ) گویند . این نوع مخازن نفت بیشتر از انواع دیگر آن مورد توجه زمین شناسان است چه اولاً وسعت آنها معمولاً خیلی بیشتر از انواع دیگر مخازن می باشد و در ثانی پی بردن به وجود آن خیلی ساده و کم خرج تر است . در اینگونه مخازن گاهی چندین مخزن روی هم قرار گرفته اند که هر مخزن از مخزن دیگر به وسیله یک سطح آب و لایه غیر قابل نفوز جدا شده است . مخازن مختلف در بیشتر موارد کاملاً از هم جدا هستند و هیچگونه ارتباطی بین آنها وجود ندارد . بدین معنی که هر کدام :
دارای یک سطح گاز و نفت و یک سطح نفت و آب بوده به علاوه ترکیبات شیمیایی ، وزن مخصوص نفت و دیگر مشخصات هیدروکربورها ممکن است با هم فرق داشته باشد . گاهی مخازن موجود در یک طاقدیس به وسیله شکافهایی که در آنجا به وجود آمده با هم ارتباط دارند . در این صورت گاز فقط در مخزن بالایی جمع می شود ( گازها به علت آنکه سبکتر هستند بیشتر در قسمت بالایی مخزن قرار دارند ) و سطح نفت و آب در همه مخزنها یکی خواهد بود .
2- STRATIGRAPHIC TRAPS : این گروه از مخازن به طور کلی آنهایی هستند که در نتیجه تغییرات جنس و خاصیت سنگهای متشکله زمین یا در اثر شکستگی زمین

به وجود می آیند . به طور مثال اگر در یک ناحیه طبقات پر تخلخل و پر کشش به یک طبقه بسیار متراکم و کم تخلخل منتهی شود می تواند یک مخزن نفت را تشکیل دهد .
همچنین اگر طبقات پر تخلخل در اثر شکستگی مجاور یک طبقه غیر قابل نفوذ مثل خاک رست ، گچ و غیره قرار گیرند باز محل مناسبی برای جمع شدن ترکیبات هیدورکربورها می باشد و بالاخره اگر یک طبقه پر تخلخل مثل ماسه سنگ بین رسوبات غیر قابل نفوذ مثل Shale قرار گیرد می تواند نفت را تشکیل دهد .
3- مجموعه ای از مخازن نوع Structural ، Stratigraphic بدین معنی که در بعضی از مخازن نفت هر دو نوع ساختمانی و چین خوردگی تواماً ملاحظه می شود . در این نوع مخازن تغییر جنس طبقات باعث آن می شود که طبقات متخلخل در مجاورت طبقات نفوذ ناپذیر قرار گیرد .
این تغییرات ممکن است در زمان رسوب گذاری صورت می گیرد و یا بعد ها در اثر شکستگی و یا در اثر تغییر و تبدیل جنس رسوبات یک طبقه به وجود آید .
به طور مثال اگر یک طبقه متخلخل مثل ماسه سنگ بین رسوبات غیر قابل نفوذ S hale قرار گیرد مجموعه آن می تواند یک مخزن نفت را تشکیل دهد .
Salt Dome که عبارت است از بالا آمدن نمک از اعماق زمین باعث ایجاد شکستگی ها و بریدگیهایی در طبقات مجاور خود می شوند . محل برخورد طبقات متخلخل یا طبقات نمک مطابق شکل می تواند مخزن مناسبی برای ذخیره نفتها شود .

سرپوش محافظ ( CAP POCK ) :
همانطور که گفته شد بریا آنکه نفت بتوانند در زید زمین ذخیره شود ( برخلاف آب که باید سطح زیر آن غیر قابل نفوذ باشد ) باید سطح فوقانی سنگ مخزن غیر قابل نفوذ باشد زیرا نفت ها دارای خاصیت کاپی لاریته شدید هستند و در صورتیکه طبقات روی آنها غیر قابل نفوذ نباشد بالا آمده و به سطح زمین می رسند .
نفت ها معمولاً با تشکیلات کولابی و تبخیری همراه هستند زیرا در مراحل آخر
حوزه های وسیع رسوبی است که به علت شوری زیاد آب دریاها حیوانات پلانکتون مثل Foraminifera به مقدار زیاد و به سرعت از بین می روند و در اثر تجزیه اجساد آنها روغن های سوختنی با کربورهای هیدروژن به وجود می آید .
برای انکه غیر قابل نفوذ بودن مخازن عملی شود باید سنگهای پوششی پلاستیک ، غیر قابل نفوذ و به قدر کافی ضخیم باشد .
خاصیت پلاستیک داشتن سنگهای پوششی و ضخامت مخصوصاً در نواحیی که تکتونیک شدید باشد مورد لزوم است زیرا اگر این دو کیفیت وجود نداشته باشد در اثر حرکات شدید پاره و شکسته می شوند و نفت ها از امتداد شکافها به خارج نفوذ می کنند . مواد رستی که نسبت به آبهای شیرین و شور غیر قابل نفوذ باشند بهترین سنگ پوششی را تشکیل میدهند .

همچنین رسوبات تبخیری مثل گچ Anhydrite (CaSO4 ) و سنگ نمک ( NaC1 ) سنگ های پوششی بسیار مناسبی هستند زیرا نسبت به آب و ترکیبات هیدروکربورها کاملاً غیر قابل نفوذ هستند .
در ایران سنگ پوششی یا Cap Rock از یک سری رسوبات خیلی ضخیم تبخیری یعنی گچ و سنگ نمک و مارن تشکیل شده است که همه آنها به طور کلی Cap Rock را تشکیل می دهند یعنی نفت ها را در زیر خود حفظ می نمایند .
به طور کلی طبقات روی مخازن نفت ایان را در اشکال ضمیمه ملاحظه می نمائید در اینجا بشرح مختصری از آن اکتفا می شود .
برای آنکه راحت بشود با مشخصات و اسامی این طبقات آشنا شوید به شرح آنها از طبقات بالا که از نظر سن جوان تر هستند اقدام می شود :
1- رسوبات کنگلومرا بختیاری CONGLOMERATE
همانطور که از اسم آن پیدا است طبقاتی هستند که از به هم پیوستن قلوه سنگ های قدیمی به وسیله خمیره ای از آهک تشکیل شده اند . رسوباتی هستند فوق العاده جوان و ضخامت آنها تا 550 متر می رسد . در اطراف کوههای بختیاری دورشمال مسجد سلیمان طبقات بسیار ضخیمی را تشکیل داده اند . معمولاً قسمت های فوقانی آنها از قلوه سنگهای درشت تر تشکیل شده ولی قسمت های تحتانی از ماسه سنگ و قلوه
سنگ های کوچکتر به وجود آمده اند.

2- طبقات آغاز جاری AGHAJARI FORMATION
ضخامت آنها تا 3000 متر میرسد ( بیشتر کوههای مناطق نفت خیز در خوزستان از جنس این طبقه است ) جنس آن در قسمت فوقانی بیتشر ماسه سنگ یا خمیره ای از خاک رست قرمز است و در قسمت پائین بیشتر خاک رست قرمز Red Marl می باشد .
3-طبقات میشان MISHAN FORMATION
ضخامت ان در حدود 700 متر است ( در دشت میشان بیشتر خاک آن از این طبقه می باشد ) جنس طبقات آن ( از نظر Litholoigy ) درقسمت بالایی بیشتر مار ل خاکستری Grey Marl و در قسمت پائین تر طبقات آهکی Limestone که خیلی Marly می باشد قرار .گرفته است . طبقات اهکی اکثراً متخلخل های مشخصی هستند و محل مناسبی برای ذخیره سفره های آبی می باشند . این طبقات آهکی دارای فسیل های مشخصی هستند که نشان می دهد مربوط به دریاهای کم عمق یا عمیق می باشند .
4-طبقات گچساران GACHSARAN FORMATION
همانطور که اسم آنها پیدا است در ناحیه گچساران این رسوبات ( که بیشتر داز جنس گچ Anhydrie و دیگر تشکیلات تبخیری است ) فراوان می باشد . ضخامت آنها تا 1500 متر می رسد که از نظر زمین شناسی و براساس Litholoy آنها را به هفت (7) طبقه (Member ) تقسیم کرده اند .

7-MEMBER :
زیر میشان فرمیش قرار گرفته و ضخامت تقریبی آن در حدود 150 متر است جنس آن از طبقات متناوب گچ Anhydrite و مارل خاکستری Grey Marl و گاهی طبقه خیلی نازک سنگ آهک ( Limestone ) می باشد . بنابراین اولین گچ که حفر شد طبقات گچساران وبالاخره شروع MEM. 7 می باشد .
MFMBFR 6 :
شروع MeM.6 پیدا شدن اولین طبقه مارل قرمز ( Red Marl ) می باشد ضخامت این معبر در حدود 300 متر و از طبقات متناوب گچ ، مارل قرمز ، مارن خاکستری و گاهی طبقه نازکی از نمک تشکیل شده است .
MEMBER 5 :
در این معبر مارن قرمز تقریباً کم و بیش از بین می رود و بیشتر از گچ ، مارن خاکستری و طبقه های خیلی نازکی از سنگ آهن تشکیل شده است . ضخامت آن حدود 350 متر
می باشد .
MEMBER 4 :
با پیدا شدن نمک MEM . 4 ( Nacl) شروع می شود . در این Membeor طبقات متناوب نمک ، گچ ، مارن قرمز و خاکستری دیده می شود . ضخامت نمک نسیبتاً زیاد وگاهی تا 20 متر فقط از نمک خالص می باشد . چون سنگ نمک قسمت عمده ضخامت

این طبقه را تشکیل داده که نمک خاصیت الاستیسته زیادی دارد در اثر فشار طبقات بالایی سنگ نمک به اطراف رانده می شود و در نتیجه این طبقات نمک گاهی خیلی نازک و در محلی دیگر کاملاً ضخیم می باشند ( بین 300 تا 800 متر ) .
MEMBER 3 :
ضخامت این معبر نسبتاً کم و حدود 200 متر می باشد . بیشتر از گچ ، مارن خاکستری و گاهی مارن مخاکستری خیلی تیره و لایه های نازک سنگ آهک تشکیل شده است .
MEMBER 2 :
قسمت فوقانی این معبر از طبقات نمک ، گچ و مارل خاکستری و قسمت تحتانی بیشتر از سنگ نمک تشکیل شده است . ضخامت این معبر مثل MEM . 4 بدلیل وجود نمک متغیر است . معمولاً در روی طاقدیس ها و در ناحیه محور طاقدیس چون فشار بیشتری به آنها وارد می شود نمک به اطراف رانده می شود در نتیجه ضخامت این Member کم است ولی در دامنه های طاقدیس ضخامت آن خیلی زیاد می باشد و گاهی تا 400 متر می رسد .
MEMBER 1 :
این Member در حقیقت به علت متراکم بودن لایه های آن که بیشتر از جنس گچ می باشد عمل Cap Rock را انجام می دهد . ضخامت Member کم بیش ثابت و متناوباً از

گچ ومارن خاکستری و Limestone تشکیل شده است و ضخامت ان 40 تا 50 متر می باشد .
MEM .1 درست روی .مخزن نفت آسماری که بالاترین مخزن نفت در ایران است قرار گرفته و از مشخصات آن این است که این طبقه همان شکل طاقدیس ا دارد .
بعبارت دیگر بعد از تشکیل رسوبات آهکی آسماری دریا کم عمق می شود و اولین
لایه های رسوبات دریای کم عمق یعنی گچ شروع به رسوب گذاری می نماید در این موقع چین خوردگی کوه های زاگرس بوقوع می پیوندد و تشکیلات و رسوبات بعدی یعنی MEM . 2 به بالا از حرکات چین خوردگی ته نشین می شود .
لازم به تذکر است برای آنکه مطالعه Member یاد شده در بالا آسانتر باشد و زمین شناس مربوطه بتواند آنها را بخوبی شناسایی نماید در هر کدام چند لایه کاملاً مشخص به اسم Key Bed مشخص کرده اند .
key Bed یا از لایه های مشخص گچ هستند که دارای ساختمان مخصوص بوده و یا از لایه های نازک سنگ آهک Limestone هستند که باز دارای فسیل و بافت معین هستند . با مطالعه هر یک از این Key Beds است که زمین شناس میتواند بداند که در کدام Member است و در مورد حفاری چاه نفت مشخص چه فاصله ای تا روی مخزن نفت دارد .

باید توجه داشت که آنچه در بالا ذکر شد مربوط به طبقات روی مخزن نفت در ایران است و از طرفی مربوط به نمونه ای معمولی است بعبارت دیگر همه Key , Member Beds را می توان در مواقعی دید که طبقات زمین منظم روی هم قرار گرفته باشند .و شکستگی و رمیدگی بزرگی در آنها بوقوع پیوسته باشد . مثلاً در ناحیه آغاجاری و گچساران و بسیاری دیگر از نواحی نفتی که تعداد زیادی چاه نفت حفر شده می توان همه Member و بیشتر Key Beds را با مشخصات ذکر شده دید ولی چه بسا در ناحیه دیگری بعلت حرکات و تکنونیک مخصوص یک یا چند Member بکلی از بین رفته باشد و یا قسمتی از Member از بین رفته باشد و یا بالعکس Member چند مرتبه تکرار شوند و یک Member پائین خودش قرار گیرد .
تشخیص معبرهای گچساران فورمیش بخصوص معبرهای 7 و 1 یا Cap Rock بسیار مهم است همانطور که می دانید طبقات زمین به علت وجود مایعات مثل آب و یا نفت در داخل آنها دارای مقداری Hydrostatic Pressure ( فشار مایعات ) هستند که آنرا Formation Pressure می گویند .
مطالعه دقیق نشان داده است که طبقات بختیاری ، آغارجاری ، میشان و قسمت بالائی معبر 7 گچساران Formation Pressure کمی هستند . MEM .6. تا قسمت بالایی MEM.1 (Cop Rock ) دارای F. Pressure بسیار زیاد می باشد و بالاخره طبقات آسماری و طبقات زیر آسماری که معمولاً دارای گاز ، نفت ، آب هستند دارای فشار

متوسط هستند در حین حفاری چاه برای آنکه جلو این فشار طبقات گرفته شود مانع غلیظی به اسم گل حفاری به کار میبریم بدین طریق که گل حفاری را با فشار لازم از وسط لوله حفاری به داخل چاه می فرستیم که گل از کناره های مته خارج می شود و تمام فضای چاه را پر می کند . یکی از خواص مهم این گل حفاری این است که فشاری بر دیواره چاه وارد می آورد ( مایعات فشاری بر دیواره ظرف وارد می کنند که مقدار آن برابر است با وزن ستون آن مایع ) .
همواره سعی می شود وزن مخصوص گل حفاری را طوری بگیرند که فشار وارد بر دیواره چاه تقریباً برابر فشار فورمیشن باشد که نه خیلی گل حفاری در طبقات فرو رود و نه مایعات موجود در طبقات به داخل چاه وارد شود . به طوریکه گفته شد از سطح زمین تا قسمت پائین. 6 MEM تا Cop Rock که فشار طبقات خیلی زیاد است . باید ازگل سنگین استفاده کرد و بازبرای حفاری طبقات آسماری وزیر آسماری گل متوسط بایدبکار برده شود . واضح است که مثلاً اگربا گل سبک 6 – MEM .1را حفاری کنیم چون فشاری که از گل به دیواره چاه وارد می شود خیلی کمتر از فشار طبقات است مایعات موجود در زمین ( آب شور ) با فشار وارد چاه شده فوران می نماید که باعث عدم امکان حفاری شده و حتی ممکن است در اثر ریزش دیواره چاه مته و لوله حفاری در زیر گل و خاک طبقات گیر کند و چاه را از دست بدهیم .

اگر با گل سنگین که برای حفاری Member گچساران فورمیشن لازم بوده وارد طبقات آسماری شویم چون فشار وارد بر دیواره چاه بیشتر از فشار آسماری است گل در اندک زمان وارد طبقات شده و فضای چاه خالی می شود که باعث فوران نفت و گاز می گردد . بنابراین بسیارمهم است که زمین شناس محل تغییر فضار طبقات را معین می نماید . که همان قسمت پائین MEM . 7 ( از فشار زیاجد به فشار کم ) و MEM .1 ( Cap Rock ) ( از فشار خیلی زیاد به فشار متوسط ) است . دراین جاها برای آنکه فشارهای موجود را کنترل نمایند دیواره چاه را بوسیله محکم می نمایند .
نفت چیست :
نفت مایعی قهوه ای رنگ تیره رنگ و سبک تر از آب که در بیتشر مواقع سیاه رنگ بنظر می رسد . دارای بوی نامطبوع بوده و در بعضی موارد گازهای کشنده و آب های شور که گاهی هم شنهای جدا شده از منبع همراه آن می باشد .
نفت در لایه های قابل نفوذ که در زیر سرپوشی .از لایه های غیر قابل نفوذ تله شده است وجود دارد . این لایه ها و طبقات دارای حفره های بسیار ریز و خلل و فرج بسیاری است که براحتی می تواند هر مایع قابل نفوذی را در خود جای دهد به همین جهت در
لایه های این طبقات فرو رفته و به علت اینکه از پایین تحت فشار آب و از بالا لایه غیر قابل نفوذ راه فرار بر آن بسته شده است .

ناچار بیشتر این فشار در منابعی که دارای گاز هستند در گاز که بالای نفت قرار دارد ذخیره شده و بدلیل این فشارها توده نفت مستعد می شود که به محض سوراخ شدن سنگ و قشر غیرقابل نفوذ به بیرون فوران می کند.
معمولاً در مخازن زیر زمینی ، نفت همراه با گاز و آب وجود دارد . قرار گرفتن گاز و نفت و اب در مخازن زیر زمینی بنا به خاصیت فیزیکی و به ترتیب وزن مخصوص آنها بوده و گاز بالا نفت وسط و آب در پایین قرار می گیرد .
گاهی پیش می آید که در زیر یک لایه نفت ، لایه نفت دیگری وجود دارد که با پیشرفت میتوان نیز از آن بهره برداری کرد .
ترکیبات نفت :
نفت خام یا پترولیوم مخلوطی است از هیدروکربنهای مختلف با جرم مولکولی متفاوت از تا بیش از که تحت تاثیر فشار و حرارت بطور طبیعی به سه صورت جامد و مایع و گاز ممکن است وجود داشته باشد .
علاوه بر ترکیبات هیدروکربنی ، ترکیبات غیر هیئروکربنی نیز ممکن است در نفت خام وجود داشته باشد .
ترکیبات هیدروکربنی نفت خام :
هیدرو کربن به موادی گفته می شود که از هیدروژن و کربن تشکیل شده است . در کلمه هیدرو کربن ، هیدرو معرف هیدروژن و کربن نشانگر کربن است .

هیدروکربنهایی که در نفت خام وجود دارد خود به چند دسته تقسیم می شوند .
هیدروکربنهای سیر شده :
در این نوع هیدروکربنها پیوندهای کربن کربن از نوع ساده بوده و حاصل به اشتراک گذاشتن دو الکترون مابین دو اتم کربن است و به دلیل اینکه نمی توانند عناصری اضافه بر آنچه تشکیل داده را بپذیرند سیر شده نامیده می شوند .
C- C C: C
الکترونهای سیر شده خود به دو دسته تقسیم می شوند :
هیدروکربن های سیر شده خطی یا آلکانها با فرمول عمومی
این هیدروکربنها به صورت زنجیر باز هستند که ساده ترین آنها بترتیب متان ، اتان ، پروپان ، بوتان و می باشند .
با بالا رفتن تعداد کربنها در این نوع هیدروکربن تعداد ایزومرهای ساختمان نیز زیاد تر می شود به عنوان مثال برای بوتان 2 ایزومد و هپتان دارای 9 ایزومر و دکان دارای 75 ایزومرو دارای ایزومر ساختمانی است .
با ذکر اینکه ایزومرها ترکیباتی هستند که فرمول عمومی یکسان دارند اما فرمول گسترده و شکل فضایی آنها متفاوت است مثلاً دو ایزومر بوتان بصورت زیر است :

ب ـ هیدروکربنهای سیر شده حلقوی یا سیلکو آلکانها با فرمول
عمومی :
این نوع هیدروکربن به صورت زنجیره های بسته هستند واین هیدروکربنها نیز سیر شده هستند و نمی توانند عنصری اضافه عناصر تشکیل دهنده مولکولهایشان را می پذیرند در این نوع هیدرو کربن هر اتم کربن به دو اتم هیدروژن متصل است :
2-هیدروکربنهای سیر نشده :
هیدروکربنهای سیر نشده به دو دسته آلکانها و آلکینها تقسیم می شوند آلکانها دارای پیوند دو گانه بین اتم های کربن بوده و فرمول عمومی آنها می باشد نام دیگر آلکانها اولفینها می باشد .
اما پیوند کربن کربن در آلکینها سه گانیه بوده و فرمول عمومی آنها می باشد . هیدروکربنهای سیر نشده در برخی از نفت های خام وجود دارند اما بیشمار در محصولات پالایشگاه تولید می شود . پیوندهای چند گانه در این نوع هیدروکربنها حاصل به اشتراک گذاشتن 4 یا 6 الکترون بین اتم های کربن است :
این ترکیبات همانطور که از نامشان پیدا است سیر نشده اند به این معنی که به کمک الکترونهای اضافی پیوندهای چند گانه قادرند برخی عناصر دیگر علاوه بر عناصر تشکیل دهنده خودشان را بپذیرند و به ویژه در اثر پذیرفتن هیدروژن به هیدروکربنهای سیر شده تبدیل می شوند .

2-هیدروکربنهای آروماتیک یا معطره :
معروف ترین این هیدروکربنها بنزن می باشد .
آروماتیک ها با توجه خبه وجود حداقل یک حلقه بنزنی در مولکولشان مشخص می شود در این نوع هیدروکربنها نسبت کربن به هیدروژن از سایر هیدروکربنها بیشتر است و هر اتم کربن به یک اتم هیدروژن متصل است .
به دلیل وجود پیوند دو گانه در حلقه بنزنی این هیدروکربنها برخی خواص هیدروکربنهای سیر نشده را دارند از طرف دیگر به دلیل خاصیت رزونانس این هیدروکربنها دارای برخی خواص هیدروکربنهای سیر شده نیز می باشند .
پس خودشان در یگ گروه مجزا طبقه بندی می شوند .
مثال : برخی از هیدروکربنهای معطره :
ترکیبات غیر هیدروکربنی نفت خام :
علاوه بر کربن و هیدروژن که در ترکیب نفت و خام وجود دارد سایر عناصر بویژه گوگرد ، نیتروژن و اکسیژن که سازنده مولکولهای آلی نسبتاً پیچیده ای هستند نیز در ترکیب نفت خام یافت می شود و همچنین برخی فلزات به مقدار خیلی کم در نفت خام وجود دارد .

1-ترکیبات گوگرد دار :
گوگرد از جمله موادی است که در نفت خام برخی مناطق از جمله منطقه گچساران وجود دارد . اگر میزان موجود در نفت خام
باشد اصطلاحاً به آن نفت خام گفته می شود .
ناخالصی های گوگرد ممکن است بصورت های زیر در نفت خام وجود داشته باشد :
* هیدروژن سولفید
* مرکاپتانها RSH
* سولفیدها
* دی سولفیدها
* یون سولفید
* تیوفنها ( Tiofen )
در تیوفنها که هسته تیوفنی می تواند به زنجیره های آلکیل دار شده ای که ممکن است خودشان نیز گوگرد دار باشند متصل شود . مثل : الکیل تیوفن
یا اینکه هسته تیوفنی می تواند به هسته های آروماتیک متصل شده باشد ممثل بنزوتیوفن .
ی ـ سیکلوسولفیدها :
ترکیبات پیچیده ای هستند که در برشهای نفتی سنگین نفت خام یافت می شود وجود ترکیبات گوگردی در نفت خام سه مشکل عمده ایجاد خواهد کرد :

* ایجاد و تسریع خوردگی در دستگاه ها
* بوی نامطبوع و ایجاد مسمومیت
* مسمومیت کاتالیزورها در پالایشگاه هنگام انجام عمل تبدیل و پالایش نفت خام و تولید فرآورده های گوگرد به دلیل خاصی خورندگی باعث فرسودگی دستگاهها و لوله و احتمالاً سوراخ شدن آنها و نشت گاز ونفت می باشد.
علاوه بر خسارات اقتصادی که ایجاد می کند ممکن است در اثر فرسوده شدن دستگاهها باعث بروز خطراتی مثل ترکیدن مخازن و گردد .
همچنین گوگرد بسیار سمی بوده و بوی نامطبوع ایجاد می کند که در صورت عدم رعایت نکات ایمنی ممکن است باعث مسمومیت ومرگ افراد شود .
از طرف دیگر به دلیل وجود جفت الکترون آزاد بر روی گوگرد این الکترونهای آزاد روی کاتالیزورها نشسته و فعالیت آنها را کم می کند که اصطلاحاً این عمل را مسمومیت کاتالیزورها گویند و باعث اختلال در عملیات پالایشگاه می شود ..
پس با توجه به مسائل فوق بایستی در اولین فرصت گوگردی بخصوص گاز را از نفت خام جدا نموده به دلیل اینکه گوگرد عمدتاً بصورت درنفت خام وجود دارد .
در واحدهای بهره برداری و تفکیک گازو نفت با استفاده از برجهای تفکیک هیدروژن سولفوره گاز را از نفت جدا می کنند که ساختمان و عملیات این برج بعداً شرح داده خواهد شد .

2-ترکیبات نیتروژن دار نفت خام :
میزان این ترکیبات 2 تا 10 مرتبه کمتر از مقدار ترکیبات گوگردی در نفت خام است و مانند ترکیبات گوگردی در برشهای سنگین یافت می شوند .
3-ترکیبات اکسیژن دار در نفت خام :
در نفت خام اکسیژن بصورت ترکیبات زیر وجود دارد :
* کربوکسیلیک اسید R-COOH
* فنل ها AR-OH
* کتون ها
* ترکیبات دیگری مثل دی بنزوفوران
از مشکلات ترکیبات اکسیژن دار مشکل خوردگی است که نوعی خوردگی شبیه به برش چاقو ایجاد می کند . بدلیل اینکه ترکیبات اکسیژن دار جرم مولکولی بالایی دارند نقطه جوش آنها بالا بوده و در نتیجه معمولاً در برج خلا ایجاد خوردگی می کنند .
4-ناخالصی های فلزی ( ترکیبات فلزی ) :
بسیاری از فلزات در نفت خام وجوددارند ولی دو فلز نیکل و وانادیم بیشتر از سایر فلزات موجودند ، فلزات دیگری مثل آهن ـ کرم ـ روی ـ برم ـ مس ـ منگنز و کبالت نیز در نفت خام یافت می شوند .

4-تاریخچه اکتشاف نفت :
در زمان های پیشین اقوام وملل بنا به تنناسب احتیاجی داشتند از نفت استفاده می کردند و استخراج نفت بطور طبیعی انجام می گرفت و در اثر عوامل طبیعی مانند زلزله یا فشارهای جانبی زمین لایه سخت ( Cap Rock) شکسته شده و نفت وگاز با فشار طبیعی به بیرون سرایت نموده و در اثر رعد و برق نفت وگاز مشتعل وشده و مورد پرستش مردمان آن زمان قرار می گرفت که آثار این آتشکده ها در نقاط مختلف ایران یافت می شود .
در بعضی مواقع نفت بصورت حوضچه های سطحی روی زمین جمع می شد که از آن برای قیر اندود کردن پشت بام ها ـ قایق ها و کشتی ها در جنگ ها برای ساختن مشعل و در مصر قدیم بعنوان مومیایی از آن استفاده می کردند .
تا اینکه اولین بار در دنیا شخصی بنام ادوین در یک Edwin Drake در سال 1859 .میلادی در شهر تیستوسویل از ایالات پنسیلوانیای آمریکا توانست با وسایل خیلی ابتدایی شروع به حفر زمین نماید و پس از عبور از لایه سخت به نفت دست یابد و از آن تاریخ به بعد عملیات حفاری رو به پیشرفت نهاد .
در خاورمیانه اولین بار در ناحیه مسجد سلیمان در سال 1908 میلادی مخزن زیر زمینی عظیمی کشف شد و چاه شماره 1 در عمق 360 متری به نفت رسید و پس از آن حفاری

در نقاط مختلف ایران ادامه یافت و در حوضچه خلیج فارس اولین بار در بحرین ندر سال 1932 به نفت رسیدند .
5-شرح مختصری از فرایند کلی که روی نفت انجام می شود :
نفت در گذشته بصورت دستی از زمین استخراج وحمل می شد اما امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی چاه های نفت بوسیله لوله هایی نفت را از اعماق زمین بیرون می آوردند .
نفتی که از چاه بیرون می آید مخلوطی از نفت و گاز است مولکولهای گاز نسبتاً سبک تر و در نتیجه فرارتر هستند و در امر انتقال نفت اگر گاز آن جدا نشده باشد ضمن حرکت ، نفت و گاز از هم جدا شده و باعث بالا رفتن فشار و بروز مشکلاتی می گردد که در واقع انتقال نفت را به بنادر و پالایشگاه ها غیر ممکن می سازد پس ابتدا در واحدهایی به نام کارخانه تفکیک گاز ونفت چند مرحله گاز را از نفت جدا میکنند .
گاز جدا شده به ایستگاه های تقویت فشار رفته و پس از فشرده شدن تا حد نیاز ، از طریق چاه های گازی به مخازن زیر زمینی نفت ترزیق می شود تا علاوه بر ذخیره شدن گاز برای آینده فشار مخازن زیر زمینی نیز افزایش یافته و بهره برداری از آن ها بیشتر شود ، با ذکر این نکته که قبلاً به دلیل نبودن ایستگاهای تقویت فشار ، گاز جدا شده از نفت سوزانده می شد که این عمل علاوه بر اینکه محیط زیست را آلوده می کند از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست .

از طرف دیگر ممکن است گاز ابرای مصارف پتروشیمی و پالایشگاه های گاز به مصرف برسد . در پالایشگاه های گاز برخی فرآورده ها را از گاز بدست آورده و مورد استفاده قرار می دهند و در پتروشیمی ها نیز از گاز وسایل و موادی که قابلیت مصرف در صنایع دیگر را دارند بدست می آید .
پس از جدا شدن گاز از نفت آزمایشاتی روی ونفت انجام می گیرد تا مقدار نمک و آن مجاز باشد پس با استفاده از تلمبه هایی نفت ذخیره شده را به بنادر جهت صدور 10 به پالایشگاه می فرستند .
در پالایشگاه های نفت در مراحل مختلف از نفت خام مشتقات نفتی از قبیل بنزین ، بنزین هواپیما ، گازوئیل ، نفتالین، نفت سفید ، انواع روغن های قیر و آسفالت و غیره بدست می آید .

6-کشف و حفاری یک چاه نفت :
اکتشاف نفت :
نفت معمولاً پس از مهاجرت در زیر لایه های سخت و غیر قابل نفوذ زمین یا همان نفت گیرها حبس می شود . بدلیل اینکه علیرغم پیشرفت تکنولوژی هنوز نمی تواند محل یک حوضچه نفتی را معین نمود .

پس در اکتشاف نفت از راه های مختلفی مناطقی که در آنها لایه های غیر قابل نفوذ زیر زمینی وجود دارد را پیدا کرده سپس بوسیله نمونه برداری آزمایشاتی انجام داده و بوجود نفت در لایه های زیر زمینی آن منطقه پی برده می شود پس از اطمینان از وجود نفت در منطقه ، عملیات حفاری آغاز خواهد شد .
اقدامات اولیه قبل از حفاری جهت شناسایی منطقه :
1-عکس برداری هوایی Photograph the by air craft
ابتدا بوسیله هواپیمای مخصوصی از مناطق مورد نظر عکسبرداری شده و عکس ها بوسیله دستگاهی بنام استرسکوپ Sterescope مورد مطالعه قرار می گیرد در این نوع عکسبرداری پستی و بلندی های طبیعی کاملاً مشخص است . این عکسبرداری حتی از جنگلها و سایر موانع طبیعی عبور کرده و سطح زمین را مشخص میکند .
2-زمین شناسی : Geological
در مرحله بعد با توجه به نقشه هوایی که توسط عکسبرداری شده است اداره زمین شناسی تحقیق را آغاز می کند . ابتدا از محل نمونه برداری شده و بوسیله آزمایش نوع سنگ و زمان تشکیل آن و یا اصطلاحاً عمر سنگ تعیین می شود .
در صورت لزوم با استفاده از مته های مخصوصاً .عمق 15 متری حفره هایی ایجاد کرده و نمونه برداری می کنند .

با آزمایش فسیل شناسی معلوم می شود که آثار و بقایای گیاهان و جانوران زمان تشکیل نفت بخصوص جانداران میکروسکوپی ( پلانکتون) در آن وجود دارد یا خیر ؟
که در صورت وجود ، بهترین علامت وجود نفت در منطقه است اما با توجه به اینکه ممکن است با گذشت زمان نفت مهاجرت کرده و در مناطق دیگر در زیر لایه های سخت محبوس شده باشد مطالعات بعدی این موضوع را مشخص خواهد کرد .
3-عملیات ژنوفیزیکی : G eophysical
بعد از تحقیقات اولیه و رسیدن به این که ممکن است در منطقه لایه های غیر قابل نفوذ یا تله نفت یا نفت گیر وجود داشته باشد عملیات ژئوفیزیکی وجود این لایه های غیر قابل نفوذ را اثبات کرده و فاصله این لایه های سخت تا سطح زمین را مشخص می کند علاوه بر این شکل نفت گیر نیز در عملیات ژئوفیزیکی مشخص می شود .
عملیات ژئوفیزیکی به سه طریق ممکن است صورت پذیرد :
* جاذبه سنجی Gravimetric
* مغناطیسی Magntic
* لرزه نگاری Seismic
روش لرزه نگاری از روش های دیگر متداول تر بوده و بیشتر مورد استفاده قرار
می گیرد . در این روش در منطقه حفره ای به عمق 15 الی 20 متر ایجاد کرده و آن را از مواد منفجره ( دینامیت ) پر می کنند .

در سطح زمین 20 الی 30 دستگاه انعکاس گیرنده Geophones نصب می کنند که طول هر کدام از آنها حدود 30 متر می باشد سپس از فاصله دور با استفاده از جریان الکتریسته دینامیتها منفجر شده و یک زمین لرزه مصنوعی ایجاد می شود .
که در اثر آن موج انفجار به اعماق زمین نفوذ کرده و پس از برخورد به لایه های غیر قابل نفوذ و سخت به سطح زمین باز می گردد.
این امواج منعکس شده توسط دستگاه های گیرنده امواج در سطح زمین دریافت و روی کاغذهای مخصوص ثبت می گردند . زمان دریافت امواج نشان گر فاصله های لایه های سخت از سطح زمین است .
همچنین اختلاف در رسیدن امواج به سطح زمین نشان گر وجود چند لایه زیر زمینی سخت است . مقدارامواج برگشتی همچنین مقدار سختی هر لایه را نشان می دهد و هر چه لایه ای سخت تر باشد مقدار امواجی که منعکس می شود بیشتر خواهد بود .
نتایجی که از عملیات ژئوفیزیکی حاصل می شود به شرح زیر است :
* شکل لایه نفت گیر
* عمق لایه تا سطح زمین
* تعیین مناسب ترین نقطه برای عملیات حفاری

7-عملیات حفاری : Drilling
در اوایل حفاری بصورت ضربه ای و ساده انجام می شد اما امروزه حفاری بصورت دورانی و پیشرفته صورت می گیرد . در عملیات حفاری یک چاه نفت قسمتهای زیر نقش عمده ای را برایمان دارد .
1-دکل Rig
2-ریسان حفاری که شامل قسمت های زیر است :
* کلی Kelly
* لوله های حفاریی Drill Pipes
* لوله های وزنی Drill Coller
* مته Bit
3- صفحه گردان Rotary table
4- سیتم گل حفاری Mud system
5- شیرهای جلوگیری از فوران B .O . P
1- دکل Rig
قسمتهای مجزائی تشکیل شده است که بوسیله پیچ و مهره بر روی هم سوار شده اند و طول دکل بستگی به عمق حفاری چاه دارند .

2-ریسمان حفاری Dill String
الف : کلی
قسمت بالای ریسمان حفاری کلی می باشند که لوله ای چهار گوش وتوخالی است . بالاتر از کلی sivivel است که محل نصب لوله جهت تزریق گل حفاری است .
ب ـ لول های حفاری Drill Pipes
در زیر کلی سوراخ می شوند و در طول عملیات حفاری بر تعداد انها افزوده می شود .
ج ـ لوله های وزنی Dill Coller
بعداز لوله های حفاری سوار می شوند . طول انها از لوله حفاری کمتر بوده اما لوله های وزنی ضخیم تر بوده و سنگین تر بوده اند .
در طول عملیات حفاری به علت سنگینی وی مته فشار وارد آورده و عملیات حفاری را تسریع می نماید . همچنین لوله های وزنی از انحراف لوله های حفاری در اثر حرکت دورانی مته و بریدن آنها جلوگیری می کند .
اما اگر بر تعداد لوله های وزنی بیش از اندازه افزوده شود باعث انحراف چاه خواهد شد لذا قبل از افزودن لوله ها وزنی تعداد آنها محاسبه می گردد .
د ـ مته Bit

در قطر ها و انواع مختلفی ساخته می شود و نسبت به لایه هایی که باید حفاری شود انتخاب می شوند برای حفاری لایه های سخت مثل Caprock از مته هایی استفاده می شود که روی چرخ دنده های آنها از الماس ساخته شده است .
3-صفحه گردان Rotary table
در قسمت تحتانی دکل قرار گرفته و ضمن چرخش کلی می چرخاند که در نتیجه ریسمان حفاری را بدوران در می آورد .
4-گل حفاری Mud system
گل حفاری از آب و مواد شیمیای یا نفت و مواد شیمیایی تشکیل شده که به ترتیب به انها گلهای با پایه آبی و روغنی گفته می شود . در طول عملیات حفاری بوسیله
تلمبه های پیستونی به داخل لوله های حفاری تزریق شده و پس از برخورد با مته از پشت لوله های حفاری به بالا بر میگردد .
و پس از صاف شدن وارد مخازن ذخیره شده و مجددا مورد استفاده قرار میگیرد بدلیل اهمیت گل حفاری مرتباً کمیت و کیمیت آن مورد ازمایش قرار می گیرد .
خلاصه ای از فواید گل حفاری بشرح زیر است :
* بالا آوردن ذرات کنده شده از چاه
* خنک کردن مته و ریسمان حفاری
* کنترل فشار چاه و آبهای تحت الارضی

* معلق نگه داشتن ذرات کنده شده و در موقع توقف عملیات حفاری
* کاستن وزن لوله های حفاری و جلوگیری از ریزش دیواره چاه
* سرعت بخشیدن به حرکت دندانه های مته .
5-شیرهای جلوگیری از فوران B . O . P Vaives
زیر صفحه گردان و بالای فلنج لوله جداری سطحی نصب می شود و در طول حفاری چنانچه چاه فوران نماید انرا با استفاده از این روشها از محل چاه و یا از راه دور می بندند .
چگونگی انجام عملیات حفاری :
پس از انتخاب دکل مناسب و نصب آن عملیات حفاری شروع می شود . حفاری در مراحل مختلف صورت گرفته و قطر حفاری شده در هر مرحله از بالا به پایین کمتر می شود .
مثلاً اولین مته حفاری 26 اینچ و دومین مته حفاری 5 ، 17 اینچ و . هر کدام تا عمق معینی مورد استفاده قرار می گیرد . پس از هر مرحله حفاری یک لوله قرار داده شده است و اطراف آن سیمانکاری می کنند تا سرانجام لوله سرپوش سوراخ شده و به نفت برسد .
پس از پایان حفاری وسایل و دستگاه سرچاهی نصب شده و چاه را برای مدتی بطرف گودال سوخت باز می کنند و پس از آنکه به گل حفاری و سایر مواد زائد تخلیه شده

و کیفیت نفت به حد استاندارد رسید آنرا به گودال بسته و به طرف کارخانه تفکیک گاز و نفت باز کرده و مورد بهره برداری قرار می دهند .
ساختمان داخلی چاه :
وقتی یک چاه حفاری می شود با حرکت به سمت پایین قطر مته های حفاری کوچکتر و در نتیجه اندازه لوله های کار گذاشته شده کمتر می شود و بین این
لوله ها و اطراف آنها سیمانکاری می شوند .
آخرین لوله ای که به نفت می رسد لوله جداری است که نفت از آن استخراج می شود علاوه بر لوله جداری دو لوله دیگر در داخل چاه بکار می رود .
1-لوله آستری که وقتی که سطح نفت مخزن پائین برود با استفاده از این لوله مجدداً به نفت می رسد .
لوله آستری به دو صورت زیر مورد استفاده قرار می گیرد :
الف ـ بمنظور جلوگیری از بالا آمدن شن و ماسه موجود در نفت خام از لوله آستری مشبک استفاده می کنند .
ب ـ برای پایین بردن مجرای ورودی در مواقعی که به دلیل بهره برداری از نفت سطح نفت پایین رفته و چاه به گاز زده باشد .
قطر داخلی لوله آستری 4 الی 7 اینچ است و در داخل لوله جداری بوسیله Packer نگه داشته می شود .

2-دومین لوله ای که علاوه بر لوله جداری و لوله آستری در درون چاه قرار دارد و لوله مغزی TUBING است که موارد استفاده از آن بطور خلاصه بصورت زیر است :
* گاز رانی
* سیستم راه اندازی با گاز
* بکار بردن تلمبه
* تزریق مواد شیمیایی
* بهره برداری از چند مخزن نفتی ( اسماری و بنگستان )
* جلوگیری از خورندگی لوله جداری
* بکار بردن شیر ایمنی عمقی
9-عوامل بالا آورنده نفت از عمق به سطح زمین :
عوامل بالا آورنده نفت از مخازن بر دو نوع می باشد :
* عوامل طبیعی
* عوامل مصنوعی
الف ـ عوامل طبیعی
1-بوسیله آب Water drive
در این گونه مخازن فشار آب از قسمت پایین مخزن باعث رانده شدن نفت به طرف دهانه چاه و سطح زمین می گردد .

2-بوسیله گاز Cas Cap drive
در این گونه مخازن فشار گاز از بالای نفت از عمق چاه بطرف بالا می فرستد .
3-بوسیله محلول نفت و گاز Disolved Gas drive
در این نوع مخازن مقداری از هیدروکربنها که در شراط متعارفی به صورت گاز هستند در نفت بصورت محلول وجود دارد و هنگام استخراج عامل بالا آورنده نفت همین هیدروکربنهای گازی محلول می باشند که به تدریج از نفت جدا شده در ابتدا بصورت حباب هایی در داخل نفت است و سپس در اثر افت فشار در جدا کننده ها بصورت گاز در می آید .
ب ـ روشهای مصنوعی :
نفت چاهها ئیکه بطور طبیعی قادر به بالا آمدن نیست بوسیله روشهای مصنوعی استخراج می شود :
1-استفاده از تلمبه
در این روش با نصب تلمبه در عمق چاه ، نفت را از درون چاه به بیرون می فرستند که تلمبه های مختلفی در این روش ممکن است مورد استفاده قرار گیرد که بشرح زیر
است :

2-تلمبه رفت و برگشت Rod pumping
این تلمبه را در عمقی از چاه و در درون لوله مغزی قرار می دهند و نیروی محرکه ان خارج از چاه قرار دارد و بوسیله بالا و پایین نمودن میله ای و با حرکتی مقداری از نفت را بالا می آورد .
تلمبه هیدرولیکی Hydraulic pump
تلمبه و موتور هیدرولیکی آن در عمق چاه قرار دارند و فشار نفت توسط تلمبه ای که در خارج از چاه نصب شده است فراهم می گردد و به درون چاه تزریق می شود و باعث به حرکت در آوردن موتور هیدرولیکی و تلمبه اصلی که در ته چاه قرار دارد می گردد .
تلمبه گریز از مرکز Centri fugal pump
تلمبه و موتور در ته چاه قرار دارند و انرژی موتور آن جریان برق می باشد که به وسیله کابلی به درون چاه فرستاده می شود . و چنانچه بخواهند تلمبه و موتور آنرا تعمیر نمایند می بایست لوله مغزی را بیرون بکشند .
1-تزریق گاز :
در این روش با استفاده از راههای مختلف گاز فشرده شده و فشار بالا را بدرون چاه تزریق می کنند و این عمل باعث می شود که گاز نفت را از درون چاه به بالا بفرستد .
تزریق گاز خود به چند روش صورت می گیرد که بشرح زیر است :

گاز رانی Gas lift
درون داخلی ترین لوله جداری اینگونه چاهها لوله مغزی قرار داده می شود که در فواصل معینی شیرهای یکطرفه روی آن نصب شده است و در قسمت پایین لوله مغزی را بوسیله نگهدارنده از مخزن جدا می کنند .
گاز را از منابعی دیگر تهیه و بوسیله کمپرسور فشرده می کنند . گاز فشرده شده را داخل لوله جداری به پشت لوله کغزی راه می یابد و با نفت درون آن مخلوط شده و باعث بالا آوردن آن می گردد .
در این سیستم تا زمانیکه تزریق گاز ادامه دارد استخراج نفت هم از طریق لوله مغزی ادامه می یابد و در صورت قطع تزریق گاز نفت هم قطع می شود .
راه اندازی با گاز : Gas kick off-system
در برخی چاهها وقتی مدت زمانی چاه بسته باشد نفت و گاز در لوله جداری از یکدیگر جدا شده و گاز در بالای چاه و نفت در پایین قرار می گیرد .
هنگامیکه بخواهند این چاهها را باز کنند مقداری گاز بالای چاه تخلیه شده و نفت درون لوله جداری که گاز آن جدا شده و سنگین است نمی تواند بطرف بالا حرکت کند و خارج شود .
حال آنکه نفت مخزن دارای گاز است و قابلیت استخراج دارد و اگر ستون نفت سنگین که نفت مرده گفته می شود خارج شود چاه فعال خواهد شد .

در گذشته با استفاده از ماشینهای سنگین گاز مایع روی چاه حمل کرده و به چاه تزریق میکردند تا ستون نفت مرده تخلیه شود اما وقتی تعداد این گونه چاهها زیاد شد به علت گرانی گاز مایع و حمل و نقل آن این عمل مقرون به صرفه نبوده و سیستم راه اندازی با گاز طرح ریزی شد .
بدین منظور یک بشکه گاز رسانی فشار بالا احداث کرده و گاز انرا از چاههای گازی تامین میکنند و از این شبکه یک لوله به لوله تیوبینگ ( مغزی ) هر چاه متصل کردند. گاز از طریق لوله مغزی به درون چاه فرستاده می شود تا به تدریج نفت مرده را از درون چاه خارج کنند ضمن این عمل کم کم فشار مخزن و نفت تازه باعث فعال شدن چاه می شود.
که در این هنگام گاز تزریقی بسته می شود وچاه با فشار طبیعی خودش جریان می یابد . در این گونه چاهها لوله مغزی فاقد Packer بوده و فقط از بالا به وسیله Hanger نگه داشته می شود .
تزریق گاز Gas injection
در برخی مواقع وقتی از یک مخزن نفتی برای مدت زیادی بهره برداری شود فشار کلی مخزن کم شده و در اثر آن بهره برداری از چاههای این مخزن نیز کاهش می یابد .

بمنظور بالا بردن فشار این مخازن و افزایش بهره دهی انها گاز را از مخازن دیگر که دارای فشار بالاتری هستند با استفاده از چاههای گازی به مخزن مورد نظر تزریق
می کنند .
در حال حاضر گاز مخزن پازنان به مخزن گچساران تزریق می شود از طرفی دیگر با استفاده از ایستگاههای تزریق فشارگاز تفکیک شده از نفت را وسیله کمپر سورهایی فشرده کرده و به همان مخزن تزریق می کنند .
این عمل علاوه بر اینکه از سوختن و هدر رفتن گاز و آلودگی محیط زیست جلوگیری میکند باعث ذخیره شدن گاز و افزایش فشار مخازن نفتی و بیشتر شدن بهره دهی آن می گردد .
تزریق آب Water injection
گاهی اوقات ممکن است برای بالا آوردن نفت مخازنی که فاقد فشار هستند آب را با فشار به پایین ترین عمق مخزن تزریق کنند تا تحت فشار آب ، نفت به طرف بالا حرکت کند .

واحد بهره برداری :
پس از اینکه نفت در اولین مرحله در سرچاه و در دستگاه تفکیک سرچاهی مقداری از گازهای آن جدا شد بطرف واحد بهره برداری جریان پیدا میکند و مراحل دوم و سوم و غیره . تفکیک گاز از نفت در واحد بهره برداری انجام می گیرد علاوه بر تفکیک گاز از نفت در یک واحد بهره برداری مقدار نمک و نفت خام کنترل می شود تا نفت با مرغوبیت استاندارد به پالایشگاه صادر شود .
واحد بهره برداری را می توان به سه قسمت تقسیم کرد :
* چند راهه کارخانه Manifold
* مجموعه دستگاههای تفکیک BANKS
* مخزن و تلمبه های نفت ارسالی TANKS and M. O . L Pump
1- چند راهه : Manifold
چند راهه ورودی کارخانه است و چند رشته لوله در یک محل به یک لوله بزرگتر وصل می شوند چند راهه و لوله بزرگتری را تشکیل می دهند .
لوله های جریان نفت ، نفت مربوط به چاههای مختلف را وارد کارخانه
می کند این لوله در چند راهه و از طریق لوله ارتباط مشترک به یک لوله تبدیل شده و جهت جداسازی گاز از نفت وارد دستگاههای تفکیک می شود.

در چند راهه وسایل زیر موجود است :
الف ـ شیر ایمنی تابش خورشیدی Sun relref valve
در صورتی که بنا به هر دلیلی جلوی لوله نفت چاه کارخانه و همچنین سرچاه بسته شود ممکن است در اثر گرما و تابش خورشید مقدار گاز و نفت حبس شده در داخل لوله از یکدیگر جدا شده و تولید فشار کند و اگر این فشار خیلی زیاد باشد باعث ترکیدن خط لوله خواهد شد .
برای جلوگیری از پیش آمدن این اشکال از شیر تابش خورشیدی استفاده شده تا فشار اضافی را تخلیه کند .
2-فشار سنج Pressure gage
مقدار فشار خط لوله نفت را نشان می دهد .
3-شیر ایمنی سطحی : Surface safety valve
در واحد های بهره برداری روی هر کدام از لوله های جریان نفت در محوطه کار خانه یک شیر ایمنی سطحی یا اوتیس نصب شده است و در برخی از کارخانه ها ممکن است بجای اوتیس یک شیر برقی قرار داده باشند که همان کار شیرایمنی سطحی را انجام می دهند .

اوتیس چند راهه کارخانه دارای یک پایلوت دیافراگمی L.pilot است که کار آن محبوس کردن فشار زیر پیستون به منظور باز نگه داشتن اوتیس وخارج کردن این فشار در موقع بستن شیر بصورت اتوماتیک است .
فرمانی که باعث بسته شدن اوتیس دارای یک پایلوت فشار بیش از حد است که در صورت رسیدن فشار خط لوله به حد تنظیمی آن اوتیس بطور خودکار می بندد . در صورت بروز اتفاقات زیر اوتیسهای چاه های ورودی کارخانه بطور اتوماتیک بسته می شود .
* قطع شدن هوای کارخانه
* بوسیله فرمانی که از Emergency shut down دکمه بستن اضطراری کارخانه دریافت می کند .
* در صورت زیاد شدن سطح نفت در مخزن بهره برداری که شیر ایمنی چاههائیکه قبلاً بوسیله یک کلید انتخاب کننده تعیین شده اند بسته می شوند .
* در صورت زیاد شدن سطح نفت مخزن آزمایش شیر ایمنی چاههائیکه به آن مخزن باز هستند بطور خودکار بسته می شوند .
* در صورت زیاد شدن فشار یا سطح مایع در مجموعه دستگاههای تفکیک اوتیس چاه یا چاههائیکه به آن مجموعه راه دارد به صورت خود کار بسته خواهد شد .

این امر یعنی تعیین چاههائکیه به هر بنک باز است بوسیله کلیدهای تعیین شده در اتاق فرمان مشخص می شود . همچنین اینکه چاه ها به مخزن بهره برداری یا مخزن آزمایش باز است با استفاده Selector جداگانه ای در اتاق فرمان صورت می گیرد .
در اتاق فرنان یا محل اوتیسها یک شیر برقی قرار دارد که فرمان مخازن یا بنکها باعث حمل کردن این شیر و تخلیه هوای پشت اوتیسهای ورودی و بسته شدن چاه می شود .
مثلاً اگر سطح نفت در مخزن بهره برداری بیش از حد بالا رفته و به سطح Level switch برسد این دستگاه علاوه بر اینکه به اتاق فرمان اخطار می فرستد از طریق شیر برقی که در بالا گفته شد اوتیسهای ورودی کارخانه که به مخزن راه دارند را
می بندد .
4-فشار سنج وحرارت سنج :
به ترتیب مقدار فشار و حرارت نفت هر چاه را نشان می دهد . حرارت سنج در داخل یک غلاف یا thermo packet قرار گرفته و حرارت نفت را نشان می دهد . داخل ترمو پاکت یا غلاف همیشه باید روغن مخصوص وجود داشته باشد .
5-شیرهای نمونه گیری
روی هر یک از لوله های جریان نفت یک شیر و لوله نیم اینچ نصب شده که جهت گرفتن نمونه برای آزمایشاتی مثل نمک ، گرفتن وزن مخصوص ، تعیین مقدار

و تعیین مقدار شن موجود در نفت هر چاه مورد استفاده قرار می گیرد .
شیرهای همه چاهها به یک لوله متصل است و به ظرف مخصوص نمونه گیری وصل می شود تا با جدا شدن گاز در این ظرف گرفتن نمونه از نفت امکان پذیر شود . از طرف دیگر از انتهای لوله نمونه گیری انشعابی گرفته شده که به مخزن متصل شود .
از این لوله که به Pressurising line موسوم است جهت نگهداری فشار درون تانک با استفاده از یک چاه هنگامیکه کاملاً بسته باشد استفاده می شود .

فصــل 2
تعمیرات و نگهداری مخازن نمک زدایی در واحد بهره برداری

نمودار سازمانی ( نت ) صنعت نفت گچساران
نگهداری و تعمیرات در صنعت نفت منطقه گچساران بنا به اهمیت و پیچیدگی موضوع دارای اداره مرکزی و مجموعه زیر دست این اداره که در بخشهای مختلف منطقه نفت خیز گچساران شامل بخش های 6 گانه ای است که در منطقه های مخصوص به خود مشغول به خدمات هستند که نمودار آن به شرح صفحه بعد خواهد بود .
سپس هر کدام از این بخشها خود به طور مستقل عمل کرده و نتایج کار و فعالیتهای خود را به طور روزانه یا هفتگی به رئیس نگهداری و تعمیرات منطقه گچساران گزارش می دهند .
هر یک از این بخشها خود دارای سه قسمت است :
1- مکانیک
2- برق
3- ابزار دقیق
که کارهای مربوط به خود را بطور جداگانه انجام می دهند هر کدام هم دارای یک سرپرست هستند که نتایج کار و مکشکلات خود را به سرپرست گزارش می دهند .

تعمیرات اساسی برنامه ریزی شده :
معمولاً در بعضی از کارخانه ها زمان انجام تعمیرات اساسی را به مواقع تغییر نوع تولید از کار افتادن خط تولید و یا تعطیلی سالانه کارگردان محدود می کنند . این امر مستلزم برنامه ریزی صحیح و دقیق جهت دسترسی به موقع قطعات یدکی و مواد مورد نیاز است . در چنین مواقعی چنانچه شتابزدگی بی موردی صورت گیرد کیفیت کاری پایین آمده ، و در صورت بروزمشکل پیش بینی نشده ای ، ممکن است افزایش چشمگیری در هزینه مشاهده گردد . از این روش برای خطوط تولیدی که به علت تغییر نوع تولید ، باید غلطکها ، قالبها و یا سایر ابزرا اساسی آنها را تعویض نمود ، نیز استفاده می شود . در این صورت با استفاده از فرصت به دست آمده ، تعمیر اساسی نیز انجام میگیرد . به هر حال معمولاً در برنامه ریزی کلی نگهداری و تعمیرات ، برای تعمیرات اساسی نیز مانند سایر تعمیرات زمانی مناسب انتخاب و تعیین می گردد .
تعداد دفعات انجام تعمیرات اساسی بر مبنای توصیه های فروشنده ماشین ، عمر مفید تخمین برای اجزاء گرداننده فعال ماشین ، براساس آزمایش ارتعاشی ماشین و صورتهای احتمالی دیگر تعیین می گردد . برای تعیین دفعات تعمییرات اساسی بررسی کارتهای سوابق نگهداری و تعمیرات باید بر تعیین زمان ، شامل برنامه تعمیرات اساسی مبنی بر تکنیک های کنترل و آزمایش دقیق ماشین باشد از این رو

در زمان خرید ماشین ، باید بودجه مربوط به تجهیزات کنترل و آزمایش نیز در نظر گزفته شود .
در برنامه ریزی تعمیرات اساسی ، برنامه اجرائی عملیات تهیه ونیروی انسانی و میزان مواد لازم پیش بینی می شود . درصورتی که زمان اجرای تعمیرات اساسی با تعطیلات عمومی مصادف باشد ، ممکن است انجام عملیات با اشکال روبرو شود . زیرا تامین امکاناتی از قبیل روغن ها ، گازهای جوشکاری ، یدکی ها ، وسائل حمل و نقل و غیره ، در چنین ایامی مشکل می باشد . بنابراین ضروری است که علاوه بر پیش بینی وسائل لازم ، همه آنها قبل از رسیدن موعود تعمیرات تهیه گردد .
بدین ترتیب کافی است عده کمی از افراد ثابت کارخانه برای سرپرستی افرادی که به صورت قراردادی از خارج کارخانه برای تعمیرات می آیند ، گمارده شوند .
تعیین دقیق تعداد و مهارت افراد مورد نیاز ضروری است . در بعضی از مراکز صنعتی بزرگ برای برنامه ریزی وسازماندهی تعمیرات اساسی سالیانه یک مهندس برنامه ریز به طور تمام وقت در بخش برنامه ریزی انجام وظیفه می نماید . از آنجا که تعطیل ماندن کارخانه ای با حجم تولید بالا ، هزینه های هنگفتی در بر دارد ، لازم است برنامه ریزی تعمیرات و اجرای آن ، به گونه ای باشد که از مدت زمان پیش بینی شده تجاوز ننماید .

یکی از سوالات مهم دربرنامه ریزی تعمیرات اساسی این است که ، آیا ماشین آلات استاندارد هستند یا نه ؟
مهندس طراح کارخانه ضمن دقت کامل به این مسئله باید اطمینان دهد که کمپرسورها ، پمپ ها ، موتورها ، تجهیزات تهویه مطبوع و کلیه ابزار و وسائل تولید حتی المقدور استاندارد انتخاب شده است . درغیر این صورت لااقل سعی شود تا قسمتهای اصلی ماشین آلات ( نظیر موتور ) و وسائل وتجهیزات کمکی استاندارد باشند . این کارنه تنها تعویض قسمتهای مذکور را به هنگام بروز نقص ممکن می سازد . بلکه میتوان تعمیرات اساسی این گونه وسائل را در محل نصب ماشین و کارگاه مرکزی کارخانه انجام داد .
در اینصورت نه توقفی در تولید پیش می آید و نه منتظر رسیدن موعد تعطیلی کارخانه برای تعمیرات اساسی خواهند شد . در صورت استاندارد نمودن ماشین آلات ممکن است برای تعمیرات اساسی فقط یک سری تعویض ( قسمتهایی از ماشین ) را در نظر گرفت .از این رو مسئله ایستاندارد نمودن وسائل وماشین آلات یکی از مسائل مهمی است که باید هنگام خرید در نظر داشت .
هنگام انجام فعالیت های نگهداری و تعمیرات باید کنترل کیفیت را هم در نظر گرفته شود و برای اجرای برنامه های نگهداری و تعمیرات باید افراد متخصص را برای

فعالیتهای مختلفی که از طرف دفتر برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات مشخص شده است ، به کار گمارد .
باید توجه داشت در این نوع برنامه ریزی ، مدیریت خوب و با کفایت تاثیر بسیاری در اجرای موفقیت آمیز فعالیت ها و بخش های تعمیراتی خواهد داشت وسیستم کنترل نگهداری و تعمیرات باید به شکلی طراحی شود که هزینه یابی کامل و دقیقی از کلیه فعالیتهای انجام شده و نیز مواد مصرف شده را امکان پذیر سازد .
تعمیرات اساسی منطقه گچساران :
به غیر از بخشهای نامبرده اداره دیگری در صنعت نفت گچساران مشغول به کار است به نام اداره تعمیرات اساسی که در منطقه جنوب کشور دارای سه شاخه اهواز آغاجاری گچساران است که این اداره ها با انجام کارهای خدماتی و تعمیراتی اهداف مشترکی را دنبال می کنند وگاهی اوقات با یکدیگر و با همکاری هم در منطقه ای که نیاز عملیاتی باشد کارهای محوله را انجام می دهند یادآوری می کنم که این اداره طرح های برنامه ریزی شده تعمیراتی را انجام می دهند وکارهای که با این ادرات انجام می دهند به صورت برنامه ریزی شده و زمان بندی شده می باشند . یادآوری می شود که در شرکت نفت دو نوع تعمیرات وجود دارد ، شامل :
1- تعمیرات برنامه ریزی نشده
2- تعمیرات برنامه ریزی شده

که اولی تعمیرات برنامه ریزی نشده و ناگهانی ، خرابی دستگاههای ثابت و متحرک موجود در صنعت نفت که توسط تعمیرات و نگهداری بخشهای 6 گانه صورت می گیرد .
و دومی تعمیرات برنامه ریزی شده در صنعت نفت دستگاهها وماشین آلات بعد از یک دوره مشخص کار کرد ( مخازن توربین کمپرسها ) احتیاج به تعمیرات کلی دارند هر چند که این ماشین آلات سالم باشند و بدون اشکال به کار خود ادامه دهند ولی به خاطر اینکه باز دهی بیشتر و عمر مفید بهتری داشته باشند به وسیله تعمیرات اساسی تعمیر کلی می شوند .
نمودار کلی تعمیرات مناطق جنوب به شرح زیر می باشد .
تعیمرات اساسی اهواز تعمیرات اساسی گچساران تعمیرات اساسی آغاجاری
تعمیرات اساسی منطقه گچساران دارای 36 نفر پرسنل می باشد که از مهمترین وظایف این اداره تعمیرات کلی و اساسی کارخانه های گاز مایع مخازن تفکیک گر سر چاهی و درون بهره برداری ها واحدهای نمک زدایی ، کارخانه های تقویت و تزریق گاز تلمبه های مختلف ، می باشد .

36 نفر پرسنل این اداره شامل یک رئیس اداره معاون اداره 6 نفر سرپرست 10 نفر تکنسین و 4 نفر استاد کاروبقیه کارگر ساده می باشند که نمودار سازمانی آن از بالا به پائین شامل :

در ضمن یاد آوری می کنم که کارهای تعمیراتی در گروه های 5 نفره یا 7 نفره ویا اگر حجم کار سنگین باشد مثل کارهای تعمیراتی گاز مایع ، به صورت کلی و یا حتی از اداره تعمیرات اساسی اهواز و آغاجاری هم نیروی کمکی می گیرند به خاطر اهمیت و حجمزیاد واینکه کار به صورت پروژه ای انجام می شود و در یک مدت زمان مشخص و معین باید به اتمام برسد .
وسایل و تجهیزات تعمیرات اساسی
ابزار و وسایل مورد نیازدر ادراه تعمیرات اساسی شامل دستگاههای متعددی می باشد و بنا به نیازمندی در کارهای مختلف از آنها استفاده می شود . که به ترتیب شامل :

1- دیگهای بخار :
شامل 3 عدد دیگ بخار گازی قدیمی و 3 عدد دیگ بخار برخی که بازدهی و کارایی دیگهای برخی به مراتب بیشتر ازدیگهای گازی می باشد .وعمده ترین استفاده از این وسایل تولید بخار جهت شستشوی مخازن وبوزدای ازدرون مخازن نفت گازی باشد .
2- ابزار آلات و آچارهای دستی و نیوماتیکی ، هیدرولیکی ، آچار بکس هوایی .
جهت باز کردن و بستن پیچ و مهره های قلنجها ودر پوشها . در دستگاه ها و مخازن .
3- وسایل جوشکاری شامل موتور جوش ، دستگاه برش با هوا ، گرم کننده .
4- دستگاههای تست مخازن با فشار آب

5- کمپرسور هوا 3 دستگاه
6- دستگاه ها و وسایل دیگر که در صورت لزوم از آنها استفاده می شود .
نمک زدایی از نفت
نفت خام مجموعه ای است از هیدروکربن ها که بسته به فشار و درجه حرارت آن به شکل جامد ، مایع و یا گاز می باشد و هنگام خروج از چاه مقداری آب نمک واملاح دیگر همراه آن می باشد نظر به اینکه این ناخالصی ها را مواد غیر نفتی تشکیل می دهند لذا هر چه در صد مواد غیر نفتی کمتر باشد مرغوبیت نفت بیشتر می شود .
به همین منظور برای جلوگیری از ضایعات ناشی از وجود این مواد در تاسیسات نفتی ایجاد کارخانه های نمک زادیی در مسیر خروجی کارخانه بهره برداری و قبل از ورود نفت به پالایشگاه و یا صادر کردن آن ضروری است .
هدف از نمک زادیی
حذف یا تقلیل دادن میزان نمک همراه نفت تا میزان قابل قبول 8 پوند در هزار بشکه می باشد .
میزان نمک زدایی
1) کاهش خوردگی در تاسیسات نفتی
2) کاهش مسدود شدن مجاری سیستمهای مبادله حرارتی
3) بهبود کیفیت نفت

4) حفاظت در عمل کاتالیست ها ( کاتالیستها مواد تسریح کننده فعل و انفعالات شیمیایی میباشند )
5) استفاده از حداکثر حجم لوله ها و ظرفیت پلایشگاه
6) جلوگیری از هدر رفتن انرژی مصرفی در پالایشگاهها ( مثلاً صرف بی مورد انرژی جهت تبخیر آب همراه نفت )
روش های نمک زدایی
1-بهم پیوستگی ته نشین S ette lling Ccalescing
2-بهم پیوستگی شیمیایی C hemijcdl Ccalescing 3-بهم پیوستگی حرارتی Heating
4-بهم پیوستگی الکتریکی E lectrical Ccalescing
5-ترکیبی از دو یا چند روش بالا

شرح مختصری از کار واحدهای بهره برداری و نمک زدایی
بتدریج که عمر بازدهی چاه نفت سپری می شود مقدار آب همراه با نفت بالا می رود که مقداری از این آب بصورت آزاد می باشد که به راحتی می توان آن را جدا کرد و مقدار دیگری از آن بصورت ذرات پراکنده در نفت باقی می ماند که با استفاده از راههای

شیمیایی ، حرارتی و الکتریکی از نفت جدا می شود اینک به شرح مختصری از آن می پردازیم .
وقتی که نفت تولید شده از چاه وارد کارخانه بهره برداری شد در لوله های ارتباط مشترک مقدار 5 الی 50 قسمت در میلیون ماده شیمیایی تضیعیف کننده امولسیون ( دمولسی فایر ) در نفت ترزیق می کنند ( میزان ترزیق بستگی به مقدار آب نمک ، سیالیت و درجه حرارت نفت دارد ) پس از اینکه نفت از گاز جدا شد وارد مخزن کارخانه Degasing Tank شده و آخرین مرحله جداسازی گاز از نفت ورت می گیرد .
چون حجم این مخزن زیاد است و نفت در آن به مدت زیادی ساکن میماند قطرات امولسیون موجود در نفت ته نشین می شوند که می بایست وقتی که سطح آن بالا آمد مرتباً آن را تخلیه کرد . و اگر این مخزن وجود نداشته باشد از دستگاه تفکیک سه قسمتی استفاده می شود .
در مرحله بعد فشار نفت خروجی بوسیله تلمبه تقویت کننده از مخزن بهره برداری به واحد نمک زادیی فرستاده می شود که از اینجا کار واحد نمک زدایی آغاز می شود نفت ارسال شده وارد مخزن ائتلاف کننده میگردد در قسمت ورودی این مخزن مقداری آب شرین تزریق می شود و به دلیل ساختمان خاصی که این مخزن دارد مقدار دیگری از امولسیونها از نفت جدا می شود و بصورت قطرات آب ته نشین و به صورت خودکار تخلیه می شود نفت خروجی از بالای مخزن دارد مخزن نوسان گیر می شود این مخزن علاوه بر

اینکه کار ذخیره نفت را انجام می دهد نوسان فشار نفت را خنثی می کند و پس از آن نفت بوسیله تلمبه تقویت کننده وارد گرم کنندهها می شود .
و در اثر گرم شدن غلظت نفت کاهش می یابد و این عمل باعث تضعیف دیواره خارجی دور امولسیون موجود در نفت می شود ( در مورد نفتهای سبک در هوای گرم از گرم کننده استفاده می شود ) و نفت بعد از گرم شدن به قسمت ورودی ائتلاف کننده های الکتریکی میرسد که در اینجا هم مقداری آب شیرین وماده شیمیایی ( دمولسی فایر ) به آن تزریق می شود و در این قسمت بوسیله روش الکتریکی ( 21000 الی 17000 ولت ) آخرین ذرات پراکنده در نفت ته نشین شده و بطور خودکار تخلیه می شود .
و نفت بدون نمک از بالای دستگاه ائتلاف کننده الکتریکی خارج به کارخانه بهره برداری ارسال می شود این نفت دارای مقدار بسیار ناچیزی آب نمک می باشد که به سختی قابل جدا شدن است وجدا کردن آن مقرون به صرفه نمی باشد .
یادآوری می کنم آبی که از مخزن ائتلاف کننده برقی و یا ائتلا ف کننده ثقلی خارج
می شود دارای مقداری نفت همراه می باشد که بوسیله مخزن کف گیر نفت آن گرفته می شود و آب آن هم به گودال و خارج از کارخانه و یا به چاه نفت مرده ای تزریق
می شود .
درقسمتهای بعدی ما به اختصار در مورد مراحل کلی کارهای تعمیرات اساسی مخازن نفت بخصوص مخازن نفت موجود در نمک زدایی بوسیله پرسنل تعمیرات اساسی و کلیه

نکات ایمنی و تعمیراتی که باید انجام دهند تا یک مخزن و اعمالی که روی این مخازن انجام می دهند صحبت خواهیم کرد . وکلیه مراحل کار از ابتدا از کارهای اداری ، اعم از کارهای مقدماتی ، تدارکاتی و اجرایی و ظایف افراد عملیات را توضیح خواهیم داد .
دوباره یادآوری میکنم که نگیهداری صحیح و اصولی از مخازن و دستگاههای موجود در صنعت نفت باعث بالا رفتن عمر مفید این دستگاهها و بازدهی بیشتر خواهد شد و باید نگهداری را مقدم بر تعمیرات بدانیم و تعمیرات به موقع هم باعث نگهداری بیشتر دستگاهها خواهد شد به همین دلیل و بنا به اهمیت زیادی که این مخازن دارند کلیه کارهای عملیاتی تا پایان تعمیرات این مخازن را توسط پرسنل تعمیرات اساسی شرح خواهیم داد.
وظایف و دستورالعمل های اجرایی تعمیر ات اساسی مخازن نفت و گاز شامل مخازن نفت ( سقف ثابت / شناور ) ، تفکیک گرها ، مایع گیرها ، برج ها در واحدهای بهره برداری ، نمک زادیی ، تقویت فشار ، تزریق گاز ، گاز و گاز مایع که در این دستورالعمل با عنوان مخزن نام برده می شود ، شامل دو پخش می باشد .
بخش اول : وظایف افراد عملیات
1-قبل از اجرای کار با درخواست رئیس اداره طرح و برنامه ریزی تعمیرات و یا رئیس اداره طرح و برنامه ریزی تعمیرات اساسی مناطق جلسه هماهنگی و برنامه ریزی با حضور هماهنگ کننده اداره کل واحدهای عملیاتی مربوطه ، معاونت عملیاتی منطقه ، رئیس

ادار ه تعمیرات اساسی ، رئیس اداره طرح و مربوطه ، معاونت عملیاتی منطقه ، رئیس اداره تعمیرات اساسی ، رئیس اداره طرح و برنامه ریزی تعمیرات اساسی ، نمایندگان ادارات عملیات ، بازرسی فنی ، بازررسی خوردگی فلزات ، تعمیرات ناحیه ، ترابری ،تدارکات ، ایمنی و آتش نشانی ، مخابرات ، کالا و در صورت نیاز ادارات مهندسی و دیگر ادارات ، تشکیل و برای برنامه ریزی و اجرای کار دستگاههایی که باید تعمیر اساسی شوند مشخص و تاریخ و ساعت بسته شدن آنها تعیین گردد .
2-فشار مخزن مورد نظر در موعد مقرر به صفر رسانیده شده و از هر گونه مایعات گازی و نفتی و آب و هر نوع مایع دیگر کاملاً تخلیه گردیده و جهت تعمیر اساسی به داره تعمیرات اساسی تحویل داده شود .
3-تاریخ شروع اجرا تعمیرات اساسی روی مخزن از زمانی منظور می شود که موارد بند 2 بطور کامل انجام شود .
4-شیهای ارتباطی به مخزن مورد نظر بطور کامل بسته شده و از تعمیرات اساسی خواسته شود که مسدود نمودن مسیرهای اصلی را در الویت قرار داده و اطمینان حاصل شود که امکان نفوذ گاز و مواد نفتی و یا هر نوع مایع دیگری به مخزن مورد نظر وجود ندارد .
5-به منظور متعادل نگهداشتن فشار درون مخزن با فشار اتمسفر شیرهای تخلیه فوقانی ( حداقل یک اینچ برای تفکیک گرها ، مایع گیرها و برجها و سه اینچ برای مخازن دیگر )

که روی مخزن منصب هستند باز شوند . دقت شود هرگز مخازن را برای مدت طولانی در این حالت نگهداری ننمایید زیرا ممکن است در مواقع رعد و برق گازهای خروجی مشتعل وخساراتی به بار آورند . در غیر این صورت مجاری خروجی گازها را به شعله گیر مجهز نمایید .
6-شیرهای ته کش مخزن مورد نظر پس از تخلیه مایعات و گاز کاملاً بسته شوند .
7- پس از اجرای مراحل فوق و اطمینان از تخلیه فشار و مایعات درون مخزن ، مخزن به سرپرست اداره تعمیرات اساسی یا نماینده وی ( ناظر مقیم ) تحویل داده شود .
8- سرپرست کارخانه به هنگام اجرای تمام مراحل کار توسط تعمیرات اساسی موظف است خود یا نماینده اش ( سرپرست نوبت کار وقت ) سرکشی و نظارت لازم را انجام داده و اطمینان حاصل نماید که اجرای کار به طور ایمن انجام می شود و هر گونه مورد غیر ایمن را به مسئول اجرای کار ( تعمیرات اساسی ) تذکر داده و در صورت تکرار به سرپرست تعمیرات اساسی اطلاع داده تا مانع اجرای کار به صورت غیر ایمن گردد . در غیر این صورت سرپرست کارخانه موظف است از اجرا کار غیر ایمن جلوگیری نموده وبه سرپرست مافوق خود اطلاع دهد .
9- سرپرست کارخانه و یا نماینده وی نماینده وی موظف است در تمام مراحل کار بخصوص قبل از ورود افراد تعمیرات اساسی یا پیمانکار به داخل مخزن با دستگاه

10- سنجش گاز آزمایش لازم را به عمل آورده و در صورت امکان انجام کار ، اجازه ورود به داخل مخزن داده شود .
11- سرپرست کارخانه و یا نماینده وی اجازه نامه های کار سرد و گرم را که گروه تعمیرات اساسی درخواست می نمایند پس از بررسی های لازم و مشاوره با اداره ایمنی صادر نماید .
12- سرپرست کارخانه و یا نماینده وی موظف اند از ورود ماشین آلات سبک و سنگین و دستگاههای اشتغال زا بداخل کارخانه مجلوگیری نموده و در صورت نیاز با درخواست تعمیرات اساسی پروانه کار گرم جهت ورود ماشین آلات مورد نیاز صادر گردد .
13- سرپرست کارخانه و یا نماینده وی موظف است امکانات ایمنی و ضد حریق موجود درکارخانه را برای جلوگیری از خطرات احتمالی و ایمن سازی محل کار در اختیار تعمیرات اساسی قرار دهد .
14- مخزن مورد نظری که عاری از گاز گردیده است باید مرتباً بوسیله دستگاه سنجش گاز مورد آزمایش قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که در طول تعمیرات اساسی دستگاه عاری از گاز می باشد .

14- فهرست شیرهای ایمنی مخازن قابل ترخیص با ذکر مشخصات معمول بمنظور آمادگی کارگاه مرکزی برای تنظیم آنها ، توسط سرپرست کارخانه برای رئیس کارگاه مرکزی اهواز ارسال گردد . این فهرست یک روز پس از جلسه هماهنگی باید ارسال شود .
15- مخازن بزرگ ائتلاف کننده در نمک زدایی ها و مخازن آزمایش و نفت بنگستان در واحدهای بهره برداری لازم است با آب سرزیر شده و مواد نفتی درون آنها از بالا تخلیه گردد این عمل هم به بالا آمدن و جدا شدن مواد چرب از رسوبات کمک می کند و هم اینکه رطوبت باعث جلوگیری از فعل و انفعالات سریع ترکیب مواد اشتغال آور ( جرمهای پایروفوریک ) با هوا می گردد .
بخش دوم : وظایف تعمیرات اساسی
وظایف تعمیرات اساسی به شرح زیر می باشد :
الف – کارهای مقدماتی
ب – کارهای تدارکاتی
ج ـ کارهای اجرایی
الف ـ کارهای مقدماتی :
1- شرکت در جلسه هماهنگی قبل از شروع کار به دعوت برنامه ریزی تعمیرات اساسی به منظور مشخص نمودن زمان دقیقی ترخیص مخازن مورد نظر .

2- دریافت برنامه زمانبندی از برنامه ریزی تعمیرات اساسی که قبلاً مورد مشورت طرفهای مختلف درگیر با کار قرار گرفته است .
3- اختصاص یک مکان مناسب برای دفتر کار سرپرست گروه تعمیرات اساسی ، برنامه ریزی تعمیرات اساسی ، نمایندگان بازرسی فنی و بازرسی خوردگی فلزات با همکاری عملیات کارخانه مربوطه و معاونت عملیات منطقه .
4- پیگیری کشیدن یک خط تلفن STD توسط مخابرات منطقه در دفتر کار مورد نظر در بند 3 .
5- پس از مطالعه برنامه زمان بندی وبازدید از کارخانه مورد نظر و گرفتن نقطه نظرات مسئولین مربوطه در عملیات منطقه اقدام به نوشتن .
6- درخواست TO5 برای ماشین آلات سبک و سنگین و ارائه به ترابری منطقه با ذکر تاریخ دقیق شروع کارومتناسب با روند پیشرفت کار و اولویت بندی درخواست ها .
7- با هماهنگی برنامه ریزی تعمیرات اساسی ، پیمانکار مربوطه مشخ و مجوز تردد به کارخانه ازحراست منطقه برای پیمانکار و همکاران وی گرفته شده و به اتفاق به محل کار مراجعه و پیمانکار در اجرای کار به حد کافی توجیح گردد .
ب – کارهای تدارکاتی :
1- برای ورود دستگاهها و ماشین آلات ازقبیل جراثقال ، بیل مکانیکی ، کمپرسی ، کمپرسور هوا ، موتور جوش ، دیگ بخار و دیگر وسایل مورد نیاز از عملیات کارخانه

درخواست صدور مجوزکتبی گردیده و پس از صدور مجوز یک نسخه از آن نزد عملیات کارخانه و یک نسخه نیز نزد تعمیرات نگهداری شود . ماشین آلات با هماهنگی و همفکری عملیات کارخانه در جای مناسب و ایمن قرار داده شوند .
2- وسایل اطفاء حریق از قبیل آب فشاردار و شن ، کپسول های ضد حریق متناسب با کار هماهنگی ایمنی منطقه در نزدیک محل کارمهیا گردند .
3- امکانات ، لوازم و وسایل ایمنی مناسب با کارهای اجرایی طبق کتابچه دستور العمل ایمنی برای کلیه افراد شرکتی و غیر شرکتی باید مهیا گردیده و استفاده از آنها الزامی می باشد .
4- دفتر کار با هماهنگی معاونت عملیاتی منطقه برای گروههای نظارت و تعمیرات اساسی مشخص شده و سعی شود نزدیک به محل کار باشد ، ضمناً پیگیری لازم برای نصب تلفن STD از طریق مخابرات انجام شود که تا قبل از شروع کار اجرایی تلفن نصب شده باشد .
5- دیگ بخار با هماهنگی سرپرست کارخانه در محل مناسبی نزدیک مخزن مورد نظر پارک شده و قبل از شروع کار بررسی های دقیق روی آن به عمل آمده و از صحت عملکرد آن اطمینان کامل حاصل گردید ، لوله کشی خروجی دیگ بخار تا مخزن مورد نظر انجام شود .

6- برای مخازن کوچک لوله کشی تخلیه تا جوی و یا حوضچه های مورد نظر عملیات کارخانه برای تخلیه مواد زائد کشیده شده ولی به اتصال وصل نشود و برای مخازن بزرگ با هماهنگی سرپرست کارخانه در محل مناسبی حوضچه هایی با بکار گیری لودر و بیل مکانیکی برای تخلیه رسوبات و مواد زائد درون مخازن احداث گردد .
7- قبل از شروع کاراجرایی از طریق مسئول کارخانه از قسمت برق ناحیه خواسته شود سیستم اتصال زمین مخزنهای مورد نظر بررسی و از سالم بودن آن اطمینان حاصل شود .
8- از مسئول عملیات کارخانه خواسته شود با ارائه یک دستور کار داخلی به گروه برق ناحیه برای تامین برق در نزدیکی مخازن مورد نظر اقدام نماید .
9- مسدود کننده های مورد نیاز اجرا قبل از شروع کار اجرائی تامین ودر نزدیکی مخازن مورد نظر نگهداری شوند .
10- وسائل روشنایی ، کابلهای سیار ، پنکه های تهویه ایمن و مناسب با اندازه کافی در محل کار آماده نموده تا در موقع لزوم مورد استفاده قرار گیرند .
11- کالا و مواد مودر نیاز انجام کار اعم از اینکه تامین کننده شرکت باشد و یا پیمانکار طبق استانداردهای صنعت نفت و با نظارت بازرسی فنی و خوردگی فلزات پیش از شروع کار اماده گردیده ودر محل مناسبی درکارخانه انبار شوند .

ج ـ کارهای جرایی :
1-بخار زادیی :
1-1- مجوز شروع کار سرد و گرم کتباً از سرپرست کارخانه گرقته شده وپس از صدورپروانه کار ، امکان شروع کار میسر می شود .تعمیرات اساسی موظف است به توصیه های ذکر شده در پروانه عمل نماید . یک نسخه از پروانه کار در اطاق فرمان نزد سرپرست کارخانه و یک نسخه نزد برنامه ریزی تعمیرات اساسی و یک نسخه در اختیار مجری کار قرار داده می شود .
1-2- مخزن مورد نظر پس از تخلیه کامل فشار و مایعات گازی ، نفتی و یا روغنی از سرپرست کارخانه تحویل گرفته شود ، در صورت وجود هر گونه مایع یا گاز یا فشار در مخزن سرپرست گروه تعمیرات اساسی از تحول گرفتن مخزن تا تخلیه کامل خوددار نماید .
1-3- شیرهای ورودی و خروجی نفت و گاز که از نزدیکترین نقطه به مخزن بسته شده بودند به وسیله صفحه مسدود کننده ( SPADE ) و یا فلنج کور ( SPANGE BLAIND ) مسدود گردند . چنانچه شیرهای ورودی و خروجی مخازن با محل نصب صفحات مسدود کننده فاصله داشته باشند برای جلوگیری از افزایش فشار در اثر تابش نور خورشید ، گاز و مایعات گازی و نفتی لوله ها و اتصالات کاملاً تخلیه شده و بعداً صفحات مسدود کننده نصب گردند .

1-4- کلیه اتصالات لوله ای شکل ، وسائل اندازه گیری فشار و حرارت و نشان دهنده های سطح مایع و سایر وسایل ابزار دقیقی وبرقی را از مخزن کاملاً جدا نموده و تخلیه گردند .
1-5- دریچه های بالای مخازن عمودی بارعایت دقت کامل و به مور باز شوند به طوریکه گاز متراکم درون مخزن به یکباره خارج نشود ، بلکه ابتدا نشد جزئی ایجاد شده و بعد از اینکه فشار به صفر رسید ، به طور کامل و ایمن دریچه ها باز گردند .
1-6- شیرهای ایمنی روی مخازن راباز کرده و جهت تعمیر و تنظیم مجدد به کارگاه مرکزی ارسال شوند .
1-7- شیرهای تخلیه مخازن ( ته کش ها ) را از مخزن جدا نموده و سیستم تخلیه کارخانه را با فلنج کور ویا صفحات مسدود کننده مسدود نمایید .
1-8- لوله های تخلیه موقتی مانعی در مسیر نباشد تا مواد زاید درون مخزن ، کشیده اید و دقت نموده اید که هیچ مانعی درمسیر نباشد تا مواد بتوانند به راحتی هنگام بخار زنی همراه با بخار آب داغ ازآن عبور نمایند ، در صورت لزوم در فاصله های مختلف و مورد نیاز به وسیله نگهدارنده های ( ANCHORS ) محکم کنید . ضمناً حتی الامکان سعی شود مانع انجام کار و تردد افراد نگردند .

1-9- لوله های تغذیه دیگ بخار ( آب و گاز ) را که قبلاً کشیده اید باید از مسیری بی خطر که مانع کار کردن افراد نشود عبور دهید .
1-10- لوله های ورود بخار آب داغ به مخزن تحت تعمیر ، حتی المقدور دارای مسیری کوتاه باشند ودر غیر این صورت عایق بندی شوند .
1-11- فشار سنج ، دماسنج و مانومیتر تنشده و مورد اطمینان و دیگ بخار نصب شوند .
1-12- پس از مسدود نمودن جای شیرهای ایمنی و دریچه های بالای مخزن وباز گذاشتن تعدادی از شیرهای بالای مخزن متناسب با حجم و فشار بخار آب داغ و بازدید و تایید سرپرست کارخانه یا نماینده وی عملیات بخار زدایی مخزن شروع شود .
1-13- در تمام طول مدت انجام عملیات بخار زنی گروه تعمیرات اساسی کنترل و مراقبت از دیگ بخار ، فشار خار آب داغ خروجی و حرارت آن را به دقت باید کنترل نماید .
1-14- دقت شود لوله های ورود بخار از محل مخصوص بخار زنی که در بدنه مخزن پیش بینی شده اند متصل شود . درمخازن ائتلاف کننده نمک زدایی ها ابتدا از لوله های( SUNJETS ) بخار زده شود .
1-15- مراقبین تعمیرات اساسی که فشار ، دما و سطح مایعات را در دیگ بخار و مخازن تحت تعمیر به عهده دارند ، لازم است به طور منظم وبا فواصل کوتاه موارد اشاره شده را در فرم گزارش وضعیت کارکرد ( LOGSHEET ) ثبت نمایند .

1-16- به هنگام بخار زنی چون دمای مواد ته نشین شده در ته مخزن افزایش می یابند مسلماً مقداری از هیدروکربورها تبدیل به گازشده و هیمن امر می تواند افزایش سریع فشار در مخزن را فراهم آورد، لذا می توان از طریق ته کش ها تخلیه مواد را انجام داد تا فشار درون مخزن از حد مجاز بالاتر نرود .
1-17- چنانچه بخار زنی به منظور احتراز وجود مخلوط قابل اشتعال استفاده می شود مقدار بخارآب به میزانی باشد که بتواند هوای داخل مخزن را حداقل به 180 درجه سانتیگراد برساند ، برای اینکه آبخره قابل اشتعال به نحوه موثری از مخزن خارج شود باید برمقدار بخار آب افزوده گردد . معمولاً در مخازن بزرگ بندرت اتفاق می افتد که بخار آب به حد کفایت برسد زیرا در یک در جه حرارت کمتر از 80 درجه سانتیگراد یک حالت تعادلی وجود خواهد داشت که در این صورت هر چه بخار آب وارد مخزن شود به همان سرعت به آب تبدیل شده و آبخره قابل اشتعال ، دیگر از مخازن خارج می گردد .
1-18- بخار آب که وارد مخزن می شود الکتریسته ساکن تولید مینماد لذا لوله خروج بخار ومخزن باید اتصال زمین شوند تا از ذخیره الکترسیته ساکن در مخزن و لوله جلوگیری شود . خطر برق ساکن همواره وجود خواهد داشت وباید در این مورد احتیاط کامل نمود .
1-19- برای تمیز کردن دیواره داخلی مخزن موقعی می توان ازبخار اب استفاده نمود که فضای مخزن از حداقل میزان کمترین درجه قابل اشتغال چند درجه پایین تر باشد .

1-20- در صورت از کار افتادن و یا از کار افتادن دیگ بخارباید مواظب پایین آمدن فشار و دمای دیگ و مخزن که در اثرمیعان ( CONDENSATION ) پیش می آید بود .
2- تهویه هوای مخزن برای رسوب زدایی وتمیز کاری
پساز اتمام کار بخار زنی ( STEAM OUT ) و باز کردن دریچه ها با رعایت دقت به منظور جلوگیری از ایجاد خلا ، در مخزن و اشکالات ایمنی احتمالی بلافاصله کار تهویه به شرح زیر شروع شود :
به منظور عاری ساختن دستگاه از گاز جهت ورود به داخل ان و شروع به کارهای تمیز کاری وتعمیرات احتمالی دیگر به طور کلی بستگی به نوع مخزن وبه یکی از طرق زیر می توان عمل نمود :
الف ـ بخار زدن
ب ـ لبریز ساختن مخزن با آب
ج ـ تهویه از طریق جریان طبیعی هوا ( کوران )
در هر مورد می توان روشهای مذکور را تواماً نیز بکار بست . در مواردی که مخزن محتوی نفت خام و مواد تقطیر شده که هنوز تصیه نشده اند باشددقت زیادی باید مبذول داشت ، چون در آنها مواد گوگردی وجود دارد که به آسانی ترکیبات آهن و گوگرد که میل ترکیبی شدیدی با اکسیژن دارند تولید شده وبه دیواره مخزن می چسبند که در صورت ترکیب با اکسیژن هوا تولید گرما نموده واگر این فعل و انفعالات سریع انجام شوند ممکن

است درجه حرارت را چنان بالا برد که رسوبات سرخ یا داغ شده و در نتیجه باعث انفجار و استغال ترکیب هوا و گاز درون مخزن گردد . به همین علت باید هوای خشک را با نهایت دقت و احتیاط وارد مخزن نموده و از تهویه به صورت کوران مصنوعی بسیار شدید باید خودداری نمود .
پس از بخار زدن مخزن در صورت امکان باید ازآب لبریزشود .پس از خالی کردن مخزن از آب باید جداره دستگاه را مرطوب نگه داشت ، هنگامیکه برای این منظور از لوله های قابل انحناء استفاده می شود باید قسمت انتهای لوله را به مخزن اتصال زمین داد و از آب کم فشار استفاده نمود آن گاه موارد زیر ار به دقت انجام داد :
1- دستگاهها یا مخازنی که محتوی مواد سرب دار هستند ایمنی را جهت کارکنان پس از عاری شدن از گاز تامین نمی نمایند . مگر اینکه کلیه آثار ترکیبات آلی سرب به نحو رضایت بخشی برطرف شده باشند در غیر این صورت افراد باید مجهز به البسه استحفاظی و دستگاه تنفسی باشند .
2- مخزن باید کاملاً تهویه شود ، معمولاً در مدخل دریچه های سقف که برای ورود افراد تعبیه شده اند هواگیر نصب می شود ، در صورت در دسترس بودن هوای فشرده ویابخار( STEAM ) از هواکش های مکانیکی و در غیر اینصورت از تهویه های برقی عایق شعله ( FLAME ROOF ) استفاده شود تا به تهویه هوا کمک شود .

3- تهویه باید تا زمانی ادامه یابد که آزمایشات انفجارسنج ، نشان دهد میزان تراکم مخلوط داخل مخزن عاری از گاز است ، در موقع کار با انفجار سنج دقت شود اولاً ، به مدت 30 دقیقه هر5 دقیقه یکبار از نقاط مختلف داخل مخزن ازمایش به عمل آمده ، ثانیاً درجه انفجار سنج پایین تر از درجه چهار باشد تا بتوان بکار در مخزن ادامه داد .
4- در موارد خطر صاعقه ویا در مواقعی که هوا طوری ساکت و آرام است که ممکن است آبخره قابل اشتعال تا نقاطی که بی خطر اعلام گردیده است حرکت نماید باید عمل تهویه قطع گردد .
5- مخزنی که عاری از گاز گردید ، باید به طور مرتب به وسیله دستگاه انفجار سنج مورد آزمایش قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که در طول انجام تعمیرات در مخزن گاز وجود ندارد .
6- چون عمل عاری ساختن مخزن از گاز یک عمل بحرانی ایست لذا جز در مواردی که انجام آزمایش گازبه طور غیر مداوم به منظورتعیین میزان پیشرفت کار لازم می شود ، نباید به کسی اجازه داده شود که در محوطه باقی بماند .
7- در مخازنی که دارای سقف شناور هستند ، همان شرایط کلی که مورد مخزن با سقف ثابت ذکرشده عیناً باید رعایت شوند ، سقف شناور باید بر پایه های مخصوص سقف و یا هر وسیله دیگری که موجب تسهیل ورود افراد شود متکی باشد . برای

اینکه تهویه به سهولت و آسانی انجام گردد ، باید ادواتی که درسقف تعبیه شده ودرب روزنه های ورود افراد ودرب دریچه های عمق گیری باز بمانند . استفاده از هواگیر در این نوع اغلب قابل اجرا نیست ولی نصب هواکش که برای این منظور مناسب میباشد درکنار دریچه های ورود افراد ، کار بدن بادبزن و هواکش مکانیکی موجب تسریع عمل تهویه خواهد شد .
8- قسمت سقف شناور دو طبقه است ( PONTOMS OR DOUBL DECK)
باید باز گردیده ودرمعرض تهویه قرار داده شود ، کلیه این قسمت هاباید یکی یکی بوسیله دستگاه سنجش گاز بازرسی شوند .
9- لوله های آبروی سقف مخازن را باید بازرسی و آب پر فشاراز آنها عبور داد تا اطمینان حاصل شود که عاری از مواد نفتی هستند .
10- برای مخازن افقی بعد از آنکه محتویات مخزن تا جائیکه امکان دارد کاملاً تخلیه گردید ، درب دریچه های ورود را باید باز نموده و با آب پر فشار مخزن را شستشو داد . مخلوط نفت و آب را ممکن است با تلمبه به یک مخزن مخصوص جهت رسوب و ته نشین شدن منتقل نمود و یا آنرا به حوضچه مخصوص تفکیک نفت از آب هدایت کرد پس از تخلیه کامل مخزن از آب و نفت و کلیه خطوط لوله ارتبطی باید منفصل و مسدود و تمام مدخل های را کاملاً باز نموده وسپسش به عمل تهویه هوای داخل مخزن اقدام کرد .

3- خارج کردن رسوبات از مخزن وتمیز اری اولیه :
پس از اینکه مقدمات و امکانات تهویه مناسب فراهم گردید و مخزن برای ورود افرادبه درون آن آماده شد و بخار زنی نیزتکمیل گردید موارد زیر باید با دقت انجام شود :
3-1- برای ورود به دستگاه جهت تمیزکردن باید پروانه کار از سرنوشت کارخانه اخذ گردد ضمناً هر گاه احتیاج به اجرای عملیات دیگری نیز باشد که مستلزم استفاده از آتش رو بازشود پروانه دیگری باید تحصیل گردد .
3-2-موادو رسوبات نشین شده در کف مخزن باید بوسیله تلمبه های مخصوص ( لجن کش ) که برای اینکار منناسب هستند از مخزن خارج و در محل مناسبی که هماهنگی سرپرست کارخانه مشخص می شود ریخته شود ، دراین مرحله از بکار بردن سطل و پارچه خودداری گردد .
3-3 مسئولیت فرستادن افراد به داخل مخزن برای بازدید یا تمیز کردن و تصمیم در مورد آنکه از دستگاه تنفس یا ماسک مخصوص استفاده نمایند در درجه اول بعهده کسی است که مجوز ورود به داخل مخزن را صادر نموده و در مرحله بعد بعهده ناظر تعمیرات اساسی می باشد .
3-4-کسانیکه برای انجام کاری داخل مخزن می شودند باید به دستگاه مخصوص تنفس و البسه ایمنی مناسب شرایط مخزن و مواد محتوی آن مجهز باشد . انجام کار باید زیر نظر دائمی شخص ثالثی که خارج از مخزن و مجهز به دستگاه تنفسی مخصوص است

صورت پذیرد تا در صورت ضرورت خود بتواند وارد مخزن گردد . در هنگام تمیز کاری سطحی داخل مخزن بوسیله ابزارهای دستی باید این سطوح مرطوب نگه داشته شوند .
3-5-مدت زمانی که افراداجازه دارند درون مخزن بمانند به شرایط محل کار بستگی دارد و توصیه می شود این مدت از یک ساعت تجاوز ننماید و هر بار پس از 30 دقیقه استراحت و تنفس در بیرون از مخزن مجدداً می تواند به مدت یک ساعت درون مخزن به کار ادامه دهد .
3-6-باید وسائل شستشو به اندازه کافی فراهم باشد ، البسه آلوده که با نفت اشباع گردیده اند باید بیدرنگ بیرون آورده شده و پس از شستشو و خشک کردن دوباره مورد استفاده قرار گیرند .
3-7-دستگاه تنفسی هر دفعه قبل از اینکه مورد استفاده قرار گیرند باید مورد بازرسی قرار گیرد و از لحاظ پاک و تمیز بودن بازدید وکاملاً ضد عفونی گردد . ضمناً کاملاً بی عیب و نقض بوده و برای کسی که آنرا مجدداً مورد استفاده قرار می دهد ایجاد ناراحتی نکند .
3-8-در تمام طول کار در مخزن کلیه ادوات برقی از قبیل تهویه ها ، سیستم روشنایی و ابزار کار برقی باید عایق شعله بوده و اتصال زمین داشته باشند . کابل های مربوطه باید مطابق استاندارد صنعت نفت و در جاهایی که امکان زخم شدن آن باشد از نوع روکش دار سربی و مسلح به سیم های تابیده شده باشند .

(به کتابچه آخرین چاپ راهنمای ایمنی صنایع نفت قسمت ادوات الکتریکی مراجعه شود . )
3-9-به هنگام عملیات تمیز کاری جرمهای حاصله از زنگ فلز که در داخل و یا بیرون مخزن جمع آوری شده و نقل و انتقال داده می شوندباید پیوسته آنها را مرطوب نگه داشت . جرمهای پایروفوریک ( PYROPHOHORIC ) ( جرمهائیکه خود بخود ایجاد احتراق می نمایند ) را باید پیوسته مرطوب نگه داشت ، این نوع جرم ها حتی المقدور هر چه زودتر در گودالهایی که قبلاً برای این منظور تعبیه شده و مدفون گردند و در طول تمام مدتی که درونه مخزن و یا بیرون مخزن و در معرض هوا قرار دارند ، با آب مرطوب نگه داشته شوند و هرگز هنگام شب دفن نشده باقی نمانند. لازم به ذکر است کلیه اتصالات مربوط به مخازنی که حامل این نوع جرم می باشند و یک سر آنها منفصل گردیده ، سر باز انتهایی این اتصالات باید فوراً با گل مسدود گردد .
3-10-با پارچه و حلال های مناسب مثل نفت سفید و یا تینر کلیه سطوح داخل مخزن باید تمیز گردیده و آماده بازدید بازرسی فنی و خوردگی فلزات گردد . در صورت تایید سالم بودن مخزن توسط نمایندگان بازرسی فنی و خوردگی ، سالم بودن رنگ و هر پوششی که مخزن دارد و از نظر وضعیت های دیگر داخلی مخزن آماده گردیده و
می توان پس از بازدید مسئول کارخانه و اعمال نقطه نظرات احتمالی وی اقدام به بستن دریچه ها و سایر متعلقات مخزن نمود و پس از تکمیل تحویل سرپرست کارخانه نمود .

3-11-در صورت وجود اشکالات سطحی و جزئی که نیاز به سندبلاست نباشد ورنگ آمیزی کامل لازم نباشد طبق نظر بازرس فنی و بازرس خوردگی فلزات اقدامات اصلاحی از قبیل جوشکاری های جزئی و سنگ زنی در صورت لزوم پاورتول و رنگ آمیزی و یا پوشش های دیگر سطحی انجام شده و آنگاه می توان مخزن را تکمیل کرد و تحویل سرپرست کارخانه نمود .
4-پاورتول و سندبلاست :
پس از تمیز کاری اولیه و بیرون راندن رسوبات و بازدید بازرسان فنی و خوردگی فلزات در صورت وجود خوردگی شدید و خرابی زیاد رنگ یاهر پوشش دیگر داخل مخزن بازرسان اقدام به صدور دستورالمعل موارد مربوطه خود را می نمایند :
4-1-پاورتول :
بندرت بازرسی دستورالعمل استفاده از برس سیمی مدور را توصیه می نماید ، در مواردی که خرابی رنگ یا سطوح داخلی مخزن کاملاً سطحی بوده ، اغلب در مورد مخازن کوچک اعمال می گردد .
4-2-سند بلاست :
اصولاً در مواردی که مخازن دارای معایب کلی مثل خوردگی های شدید که منجر به تعویض یا پوشش دادن ورقه های کف یا دیواره می گردد ، یا برداشتن لایه های رنگ

بطور کامل و آماده نمودن سطوح داخلی برای رنگ آمیزی کلی ، دستورالعمل سند بلاست از طرف خوردگی فلزات صادر می گردد .
برای انجام سندبلاست رعایت موارد زیر الزامی می باشد :
4-2-1 قبل از شروع سندبلاست باید امکانات روشنایی ایمن وتهویه مناسب فراهم گردد .
4-2-2-افرادی که هنگام سندبلاست درون مخزن مشغول کار هستند باید مجهز به دستگاه فیلتر تنفسی و ماسک های بینایی و تنفسی باشند .
4-2-3-قبل از سندبلاست باید سطوح مورد نظر کاملاً چربی زادیی گردند در غیر این صورت جرمهای چرب هنگام سند بلاست درون بافت فلز شده و در مدت کوتاهی لایه های حفاظتی مانند رنگ از سطح کار جدا شده و مخزن دچار خوردگی و فرسودگی زودرس می گردد .
4-2-4-ماسه سندبلاست از نظر دانه بندی ، جنس و رطوبت هنگام انجام کار باید مورد تایید بازرس خوردگی فلزات قرار گیرد .
4-2-5-در هوای مرطوب اجرای کار سندبلاست نباید صورت پذیرد مگر اینکه بازرس خوردگی فلزات رطوبت دانسته و ادامه کار سندبلاست را تایید نماید .
4-2-6-پس از سندبلاست بلافاصله بازرسان فنی و خوردگی فلزات از درون مخزن بازدید به عمل آورده و دستورالعمل ترمیم محل های صدمه دیده و خورده شده را برای جوشکاری و رنگ آمیزی صادر می نماید.

5-جوشکاری و اصلاحات احتمالی و جوشکاری به شرح زیر صادر می نماید:
پس از اتمام کارسندبلاست کف و دیواره مخزن یا نقاط از پیش تعیین شده بازرسی فنی از درون مخزن بازدید به عمل آورده و دستور لازم برای اجرای اصلاحات احتمالی و جوشکاری به شرح زیر صادر می نماید :
5-1-بازرسی فنی کلیه نقاطی را که خوردگی آنها بافاصله زیاد و عمیق باشند برای ترمیم با جوشکاری بمنظور پر کردن خوردگی ها مشخص و دور هر نقطه خط می کشد .
5-2-نقاطی را که خوردگی آنها پهن و عمیق باشد دستورالعمل وصله را صادر نموده و نقاط مورد نظر را با ذکر ( طول و عرض و ضخامت ) وصله مشخص می نماید .
5-3-در صورتکیه تعداد نقاط خوردگی روی هر ورق کف یا جداره مخزن زیاد باشند و ترمیم آنها با جوش و وصله مقرون بصرفه نباشد دستورالعمل تعویض ورق یا پوشش کامل ورق صادر می گردد .
5-4 ـ بازرسی فنی نوع ورق و الکترود جوش را مشخص نموده و نحوه جوشکاری و تعداد پاس های جوش را مشخص می نماید .
5-5- در مخازنی مثل ائتلاف کننده و مخازن سقف شناور پایه های مختلف را بازرس فنی بررسی کرده و نظر خود را در مورد ترمیم آنها کتباً اعلام می نماید .

5-6 – در مخازن ائتلاف کننده و سایر مخازنی که دارای حلزونی و منشوری هستند بازرس فنی بازرسی های لازم را به عمل اورده و برای تعویض ورق های حلزونی و منشوری و ترمیم اسکلت فلزی مربوطه دستورالعممل لازم را صادر می نماید .
5-7- قبل از شروع کار تعمیرات اساسی مخازن ، پیشنهادات اصلاحی و هر گونه تغییرات را باید عملیات کارخانه ، خوردگی فلزات ( نصب و تعویض یا جابجایی کوپن های خوردگی فلزات ) و مهندسی فراورش پس از تصمیم قطعی و تهیه نقشه مربوطه و گرفتن دستورالعمل بازرسی فنی به تعمیرات اساسی ابلاغ نمایند تا در صورت تامین کالا ومواد مربوطه در برنامه کار خود قرار دهند ، این مراحل حتماً باید قبل از انجام سندبلاست صورت پذیرد .
5-8-در تمام مدت عملیات جوشکاری بازرسی فنی موظف است ناظر یا بازرس جوش در محل کار گماشته ، بازرس جوش هر گونه تجدیدنظر در عملیات جوشکاری و ترمیمی را که در دستورالعمل صادر شده از طرف بازرسی فنی نبوده به بازرسی فنی گزارش کرده و بازرسی فنی مکلف است دستورالعمل جدید به تعمیرات اساسی ارائه دهد .
5-9- پس از اتمام کار جوشکاری اعم از ترمیم یا انجام اصلاحات پیشنهادی لازم است ، زیر نظر بازرسی فنی و با هماهنگی و همکاری سرپرست کارخانه مخزن مورد نظر آب گیری و از نظر نشدنی مورد آزمایش قرار گیرد .

5-10-با توجه به هزینه زیاد آب گیری و اتلاف وقت ، ممکن است بازرسی فنی پیشنهاد نماید که پس از جوشکاری دور تا دور کف مخزن از بیرون با گچ و گل مسدود شده و از یک اتصال هوای 2 /1 اینچی به زیر مخزن مورد نظر هوا تزریق شود و از داخل نقاط مختلف کف مخزن را با آب و صابون آزمایش نشد نمود . چنانکه کف مخزن دارای روزنهای هر چند کوچک باشد حباب ایجاد شده و نقطه معیوب مشخص می گردد . در پایان کل کار اعم از جوشکاری ، رنگ آمیزی و فایبر گلاس و سایر پوشش های دیگر پس از تایید ناظرین مربوطه دریچه ها بسته شده و مخزن آب گیری و آزمایش نشدیابی صورت پذیرد .
5-11-میزان زبری سطح سندبلاست شده را که مناسب برای رنگ آمیزی باشد خوردگی فلزات تعیین نماید .
6-رنگ آمیزی :
در برخی از مخازن ، خصوصاً مخازن گاز در کارخانه های گاز و گاز مایع و ایستگاههای تقویت فشار و تزریق گاز جداره داخلی مخازن نیاز به رنگ آمیزی ندارد ولی در واحدهای بهره برداری و نمک زدایی عمدتاً مخازن بزرگ و متوسط که احتمال وجود آب شور در آنها می رود جداره داخلی آنها در سطوح مشخصی لازم است رنگ آمیزی شود . برای انجام رنگ آمیزی رعایت موارد زیر انجام می باشد :

6-1- پس از تمیز کاری در صورت لزوم سند بلاست بلافاصله سطوح مورد نظر باید با پارچه و تینر خشک تمیز شده و حداکثر ظرف یک هفته بعد از سند بلاست ( در صورت مرطوب نبودن هوا ) کار رنگ آمیزی لایه آن انجام شود .
6-2- بازرس خوردگی فلزات دستورالعمل رنگ امیزی را کتباً به تعمیرات اساسی لایه از رنگ و نوع رنگ های لایه مشخص شده است .
6-3- قبل از شروع رنگ آمیزی ، پیمانکار یا تعمیرات اساسی موظف هستند نمونه رنگ را در اختیار خوردگی فلزات قرار داده و پس از آزمایش و تائید ، میزان مورد نیاز فلزات رنگ ارائه شده را تائید نکرد و غیر قابل مصرف بودن آن را اعلام نمود ، باید رنگ های غیر قابل مصرف را کنار گذاشته ورنگ مناسب و مورد تائید خوردگی فلزات تهیه گردد .
6-4- در تمام مدت اجرای عملیات رنگ آمیزی ، بازرس خوردگی فلزات باید نظارت مستقیم داشته و ضخامت هر لایه رنگ را از ابتدا شروع کار اندازه گیری کرده و در صورت عدم اجرا ضخامت دلخواه رنگ آمیزی را متوقف نماید .
6-5 – موقعیت جوی مناسب رنگ آمیزی و فواصل خشک شدن هر لایه را بازرسی خوردگی فلزات تعیین می نماید .
6-6- در صورتی که مخزن مورد نظر نیاز به فیابر گلاس داشته باشد فقط یک لایه رنگ پرایمر کفایت می کند .

7 – فایبر گلاس :
پس از اجرای سندبلاست و رنگ آمیزی برخی مخازن کارشان تکمیل شده وکارهای نهایی آماده سازی و در سرویس قرار دادن آنها انجام و تحویل عملیات می گردد ولی برخی مخازن که عمدتاً آب شور تحت ارتفاع معینی در قسمت های تحتانی آنها وجود دارد وامکان خوردگی را در آنها زیادتر می سازد نیاز به پوشش فایبر گلاس یا پوشش لاستیکی دارند که معمولاً فیلتر های آب شور مازاد برگشتی با لایه لاستیکی پوشش داده می شوند و بقیه مخازن با لایه ای از فایبر گلاس پوشش داده می شوند .
برای انجام فایبر گلاس رعایت موارد زیر الزامی می باشد :
7-1- پس از سندبلاست حتماً باید با یک لایه رنگ ، زیر نظر بازرس خوردگی فلزات تمام سطح کار پوشانده شود .
7-2- تهویه هوای درون مخزن چه در اجرای رنگ آمیزی و چه در اجرای فایبر گلاس به وسیله تهویه های مکانیکی و یا برقی از نوع ضد شعله از دریچه های بالا و پایین صورت می پذیرد .
7-3- مواد فایبر گلاس قبل از اتمام رنگ آمیزی باید تامین وبه تایید بازرس خوردگی فلزات رسیده باشد .
7-4- دستور العمل فایبر گلاس توسط بازرس خوردگی فلزات پیش از اتمام رنگ امیزی باید کتباً به تعمیرات اساسی ارائه گردد و در این دستورالعمل لازم است ضخامت لایه

فایبر گلاس برای جداره و کف مخزن مشخص گردد ، تعداد لایه ها و نوع مواد اصلی فایبر گلاس را نیز مشخص می نماید .
7-5- موقعیت جوی و فواصل اجرای مراحل مختلف فایبر گلاس را بازرس خوردگی فلزات تعیین می نماید ودر تمام طول مدت اجرای فایبر گلاس خوردگی فلزات در محل اجرای کار حضور مستمر دارد .
7-6- ترکیب مواد فایبر گلاس در بیرون مخزن زیر نظر بازرس خوردگی فلزات با تمهیدات کافی ایمنی به منظور جلوگیری از شعله ور شدن مواد و سرایت آن به سایر جاهها توسط تعمیرات اساسی یا پیمانکار مربوطه انجام می شود ( در صورت امکان بهتر است عملیات ترکیب مواد خارج از کارخانه صورت پذیرد ) .
8ـ کارهای پایانی :
8-1- گرفتن گواهی صحت انجام تعمیرات اساسی مخزن مورد نظر از اداره بارسی فنی .
8-2- اطلاع دادن به سرپرست کارخانه در خصوص اتمام کار تعمیرات اساسی مخزن مورد نظر به منظور بازدید از اجرا و اتمام کار .
8-3- بستن شیرهای ایمنی که قبلاً در کارگاه مرکزی زیر نظر بازرس فنی تعمیر و تنظیم شده اند.
8-5- نصب مجدد کلیه وسایل ابزار دقیق مربوطه توسط تعمیرات ناحیه پس از تعمیر ، تنظیم و آزمایش .

8-6- برگرداندن کلیه صفحات کور کننده ، اتصالات و مخزن به وضع قبلی خود به
گونه ای که به نوان مخزن را در سرویس عملیاتی قرار داد .
8-7- کلیه لوله ها و اتصالات به مخزن و پیچ ومهره های مربوطه محکم گردیده که مخزن در موقع راه اندازی دارای نشدی نباشد .
8-8- پاک کردن و عاری ساختن محیط اطراف مخزن از هر گونه آلودگی ومواد زائد ، صاف کردن محیط مورد نظر به طوری که مورد تائید سرپرست کارخانه باشد .
8-9- انتقال کلیه کالا ، مواد اضافی ، ابراز آلات وماشین آلات به بیرون کارخانه .
8-10- مخزن جهت راه اندازی تحویل سرپرست کارخانه گردیده و ایشان با حضور افراد تعمیرات اساسی و تعمیرات ناحیه نسبت به راه اندازی مخزن تعمیر شده طبق دستورالعمل های راه اندازی اقدام نماید .
8-11- امضاء دستور کار مربوطه پس از اتمام کار تعمیرات اساسی مخزن مورد نظر توسط سرپرست کارخانه و نماینده وی .
8-12- ارسال دستور کار خاتمه یافته پس ازتعمیر کلی وتاریخ تعمیرات اساسی بعدی روی مخزن مورد نظر با هماهنگی عملیات کارخانه توسط تعمیرات اساسی .

فصــل 3
آزمون آموخته ها ، نتایج و پیشنهادات

ضرورت ایجاد و بهبود سیستم نگهداری وتعمیرات :
برنامه ریزی تولید در کارخانه هائی که فاقد سیستم نگهداری و تعمیرات هستند ، به دلیل خرابی ماشین آلات ، امکان پذیر نبود ،و از سوی دیگر زمان های بیکاری ماشین آلات نیز مشخص نمی باشد ، از این رو بررسی مال ثبت و ضبط هزینه هابا مشکلاتی روبرو می شود . بر عکس ،درمواردی که سیستم نگهداری و تعمیرات موجود است ، و پیوسته در جهت بهبودآن کوشش می شود ، همواره برنامه ریزی تولید نیز ثبت و ضبط هزینه ها به راحتی انجام می گردد . برای مثال با انجام فعالیت ها به صورت برنامه ریزی شده ، نیاز به تعمیرات اضطراری کمتر می شود ودر حالی که هزینه های سیستم ثابت است ، ضایعات تولیدی کاهش یافته ، وبازدهی افزایش می یابد .
برنامه ریزی و اعمال کنترل و مدیریت ، حتی در مراکز صنعتی که وضع به ظاهر خوب ورضایت بخش دارند ، نیز از اهمیت بسزایی بر خوردار است .
صاحبان صنایع ، به دلایل زیر ، متمایل به بهبود وضع نگهداری وتعمیرات در صنعت
می باشند :
1- حفظ سرمایه اعم از ساختمان ها ، ماشین آلات ، با اعمال یک سیستم نگهداری و تعمیرات منظم ودقیق به منظور کسب بیشترین بازدهی وطولانی ترین عمرمفید برای کارخانه .

2- حمایت از امنیت شغلی کارکنان و حصول اطمینان از بازگشت سرمایه .
3- تلاش جهت خود کفائی اعضاء واحد نگهداری و تعمیرات کارخانه ، در زمینه های تکنیکی وعملی .
4- کنترل هزینه های نگهداری وتعمیرات وبهبود روش های ثبت اطلاعات که برای تعیین ساستهای آتی کارخانه در قبال نگهداری وتعمیرات و ینز برای بودجه بندی آینده مورد نیاز می باشد .
5- ایجاد محیطی امن از حیث ساختمان و ماشین آلات ، برای کارکنان کارخانه .
دلایل ضرورت بهبود وضع نگهداری و تعمیرات را از دید مدیران کارخانه ها ، میتوان به صورت زیر بیان داشت :
1- حفظ و نگهداری ساختمان ها و ماشین آلات .
2- حداکثر استفاده از ماشین آلات وکاهش زمان بیکاری آنها .
3- کنترل وهدایت بهتر نیروی انسانی .
4- صرفه جوئی در بخش نگهداری وتعمیرات .
5- حداکثر استفاده از منابع موجود .
6- امکان نصب و راه اندازی ماشین آلات به شکلی اطمینان بخش.
7- ثبت هزینه فعالیت های نگهداری و تعمیرات .
8- کاهش میان ضایعات مواد ، قطعات یدکی و ابزار .

9- بهبود سیستم اطلاعات فنی .
10- ایجد بایگانی مربوطه به هزینه ها جهت استفاده در بودجه بندی آینده .
11- ارزیابی کارماشین آلات موجود ، به منظور تنظیم سیاسیتهای آتی خرید ماشین آلات .
برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات که به منظور حفظ تاسیسات صنعتی در حد استاندارد و قابل قبول صورت می پذیرد ،شامل فعالیتهای برنامه ریزی ، کنتر وثبت آنها می باشد .
این برنامه ریزی ،مواردی از قبیل نگهداری پیشگیری ، تعمیرات اصلاحی ، تعمیرات اساسی ، تعویض برنامه ریزی شده قطعات ، پیش بینی و تهیه لوازم یدکی ، فعالیتهای کارگاه تعمیرات در صورت وجود تعمیرگاه ، پیش بینی و در نظر گرفتن تعمیرات اتفاقی ، ثبت و نگهداری اطلاعات مربوط به ماشین ها ، بهبود شرایط محیط کارخانه به منظور سهولت امر نگهداری و ساخت قطعات یدکی را شامل می گردد .
در صورتیکه برنامه ریزی صحیح وکامل برای نگهداری و تعمیرات انجام شده ونیز کنترل صحیحی در اجرای آن اعمال شود ، فقط تعمیرات اتفاقی بدون برنامه صورت می پذیرد . تعمیرات اتفاقی نیز معمولا کمتر از ده درصد کل نفر ساعت کاری موجود در بخش نگهداری وتعمیرات را به خود اختصاص می دهد .
انچه به طور اساسی در یک سیستم برنامه ریزی نگهداری وتعمیرات ضروری است عبارتند از :
1- برنامه نگهداری و تعمیرات ساختمان ها وتجهیزات .
2- وسیله ای جهت حصول اطمینان از اجرای دقیق برنامه .
3- روشی جهت ثبت وارزیابی نتایج .
اشکالاتی که درمخازن نمک زدایی به وجود می آید :

اشکال
علت
رفع اشکال
میزان نمک زیاد
HIGH
SALT
1- بالا بودن سطح آب
2- مقدار نمک محلول در نفت ورودی زیاد شده است .
3- مقدار آب تزریقی کم میباشد .
4- میزان نفت ورودی از حد معین زیادتر شده است .
5- آب و نفت ورودی به طور صحیح مخلوط نمی شود .
6- نامیزان بودن مقدار مواد شیمیایی تزریقی .
1-سطح آب را به وسیله کنترل کننده سطح مشترک پائین به بیاورید .
2-مقدار آب ورودی را زیاد کنید .
3-مقدار آب تزریقی را زیاد کنید.
4-کقداری از نفت ورودی را کم کنید.
5-مقدار آب تزریقی را زیاد کنید .
4- افت فشار را زیاد کنید به وسیله کم کردن شیر مخلوط کنند .
5- بمبهای تزریقی و مخازن مواد شیمیایی را بررسی و میزان تزریقی را تنظیم می کنیم .
سرزیر شدن آب
WATER
CARRY
OVER
1- مقدار آب تزریقی بیش از اندازه زیاد است .
2- مقدار آب موجود در نفت بیش از اندازه پیش بینی شده است .
3- به علت اختلاط اب و نفت بیش از اندازه زیاد .
4- سطح مشترک آب و نفت زیاد است .
5- حالت تلاطم درنمک زدا به وجود آمده است .
1- مقدار آب تزریقی را کم کنند .
2- آب تزریقی را کم نموده ماده شیمیایی تزریق می کنیم .
3- افت فشار را در شیر اختلاط کم میکنیم .
4- آنرا کم می کنیم ، شیر آب خروجی را بررسی می کنیم .
5- ممکن است گاز نفت زیاد باشد در هر حال دلیلی خارج از نمک زدا دارد .

اشکال
علت

رفع اشکال
وجود نفت در آب خروجی
CARRY
THROOGH
1- سطح مشترک آب ونفت پائین میباشد
2- سطح مشترک به وسیله قشر ضخیم امولسیون احاطه شده است .
3- نسبت مخلوط شدن نفت و آب بیش از اندازه زیاداست .
4- پائین بودن کیفیت آب ( آلودگی به نفت ) .
5- حرارت نفت خیلی پائین است .
6- بودن مواد زائد در نفت ورودی .
7- خوب کار نکردن تنظیم کننده سطح مشترک آب ونفت .
8- لوله پخش کننده
داخل دستگاه جدا کننده خراب شده است .
1- سطح مشترک را بالا ببرید
2- میزان تزریق ماده شیمیایی مولسی فایر را بالا ببرید .
3- افت فشار را بوسیله شیر اختلاط پائین بیاورید .
4- حالات غیرعادی در سیستم آب تزریقی را بررسی کنید و از بین ببرید .
5- حرارت را بالا ببرید .
6- مواد زائد را کم کنید تزریق مواد شیمیایی راافزایش دهید ـ حرارت را بالا ببرید .
7- شیر خود کار روی این خروجی آب بررسی شود .
8- دستگاه پخش کننده تعمیر شود ،
سرعت خروج نفت را پائین بیاورید تا آب فرصت ته نشین شدن پیدا نماید .

http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

نتیجه گیری :
در صنعت ما مشکلات فراوانی وجود دارند که دست به دست هم داده اند تا یک سیستم نگهداری و تعمیرات مناسبی نداشته باشیم بنابراین یکی از وظایف مهم مهندس صنایع ارائه را ه کارهای جدید و رفع مشکلات موجود از سر راه تولیدات می باشد.
یکی از مشکلات ، کمبود قطعات یدکی مناسب بوده که خود عامل بسیاری از مشکلات می باشد و صنعت ما از مسئله رنج می برد و گاهی اوقات دستگاههای گوناگونی به دلیل کمبود قطعات مدتها زیادی معطل می مانند که باعث ایجاد هزینه های سنگینی برای صنعت نفت می شود ..
در اداره نگهداری و تعمیرات اولین مطلبی که به چشم می خورد وجود دستگاههای قدیمی و کهنه در کارخانه می باشد که باید توسط رده های بالای مدیریتی مورد توجه قرار گرفته و اگر خواستار رسیدن به یک تکنولوژی معقول می باشیم باید با اجراء سیاستهای جدید ، اوقات و دستگاههای نو را جایگزین کنیم .
کمبود قطعات که در بالا اشاره شد نیز به وفور به چشم می خورد وی اکثر اوقات توربین ها یا دستگاههای دیگری به علت نداشتن قطعهای معطل مانده اند و باعث ایجاد
هزینه ای سنگین برای صنعت نفت شده اند که باید مورد بررسی قرار گرفته و رفع اشکال شوند .

عدم تسلط کافی کارکنان نفت در همه قسمتهای کار به چشم می خورد که باید نسبت به آموزش آنان اقدام شود ولی از آنجایی که بعضی از این افراد را کارکنانی با سن بالا و سواد کم تشکیل داده اند ، ارائه آموزشهایی در جهت رسیدن به تکنولوژی در حد معمول نیز امکان پذیر نمی باشد . که باید با استخدام نیروهای جوان و آموزشی دیده نسبت به سرمایه گذاری در این زمینه اقدام کرد .
عدم آشنایی سرپرستان و تکنسین ها روشهای جدید نگهداری و تعمیرات خود عاملی است که عدم پیشرفت کار را موجب می شود و همچنان از روشهای گذشته استفاده
می کنند .
سیستمی کردن بخش اجرایی نگهداری و تعمیرات با استفیاده از روشهای موجود که صعودی استفاده از روشهای جدید همراه با تکنولوژیهای بهتر و بالاتر را نیز در برداشته باشد .
با این وضع کنونی که ما در بخش نگهداری و تعمیرات با آنها روبرو هستیم و هیچ حرکت مثبت و قابل توجهی در جهت پیشرفته کردن دستگاهه ا و نحوه انجام کارها مشاهده نمی شود ، از صنعت پیشرفته جهان با آن تکنولوژی برترش بسیار عقب خواهیم ماند .
پیشرفته شدن نفت در کشور ما می تواند خود زمینه رشد صنعت ما را فراهم کند که با ارائه پیشنهادات وراهکارهای مثبت و جدید توسط سرپرستان و مدیران نفت .

کارخانجات تولیدب محصولات صنعتی ، می توان به این مهم دست یافت و این خواهان یک سیستم مدیریتی قوی و مدرنیزه کردن صنعت کشور می باشد .
رضایتمندی کارکنان که عامل مهمی در پیشرفت و بهره وری کارهاست باید جدی تر از گذشته مورد توجه مدیران و سرپرستان قسمتهای مختلف قرار گیرد تا کارکنان با رضایت زیادی به کار گماشته شوند و کارها را به طور صحیح و منطقی انجام دهند و وجوان کاری را هم در نظر بگیرند که خود می تواند از خیلی صدمات وارده به کارخانجات جلوگیری کند و باعث پیشرفت صنعت شود و در هزینه های نگهداری و تعمیرات نیز صرفه جویی شود .
متاسفانه هنوز در صنعت ما بجای استفاده از تکنولوژی و راههای صحیح تعمیرات درگاهها و ماشین آلات بعلت قدیمی بودن و همچنین پایین بودن سطح سواد اکثر پرسنل از روش سعی و خطا بجای روشهای جدید استفاده می شود که این خود باعث .بروز مشکلات وزدن صدمات جبران ناپذیری به دستگاهها و صنعت می شود .
در واحد های نمک زادیی در هنگام نگهداری یعنی زمانی که مخازن و ماشین آلات در حال کار کردن می باشند باید دقت کافی بعمل اید و همچنین مسئولین کارخانه به پرسنل عملیات سفارشات لازم را بکنند ، تا موادی را که بایدبه نفت کارخانه تزریق شوند به موقع و به اندازه کافی ترزیق کنند که این موادعبارتند از :

الف ) ماده ضد زنگ Corrosion Inhibitor
ب ) ماده اکشیژن زدا Oygen scavanger
ج ) ماه ضد رسوب Scale Inhibitor
د ) ماده ضد باکتری Boctricide
ه ) ماده تضعیف کننده Demalsi Fier
اگر این مواد به موقع و به اندازه کافی در مخازن بخصوص مخازن نفت تزریق شود مطمئناً باعث بالا رفتن عمر مخازن و دستگاهها و جلوگیری از خرابی مخازن می شود .
که متاسفانه در نمک زادیی ها و دیگر واحدهها کمتر به این مهم توجه می شود و علت آن بی توجهی مسئولین و کمبود و گران بودن این مواد می باشد . و نتیجه این کار هم وقتی مشخص می شود .
که تعمیرات مخازن صورت می گیرد ومشاهده می شود که اکثر مخازن خوردگی های شدیدی در کف آنها بوجود آمده و احتیاج به جوشکاری و کارگاههای تعمیراتی فراوان دارند و هزینه تعمیرات آنها بسیار بالا می رود .
در پایان یادآوری می کنم که صنعت نفت یک صنعت بزرگ و در حکم صنعت ما در کشور ما می باشد ، و باید همه تلاش کنیم تا این صنعت را با تکنولوژی مدرن روز همسو و برابر کنیم .
http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

در پایان :
از واحد بهره برداری شماره 3 ، اداره آموزش شرکت نفت گچساران ، اداره تعمیرات اساسی و استاد راهنما جناب آقای مهندس ارغیش و همچنین مهندس توکلی که درر تهیه و تنظیم این مطالب ما را یاری نمودند صمیمانه قدردانی و تشکر می نمایم ، شادکامی و بهروزی این عزیزان را از خداوند منان خواستارم .

http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com
http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com
http//morteza9595.blogfa.com
4719699@gmail.com

عملیات بهره برداری نفت

1

121