علل امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی



دانشگاه آزاد اسلامی
واحد اراک
دانشکده مدیریت گروه حسابداری
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد
گرایش: حسابداری

عنوان:
بررسی علل امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر(XBRL) از دیدگاه صاحبنظران حرفه ای

استاد راهنما :
دکتر مجید زنجیر دار

استاد مشاور:
دکتر پیمان غفاری

نگارش:
اعظم سلیمی خراط

تابستان 1389

Islamic Azad University
Arak Branch

Faculty of Management-Department of Accounting
((M.A)) Thesis

Subject:
The Survey from the Professionals Point of View in the Reasons why Companies Accepted in Tehran Stock ExchangeAvoid utilizing XBRL

Thesis Advisor:
M. Zanjirdar Ph.D.

Consulted by:
P. Ghafari.Ph.D.

by:
Azam Salimi Kharat

Summer 2010

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد اراک
دانشکده مدیریت گروه حسابداری
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد
گرایش: حسابداری

عنوان:
بررسی علل امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر(XBRL) از دیدگاه صاحبنظران حرفه ای

نگارش:
اعظم سلیمی خراط
تابستان 1389

هیات داوران:
1- استاد راهنما: دکتر مجید زنجیردار
2- استاد مشاور: دکتر پیمان غفاری آشتیانی
3- استاد داور: دکتر حبیب اله جوانمرد
4- مدیر گروه تخصصی: دکتر مجید زنجیردار

سپاسگزاری:

ستایش پاک خدای با عظمت را که همواره در سایه عنایتش بوده ام و هر زمان که او را خوانده ام ، آرام یافته ام ، خدایی که پای اندیشه تیزگام در راه شناسایی او لنگ است و سر فکرت ژرف رو به دریای معرفتش بر سنگ ، و هر چه سنجم به پای سپاس او نرسد .
نهایت سپاس خود را به استاد فرزانه جناب آقای دکتر مجید زنجیردار که با حوصله و بزرگواری تمام سرپرستی و راهنمایی این پژوهش را بر عهده گرفته و همواره راهنما و پشتیبان من در تمام مراحل آن و کسب درجات علمی و اخلاقی بوده اند ، تقدیم میدارم .
بر خود فرض میدانم از استاد عالیقدر جناب آقای دکتر پیمان غفاری که صبورانه مسئولیت مشاوره این پایان نامه را بر عهده داشته اند ، صمیمانه قدردانی نمایم .
از اساتید گرامی جناب آقای دکتر حبیب اله جوانمرد و جناب آقای دکترمهرداد قنبری که در طول تحقیق از پیشنهادات و تذکرات ایشان بهره مند گشتم ، کمال تشکر و قدردانی را دارم .

تقدیم به :

"روان پاک پدر و مادر عزیزم ،

همسرم به پاس مساعدت ها ،شکیبائی ها و مهربانیهایش

و تمام کسانی که در راه اعتلای علم ودانش کشورمان گام بر می دارند"

چکیده:.. 1
مقدمه:.. 2
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1-مقدمه : 4
2-1- بیان مسئله 5
3-1-تاریخچه مطالعاتی 7
4-1 اهمیت پژوهش 9
5-1 اهداف تحقیق 10
6-1 مدل مفهومی تحقیق 10
7-1 متغیرهای پژوهش 11
8-1 فرضیات پژوهش 11
9-1 تعریف واژه ها 12
فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق
1-2- مقدمه: 18
2-2 معرفی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL 19
1-2-2 تعریف زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL 19
2-2-2 فرآیند ارتباطی در XBRL 23
3-2 مروری بر زبان نشانه گذاری توسعه پذیر 25
1-3-2 مراحل تکامل XML : 25
2-3-2 SGML 25
3-3-2 XML یک ساختار جدید برای اسناد در وب 26
4-3-2 پایه زبان نشانه گذاری توسعه پذیر XML 27
5-3-2 قابلیت ها و محدودیتهای XML 28
4-2 مفهوم حوزه در XBRL 29
1-4-2سازمان بین المللی XBRL 29
2-4-2تعریف حوزه 29
3-4-2 اهداف تشکیل حوزه XBRL 30
4-4-2طبقه بندی حوزه ها در سازمان بین المللی XBRL 30
5-4-2مزایای تشکیل حوزه ملی XBRL 31
6-4-2شرایط لازم برای ایجاد حوزه XBRL مشروط 32
5-2-اجزاء زبان گزارشگری توسعه پذیر 33
1-5-2 ویژگیها 34
2-5-2 واژه نامه 35
6-2 گزارشگری در XBRL 39
1-6-2 گزارشگری سنتی و محدودیتهای آن 41
2-6-2 لزوم مدل جدید گزارشگری مالی 42
3-6-2 تاثیر گزارشگری به هنگام در مدل های حسابداری 43
4-6-2 سطوح مختلف گزارشگری دیجیتال 44
6-6-2 چالش های XBRL در گزارشگری مالی 46
7-2 جنبه های امنیتی در XBRL 47
8-2 XBRL و حسابرسان مستقل 51
9-2 XBRL و حسابرسان داخلی 52
10-2 گزارشگری حسابرسی برای XBRL 53
1-10-2 ضرورت حسابرسی در محیط XBRL 53
2-10-2 حرفه حسابرسی و XARL 54
3-10-2 واژه نامه XARL 55
4-10-2 نمونه ای از اسناد XARL 57
11-2 نحوه عملکرد XBRL 59
12-2 مزایا و معایب XBRL 60
1-12-2 مزایای XBRL 60
2-12-2 معایب XBRL 63
13-2 عوامل توجیه کننده تقاضا برای XBRL 63
14-2 چه اشخاصی از XBRL استفاده خواهند کرد ؟ 64
15-2 پیش نیازهای پیاده سازی XBRL 65
1-15-2 عوامل محیطی 65
2-15-2 عوامل سازمانی 66
3-15-2 عوامل فن آوری 66
16-2 پیشینه تحقیق 67
1-16-2تحقیقات خارج از ایران 67
2-16-2 تحقیقات در کشور ایران 70
فصل سوم: روش اجرای تحقیق
1-3- مقدمه: 73
2-3 روش تحقیق 73
3-3 جامعه و نمونه آماری 74
4-3 قلمرو تحقیق 75
1-4-3 قلمرو مکانی تحقیق 75
2-4-3 قلمرو زمانی تحقیق 75
3-4-3 قلمرو موضوعی تحقیق 75
5-3 روش و ابزار گرد آوری اطلاعات 75
6-3 بررسی نرمال بودن داده ها 76
7-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها 77
1-7-3-آزمون مقایسه دو میانگین 77
2-7-3-آزمـون t student : 78
8-3 اعتبار درونی و برونی پژوهش 79
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داه ها
1-4-‏ مقدمه‏: 81
2-4 تجزیه و تحلیل مشاهدات با استفاده از تکنیک های آمار توصیفی 81
1-2-4 -بررسی توصیفی گروه شغلی در نمونه مورد بحث 82
2-2-4-بررسی توصیفی سمت حسابرسی ویژه گروه شغلی حسابرس 83
3-2-4-بررسی توصیفی آخرین مدرک تحصیلی به تفکیک گروه شغلی : 84
4-2-4-بررسی توصیفی مدت تدریس یا تحقیق برای گروه شغلی مدرسین 85
5-2-4 بررسی توصیفی مدت تجربه حسابداری و حسابرسی 86
3-4 تحلیل توصیفی پرسشهای کلیدی تحقیق : 87
1-3-4 تحلیل توصیفی فرضیه شماره یک : 89
2-3-4 تحلیل توصیفی فرضیه شماره دو : 90
3-3-4 تحلیل توصیفی فرضیه شماره سه : 92
4-3-4 تحلیل توصیفی فرضیه شماره چهار : 93
4-4 تجزیه و تحلیل استنباطی : 96
1-4-4 بررسی تاثیر موانع از دیدگاه کل جامعه مطالعاتی: 96
2-4-4 بررسی تاثیر موانع به تفکیک دیدگاه اساتید و حسابرسان 98
1-2-4-4 تحلیل استنباطی فرضیه شماره یک : 98
2-2-4-4 تحلیل استنباطی فرضیه شماره دو : 100
3-2-4-4 تحلیل استنباطی فرضیه شماره سه : 102
4-2-4-4 تحلیل استنباطی فرضیه شماره چهار : 104
5-4 خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها 106
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
1-5-مقدمه: 108
2-5 ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها 108
3-5 پیشنهادات 110
1-3-5 پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های تحقیق 111
2-3-5 پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی 113
4-5 محدودیت های تحقیق 114
پیوستها:
منابع و ماخذ:
منابع فارسی: 122
منابع لاتین: 124
چکیده انگلیسی ………………………………………………………………………………………….126

جدول 1-3 آزمون کلموگروف – اسمیرنف 77
جدول 2-3 محاسبه آلفای کرونباخ 79
جدول 1-4 اطلاعات توصیفی پاسخ دهندگان 82
جدول 2-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظر سمت 83
جدول 3-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدرک 84
جدول 4-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظر مدت تجربه تدریس 85
جدول 5-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدت تجربه حسابداری و حسابرسی 86
جدول 6-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره یک 88
جدول 7-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره یک 89
جدول 8-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره دو 90
جدول 9-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره دو 91
جدول 10-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره سه 92
جدول 11-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره سه 93
جدول 12-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره چهار 94
جدول 13-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره چهار 95
جدول 14-4 آماره توصیفی در خصوص کل فرضیات 96
جدول15-4 آماره آزمون برای فرضیات از نظر کل جامعه پاسخ دهندگان 97
جدول 16-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر فرضیه یک 99
جدول 17-4 آماره آزمون برای فرضیه یک 99
جدول 18-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر فرضیه دو 101
جدول 19-4 آماره آزمون برای فرضیه دو 101
جدول 20-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر فرضیه سه 103

جدول 21-4 آماره آزمون برای فرضیه سه 103
جدول22-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر فرضیه چهار 105
جدول 23-4 آماره آزمون برای فرضیه چهار 105
جدول 24-4خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها 106

شکل 1-2 جریان اطلاعات بدون استفاده از XBRL 23
شکل 2-2 جریان اطلاعات با استفاده از XBRL 24
شکل 3-2 فرآیند ارتباطی در XBRL 24
شکل 4-2 نمونه ای از سند XBRL 39
شکل 5-2 مروری بر اجزاء اصلی XARL 56
شکل 6-2 نمونه ای از واژه نامه XARL 57
شکل 7-2 نمونه ای از یک سند XARL 58
شکل 8-2 استفاده از عناوین XARL برای کل ترازنامه 58
شکل 9-2 نمونه ای از عناوین XARL برای یک قلم از اقلام ترازنامه 59
شکل 10-2 نحوه عملکرد زبان گزارشگری توسعه پذیر (XBRL) 60
نمودار 1-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظر شغل 82
نمودار 2-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظر سمت 83
نمودار 3-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدرک 84
نمودار 4-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدت تجربه تدریس 85
نمودار 5-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدت تجربه حسابداری و حسابرسی 86
نمودار 6-4 میانگین متغیر مذکور در فرضیه شماره یک به تفکیک گروههای شغلی 89
نمودار 7-4 میانگین متغیر مذکور در فرضیه شماره دو به تفکیک گروههای شغلی 91
نمودار 8-4 میانگین متغیر مذکور در فرضیه شماره سه به تفکیک گروههای شغلی 93
نمودار 9- 4 میانگین متغیر مذکور در فرضیه شماره چهار به تفکیک گروههای شغلی 95

چکیده:
با استفاده از XBRL1 سیستم مالی شرکت به صورت مستقیم به اینترنت وصل و استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری در هر نقطه از جهان می توانند به وب سایت شرکت مراجعه و در هر زمان صورتهای مالی را با آخرین تغییرات مشاهده و تجزیه و تحلیل نمایند.شرکتها می توانند با استفاده از XBRL در هزینه ها صرفه جویی کرده و با کارایی بیشتری به جمع آوری و گزارشگری اطلا عات مالی بپردازند. بنابراین نخست لازم است تا جامعه حسابداری و حسابرسی ایران با این مهم آشنا شوند تا در مراحل بعدی موجب شناسایی عوامل موثر در ایجاد و گسترش آن گردد . لذا در این پژوهش سعی شده است ضمن شناسایی جوانب نظری موضوع به بررسی علل عدم استفاده از این زبان گزارشگری توسط شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران از دیدگاه صاحبنظران حرفه حسابداری بپردازد . بدین منظور ابتدا با مطالعه ادبیات موضوع متغیرهایی نظیر عدم آگاهی از وجود این زبان ، مهیا نبودن شرایط پذیرش این زبان در کشور ایران ( از دیدگاه زیرساختهای تکنولوژیکی)، عدم صرفه اقتصادی و در نهایت عدم نیاز به تحول شیوه گزارشگری موجود ، به عنوان متغیرهای موثر در عدم استفاده شرکتها از XBRL شناسایی گردیدند . و سپس از طریق پرسش نامه از مدرسین و محققین دانشگاهی در رشته حسابداری و نیز حسابرسان شاغل در حرفه نظر سنجی شده است . برای تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون t استیودنت و نرم افزار SPSS نسخه 16 استفاده شده است . نتیجه اینکه عدم اطلاع از وجود XBRL ، مهیا نبودن شرایط پذیرش XBRL در ایران و عدم نیاز به زبان گزارشگری توسعه پذیر ، در حال حاضر به عنوان عواملی که از استفاده XBRL جلوگیری می کند شناخته شدند در حالیکه عدم صرفه اقتصادی بکارگیری XBRL به عنوان مانعی در استفاده از XBRL شناخته نشد.

مقدمه:
اینترنت یک ابزار افشاء اطلاعات خاص است که اشکال انعطاف پذیر از افشاء را ارائه می دهد و به استفاده کنندگان امکان برقراری ارتباط فوری ، جامع (فراگیر) و ارزان را می دهد . بسیاری از شرکتها هم بصورت اختیاری اطلاعات خود را روی وب سایت خود قرار می دهند (کلتون و یانگ، 2008،ص2)2. با وجو مزایای گفته شده برای ارائه اطلاعات در اینترنت ، اطلاعاتی که معمولاً با فرمت HTML3 و PDF4 در اینترنت قرار می گیرند دارای مشکلاتی برای استفاده هستند از جمله اینکه این اطلاعات برای بکارگیری با نرم افزارهای تحلیلی و کاربرگها چندان مناسب نیستند . اینجا است که نیازمند یک راه حل برای حل این مشکل هستیم . XBRL راه حلی برای این مشکل است ، XBRL عبارت است از یکی از توسعه های زبان XML5 در زمینه گزارشگری مالی ، که از استانداردهای پذیرفته شده استفاده می کند . XBRL با عنوان بندی اطلاعات با استفاده از عناوینی که قابل شناسایی برای کامپیوتر هستند امکان انجام بسیاری از امور به صورت خودکار را ایجاد می نماید. در یک دید وسیع داده های XBRL از جمله داده های الکترونیکی هستند . تحقیقات قبلی نشان داده اند که تغییرات شفافیت افشای مالی الکترونیکی ( شبکه ای ) روند تصمیم گیری سرمایه گذاران را تحت تاثیر قرار می دهد(همان منبع ،ص2)5 . XBRL می تواند برای انتقال اطلاعات درون سازمانی یا شبکه ای توافقی و مشترک از سازمان ها نیز بکار گرفته شود . به طور خلاصه ، XBRL می تواند مبادله اطلاعات را از طریق هر رسانه دیجیتالی در گزارش دهی داخلی و خارجی تسهیل نماید ، زنجیره های تامین اطلاعات بین و درون سازمانی را بهبود بخشد و به طور بالقوه یکپارچگی و هماهنگی های مورد نیاز کسب و کار الکترونیکی را ارتقاء دهد (سهرابی و خانلری،1388،ص80)6.
با توجه به مزایای ذکر شده ، لزوم بکارگیری این فن آوری در سازمانها و شرکتهای ایرانی به خوبی احساس می شود . با این حال اگرچه آگاهی و دانش اولیه در مورد مزایا و اهمیت این فن آوری در کشور بوجود آمده است لیکن شواهد نشان از عدم کفایت آن دارد و لذا همچنان نحوه پیاده سازی و ریسک های اجرایی آن در هاله ای از ابهام قرار دارد . در این پژوهش سعی شده است تا عواملی که بر عدم استفاده شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از این فن آوری تاثیرگذارند شناسایی شوند تا تصمیم گیرندگان و مجریان این طرح در سازمان ها بتوانند این تغییر سازمانی را با دانش بیشتری مدیریت کنند .

فصل اول
کلیات تحقیق

1-1-مقدمه :
در سالهای پایان قرن بیستم و زمانی که بهره برداری و سوء استفاده های غیر قانونی فراوانی که در بازارهای مالی دنیا رخ داد ، منجر شد تا یک عزم بی سابقه و بین المللی بر عملیات حسابداری و شفافیت بیشتر در گزارشات مالی پدید آید . یکی از عواملی که به بحران در گزارشات مالی انجامید ، نا مناسب بودن اطلاعات در فرمتهای کاغذی و یا الکترونیکی مشابه کاغذ بود که فاقد ویژگیهای لازم برای انتقال کارآمد اطلاعات مالی پیچیده به سرمایه گذاران ، قانونگذاران و سایر ذینفعان می باشد .
بازارهای تجاری – اقتصادی و همچنین استفاده کنندگان اطلاعات از این بازارها به مقدمات و شرایطی نیاز دارند تا شفافیت مراحل گزارشگری را افزایش دهند ، زیرا امروزه گزارشگری تجاری – اقتصادی با انبوهی از مشکلات ( مانند نا کارایی ، تجزیه و تحلیل نا مناسب اطلاعات ) در بین ذینفعانی مانند بخش های مختلف سازمان ، سهامداران و بانکها روبرو است . بنابراین دستیابی به یک سامانه گزارشگری تجاری مناسب برای حل مشکلات و نا کارایی ها بسیار مهم است . در حالی که موج تغییرات فناوری اطلاعات و ارتباطات 6 همه عرصه ها را در بر می گیرد ، می توان ادعا کرد حرفه حسابداری بیش از سایر مشاغل از اثرات و منافع این تغییرات در بهبود و اثربخشی گزارشگری مالی بهره مند شده است . توسعه بسترهای مالی همواره دغدغه اساسی جوامع اقتصادی بوده و راهکارهای گوناگون در این مسیر به چالش کشیده شده اند که در این مسیر ، تکنولوژی اطلاعات این توسعه را دچار تحول شگفت انگیزی نموده است . علاوه بر هزینه بالا ، سرعت و دقت پایین ، روش سنتی (دستی) موجب بروز خطاهای انسانی در گزارش های مالی نیز می شود ، به طوری که امروزه روش دستی چه در ورود اطلاعات و چه در بررسی آنها منسوخ شده است . استاندارد سازی نرم افزاری بسترهای مالی و به ویژه بازار سرمایه ، موجب بالا بردن کیفیت بازار با امکان نظارت دقیق ، سریع و فراگیر بر بازار اولیه و ثانویه ، تسهیل پیاده سازی بورس الکترونیک و اطلاع رسانی سریع و عادلانه به سهامداران در راستای حمایت از حقوق سهامداران گردیده است (شفاعی و کاظمی، 1388،ص2)2.
اینترنت یک ابزار افشاء اطلاعات خاص است که اشکال انعطاف پذیر از افشاء را ارائه می دهد . بسیاری از شرکتها هم بصورت اختیاری اطلاعات خود را روی وب سایت خود قرار می دهند (کلتون و یانگ ، 2008 ،ص2)7.
با وجود مزایای گفته شده برای ارائه اطلاعات در اینترنت ، اطلاعاتی که معمولاً با فرمت HTML8 و PDF9 در اینترنت قرار می گیرند دارای مشکلاتی برای استفاده هستند از جمله اینکه این اطلاعات برای بکارگیری با نرم افزارهای تحلیلی و کاربرگها چندان مناسب نیستند . اینجاست که نیازمند یک راه حل برای حل این مشکل هستیم . XBRL10 راه حلی برای این مشکل است ، XBRL عبارتست از یکی از توسعه های زبان XML11 در زمینه گزارشگری مالی ، که از استانداردهای پذیرفته شده استفاده می کند . XBRL با عنوان بندی اطلاعات با استفاده از عناوینی که قابل شناسایی برای کامپیوتر هستند امکان انجام بسیاری از امور به صورت خودکار را ایجاد می نماید . در یک دید وسیع داده های XBRL از جمله داده های الکترونیکی هستند . تحقیقات قبلی نشان داده اند که تغییرات شفافیت افشای مالی الکترونیکی (شبکه ای ) روند تصمیم گیری سرمایه گذاران را تحت تاثیر قرار می دهد (همان منبع،ص4)6.
در این فصل به تبیین کلیات تحقیق شامل بیان مسئله ، تاریخچه مطالعاتی ، اهمیت پژوهش ، اهداف تحقیق ، مدل مفهومی تحقیق ، متغیرهای پژوهش ، فرضیات پژوهش و تعریف واژه ها پرداخته خواهد شد .

2-1- بیان مسئله
سیستم گزارشگری XBRL به عنوان یک انقلاب در گزارشگری مالی تلقی شده که باعث کاهش هزینه تولید و دسترسی به اطلاعات جهت تولیدکنندگان و استفاده کنندگان از اطلاعات صورت های مالی می شود. از مزایای دیگر این سیستم گزارشگری می توان به افزایش ویژگی کیفی مربوط بودن اطلاعات7 ، کاهش میزان خطا در اطلاعات و دسترسی سریعتر و ارزانتر به اطلاعات اشاره نمود.

نظر به اهمیت و فواید قابل توجه این سیستم گزارشگری است که رئیس کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا12 از آن بعنوان "گزارشگری (داده های) تعاملی" یاد کرده و آنرا به عنوان آینده گزارشگری مالی معرفی می نماید. نظر به اهمیت و مزایای این نوع گزارشگری، کشورهای متعددی در دنیا استفاده از XBRL را شروع نموده اند ( کشورهای چین، اسپانیا، بلژیک، هلند، هند، ژاپن، انگلستان و آمریکا). علاوه بر این سایر کشورها با تشکیل کارگروه های مربوطه، در حال پیاده سازی و تهیه زیرساخت های بکارگیری آن هستند (استرالیا، فرانسه، سوئد، فنلاند، امارات عربی). روند رو به رشد بکارگیری و استفاده از XBRL در دنیا نشانگر اینست که این روش به عنوان آینده در گزارشگری مالی محسوب شده و چه بسا موجب کنار گذاشتن روش های موجود برای گزارشگری مالی گردد. از سوی دیگر، سیاست های دولت ایران مبنی بر توسعه بازار سرمایه از طریق اجرای اصل 44 قانون اساسی و تلاش در جهت جذب سرمایه های خارجی در بازار سرمایه کشور، نیازمند یک بازار کارا با سیستم های اطلاع رسانی سریع، دقیق و قابل اتکاست. سیستم گزارشگری XBRLبه عنوان ابزار کارای تهیه، تبادل و تحلیل اطلاعات مالی در بازارهای مهم سرمایه دنیا به شکل اجباری و یا اختیاری مورد استفاده قرار می گیرد. این سیستم گزارشگری می تواند به تحقق سیاست های دولت در امر تعامل با بازارهای سرمایه دنیا و جذب سرمایه گذاران خارجی ممکن نماید(سایت سرمایه گذاری غدیر)13.
با توجه به اینکه هم اکنون شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اطلاعات خود را به صورتPDF 14 در اختیار سهامداران قرار می دهند و در صورتی که یک سهام دار اطلاعات مالی سال های پیش را نیاز داشته باشد باید به طور جداگانه اقدام به باز کردن اطلاعیه ها کند درحالیکه XBRL این امکان را فراهم می کند که اطلاعات به صورت یکجا در اختیار سهام داران قرار بگیرد که از مزایای اثبات شده XBRL به شمار می رود و لذا چه بسا در آینده ای نزدیک شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نیز ملزم به استفاده از این زبان گزارشگری جهت ارائه اطلاعات خود گردند15 .
بنا بر آنچه در بالا گفته شد محقق لازم دانست تا پژوهشی را درباره علل امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیراز دیدگاه صاحبنظران حرفه ای ارائه دهد تا هم به بررسی فرضیه های خود پرداخته و هم به ارائه اطلاعات و پیشنهادات حرفه ای راجع به این زبان گزارشگری به جامعه حسابداری ، حسابرسی و علمی کشور بپردازد .
3-1-تاریخچه مطالعاتی
زبان گزارشگری توسعه پذیر برای اولین بار در آوریل سال 1998 توسط چارلز هافمن مطرح گردید . وی در شرکت ویل و گریگوری16 ، 17XML را برای گزارشگری الکترونیکی اطلاعات مالی ( با ایجاد نمونه های صورتهای مالی و برنامه های حسابرسی با استفاده از XML ) مورد استفاده قرار داد. او در همان سال رئیس شرکت های تک تسک فورس 18را در جریان قابلیت استفاده از XML در گزارشگری مالی قرار داد و سرانجام در 31 دسامبر 98 مدل ایجاد شده توسط او و مارک ژِوِت کامل گردید . در 15 ژانویه 1999 هافمن به همراه وِین هاردینگ این نمونه را به هیات مدیره AICPA19 ارائه کرده و آنها را متقاعد کرد که XML در حرفه حسابداری حائز اهمیت می باشد . AICPA نیز خواستار طرح توجیهی برای گزارشات مالی مبتنی بر XML شد که این پروژه XFRML نام گرفت . در آگوست 1999 ، دوازده شرکت به کمیته پشتیبانی از این طرح پیوستند . سرانجام اولین نشست کمیته پشتیبانی 20XFRML در تاریخ 14 اکتبر 1999 صورت گرفت و در 6 آوریل 2000 نام سازمان از XFRML به XBRL تغییر کرد (شفاعی و کاظمی ، 1388،ص25)6.
در سال 2000 انجمن حسابداران آمریکا پیشنهاد کرد کمیته ای جهت نظارت بر بکارگیری استاندارد گزارشگری در شرکتها تشکیل گردد ، بر این اساس اطلاعات برخی از شرکتها بصورت نمونه در قالب XBRL تهیه شد تا قابلیت های آن مشخص شود . از دسامبر سال 2001 که زبان XBRL بصورت یک راهکار تازه پیشنهادی مطرح شد ، عملاً در امر گزارشگری مالی شرکتها مورد استفاده قرار گرفته است . پس از پذیرش اولیه XBRL ، تلاش زیادی برای ایجاد رده بندی های عمومی تری از اطلاعات مالی برای استفاده در محیط این ربان انجام شد تا اینکه در آوریل سال 2002 نخستین متن پیشنهادی برای استاندارد بین المللی حسابداری انتشار یافت . در دسامبر 2002 در بورس نیویورک 7 تصویب شد که از این زبان استاندارد برای انتشار اطلاعات معاملات و همچنین برای دریافت گزارشات شرکتها استفاده شود و انطباق با آن از سال 2005 الزامی شود . استفاده از این استاندارد در بورس نزدک8 نیز از سال 2004 بصورت رسمی آغاز گردید.

در سند استراتژی توسعه بازار سرمایه آمریکا 21 برای سالهای 2004 تا 2009 استفاده از داده های استاندارد ( برچسب زده یا نشان گذاری شده ) 22 مانند XBRL به عنوان یکی از بندهای اساسی در نظر گرفته شده است . در اکتبر سال 2004 کمیته بورس های اروپایی 23 تصویب کرد که از سال 2005 استفاده از فرمت استاندارد در انتشار گزارشات شرکتها اجباری شود . در این راستا بودجه ای در کنسرسیوم اروپا برای بسترسازی و بکارگیری استاندارد نظام مالی با هدف برقراری امکان نظارت دقیق تر بر شرکتها تصویب شد . استفاده از XBRL برای گزارشگری قانونی بانکها در آمریکا ، موفقیت بزرگی را به همراه داشته است ، بطوری که در گزارش شورای آزمون موسسات مالی فدرال 24 در خصوص مزایای XBRL به مزایای راه حلهای مبتنی بر XBRL توجه ویژه ای صورت گرفته است ( از جمله افزایش 66 تا 95 درصدی در شفافیت داده ها ، افزایش 70 تا 100 درصدی در دقت داده ها ، کاهش زمان از هفته به ساعت در بهنگام بودن و افزایش 15 درصدی در بهره وری تحلیلگران) . در این راستا و بر اساس نظر مقامات بانکداری آمریکا و نیز با توجه به موفقیتهای کسب شده در اجرای آزمایشی XBRL در سال 2005 ، مقرر شده است گزارشگیری مالی بانکها از سال 2006 بر این اساس صورت پذیرد و به همین نحو نیز کمیسیون بورس اوراق بهادار سایر شرکتها را تشویق به پذیرش آن کرده و امیدوار است تاکید شرکتهای مشابه و نیاز سرمایه گذاران، موجب استفاده سراسری از این زبان گردد .
در کشور چین بیش از 800 شرکت گزارشهای مربوط به نیمه دوم سال 2005 خود را با استفاده از سرفصل حسابهای XBRL ( که توسط بورس اوراق بهادار شانگهای طراحی و ایجاد شده ) تنظیم کرده اند . نهاد بین المللی XBRL25 ضمن به رسمیت شناختن سرفصل حسابهای مورد استفاده جهت گزارشگری شرکتهای در چین ، تایید می کند که این طبقه بندی بر پایه استاندارد های XBRL بوده و زمینه ساز پیشرفت سریع چین در استفاده از این زبان می باشد .
امارات متحده عربی به عنوان اولین کشور در خاورمیانه ، حوزه حقوقی موقتی را برای XBRL تحت سرپرستی بورس اوراق بهادار ابوظبی 26 ایجاد کرده است که انتظار می رود این حوزه حقوقی جدید ، طبقه بندی XBRL را برای پشتیبانی از گزارشگیری مالی توسط XBRL و تحت استاندارد بین المللی حسابداری در شرکتهای امارات متحده عربی بکار بندد .
بر اساس گزارش های دوره ای انجمن بین المللی مدیران مالی 27 ، استفاده از XBRL را از رتبه نهم در سال 2006 به رتبه سوم در سال 2007 ارتقاء یافته و با افزایش کاربرد داوطلبانه توسط شرکتهای مختلف ، گسترش این زبان شتاب بیشتری را تجربه کرده است . در واقع دنیای مجازی این استاندارد جدید که در سال 2008 حدود 60 هزار شرکت به آن پیوسته اند ، اهمیت توسعه این استاندارد را در کشورها نشان می دهد (همان منبع ، ص27 )2.

4-1 اهمیت پژوهش
اهمیت موضوع از جوانب مختلفی قابل بررسی است . یکی الزاماتی است که رشد و گسترش فناوری اطلاعات باعث آن شده است . مثلاً با گسترش فناوری اطلاعات نحوء ثبت ، پردازش و گزارشگری مالی بطور اساسی تغییر کرده و پیرو آن حوزه حسابرسی نیز تغییر یافته است . و دیگر آنکه زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر، شرکتها و سایر ارائه دهندگان داده های مالی و گزارشات تجاری را قادر به خودکار کردن فعالیتهای جمع آوری اطلاعات در زبان XBRL و تهیه انواع مختلف گزارشها با استفاده از زیر مجموعه های گوناگون اطلاعات که مستلزم حداقل تلاش می باشد ، می نماید . برای مثال قسمت تامین مالی شرکت گزارشات داخلی مدیریت و صورتهای مالی ، مدارک مورد نیاز مالیات و قوانین و گزارشات مانده حسابها برای اعتبار دهندگان را سریعتر و قابل اتکاتر تهیه می نماید . بجز انتقال اتوماتیک داده ها ، حذف فعالیتهای زمانبر و خطاپذیر ، امکان بررسی صحت اطلاعات توسط نرم افزار فراهم می شود . واضح است که اهمیت دیگر این پژوهش در آنست که بدانیم XBRL بعنوان یکی از دستاوردهای فناوری اطلاعاتی نقش بسیار حساسی در ارائه سریعتر و قابل اتکاتر اطلاعات برای شرکتها و یا دیگر ازائه دهندگان دارد . و همانطور که در بالا گفته شد XBRL با خودکار سازی فرایندهای ورود ، پردازش و توزیع اطلاعات باعث اولاً کاهش بهای تولید اطلاعات و ثانیاً جلوگیری از فعالیتهای پر زحمت و مستعد اشتباه ورود دستی ، ورود مجدد و … می گردد . از طرف دیگر شاهد پذیرش این زبان گزارشگری با رشد فزاینده ای در سطح بین المللی هستیم که با توجه به نزدیکتر شدن ارتباط بین کشورها و مسائلی که تجارت جهانی در پی خواهد داشت لزوم آشنایی با XBRL و حسابرسی آن بیشتر عیان می گردد . به ویژه برای شرکتهای حسابرسی که آیا بدون آشنایی با XBRL و حسابرسی آن3 اصلاً قادر به رقابت و بقاء خواهند بود یا خیر (فریور لیلان ،1386،ص10)4.
با توجه به آنچه گفته شد ، به نظر می رسد آشنایی با XBRL از اهمیت بالایی بویژه در آینده نزدیک ، در کشور ایران برخوردار خواهد بود ، لذا لازم است تا جامعه حسابداری و حسابرسی ایران با این مهم آشنا شوند تا موجب شناسایی عوامل موثر در ایجاد و گسترش آن گردد .

5-1 اهداف تحقیق
این پژوهش به دنبال یافتن دلایلی است که موجب می شود بر خلاف مزایایی که بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذبر دارد ، در کشور ایران چندان مورد توجه نباشد . بدین منظور تلاش می نماید تا به اهداف ذیل دست یابد :
1- شناسایی موانع بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر و ارائه پیشنهادات و راهکارهایی جهت رفع موانع موجود
2- روشن شدن برخی از جوانب نظری موضوع تا بعضی از دلایلی که از دیدگاه نظری سبب عدم استفاده از XBRL میگردد ، شناسایی و مورد بررسی قرار گیرد
3- آشنایی با ساختار و کاربردهای XBRL و تشریح نحوه عملکرد آن
4- بررسی مزایا و معایب XBRL

6-1 مدل مفهومی تحقیق
روابط بین متغیرها

این مدل برگرفته از مدل تروشانی و رائو1 (2007 ) می باشد که با اندک تغییراتی جهت این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است .

7-1 متغیرهای پژوهش
این پژوهش شامل دو نوع متغیر است : متغیر مستقل و متغیر وابسته
متغیر وابسته در این پژوهش عبارت است از :
امتناع شرکتها ی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر
متغیرهای مستقل این پژوهش عبارتند از :
الف – عدم اطلاعات فنی و آگاهی لازم از وجود زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر
ب – مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیردر کشور ایران
ج – عدم صرفه اقتصادی در بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر
د – عدم نیاز به استفاده از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر

8-1 فرضیات پژوهش
در این تحقیق به منظور یافتن دلایل عدم بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL توسط شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران ، فرضیه هایی به شرح زیر تدوین شده است:
فرضیه 1 : عدم اطلاعات فنی و آگاهی لازم از وجود زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در امتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر است .
فرضیه 2 : مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در کشور ایران در امتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر است .
فرضیه 3 : عدم صرفه اقتصادی در امتناع شرکتها از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر موثر است.
فرضیه 4: عدم نیاز به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL در امتناع شرکتها از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر موثر است .

9-1 تعریف واژه ها
زبان نشانه گذاری تحت وب28 :
زبان نشانه گذاری تحت وب زبانی است برای تنظیم صفحاتی که می توانند انواع اطلاعات متنوع وب را نمایش دهند و همچنین برای ایجاد اسناد و ایجاد ارتباط میان آنها مورد استفاده قرار می گیرد . تصاویر رنگی که بر روی وب مشاهده می کنید ، فرمهایی که پر می کنید . نوارهایی که در هر عبور بر روی صفحات نقش بسته اند ، در نتیجه وجود زبان نشانه گذاری تحت وب می باشند . شرکتهای نرم افزاری متعددی اقدام به ساخت و فروش برنامه های نرم افزاری خوانندن و نوشتن زبان نشانه گذاری تحت وب خاص خود را کرده اند اما هیچ یک از آنها مالک HTML نیستند . HTML استاندارد بین المللی است که توسط فرآیند سیاسی پیچیده ای نگهداری و به روز می شود ( احمدی فصیح ، 1381، ص42)2.

نشانه3 :
نشانه ها را می توانیم یک واژه ( عنوان ) یا یک گروه واژه کلیدی بدانیم که همانند یک کانال ارتباطی عمل کرده و کاربر را به اطلاعات مرتبط راهنمایی می نماید . از نشانه برای علامتگذاری عناصری چون متن و تیتر ( عنوان ) استفاده می شود تا برای مرورگرهای وب 4 مشخص شود که این عناصر را چگونه به کاربر نشان داده و به درخواستی مانند فعال کردن یک ارتباط 5 از طریق فشردن یک کلید یا دکمه ماوس چگونه پاسخ دهند .
نشانه لزوماً یک واژه تنها نبوده و ممکن است چند وازه یا یک جمله بصورت یک نشانه در نظر گرفته شوند . بطور مثال " حقوق صاحبان سهام " می تواند یک نشانه باشد که با کلیک کردن بر این نشانه ها در XBRL گزینه های مرتبط با آن ظاهر می شود. نشانه ها با توجه به رفتار کاربران ایجاد می شوند و هر کاربر می تواند برای موضوعی که می خواند نشانه تعریف کند تا علاوه بر خود ، به دیگران در جستجوی اطلاعات کمک کند . برای مثال <Asset>1000</Asset> کلمه های (دارایی) Asset به همراه علائم < و > یک نشانه ( عنوان ) نامیده می شود باید توجه داشت که عناوین آغازین دارای علامت <…> و عناوین پایانی دارای علامت <…/> هستند (شفاعی و کاظمی ، 1388،ص39)6.

زبان نشانه گذاری توسعه پذیر:
XML 29 یا همان زبان نشانه گذازی توسعه پذیر ، توسط 30W3C برای تعریف و انتقال داده به شکلی که امکان ایجاد ( اضافه کردن ) عناوین مورد نیاز وجود داشته باشد ، توسعه یافت . ( بر خلاف 31HTML که در آن عناوین از قبل تعریف شده اند ) ( سایت آی اِی اِس بی )32 .
زبان توسعه پذیر:
زبان توسعه پذیر به این معناست که بعد از طراحی ، در تاریخ های بعدی به سهولت می توان ترکیب هایی جدید را به آن افزود . همچنان که انتظار می رود لازم است قواعد یا خصوصیات این زبان به گونه ای مدیریت شود که در طراحی آن سازگاری و یکنواختی منظور شود( سعیدی و دیگران ، 1385 ،ص132)5.
زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر6 :
زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر عبارتست از یک زبان برای مبادله الکترونیکی داده های مالی تجاری که در حال ایجاد یک انقلاب در گزارشگری مالی در سراسر جهان می باشد . این زبان مبتنی بر زبان نشانه گذاری توسعه پذیر XML می باشد (سایت ایکس بی آر اِل)7 .
زبان گزارشگری توسعه پذیر یک چارچوب مبتنی بر زبان نشانه گذاری XML است که بطور آزادانه امکان تبادل اتوماتیک و ارائه قابل اطمینان اطلاعات مالی در سراسر جهان و برای کاربرد های متفاوتی را فراهم و تسهیل می کند . این زبان گزارشگری تجاری جدید این توانایی را در اختیار شرکتها و اشخاص می گذارد تا به یک شیوه کاملاً انعطاف پذیر و بسیار سریع ، اطلاعات مالی را مورد استفاده ، تحلیل و ارائه قرار دهد (ماهوترا و گریت ، 2004 ،ص73 )8.
زبان گزارشگری اطمینان بخشی توسعه پذیر9 :
زبان گزارشگری اطمینان بخشی توسعه پذیر یک توسعه از XML است و جهت بسط XBRL به منظور مشارکت در قابلیت اتکاء اطلاعات تهیه شده در محیط XBRL طراحی شده است . یک سند XARL شامل عناوین ویژه ای است که بیانگر نوع حسابرسی ، تاریخ حسابرسی ، امضاء دیجیتالی حسابرسان ، قابلیت اتکاء سیستم و … می باشد .
زبان XARL قصد ندارد تا استاندارد جدید حسابرسی وضع کند بلکه با ایجاد یک زبان دیجیتالی در پی بهبود ارزش XBRL در ارتباط با حسابرسی مبتنی بر استانداردهای موجود می باشد( بوریتز و نو، 2003 ،ص4)33 .

رده شناسی34 :
رده شناسی فرآیند دسته بندی مجموعه ای از داده ها می باشد . در یک حالت بهینه با استفاده از رده شناسی می توان تعدادی فایل و سند را به یک منبع اطلاعاتی تبدیل کرد به طوری که توسط کاربر قابل مرور ، جستجو و پیمایش باشد . رده شناسی را می توان با ساختار پوشه ها35 مقایسه کرد . با این تفاوت که دسته بندی داده ها دارای قوانین و قواعد خاص و منظمی می باشد . این ساختار که در اغلب موارد شامل تعداد زیادی ارتباط36 می باشد که باعث دسترسی سریعتر و راحت تر کاربر به اطلاعات خواهد شد (شفاعی و کاظمی ،1388،ص41 )5.
سند نمونه6 :
پس از تهیه یک رده شناسی ، داده ها در آن قرار گرفته و پردازش می شوند که نتایج حاصل از این پردازش سند نمونه نام دارد که شامل رشته ای از داده های نشانه گذاری شده است . سند نمونه یکی از روشهای بیان ساختار اطلاعاتی یک فایل است . کاربر می تواند با استفاده از سند نمونه داده ها ، قالب و مجموعه نشانه های لازم برای تعیین ساختار اطلاعات را بطور دلخواه تعریف کند . سند نمونه می بایست حداقل با یک واژه نامه در ارتباط باشد تا مفاهیم و مراجع و آنرا تعریف نماید (شفاعی و کاظمی، 1388،ص41 )7.
پایگاه داده8:
پایگاه در اصل مجموعه ای از اطلاعات به هم مرتبط است که با یک روش سیستماتیک می تواند به پرسش های کاربر پاسخ دهد . در XBRL وقتی اطلاعات تجاری وارد برنامه شود هر یک از این اطلاعات در رده شناسی با نشانه های مربوط به برنامه علامت گذاری می شوند . بعنوان مثال : در یک شرکت فرضی ، دارایی های غیر جاری در اسفند 1387 برابر 110.000.000 واحد پولی است. در XBRL این اطلاعات بصورت زیر تعریف می شود(شفاعی و کاظمی ،1388،ص40 )9.
رده شناسی :
Item type = non current assets (دارایی غیر جاری)
<Period> <end data >1387-12-30</end data> </Period> <non current assets> 110000000</non current assets>
پس از اینکه اطلاعات بصورت رده شناسی در XBRL تعریف شدند ، نتایج حاصله در سند نمونه ذخیره می شوند . بر خلاف گمان بسیاری از کاربران برای اینکه بتوان قسمتی از اطلاعات را استفاده کرد نیازی نیست تا همه اطلاعات پایگاه داده توسط XBRL بررسی شوند و فقط اطلاعات مورد نظر کاربر در XBRL باز می شود . در واقع سطح نیاز اطلاعاتی کاربر ، تعیین کننده سطح اطلاعاتی است که باید باز شود (شفاعی و کاظمی ،1388،ص40 )1.

واژه نامه 2 :
واژه نامه XBRL سیستمی برای توصیف و طبقه بندی محتوای صورتهای مالی و سایر انواع گزارشهای مالی است . هر واژه نامه در بر گیرنده تمام سرفصل های مندرج در صورتهای مالی ، روابط ریاضی و مفهومی مابین آنها به همراه عنوان های مربوط به آنهاست . به این ترتیب واژه نامه های متعددی می تواند برای صورتهای مالی صنایع مختلف وجود داشته باشد . مراجه معتبر حسابداری تا کنون واژه نامه های متعددی سازگار با استانداردهای گزارشگری مالی منتشر کرده اند که زمینه را برای استفاده از واژه نامه های استاندارد فراهم میکند . برخی از واژه های متداول عبارتند از : درآمد3، هزینه4 ، نتیجه5 ، تبلیغات6 ، بازاریابی و فروش7 ، سود8 ، بهره خالص9 و … (شفاعی و کاظمی ،1388،ص42)10 .

فرا داده 37
فراداده عبارت است از داده راجع به مِتا داده38 از ترکیب دو کلمه یونانی مِتا و کلمه یونانی دیتا39 ایجاد شده که هر دو به معنای داده می باشند . در XBRL می توان آنرا بدین شکل توصیف نمود : یک سری اطلاعات قابل فهم برای کامپیوتر راجع به مفاهیم تجاری به عنوان مثال اصطلاح حسابداری "دارایی " برای افرادی که با گزارشگری مالی آشنا هستند معانی زیادی دارد در حالیکه هیچ مفهومی برای یک کامپیوتر ندارد تا زمانیکه به آن گفته شود که چگونه آنرا تفسیر نماید (فریور لیلان ،1386 ، ص15)4.

شِما5 :
شِمای XBRL به همراه پایگاه ارتباط XBRL با یکدیگر واژه نامه XBRL را تعریف می نمایند . هدف شِما عبارتست از تعریف اجزاء ( مفاهیم ) واژه نامه و دادن یک نام به هر مفهوم و توصیف ویژگیهای آن (فریور لیلان ، 1386،ص15)6.

پایگاه ارتباط7
پایگاه ارتباط XBRL به همراه شِمای XBRL با یکدیگر واژه نامه XBRL را تعریف می کنند . واژه نامه ها تنها با اجزاء هسته ای ( مفاهیم ) تعریف شده در یک شِـمای واژه نامه کارایی ندارند . هدف پایگاه ارتباط XBRL عبارتست از ترکیب عناوین و منابع با مفاهیم و مشخص کردن روابط بین آنها (فریور لیلان ، 1386،ص16)8 .

فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق

1-2- مقدمه:
در آینده ارائه گزارشهای مالی بصورت دیجیتالی در خواهد آمد . این سوال که کدام زبان مبادله اطلاعات استاندارد می باشد ، هنوز بدون جواب است . در حال حاضر ، بیشتر ارائه اطلاعات مالی دیجیتالی به زبان نشانه گذاری فرامتن HTML می باشد که روش ارائه اطلاعات را کنترل می کند . اما عدم شناسایی محتوا سودمندی اینگونه اطلاعات را کاهش می دهد . شکل زبا نشانه گذاری فرامتن HTML بسادگی اجازه جستجو ، تحلیل و یا پردازش اطلاعات را نمی دهد . پیشرفتهای بشر بویژه آن بخشی که مربوط به اینترنت می باشد تا حد زیادی گزارشگری مالی را تحت تاثیر قرار داده است . اولین مرحله استفاده از اینترنت در گزارشگری مالی که اصطلاحاً گزارشگری مالی الکترونیکی نامیده می شود ، استفاده از اینترنت برای ارائه اطلاعات ( صورتهای مالی) شرکتها بود . در این مرحله از زبانهای HTML یا PDF استفاده می شد که اطلاعات مالی شرکت را همانند یک عکس در اختیار استفاده کننده قرار می داد . با استفاده از اینترنت در این مرحله سرعت و میزان دسترسی استفاده کنندگان اطلاعات مالی به این اطلاعات افزایش چشمگیری داشت . اما این نوع گزارشگری الکترونیکی امکان تجزیه و تحلیل و داد و ستد هوشمند اطلاعات را نمی داد . گام دوم در این زمینه استفاده از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر ( XBRL) بود . در این زبان به هر جزء از اطلاعات مالی یک عنوان XBRL داده می شود که این عناوین دارای فراداده ای هستند که برای کامپیوتر قابل فهم است . بنابراین اطلاعات عنوان بندی شده XBRL امکان داد و ستد هوشمند اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنرا می دهد . توجه به این نکته ضروری است که XBRL نه استاندارد حسابداری جدیدی است و نه به دنبال وضع استاندارد و حسابداری جدیدی است . بلکه XBRL یک استاندارد برای داد و ستد داده های مالی است که مبتنی بر زبان نشانه گذاری توسعه پذیر XML می باشد . گرچه XBRL مزایای زیادی در کاهش بهای تولید اطلاعات ، افزایش سرعت ، کاهش فعالیتهای پر هزینه ، وقت گیر و مستعد اشتباه ورود مجدد ، حذف و اضافه کردن اطلاعات دارد ، ولی قابلیت اتکاء اطلاعات عنوان بندی شده XBRL در درون یک سند تضمین نشده ، بنابراین نیازمند به مکانیسمی جهت اطمینان بخشی (حسابرسی) XBRL هستیم که آن هم عبارت است از زبان اطمینان بخشی XARL40 .
تحقیقات قبلی نشان داده اند که تغییرات شفافیت افشای مالی الکترونیکی ( شبکه ای ) روند تصمیم گیری سرمایه گذاران را تحت تاثیر قرار می دهد . همانطور که حسابداری از پردازش الکترونیکی داده ها41 برای ایجاد ، محاسبه ، نگهداری و طبقه بندی داده های مربوط به رویدادهای مالی استفاده کرده است همزمان واحدهای تجاری نیز از پردازش الکترونیکی داده ها و یا دیگر سیستمهای اتوماسیون استفاده کرده اند . اطلاعاتی که در فرمت الکترونیکی ایجاد می شوند از دو طریق تاثیر بزرگی بر حسابرسی گذاشته اند : اولی مربوط به تغییر در موضوع حسابرسی است ، مثل اینکه بسیاری از فعالیت های دستی با پروسه های اتوماتیک جایگزین شده اند و دوم فشاری که حهت ارائه خدمات بیشتر بر حرفه حسابرسی وارد می آید . با توجه به ارائه به موقع اطلاعات توسط برخی از شرکتها از حسابرسی انتظار می رود تا خود را با این تغییرات هماهنگ ساخته و روشهای حسابرسی را بشکل حسابرسی مستمر (ضمنی) بکار گیرد و یک نقش مثبت در جهت بنا نهادن یک بازرسی رو به جلو بجای بازرسی رو به عقب در اطمینان بخشی به اطلاعات داشته باشند . با توجه به تهدیدات موجود و امکان اشتباه در ایجاد و ارائه اطلاعات با فرمت XBRL و با توجه به سخن رفته در بالا نیازمند یک سیستم اطمینان بخشی ( حسابرسی ) برای XBRL هستیم که توسط آقایان بوریتز و نو در سال 2003 با عنوان زبان اطمینان بخشی توسعه پذیر3 ایجاد گردید (فریورلیلان ، 1386،ص20 )4.
در این فصل ضمن توضیح مبانی نظری تحقیق به تشریح پیشینه تحقیق در داخل و خارج ایران پرداخته خواهد شد .

2-2 معرفی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL
1-2-2 تعریف زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL
هدف عمده گزارشگری مالی تهیه اطلاعات مفید برای استفاده کنندگان در راستای اتکاء به آن اطلاعات در هنگام تصمیم گیری می باشد . با ارائه اطلاعات مالی در اینترنت ، اکسترانت و وب سایت شرکت ، واحدهای تجاری می توانند استفاده کنندگان را در دسترسی آسانتر و به موقع تر اطلاعات مورد نیاز یاری دهند.
با اینحال بدلیل اینکه یک شکل عمومی و پذیرفته شده برای گزارشگری مالی وجود ندارد ، ایجاد شکل گزارشگری متناسب با نیازهای استفاده کنندگان متفاوت و مبادله داده ها در کاربری های مختلف مشکل می باشد . بنابراین استفاده کنندگان بدنبال کار با داده های ارسال شده در وب سایتها هستند و لیکن این امر به تنهایی راه به جایی نمی برد . زیرا در وضعیتهای معمول باز هم لازم است استفاده کنندگان پس از مشاهده اطلاعات یا حداکثر انتقال آنها بر روی محمل های اطلاعاتی دیگر باز با استفاده از همان روشهای قدیمی تر ورود مجدد اطلاعات به سیستم های کاربردی و تحلیلی مورد نظر خود و یا حسب مورد استفاده از برش و الحاق و الصاق اطلاعات رسیده را به نحو مورد نظر سازماندهی نمایند . و واضح است که چقدر وقت و انرژی برای این کارها لازم است (شفاعی و کاظمی،1388،ص14-11)1.
زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL جهت کمک به بیان موضوعات فوق بوسیله ایجاد مجموعه ای از عناوین شناخته شده زبان نشانه گذاری قابل توسعه XML برای مرورگران وب یا دیگر کاربردها مثل کاربرگها و نرم افزارهای پایگاه داده ایجاد شده است . با استفاده از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL به همه داده های صورتهای مالی جهت شناسایی آنها مثل دارایی ، دارایی جاری ، بدهی ، سرمایه ، سود و دیگر موارد عناوین لازم الصاق می شود . بنابراین استفاده کنندگان اطلاعات می توانند از یک مرورگر وب در مشاهده وب سایت شرکتها کمک بگیرند و داده ها را تحت عناوین مورد نظر پیدا نمایند ( مثل وجه نقد و معادل وجه نقد ) و داده ها را انتخاب و آنها را با عملیات تحلیلی ، تحلیل نمایند . (همان منبع ،ص14-11)2.
زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر به زبان گزارشگری مالی اتلاق می شود که نسخه مالی زبان نشانه گذاری قابل توسعه XML برای گزارشگری مالی می باشد و بوسیله یک کنسرسیوم بزرگی از صنایع که بدنبال ایجاد شیوه ای یکنواخت در گزارشگری اطلاعات و وقایع مالی بودند بوجود آمد ( رُمنی و اِستین بارت ، 2007،ص531-530)3.
زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL سرمایه گذاران و حرفه مالی را قادر به جستجو و انتخاب داده ها از صورتهای مالی در سیستم های کاربردی متعلق به خود آنها می نماید و یکی از مراحل کلیدی تحلیل صورتهای مالی را تسهیل میکند . زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر،زبان تعریف داده هاست که مبادله قابل فهم و منحصر بفرد اطلاعات مالی را امکانپذیر می سازد . زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL مبتنی بر XML است و اجازه مبادله خودکار و انتخاب قابل اتکا اطلاعات مالی را در همه اشکال نرم افزاری و فناوری در اینترنت می دهد .
XBRL به سازمانها اجازه می دهد که از راه عنوان بندی به اطلاعات ساختار بدهند . برای مثال هنگامیکه یک بخش از داده بعنوان درآمد عنوان بندی می شود ، زبان گزارشگری توسعه پذیر این امکان را ایجاد می کند که عملیاتی را از یک تعریف دقیق از درآمد پیروی می کند و می تواند به همان صورت از آن استفاده کند ، درک کنند . کامل بودن ( یکپارچگی ) اطلاعات با استانداردهایی که بطور گسترده ای مورد استفاده می باشند به یقین می رسد . بعلاوه زبان گزارشگری توسعه پذیر اطلاعات زمینه ای گسترده ای در مورد محتوای داده های خاص در اسناد مالی ایجاد می کند . برای مثال هنگامی که جمع اقلام پولی42 در گزارشی مشخص باشد ، عناوین زبان گزارشگری توسعه پذیر شاید مشخص کنند که آیا داده (وجه نقد ) یا ( حسابهای دریافتنی ) می باشد . عناوین زبان گزارشگری توسعه پذیر همچنین نشان دهنده چارچوب زمانی برای اطلاعات خاص مثل فروش از اول سال تا کنون می باشد (بوریتز و نو ، 2003 ،ص11)43.
با زبان گزارشگری توسعه پذیر یک سازمان یا یک نرم افزار خاص دیگر می تواند بسادگی اشکال مختلف محصول و گزارشات مبتنی بر یک مجموعه واحد از داده ایجاد کند . ایده اولیه ای که منجر به تدوین زبان گزارشگری توسعه پذیرXBRL شد بسیار ساده بود. بر خلاف صفحات استاندارد اینترنتی یا متون چاپی که در آن اطلاعات مالی به شکل متن یکپارچه ارائه می شود ، در این زبان به هر یک از داده ها یک عنوان شناسایی قابل ردیابی بوسیله کامپیوتر داده می شود . برای مثال سود ویژه شرکت در این زبان عنوان خاص خود را دارد . با استفاده از زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRL پردازش خودکار اطلاعات تجاری توسط نرم افزار کامپیوتر میسر شده و از فرآیند پر هزینه و پر مشقت ثبت دستی و مقایسه مجدد این اقلام اجتناب می گردد (فریور لیلان ،1386،ص28)3.
کامپیوتر ، داده ها و اطلاعات ارائه شده به این زبان را هشیارانه شناسایی می کند به عبارتی کامپیوتر می تواند اطلاعات یک متن زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRL را بخواند ، برگزیند ، تحلیل کند ، ذخیره نماید و آنرا با سایر کامپیوترها مبادله کند و بطور خودکار به شکلهای گوناگون به کاربران ارائه نماید . این زبان سرعت پردازش داده های مالی را بطور چشمگیری افزایش داده و امکان اشتباه را با میسر ساختن کنترل خودکار اطلاعات کاهش می دهد .
شرکتها می توانند با استفاده از زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRL در هزینه ها صرفه جویی کرده و با کارایی بیشتری به جمع آوری و گزارشگری اطلاعات مالی بپردازند .

اگر داده های مالی به زبان گزارشگری توسعه پذیر تدوین شده باشد استفاده کنندگان این داده ها شامل سرمایه گذاران ، تحلیلگران ، نهادهای مالی و مراجع قانونی با سرعت و کارایی بیشتری می توانند داده های مورد نظر خود را بیابند ، در اختیار بگیرند و در نهایت به مقایسه و تحلیل آنها بپردازند . زبان گزارشگری توسعه پذیرXBRL می تواند داده های مالی را بر اساس زبانهای مختلف و استانداردهای گوناگون حسابداری پردازش کرده و خود را بسادگی با نیازها و کاربردهای گوناگون منطبق نماید . داده های مالی را می توان با استفاده از ابزار شکلبندی یا نرم افزار مناسب به زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRLبرگرداند . کامپیوتر می تواند اطلاعات درون یک سند XBRL را بصورت اتوماتیک به شکلها و روشهای مختلفی برای استفاده کنندگان آنها آماده کند (مثلاً کامپیوتر می تواند اطلاعاتی را که در فرمت XBRL دریافت کرده بشکل PDF ، HTML ، سند Excel و یا سند Word درآورده و در اختیار استفاده کنندگان آن قراردهد) .
در دید کلان XBRL را بدون توجه به آثار جهانی سازی می توان ابزاری در جهت جهانی سازی دانست . اما در دید خرد باید توجه داشت که XBRL برای شرکتهای کوچک و متوسط کاملاً قابل استفاده است . برای آنکه خواننده بهتر متوجه XBRL شود در این بخش به تشریح XBRL می پردازیم .
* فرمت استاندارد مبتنی بر XML برای گزارشگری مالی ( زبان تعریف داده ) است .
* امکان تجزیه و تحلیل و بدست آوردن اطلاعات تفضیلی ( بیشتر) از داده ها را می دهد (فراداده به ما میدهد)
* قابل توسعه است پس امکان توسعه کاربردها وجود دارد .
* در مالکیت عموم قرار دارد .
* می تواند برای جابجایی یک جز اطلاعات و یا یک پایگاه داده بکار رود .
* امکان سازماندهی اطلاعات با استفاده از عناوین را می دهد .
* هیچ استاندارد جدید حسابداری وضع نکرده و در استاندارد های موجود هم تغییری ایجاد نمی کند .
* یک سرفصل حساب جدید از خود ایجاد نمی کند .
* پروتکل داد و ستد جدیدی نیست ( بلکه یک استاندارد برای شکل دهی اطلاعات پیچیده سازمان یافته مالی مثل صورتحساب سود و زیان است .

2-2-2 فرآیند ارتباطی در XBRL
عملکرد XBRL را می توان به یک سیستم بارکد کالا ( برای صورتهای مالی ) تشبیه کرد که به کاربران اجازه می دهد از برچسبهای متداول ملی یا بین المللی برای مشخص کردن مفاهیم گزارشگری یک شرکت ( بر اساس ویژگی های آن شرکت ) استفاده کرده و بصورت زنده44 و با دقت بالا اطلاعات کد گذاری شده را با نهادهای مالی یا تجاری دیگر تبادل نماید . از آنجا که XBRL بر اساس اصول XML پایه گذاری شده ، این مزیت را داراست که داده ها بصورت خودتشریحی45 باشند . به همین دلیل XBRL فقط بر ارزیابی و تشریح ساختار داده ها برای گزارشگری تمرکز می کند تا بتواند ساختار و مراحل گزارشگری تجاری را به صورت نمودار نشان دهد . از این طریق است که XBRL می تواند با سرعت بالایی داده های تجاری را ارزیابی ، تبدیل ، جستجو ، خلاصه ، تجزیه و تحلیل نموده و گزارش های متنوعی را برای بخش های مختلف سازمان و استفاده کنندگان خارجی تهیه نماید . XBRL پردازش اطلاعات را آسان نموده و اطلاعات تجاری را با سرعت بیشتری در اختیار استفاده کنندگان قرار می دهد ، و با کاهش زمان تهیه اطلاعات این امکان را به تحلیل گران مالی می دهد که وقت بیشتری را به تحلیل اطلاعات اختصاص دهند . همچنین سرعت جستجوی اطلاعات در این زبان بالا بوده و مهمتر اینکه علاوه بر کاهش زمان و هزینه ، شفافیت مراحل تبدیل اطلاعات و گزارشگیری مالی را به میزان چشمگیری بالا می برد . مقایسه تصاویر 1-2 و 2-2 این تغییرات را بخوبی نشان می دهد (شفاعی و کاظمی ،1388،ص35-33 )3.

شکل 1-2 جریان اطلاعات بدون استفاده از XBRL (شفاعی و کاظمی ،1388،ص34 )4

شکل 2-2 جریان اطلاعات با استفاده از XBRL (شفاعی و کاظمی ،1388،ص 35 )1

تصویر ( 3-2 ) زیر فرآیند ارتباطی بخش های مختلف داخلی و خارجی سازمان را بعد از پیاده سازی
XBRL نشان می دهد.

شکل 3-2 فرآیند ارتباطی در XBRL- (همان منبع،ص 35 )2

3-2 مروری بر زبان نشانه گذاری توسعه پذیر46
1-3-2 مراحل تکامل XML :
مراحل تکامل XML را می توان بدین ترتیب عنوان کرد : حرکت از SGML47 به HTML و از HTML به XML . رشد حیرت انگیز شبکه با توانایی که به تهیه کنندگان اطلاعات ، جهت توزیع ارزان و ساده اسناد الکترونیکی به استفاده کنندگان آنها در اینترنت می دهد ، کامل شد . اکثر اسناد روی شبکه با زبان HTML نگهداری و توزیع می شوند ، زبانی ساده که به منظور ایجاد کاربردهای چند رسانه ای و فوق متن در اینترنت ، توسعه یافت . HTML مبتنی بر SGML است که خود یک استاندارد برای تعریف و فرم دهی به اسناد است .

2-3-2 SGML
SGML در سال 1986 ، توسط سازمان بین المللی استانداردسازی 48 به عنوان یک استاندارد برای تعریف و استفاده از ساختار و محتوی اسناد معرفی شد . هدف اولیه SGML آن بود که این زبان را با تمام فرمتها و اشکال مختلف کار کند ، بنابراین SGML به استفاده کنندگان این امکان را می داد تا عناوینی را برای تعریف فرمت اسناد و مبادله اطلاعات بین برنامه های کاربردی و نرم افزارهای مختلف ایجاد نماید . SGML مستقل از سیستم و محیط است و می تواند ساختار یک سند را ذخیره کند ، پس می تواند برای کارهای مختلفی مثل جستجو و داد و ستد اطلاعات مورد استفاده قرار گیرد . ولی به هر حال SGML بسیار پیچیده بود و دارای بسیاری از قابلیت های اجرایی49 است که برای بسیاری از امور اینترنتی مورد نیاز نیست ، علاوه بر این ، نرم افزارهایی که با SGML کار کرده اند آنرا حمایت می کنند نیز بسیار گران هستند . در نتیجه SGML کاربردهای کمی در اینترنت دارد . پیچیدگی SGML منجر به بوجود آمدن HTML شد . HTML زبانی ساده برای آموزش و استفاده است و اولین زبانی است که برای بوجود آوردن صفحات وب مورد استفاده قرار گرفت . بسیاری از زبانها شامل کدها و با عناوینی هستند که این کدها و عناوین به منظور اینکه بیان کنند که اطلاعات چگونه باید در یک صفحه جستجوگر50 نمایش داده شوند ، درون سند قرار می گیرند .

به عنوان مثال علامت <P> برای نشان دادن آغاز پارگراف در یک متن و علامت </P> برای نشان دادن پایان پاراگراف در یک متن است . سادگی و تسهیلات HTML باعث شد تا بسیاری از اهداف در اینترنت برآورده گردد ، با اینحال HTML چند محدودیت اساسی دارد . HTML صرفاً امکان ارائه متن و فیلم51 را می دهد . HTML امکان جستجوی هوشمند و داد و ستد اطلاعات را نمی دهد ، ضمناً HTML با فرمتهای غیر HTML مثل فرمت پایگاه داده و یا کاربرگ بخوبی کار نمی کند . همانطور که تجارت الکترونیکی رشد کرد شاهد استفاده بیشتر از جستجوی هوشمند و ارائه چندگانه اطلاعات (ارائه اطلاعات به شکلهای مختلف) و … بودیم و در نتیجه محدودیتهای HTML هم قابل توجه تر شد. XML در سال 1996 توسط کمیسیون شبکه گسترده جهانی52 برای فائق آمدن بر این محدودیتها ایجاد شد . XML مخفف زبان نشانه گذاری توسعه پذیر است . این زبان قابل توسعه است زیرا توسط مراجع ذیصلاح که برای اهداف پیش بینی نشده ، قصد اضافه کردن عناوینی را به آن داشته باشد ، قابل توسعه و گسترش است . و یک زبان نشانه گذاری است زیرا XML روشی برای ارائه اطلاعات است که قواعد و مزیتهایی را برای داده تعریف به متون و نشانه ها53 پذیرفته است .
XML از طریق تطبیق کارکردهای SGML بجز آنها که کمتر ضروری بودند بوجود آمد . با در نظر گرفتن اینکه عناوین HTML فقط نشان دهنده این هستند که متن چگونه باید در درون یک صفحه جستجوگر ظاهر شود ، عناوین XML نشان دهنده آن هستند که محتوی چیست ( چیزی که نشان میدهد چیست ) XML به منظور توصیف ( تعریف ) اطلاعات و تمرکز بر اینکه اطلاعات بیانگر چه چیزی هستند طراحی شد . بنابراین محتوی ( مفهوم ) در XML بسیار در دسترس تر می باشد (بوریتز و نو ، 2003 ،ص31)54.

3-3-2 XML یک ساختار جدید برای اسناد در وب
امروزه بسیاری از معاملات B2B55 (واحد تجاری با واحد تجاری) ، 56B2C (واحد تجاری با مشتری)، 57P2P (شخص با شخص) ، مستلزم مبادله اطلاعات با اینترنت می باشد .

در حقیقت اجازه داشتن تهیه کنندگان اطلاعات در توزیع آسان و ارزان اسناد الکترونیکی با اینترنت باعث رشد نجومی وب شده است . امروزه بسیاری از اسناد در وب بوسیله زبان نشانه گذاری فرامتن HTML ذخیره و انتقال می یابند. زبان نشانه گذاری فرامتن HTML زبان ساده ای است که جهت عملیات فرامتن و تصویری برای اینترنت ایجاد شده است .
در حالیکه همانطوریکه اسناد در وب گسترده تر و پیچیده تر می شوند ، تهیه کنندگان اطلاعات در بکارگیری زبان نشانه گذاری فرامتن HTML بعلت فقدان قابلیت توسعه ، ساختار و کنترل دادهها با محدودیتهایی مواجه شده اند . این محدودیتها زبان نشانه گذاری فرامتن HTML را در تبدیل شدن به یک شیوه مبادله اطلاعات جهانی باز می دارد . همانطور که در بالا گفته شد زبان نشانه گذاری فرامتن HTML مبتنی بر SGML می باشد و بعلت پیچیدگی و پر هزینه بودن و برای غلبه بر این محدودیتها و بسط فناوری وب XML ایجاد شده است که بوسیله جان بوزاک 58 در سال 1996 تعریف شده است و در سال 1998 بوسیله W3C بعنوان یک استاندارد پذیرفته شد .
در مقایسه با زبان نشانه گذاری فرامتن HTML که جهت ارائه داده ها ایجاد شده است و بر نمایش آنها متمرکز است ، XML زبان نشانه گذاری توسعه پذیر جهت ایجاد ساختار و اعتباردهی محتوای اسناد طراحی شده است . زبان نشانه گذاری توسعه پذیر XML نه فقط محدودیتهای HTML را ندارد بلکه اعلان دقیقتر محتوی و مبادله اثربخش تر و کاراتر اطلاعات و جستجوی معنی دار و نتیجه دار را نیز در بردارد . زبان نشانه گذاری توسعه پذیر XML شامل داده های خود توضیحی با یک سند می باشد . بنابراین ، می تواند برای مبادله اطلاعات تجاری در سطح جهانی با اینترنت مورد استفاده قرار گیرد .

4-3-2 پایه زبان نشانه گذاری توسعه پذیر XML
XML یا زبان نشانه گذاری توسعه پذیر در کل مربوط به ایجاد یک روش جهانی هم برای تکمیل و هم ارائه داده ها می باشد . ابتداد داده ها نشانه گذاری می شوند یا بوسیله عناوین زبان نشانه گذاری توسعه پذیرXML عنوان بندی می شوند ، سپس می توان داده ها را در روشهای مختلفی مورد استفاده قرار داد .

5-3-2 قابلیت ها و محدودیتهای XML
توانایی های XML عبارتند از :
* XML یک زیر مجموعه از SGML بوده و بسیار قوی و انعطاف پذیر است .
* XML از زبان برنامه نویسی و ابزار برنامه نویسی مستقل است که این مسئله امکان کار با اطلاعات مختلف را به آن می دهد .
* XML به صنایع مختلف اجازه می دهد تا زبان نشانه گذاری خاص خود را توسعه دهند که در نتیجه به شکل کاراتر و موثرتری نیازهای آنها را تامین نماید .
* نوشتن ، تفسیر و بکارگیری در XML نسبتاً مخاطب مدار59 است .
* XML را می توان برای انسانها نیز قابل خواندن کرد .
* XML توسط W3C حمایت شده و مالکیت آن به عموم تعلق دارد . این پذیرش عمومی در حوزه مالی می تواند منجر به انتقال بی عیب و نقص اطلاعات بین بانکها ، موسسات مالی و … شود .

محدودیتهای XML
* استانداردهای XML می بایست با تمام طرفهایی که در مبادله اطلاعات درگیر هستند ، مطابقت داشته باشند ( طرفهای داد و ستد اطلاعات از لحاظ تکنولوژیکی خود را با XML تطبیق دهند).
* استانداردهای XML که ایجاد شده اند نیازمند نگهداری و مدیریت مداوم هستند .
* XML می تواند همانند HTML تکه تکه شده و با مشکلات ناسازگاری مواجه شود .
* XML برای شکل دهی قواعد دقیق و کاملی دارد و بنابراین هزینه های ایجاد بالایی دارد .
* XML اضافی را به انتقال اطلاعات اضافه می کند .
* هزینه هایی هم راجع به تبدیل اطلاعات ،آموزش و استفاده از XML وجود دارد که بستگی به میزان پذیرش جهانی XML دارد .
* استفاده از XML سبب ایجاد تغییرات اساسی در روند کاری شرکتها شده و چه بسا باعث مشکلاتی از نوع مقاومت در برابر تغییرات گردد .
* انتظارات زیادی ( غیر واقعی ) از XML ممکن است منجر به سرخوردگی و پس زدن XML توسط گروههای صنعتی گردد ( دِشموخ ، 2006،ص62 )60 .

4-2 مفهوم حوزه61 در XBRL
1-4-2سازمان بین المللی XBRL62
سازمان بین المللی XBRL یک سازمان غیر دولتی غیر انتفاعی بوده که متشکل از حدود 550 سازمان دولتی، موسسه و شرکت های بزرگ از سراسر دنیا می باشد. مقر این سازمان در آمریکا می باشد. این سازمان با هدف معرفی، گسترش و آموزش XBRL در سراسر دنیا و همچنین تدوین واژه نامه63 بین المللی تشکیل گردیده است. در سال 2008 بیش از 23 کشور عضویت این سازمان را دارا می باشند. نکته قابل توجه در مورد اعضاء این سازمان اینست که علاوه بر کشورهای بزرگ صنعتی، کشورهای در حال توسعه نظیر لهستان، آفریقای جنوبی و امارت متحده عربی نیز در این سازمان دارای حوزه ملی می باشند. این سازمان قویاً همه کشورها را به داشتن حوزه ملی تشویق می نماید بدلیل اینکه تجربه نشان می دهد که این حوزه ها نقش بسیار مهمی در تدوین، راه اندازی و گسترش بکارگیری XBRL در آن کشور بعهده دارند (شفاعی و کاظمی ،1388،ص65)4.

2-4-2تعریف حوزه5
حوزه XBRL یک واحد حقوقی ملی (محلی) است که مسئولیت اطلاع رسانی و آگاهی بخشی، تدوین واژه نامه و بکارگیری XBRL را در محدوده جغرافیائی حوزه بعهده دارد. یک حوزه معمولا مربوط به یک کشور یا سازمان بین المللی (به طور مثال هیات تدوین استانداردهای بین المللی حسابداری) است ولی در موارد معدود، برخی کشورها که دارای ویژگی های مشترکی بوده (زبان، فرهنگ و یا ساختار اقتصادی)، می توانند یک حوزه بین المللی تعریف نمایند. به عنوان مثال، کشورهای اسپانیولی زبان دارای حوزه6 هستند.
حوزه ملی XBRL مسئولیت گسترش آگاهی عمومی نسبت به مزایای این نوع گزارشگری را از طریق برگزاری همایش، کنفرانس، راه اندازی پروژه های XBRL آزمایشی و تدوین واژه نامه ملی براساس استانداردهای حسابداری ملی و یا بین المللی بعهده دارد. این حوزه همچنین نقش مهمی در امر آموزش، بازاریابی و تشریح ابعاد و مزایای گزارشگری XBRL برای موسسات دولتی بویژه مقامات مالیاتی دارد.
3-4-2 اهداف تشکیل حوزه XBRL
سازمان بین المللی XBRL اهداف اصلی تشکیل هر حوزه را به شرح ذیل تعریف می نماید:
فراهم نمودن شرایط و فضای مورد نیاز برای مشارکت شرکت ها و موسسات در امر بکارگیری و پذیرش گزارشگری XBRL
تشویق و ترغیب شرکت ها برای استفاده از گزارشگری XBRL
حمایت از پروژه تدوین واژه نامه، نگهداری و به روز نمودن آن
فراهم نمودن زمینه افزایش آگاهی عمومی نسبت به مزایای این سیستم برای تمامی گروه های ذینفع در گزارشگری مالی و همچنین آموزش منظم و پیوسته XBRL

4-4-2طبقه بندی حوزه ها در سازمان بین المللی XBRL
در سازمان بین المللی XBRL عضویت کشورها دارای دو مرحله جداگانه است: مرحله اول عضویت مشروط64 ؛ و مرحله دوم با کسب شرایط خاص به عنوان عضو پایدار65 پذیرفته می شوند.
حوزه مشروط66
حوزه مشروط نوعا یک سازمان متشکل از کارگروه های کوچک 67 است که مهم ترین کارکرد آن افزایش آگاهی عمومی نسبت به سیستم گزارشگری XBRL در بین گروه های مختلف بازار سرمایه با برگزاری سمینار و کارگاه های آموزشی، تشویق و کمک به شرکت ها جهت بکارگیری آزمایشی XBRL و کمک به فرایند تدوین واژه نامه مرتبط با XBRL (براساس استانداردهای حسابداری ملی و یا نسخه ملی شده استانداردهای بین المللی) است. تشکیل حوزه مشروط پیش نیاز داشتن حوزه پایدار بوده و در واقع نقطه شروع جهت بکارگیری و توسعه XBRL در هر کشوری می باشد. حداکثر زمانی که یک کشور می تواند دارای حوزه مشروط باشد دو سال بوده و این مدت غیر قابل تمدید می باشد. بعد از این مدت، این حوزه یا می بایست پس از کسب شرایط لازم به حوزه پایدارتبدیل و یا منحل گردد. کشورهای دارای حوزه مشروط فاقد کرسی و حق رای در سازمان بین المللی XBRL می باشند. در واقع هدف از تشکیل حوزه مشروط، فراهم آوردن شرایط و بسترهای لازم جهت داشتن حوزه پایدار می باشد.
حوزه پایدار68
در حوزه پایدار تعداد اعضاء نسبت به حوزه مشروط به مراتب بیشتر می باشد. همچنین حوزه در زمینه تدوین واژه نامه و بکارگیری گزارشگری XBRL توسط شرکت ها (حتی به صورت اختیاری) در عمل پیشرفت های قابل توجهی کسب کرده است. حوزه پایدار عضو کمیته بین المللی XBRL بوده و بنابراین دارای کرسی و حق رای است و می تواند در تدوین استاندارد و سیاست گذاریهای این سازمان تاثیرگذار باشد.

5-4-2مزایای تشکیل حوزه ملی XBRL
مشارکت فعال در کمیته بین المللی XBRL، برخورداری از مزایای عضویت در سازمان بین المللی و بکارگیری موفقیت آمیز XBRL در حوزه جغرافیایی مربوطه مستلزم ایجاد و تعریف حوزه محلی XBRL است. بطور کلی می توان مزایای داشتن حوزه کلی XBRL را به شرح ذیل خلاصه نمود:
تشویق به بکارگیری XBRL با ایجاد هماهنگی بین موسسات و شرکت های عضو و همچنین برقراری تماس با موسسات دولتی؛
توانایی انجام نقش بازاریابی و آموزشی فعال با برگزاری سمینار، کنفرانس و کارگاه های آموزشی در زمینه معرفی XBRL و مزایای آن؛
شناسایی فرصت های موجود در جهت همسوسازی تلاش شرکت ها در انجام پروژه های مرتبط با XBRL، که این امر می تواند منافعی را برای این شرکت ها از قبیل پرهیز از موازی کاری و صرفه جویی در هزینه ها را بدنبال داشته باشد.
فراهم آوردن زمینه تبادل دانش و تجربه در بین موسسات و شرکت های دخیل در امر گزارشگری XBRL؛
فراهم آوردن فرصت مشارکت کشور متبوع حوزه در سازمان بین المللی XBRL در جهت حصول اطمینان از اینکه نقطه نظرات کشور در سازمان های بین المللی منعکس می گردد.
تشکیل حوزه محلی (ملی) XBRL یک قدم ضروری برای ایجاد علاقه و عضویت در سازمان XBRL بین المللی می باشد.

6-4-2شرایط لازم برای ایجاد حوزه XBRL مشروط
کمیته بین المللی XBRL شرایط زیر را برای ایجاد یک حوزه محلی مشروط تعریف نموده است. این شرایط از آن جهت است که بتواند به تحقق منافع و اهداف اعضاء و همچنین پیشرفت XBRL در حوزه کمک نماید.
1- هماهنگ کننده مستقل و بیطرف 69:
کشور متقاضی تشکیل حوزه مشروط می بایست یک سازمان مستقل و بی طرف را که به تایید سایر اعضاء نیز رسیده باشد، را به عنوان مسئول هماهنگ کننده و اجرایی XBRL معرفی نماید. به طور مثال هماهنگ کننده می تواند جامعه حسابداران رسمی یا هیئت تدوین استانداردهای حسابداری ملی باشد. درخصوص ایران، باتوجه به قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1384) که امور مربوط به تدوین مقررات گزارشگری مالی را به سازمان بورس و اوراق بهادار واگذار نموده است. پیشنهاد می شود که سازمان بورس و اوراق بهادار متصدی این امر گردد.
2- ماهیت سازمانی، شرکتی70:
گروه متقاضی می بایست یک سازمان غیرانتفاعی برای مقاصد گزارشگری مالی باشد.
3- کارگروه71:
کشور متقاضی می بایست دارای یک کار گروه مشخص باشد که وظیفه این کارگروه هماهنگ سازی فعالیت های اولیه حوزه و شروع به کار در زمینه تدوین واژه نامه ، بازاریابی و آموزش XBRL است.
4-ارتباطات و اینترنت:
کشور متقاضی می بایست دارای برنامه و امکانات مناسب برای تامین وسایل ارتباطی لازم جهت استفاده از وب و اینترنت و پست الکترونیک باشد. بعد از تشکیل حوزه، حوزه های مختلف XBRL مکلف هستند که اطلاعات لازم را به صورت منظم و به روز بر روی صفحات وب قرار داده تا زمینه به روزرسانی کلیه اعضاء در زمینه پیشرفت و بکارگیری XBRL را فراهم آورند. همچنین فراهم کردن زمینه بحث و تبادل نظر میان گروههای دخیل در پروژه XBRL به صورت به هنگام72 لازم و ضروری است.
1-4- تشکیل گروه های الکترونیکی73
2-4- ایجاد صفحه اختصاصی بر روی وب
5- هزینه عضویت:
برای اعضاء مشروط، هزینه عضویت در سال اول 5.000 دلار آمریکا و برای سال دوم این مبلغ به 15.000 دلار افزایش می یابد.
6- مدیر پروژه:
معرفی یکنفر به عنوان مدیر پروژه که وظیفه آن هماهنگ نمودن فعالیت های اجرایی مربوط به پیگیری پروژه XBRL می باشد.
7- برنامه ریزی74:
کشور متقاضی می بایست برنامه کاری خود را که نشان دهنده مسایل اداری و مالی حوزه در دو سال اول فعالیت خود و قبل از تبدیل شدن به یک حوزه پایدار باشد را به سازمان بین المللی XBRL ارائه نماید.
8- اساسنامه:
داشتن اساسنامه ای که نشان دهنده خط مشی سیاست ها و رویه های لازم جهت اداره حوزه است (شفاعی و کاظمی ،1388،ص68-65)3.

5-2-اجزاء زبان گزارشگری توسعه پذیر4
XBRL چندین مفهوم بنیادی دارد که به سادگی می توانند به مفاهیم تکنولوژیکی پایه تبدیل شوند . چارلز هافمن ، حسابدار خبره که به عنوان پدر XBRL شناخته می شود ، بیان می دارد که تلاش برای فهمیدن XBRL بدون فهمیدن یک سری مفاهیم پایه درباره اطلاعات مثل تلاش برای فهمیدن جبر است بدون اینکه بفهمیم جمع و تفریق ، ضرب و تقسیم چگونه انجام می شوند . بنابراین ما در این بخش به تعریف این مفاهیم پایه می پردازیم ( اُپنهیم ، 2008 ،ص16 )5 .
زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRLمتشکل از چندین قسمت است که شامل ویژگیها ، واژه نامه و اسناد نمونه می باشد .
ویژگیها ، شامل قواعد گرامری فنی برای ایجاد واژه نامه و اسناد نمونه است . واژه نامه ها در این محیط همه مفاهیم مورد استفاده در اسناد نمونه خاص که پیرو این واژه نامه است را تعریف می کند . تا کنون واژه نامه های مناسبی برای اهداف گزارشگری مالی مختلفی تدوین شده است. ویژگیها و واژه نامه ها چارچوبی برای تهیه اسناد نمونه ارائه می کنند . اسناد نمونه سرانجام شامل اطلاعات مالی واقعی در یک شکل قابل خواندن توسط ماشین می باشند. کلیه اقلام داده بوسیله عنوانهایی احاطه می شوند که زمینه ای برای شناسایی اطلاعات تهیه می کند . انتقال از اسناد نمونه به دیگر اشکال مثل زبان نشانه گذاری فرامتن HTML ، PDF یا کاربرگ می تواند بصورت خودکار با استفاده از الگوهای گزارشی صورت گیرد .

1-5-2 ویژگیها75
هدف مجموعه مشخصات و ویژگیها ، استانداردسازی ایجاد واژه نامه ها و اسناد نمونه XBRL است . XBRL اجازه می دهد تا هر کسی عناوین خود را ایجاد نماید . در صورتیکه این عناوین بدون پیروی از استانداردهای ویژه ایجاد شده باشند ، امکان مبادله اطلاعات وجود نخواهد داشت ، زیرا عناوینی که توسط یک کاربر تعریف می شود ممکن است برای برنامه های کاربردی دیگر استفاده کنندگان ناسازگار و نامفهوم باشد .
مجموعه تعاریف و ویژگیها XBRL همانند یک استاندارد یگانه (واحد) می باشد که راهنمائیهایی را راجع به چگونگی طراحی واژه نامه ها و اسناد نمونه در XBRL ارائه می دهد . مجموعه تعاریف و ویژگیها XBRL اجزاء و ویژگیهای76 XBRL را که می توانند برای آماده کردن ، مبادله و تحلیل گزارشهای مالی مورد استفاده قرار گیرد ، را به گونه ای تعریف می کند که هیچ گونه تناقضی و یا همپوشانی بین عناوین تعریف شده توسط کاربران وجود نداشته باشد ، این اجزاء و ویژگیها شامل دستورهای منطقی77 ، اسناد نمونه و واژه نامه می باشد . در حال حاضر اصلی ترین نسخه مجموعه ویژگیها برای XBRL نسخه 2 است ( هورت ، 2008 ،ص102)78.

2-5-2 واژه نامه
در مفهوم عام ، واژه نامه عبارتست از روشی برای سازماندهی ( طبقه بندی ) دانش . اگر کسی از شما راجع به اطلاعات درون یک ترازنامه سوال بپرسد احتمالاً شما این اطلاعات را بصورت (دارایی، بدهی،سرمایه) توضیح خواهید داد . این سه جزء از صورتهای مالی یک واژه نامه یا گروهبندی هستند . این سه جزء یک روش طبقه بندی برای اقلام است . روشی که با آن ارائه و تبادل اطلاعات بسیار ساده است . XBRL شامل چندین واژه نامه است که هر یک از آنها به یک گروه خاص از صنایع مربوط می شوند . اصطلاحاتی که اطلاعات مالی را در صنایع تولیدی تشریح می کند ( مثل مواد اولیه ، دستمزد ، سربار و …) دارای تفاوتهای چشمگیری است با اصطلاحاتی که اطلاعات مالی را در یک واحد تولیدی تشریح می کند ( مثل وجوه یا تنخواه گردان حسابداری ، تنخواه گردان خزانه ) . ریشه کلمه تکسونومی79 مطابق فرهنگ لغت از فعل یونانی "تاسین"80 به معنی طبقه بندی کردن و" نون اُ موس"81 که به معنی علم و یا قانون است ، می باشد . از ترکیب دو کلمه یونانی فوق کلمه ای ایجاد شد که به معنی طبقه بندی کردن برخی از انواع علوم به کار می رفت . در ابتدا این کلمه به علم طبقه بندی چیزهای زنده بر می گشت ، اما اخیراً این کلمه دارای معنی وسیع تری گردیده است به گونه ای که شامل طبقه بندی اشیاء بطور عام و حتی قوانین حاکم بر این طبقه بندیها می گردد (سایت آی اِی اِس بی )82 .
کنسرسیوم XBRL ، واژه نامه را بدین صورت تعریف می کند :
سیستم استاندارد تعریف و طبقه بندی محتوی ( مفاهیم ) گزارشهای حسابداری ، همانطور که می دانیم حسابداری به زیرشاخه هایی مثل حسابداری مدیریت ، حسابداری مالی ، گزارشگری به مراجع قانونی و … تقسیم می شود که هر زیر شاخه معمولاً دارای اصطلاحات حسابداری خاص خود ، روشها و رویه های گزارشگری خاص خود می باشد . بعلاوه استانداردهای حسابداری مختلف نیز ممکن است واژه نامه های متفاوتی را بطلبد . به عنوان مثال اصول پذیرفته شده آمریکا 83 از استانداردهای بین المللی حسابداری84 متفاوت است . بنابراین ممکن است برای آماده کردن گزارشهای حسابداری با رعایت دو استاندارد متفاوت به واژه نامه های متفاوتی نیاز داشته باشیم .
در XBRL یک واژه نامه شامل یک یا چند جزء مرکزی شِما85 و پایگاه ارتباطی86 می باشد . اگر شما گروهبندی ( واژه نامه ) را با فیزیک (بدن) یک خرچنگ مقایسه نمائید ، شِما سر و بدن خرچنگ (جائیکه تمام ارکان اصلی داخل آن قرار گرفته است ) خواهد بود و پایگاه ارتباط نیز دست و پاهای آن خواهد بود . البته یک شِما بدون وجود پایگاه های داده می تواند وجود داشته باشد همانطورکه یک خرچنگ بصورت تئوریک بدون وجود دست و پاهایش می تواند به زندگی اداهه دهد . اما برای اینکه خرچنگ زنده بماند و برای اینکه یک گروهبندی بهینه باشد هر دو قسمت لازم هستند . با توجه به توضیحاتی که راجع به گروهبندی ( واژه نامه ) در مفهوم عام گفتیم ، شِما آن قسمتی است که تعریف جزء ( به عنوان مثال دارایی ) در درون آن قرار می گیرد . در حالیکه پایگاه ارتباطی ، روابط بین این اجزاء را ایجاد می کند . بنابر آنچه که گفته شد یک شِما XBRL اطلاعاتی را راجع به اجزاء واژه نامه ( مثل نام و دیگر مشخصات اجزاء) نگهداری می کند . پایگاه ارتباط که به عنوان سطوح87 هم شناخته می شود آن بخشی از یک واژه نامه است که اطلاعاتی را راجع به ارتباط بین اجزاء XBRL و ارتباط این اجزاء با مراجع خاص خارجی ارائه می دهد (سایت ایکس بی آر اِل)88 .
شِما : یک شِما XBRL اطلاعاتی را راجع به اجزاء واژه نامه نگهداری می کند ( بعنوان مثال ، نام اجزاء و … ) . یک شیما را می توان به عنوان یک ظرف در نظر گرفت که یک لیست سازمان نیافته از اجزاء و ارجاعات به فایلهای پایگاه ارتباطی را شامل می شود ( فریورلیلان، 1386،ص15)5.
پایگاه ارتباط : پایگاه ارتباط که به عنوان سطوح هم شناخته می شود یک بخشی از واژه نامه است که اظلاعات راجع به ارتباط بین اجزاء ارائه داده و اجزاء را با مراجع خاص خارجی ( معمولاً استانداردها ) مرتبط می کند .
بنابراین واژه نامه شامل مفاهیم و روابط مورد استفاده در نوع خاصی از گزارشگری تجاری است و برای ایجاد پیوند با اسناد نمونه و قادر ساختن آنها برای تهیه گزارشات بکار می رود . در حال حاضر چندین واژه نامه منتشر شده است که از جمله آنها واژه نامه استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی6 و واژه نامه مطابق اصول پذیرفته شده حسابداری ایلات متحده آمریکا و کانادا می باشد .یک واژه نامه جدید که منتشر شده واژه نامه XBRL زبان گزارشگری توسعه پذیر7 ( دفترکل ) می باشد که عنوان بندی حسابها را در سیستمهای متفاوت راهنمایی می کند و به داده ها قابلیت تغییر می دهد.واژه نامه دفترکل GL یک واژه نامه ویژه است که جهت پشتیبانی از تطبیق داده ها و گزارشگری داخلی در سازمانها طراحی شده است .
واژه نامه ( گروهبندی) در زبان گزارشگری توسعه پذیر BRL چندین مزیت دارد : اول اینکه ارائه مفهوم برای اطلاعات مالی سطوح را امکانپذیر و آشکارتر می سازد . دوم اینکه ، واژه نامه زبان گزارشگری توسعه پذیر می تواند چگونگی تحلیل بکارگیری قواعد و شیوه های حسابداری متفاوت توسط شرکت های کوچک را تسهیل می کند . سوم اینکه ، واژه نامه XBRL اطلاعات زمینه ای ایجاد می کند که می تواند جستجوی اطلاعات را با استفاده از موتورهای جستجوی مبتنی بر زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRLارتقا بخشد . و آنها را در گردآوری تنایج جستجوی کاملتر و دقیق تر بکار گیرد . در نهایت یک واژه نامه در زبان گزارشگری توسعه پذیر ی تواند برای انتقال یک سند زبان گزارشگری توسعه پذیر مبتنی بر اصول پذیرفته شده حسابداری1 کشور دیگر استفاده شود. برای مثال یک سند زبان گزارشگری توسعه پذیرXBRL تهیه شده با استفاده از واژه نامه ایالات متحده می تواند به یک سند مبتنی بر واژه نامه استانداردهای حسابداری بین المللی2 منتقل شود. شاید از آنجایی که صدها واژه نامه ملی و برای صنایع مختلف در حال ایجاد می باشد ، این عمل اهمیت بیشتری پیدا کند.
شرکتهایی که تمایل دارند صورتهای مالی خود را با فرمت XBRL منتشر کنند با استفاده از نرم افزارهای ویژه ( که واژه نامه های یاد شده در آنها جاسازی شده ) اقلام صورتهای مالی خود را برچسب گذاری می کنند و در نتیجه استفاده کنندگان از اطلاعات به اقلام صورتهای مالی دارای هویت دسترسی پیدا می کنند . XBRL یک چارت استاندارد برای حسابها نیست و فقط امکان استاندارد کردن مفاهیم گزارشگری تجاری را فراهم کرده و بطور همزمان انعطاف پذیری لازم برای توسعه واژه نامه را به منظور مواجهه با شرایط خاص فراهم می کند .
هنگامیکه یک واحد تجاری مشخص نیازمند بر چسب منحصر به فردی باشد ، صاحبان گزارش می توانند آن را ایجاد کرده و تعریف مفهوم و رابطه اش با سایر بخشهای گزارش را معین کنند. به عبارت دیگر هیچ اجباری مبنی بر اینکه یک مفهوم گزارشگری در یک قالب نامناسب قرار گیرد ، وجود ندارد .
همانطور که گفته شد XBRL در اصل یک زبان برچسب گذاری مالی می باشد که مبتنی بر XML است . استفاده از XML برای برچسب گذاری داده امکان جستجوی صحیح و سریعتر اطلاعات را فراهم می کند .
در XML هر شخصی قادر به تعریف برچسب می باشد اما چنین کاری ، کارایی XBRL را مخدوش کرده و همین امر باعث می شود تا ضرورت استفاده از استانداردهای ایجاد شده ( توسط کنسرسیوم XBRL ) آشکار شود.تا کنون با تشکیل کمیته های استاندارد سازی بسیاری از استانداردهای مهم تدوین شده اند که کشورهای مختلف با عضویت در این کمیته ها می توانند بر اساس نیاز داخلی خود برچسب های مورد نیازشان را پیشنهاد دهند تا به آن اضافه شود و علاوه بر آن ، با معرفی نسخه متناسب با استانداردهای حسابداری و حسابرسی کشور خود ، برچسب هایی به زبان آن کشور ایجاد کرده و نسخه خاص خود را ثبت نمایند . از آن پس این برچسب ها برای تمام کشورهای عضو XBRL شناخته خواهد شد . با استفاده از این روش ، گزارش های مالی شرکتها در تمام دنیا بصورت خودکار ترجمه می شوند و دیگر نیازی به ترجمه گزارش های مالی شرکتهای ایرانی ، توسط حسابدارن مسلط به زبان انگلیسی نیست ( فریور لیلان ، 1386،ص 43)1 .

3-5-2 اسناد نمونه ( طبقه بندی)2
اطلاعات XBRL معمولاً بشکل اسناد نمونه XBRL توزیع می گردد . اسناد نمونه XBRL شامل اطلاعات مالی ، به همراه عناوین XBRL متناظر با آنها می باشد . سند نمونه ( طبقه بندی ) یک گزارش تجاری مثل صورتهای مالی است که بر اساس مجموعه تعاریف و ویژگیها XBRL آماده شده است . مفهوم اعداد و ارزشهایی که درون یک سند نمونه وجود دارند توسط گروهبندی مورد استفاده توضیح داده می شود . بنابراین یک سند نمونه بلااستفاده است مگر آنکه واژه نامه ای که برای ایجاد آن سند مورد استفاده قرار گرفته است را بشناسیم .
به هر حال باید توجه داشت که یک سند نمونه حقایق تجاری را بیان می دارد و می تواند شامل تنها یک قلم مثل دارائیهای جاری باشد و یا شامل یک گزارش کامل باشد .
یک سند نمونه ( طبقه بندی )یک سند XML است که شامل یک یا چند جزء XBRL می باشد . یک سند نمونه XBRL از طریق تناظر اطلاعات مالی به یک واژه نامه که حقایق مالی و روابط میان آنها را توصیف می کند بدست می آید . بنابراین تمام استفاده کنندگان این اسناد نمونه برداشتی یکسان از اطلاعات مالی عنوان بندی شده خواهند داشت . مثلاً تمام آنها خواهند داشت که منظور از عنوان XBRL کش کش ایکیوولینتس 3 در واژه نامه مورد استفاده تنها وجه نقد است نه وجه نقد و معادل آن.

باید توجه داشت که در صورتیکه اسناد نمونه XBRL بدون مطابقت با یک واژه نامه خاص تهیه شوند آنگاه ممکن است اجزاء XBRL به اشتباه مورد استفاده قرار گیرند و به اشتباه تفسیر شوند و یا حتی اجزاء XBRL شامل اطلاعاتی که بیانگر آن هستند نباشند . شکل 4-2 نمونه یک سند XBRL را نشان می دهد ( بوریتز و نو ، 2004 ،ص1 ).89

شکل 4-2 نمونه ای از سند XBRL- (همان منبع،ص 11)2

6-2 گزارشگری در XBRL
همانطور که می دانیم امروزه اطلاعات حسابداری و گزارش های مالی ، بطور فیزیکی حفاظت می شوند . یعنی حقایق مربوط به امور تجاری در بطن اسناد و در مکان های مطمئن نگهداری شده ، و در صورت نیاز به این حقایق تجاری باید آنها با یکدیگر یا بصورت جداگانه جستجو شوند که معمولاً این فرایند بصورت دستی انجام می گیرد . اما اسناد داخل XBRL بصورت مرتب کدگذاری شده اند و هر کدام از اطلاعات گزارش در جای خودش قرار دارد .
بنابراین حقایق تجاری در XBRL بدون توجه به این که در کدام قسمت گزارش خواهند آمد ، به سهولت در دسترس هستند . بطور مثال شرکت های زیادی به دنبال این هستند چگونه های اختیارنامه های خرید سهام را برای کارکنان و استفاده کنندگان خارجی گزارش کنند . آیا انتشار هزینه های مربوط به اختیارنامه های خرید سهام به جای افشای کامل اطلاعات آنها تنها باعث ایجاد تفاوت در ساختار گزارشگری مالی می شود ( که در یک مکان و روی یک کاغذ یا در نسخه الکترونیکی یک گزارش نشان داده می شود ) . در واقع XBRL هیچ تضادی با افشای جزئیات و حقایق نداشته و این زبان گزارشگری تمام جزئیات را بصورت ساده نشان می دهد .از طرف دیگر XBRL ، شفافیت اطلاعات تجاری را افزایش می دهد که باعث اجتناب از برخی شایعات حسابداری می شود . شفافیت اطلاعات تجاری به معنی تغییر دادن یا از بین بردن اصول حسابداری یا تغییر دادن اجزای حقایق تجاری ( که تصمیمات مالی را می سازند ) نمی باشد ، بلکه به این معنی است که با اجازه دادن به استفاده کنندگان اطلاعات تجاری ، آنان را قادر می سازد تا با سهولت بیشتری از اطلاعات تجاری گزارشات استفاده کنند . از سوی دیگر XBRL تمام حقایق تجاری مرتبط با یک شرکت را تسهیل کرده و تعداد حقایق تجاری مورد استفاده و پردازش تحلیل گران را افزایش می دهد .
باید اشاره کرد که فرآیند کنونی موسسات مالی و تجاری که از فن آوری اطلاعات در سازمان خویش بهره می برند ، علیرغم کاهش هزینه ها و نیز افزایش سرعت و کیفیت دسترسی به اطلاعات روند کاملاً الکترونیکی شده ای را تجربه نمی کنند . البته این امر به معنی ضعف این سازمان ها نمی باشد . بلکه در هزاره سوم ارتباطات درون سازمانی به شدت تحت تاثیر فناوری های نو بوده و با سرعت تغییر می کنند (شفاعی و کاظمی ،1388،ص 45-43)1.
اگرچه اسناد XBRL می توانند براحتی با نرم افزارهای کاربردی دیگری بکار روند ، لیکن شخص به راحتی قادر به خواندن آنها نیست . با این حال اسناد XBRL می توانند به اشکال قابل فهم مثل صفحات وب ، اسناد متنی و دیگر اسناد نمونه تبدیل شوند . وقتی که اسناد نمونه به گزارشات قابل خواندن توسط شخص تبدیل شوند ، الگوهای گزارشگری مورد استفاده قرار می گیرند که می توانند در شکل الگوهای گزارشگری با حاشیه متغیر2 ، زبان الگوهای گزارشگری توسعه پذیر3 یا الگوهای گزارشگری بصورت کاربرگ الکترونیکی 4 باشند . برای تهیه صورتهای مالی مفید الگوهای گزارشگری جهت اضافه نمودن عناصر اجباری ارائه به داده ها در اسناد نمونه تهیه خواهند شد .
در نتایجی مشابه صورتهای مالی می توانند با ارائه بصورت HTML ، PDF ، پردازشگر وَرد90 یا دیگر اشکال قابل خواندن برای انسان بدست آید .

1-6-2 گزارشگری سنتی و محدودیتهای آن
اطلاعات تجاری برای انجام معاملات تجاری تولید شده و در بسیاری از نقاط سازمان ( که اغلب با یکدیگر مرتبط نیستند) استفاده می شوند . در واقع فرآیند گزارشگری تجاری از یک شیوه باز91 و مورد توافق پیروی نمی کنند (منظور از شیوه باز روشی است که همه واحدهای مرتبط از فرمت و فرآیند تهیه گزارش مطلع باشند). البته پراکندگی این اطلاعات به عواملی مانند توانایی سازمان برای استفاده از اطلاعات تجاری ، میزان استفاده از این اطلاعات و میزان تقسیم اطلاعات در بین بخش های وابسته است .
خروجی فرآیند گزارشگری مالی سنتی ، تولید صورتهای مالی اساسی و یادداشتهای ضمیمه این صورتها می باشد و همواره فرض بر این است که به نحوی منطقی نیازهای استفاده کنندگان خارجی و سایر ذینفعان را تامین می کند . اما برخی محدودیتهای روش های رایج (یا به تعبیری سنتی) گزارشگری مالی 92 تا اندازه ای آنها را از اهداف اصلی خود دور می سازد . برخی از آن محدودیت ها عبارتند از :
1- عدم دسترسی بخش زیادی از ذینفعان که بعضاً منجر به رانت اطلاعاتی می شود .
2- عدم پاسخ به نیازهای اطلاعاتی سرمایه گذاران و سایر استفاده کنندگان
3- عدم وجود شاخص های اندازه گیری موفقیت های مالی آینده که مبنای تصمیمات کلیدی می شود .
4- چارچوب مفهومی و معیارهای شناخت دارایی ها در گزارشگری موسوم مالی ، جنبه های " ارتباطات نا مشهود "93 و " دارائیهای مبتنی بر اطلاعات و دانش "94 ( که بخش زیادی از دارایی سازمان های دانش محور95 می باشد ) را پوشش نمی دهد (شفاعی و کاظمی ، 1388،ص11(7.

2-6-2 لزوم مدل جدید گزارشگری مالی
اولین و بزرگترین عامل که در کار سازمانها تغییر ایجاد کرده و خواهد کرد ، اینترنت است. اینترنت با تغییر اساسی روش عملکرد شرکت ها ، حرفه را زیر و رو می کند، این تغییرات به مراتب فراتر از تجارت الکترونیکی هستند ، به طوریکه محصول فرعی تجارت الکترونیکی ، تغییر بنیادی در فرایندها و فرهنگ سازمان می باشد .
در حالیکه ، اینترنت ، فناوری اطلاعاتی است که بیشترین مسئولیت را برای تغییر در رویه حرفه به عهده دارد ، نباید نقش سیستم برنامه ریزی منابع شرکت96 را نادیده گرفت. آنچه که سیستم هایERP انجام می دهند این است که همه اطلاعات سازمان را در یک منبع مرکزی گرداوری می کنند به طوریکه دسترسی به اطلاعات کلیدی مخصوصا برای اعضاء خارج از سازمان خیلی آسانتر می شود . بدست آوردن یک مرحله بالاتر ERP مسلزم هماهنگی سیستم ERP داخلی سازمان با سیستم فروشندگان و مشتریان می باشد که باعث ایجاد سیستم برنامه ریزی منابع چند شرکت می شود . تکنولوژی توانمند برای تکامل چنین سیستم هایی ، اینترنت است.
در اینجا ممکن است این سوال پیش آید که "چگونه فناوری اطلاعات به مدلهای گزارشگری مالی مرتبط می باشد و چرا این مدلها به تغییر نیاز خواهند داشت ؟"
جواب کوتاه و مختصر این است که سرمایه گذاران و اعتباردهندگان نیز جزو اعضا ء حرفه محسوب می شوند و دنبال منابع اطلاعاتی متناوب برای ارزیابی کارایی شرکت هستند. از طرفی پیشرفت چشمگیر فناوری اطلاعات و مزایای آن باعث می شود اطلاعات زیادی از طریق پایگاه عمومی داده ها مخصوصا اینترنت قابل دسترسی باشد و در نتیجه تصمیم گیرندگان بتوانند به طور روز افزون از اطلاعات به موقع و متنوع برای تصمیم گیری استفاده نمایند . در حالیکه آنها هنوز مجبور به استفاده از اطلاعات صورتهای مالی حسابرسی شده هستند که این اطلاعات فقط به صورت دوره ای و بر مبنای گذشته قابل دسترسی هستند. بنابراین منطقی است فرض کنیم که انتظار آنها نیز برای دسترسی به اطلاعات کلیدی موجود در سیستم های اطلاعاتی داخل شرکت ها ، بیشتر خواهد شد. این انتظارات برای بعضی افراد کاملا متفاوت از افشاهایی است که توسط سازمانها روزانه به صورت رایگان از طریق سایتها ارائه می شوند . صرفاً اعلام ساده اسناد مالی و صورتهای مال حسابرسی شده ( به صورت دوره ای و بر مبنای گذشته) ، و آنها را از طریق اینترنت در اختیار عموم گذاشتن ، نیاز سرمایه گذاران را که با بی تابی جویای اطلاعات جاری درباره وضعیت مالی شرکت هستند ، برطرف نمی کند. بنابراین ، این اطلاعات حسابداری ارائه شده ، برای تصمیم گیری کم اهمیت خواهند بود مگر اینکه مدلی جدید به منظورتهیه اطلاعات مالی به موقع و برطرف کردن این نیاز، ایجاد شود.
تعدادی از سیستم های اطلاعاتی موثر در مدل گزارشگری جدید عبارتند از :
-پایگاه داده ها ( جهت تجزیه و تحلیل داده ها )،
– سیستم های خبره ( کمک به تجیزیه و تحلیل انحرافات ، وام و تحلیل ریسک )،
-شبکه های عصبی ( به عنوان ابزار پیش بینی )،
-انبارهای اطلاعات ( جهت فراهم آوردن اطلاعات خاص جهت استفاده کنندگان )،
-نرم افزار پشتیبانی تصمیم ( به تصمیم گیرندگان کمک می کند تا داده ها را تجزیه و تحلیل کند و تاثیر
تصمیمات را پشتیبانی کند قبل از اینکه یک تصمیم را انتخاب کند)،
-ارتباط برتر ( جهت بهبود در قابلیت دسترسی به اطلاعات )،
-امضاء های دیجیتالی و تاییدیه های دیجیتالی ( امکان حسابرسی مستمر را فراهم می کنند )،
-نرم افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی ( تغییر گزارشها را مطابق با شرایط امکان پذیر می کند )،
-داده کاوی و پردازش تحلیلی هم زمان ،
-عاملهای هوشمند (به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات و کمک به تصمیم گیرندگان)،
-زبان گزارشگری XBRL :
1)جهت انتقال اطلاعات حسابداری به شبکه جهانی
2) به منظور تسهیل دسترسی سرمایه گذاران و تحلیل گران به اطلاعات
3) ابزار قوی برای استخراج و ارزیابی درست داده ها برای استفاده کنندگان می باشد
4) مقایسه گزارشهای مالی شرکتها در هر گروه صنعتی را از طریق ایجاد سازگاری در طبقه بندی داده های مالی امکانپذیر می کند (عطایی ، 1388 ،ص6 )1.

3-6-2 تاثیر گزارشگری به هنگام2 در مدل های حسابداری
تغییرات سریع و گسترده محیط پیرامونی بهره گیری از فرصتها و ابزارهای نو را ضروری می نماید که در این راستا تغییرات بنیادی در مدل های رایج حسابداری را غیر قابل اجتناب می نماید .

این تغییرات عمدتا ً در جهت استفاده از تحولات فناوری اطلاعات و ارتباطات97 و رفع محدودیتهای گزارشگری رایج یا سنتی است .
برخی از تغییرات متحمل در مدلهای گزارشگری مالی عبارتند از :
1- تغییر ماهیت گزارش های دوره ای به گزارش های مستمر که امکان گزارشگری در زمان بسیار کوتاه را فراهم می کند .
2- انتقال به سمت استفاده از فناوری پیچیده تر مبتنی بر لحظه ای شدن که بر قابلیت اعتماد به گزارشهای مالی اثر دارد .
3- ایجاد امکان استخراج داده ها توسط کاربران و طراحی گزارش ها توسط خود آنها
4- امکان افزودن تحلیل های مالی اولیه و داده های غیر عددی به گزارشگری مالی
5- تغییر از مدل ایستا و غیر کلامی به مدل پویا و تعاملی
6- ایجاد امکان اندازه گیری ارزشهای ایجاد شده برای سهامداران که به مراتب جامع تر از مفهوم اندازه گیری سود است .
7- نزدیک شدن گزارشگری داخلی و مفاهیم مربوط به گزارشگری خارجی
بنابراین ، مدلهای جدید حسابداری و گزارشگری مالی باید به گونه ای طراحی شده و استفاده شوند که ضمن انتقال مسئولیت از تهیه کنندگان گزارشها به کاربران ، دربردارنده معیارهایی برای ارزیابی نیازهای کاربران و همچنین ارزیابی ویژگیهای اطلاعات مفید در این محیط جدید باشد . این مدلها باید در دسترس بودن داده ها را با موضوع مفید بودن برای کاربر در هم آمیخته و امکان تولید اطلاعات بیشتر در مورد ارزشهای جاری دارایی های مختلف ( به ویژه در مورد دارائیهای نامشهود مثل دانش و فرهیختگی ) را فراهم آورد .

4-6-2 سطوح مختلف گزارشگری دیجیتال98
نوع تاثیراتی که فناوری اطلاعات و ارتباطات بر نحوه انتشار صورتهای مالی گذاشته است بسیار محدودتر از ظرفیتهای بالقوه این فناوری است . انجمن حسابداران خبره انگلستان و ولز به عنوان یکی از نهادهای مهم و تاثیرگذار حرفه ای حسابداری در سطح جهان ، طی گزارشی در سال 2004 با عنوان " گزارشگری دیجیتال : اطلاعات برای بازارهای برتر " به دو سطح از تحول نظامهای گزارشگری مالی اشاره کرده است :
– سطح اول : این سطح تحول تنها با انتشار و توزیع گزارش ها به صورتی وسیع تر و کاراتر ( ولی با همان شکل بندی جاری ) و با استفاده از ابزاری مثل فایلهای داده ای قابل حمل99 PDF یا ابرمتن های HTML شناخته می شود . در این سطح علاوه بر صورتهای مالی موسوم ، گزارشهای اجتماعی و محیطی ، نوارهای ویدیویی از سخنرانی ها و کنفرانس ها ، مواد نمایشی ( نظیر اسلایدهای سخنرانی)، اخبار و گزارشهای مطبوعاتی ، صفحات گسترده یا انواع مختلفی از جداول اطلاعاتی نیز به استفاده کنندگان ارائه می شود .
– سطح دوم : در این سطح که مرحله تکامل گزارشگری مالی در محیط فناوری نوین می باشد ، هدف از گزارشگری در دسترس قراردادن اطلاعات به شکل اثربخش تر برای تحلیل و تعامل با سایر سیستم ها ( از طریق استاندارد کردن چارچوبهای ذخیره سازی ، پردازش و ارائه اطلاعات ) می باشد . این امر مستلزم وجود استانداردهای تفصیلی جهانی مورد پذیرش عموم شرکتها و سازمانها است .
شرکتهایی که محیط شبکه گسترده جهانی را برای ارتباط با استفاده کنندگان اطلاعات مالی بکار می برند ، بیشتر اطلاعاتی را که مورد علاقه تحلیل گران مالی است منتشر می کنند . جِنسن100 و سِندلین101 با انتقال گزارشگری مالی به چارچوبهای الکترونیکی در بستره اینترنت ، پیشنهاد کرده اند که پژوهشگران حسابداری توجه بیشتری به گزارشهای مالی چندرسانه ای و دیجیتال ( نسبت به گزارشهای چاپی ) نشان دهند.
همچنین پژوهشگران معتقدند که پژوهشها باید به سمت تعامل بین انسان ، رایانه و گزارشگری XML پیش رود ( شفاعی و کاظمی ، 1388،ص15-14)4.

5-6-2 استفاده از اطلاعات الکترونیکی در تحلیل های تجاری
استفاده کنندگان اطلاعات که آنها را بصورت الکترونیکی ( فایل های XML) دریافت می کنند ، قادر به انتقال خودکار اطلاعات به نرم افزار مورد استفاده و حذف فعالیت های زمانبر مطابقت و ثبت مجدد اطلاعات می گردند ، در ضمن نرم افزار سریعاً اعتبار اطلاعات را صحت آزمایی کرده و اشتباهات و اختلافات را مشخص می کند .
از سوی دیگر دریافت اطلاعات به صورت الکترونیکی در تجزیه و تحلیل و گزینش و پردازش اطلاعات برای استفاده مجدد ، سرعت و سهولت را به همراه خواهد داشت .
همچنین می توان از تلاش نیروی انسانی در سطوح بالاتر و دارای ارزش افزوده بیشتر تحلیلی ، بازنگری ، گزارشگری و تصمیم گیری بهره برداری کرد . بدین ترتیب تحلیل گران سرمایه گذاری می توانند علیرغم تلاش کمتر با سهولت و دقت بیشتری به انتخاب ، تحلیل و مقایسه اطلاعات پرداخته و بررسی های عمیق تری را به صورت تحلیل های تجاری ارائه کنند . همچنین نهادهای قانونی و سازمان های بازرسی و موسسات حسابرسی قادر به تلفیق ، اعتبارسنجی و بازنگری اطلاعات بطور کارآمدتر و سریعتری خواهند بود .
به دلیل فرمت استاندارد و در نتیجه انعطاف پذیر و قابل پردازش اطلاعات ، سهامدارن و سرمایه گذاران ( و سایر ذینفعان ) سریعاً قادر به تحلیل اطلاعات بوده و می توانند از نتایج این تحلیل ها در تصمیم گیری استفاده نمایند . سیستم های بررسی اطلاعات شرکتها با دریافت فایل گزارش ( مبتنی بر استاندارد XBRL ) می توانند آنها را به سادگی پردازش نمایند . از سوی دیگر به علت عدم دخالت انسان در تبادل اطلاعات ، خطای ورود اطلاعات تقریباً به صفر می رسد . هم اکنون شبکه های خبری تجاری مانند بلومبرگ 102 با استفاده از استاندارد ، اطلاعات بورس ها را لحظه به لحظه در اختیار بینندگان می گذارند (شفاعی و کاظمی ،1388،ص47-45)2.

6-6-2 چالش های XBRL در گزارشگری مالی
حرفه حسابداری برای پاسخگویی به نیاز بازارهای مالی در این سیستم گزارشگری با برخی چالش ها مواجه می شود که برآورده ساختن این نیازها و پاسخگویی به چالش های جدید مستلزم این است که حرفه حسابداری به سرعت به ابزارهای گزارشگری جدید بپردازد و مشکلات مرتبط با این سیستم را شناسایی و رفع نمایند چرا که زبان گزارشگری دیجیتال در محیط های امروزی رویکرد جدیدی است که از دید سهامداران و بازارهای سرمایه بسیار مورد توجه قرار گرفته است و اساساً گزارشگری نسل های آینده ، تکنولوژی های نوین مبتنی بر اینترنت است . یکی از موارد اساسی در بکارگیری سیستم جدید ادغام داده ها است و به دلیل تفاوت های موجود در شرکتها ، صنایع و حتی کشورهای مختلف در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و حقوقی مشکلاتی را برای همسان سازی و یکنواختی گزارشگری و افزایش قابلیت دسترسی اطلاعات ایجاد خواهد نمود و تا زمانی که این ناهمسانی ها رفع نگردد زنجیره عرضه اطلاعات در سیستم گزارشگری کارایی و اثربخشی مطلوب نخواهد داشت (جونز، 2003 ، ص34 )103.

نکته حائز اهمیت این است که به دلیل فشار از بعد تغییرات و تحولات سریع در عرصه تکنولوژی ، سرعت سازگاری سیستم گزارشگری مالی با این چالش های جدید باید تقویت گردد تا بتوان به استانداردهای مطلوب گزارشگری مالی از بعد صحت ، قابلیت اتکاء و کیفیت رسید . که در این صورت توسعه ICT 104 این معیارهای کیفی اطلاعات را محقق خواهد نمود .
یکی دیگر از چالش های مربوط به اجزای زبان جدید این است که طراحان نرم افزارهای حسابداری باید با انجام فعالیت های مدرن ، نرم افزارهای موجود را به گونه ای تعدیل نمایند که قابل انطباق با ویژگیهای زبان XBRL باشد تا حسابداران بتوانند در قالب نرم افزارهای حسابداری از مزایای این تکنولوژی جدید استفاده نمایند همچنین باید این نرم افزارهای حسابداری قادر باشند بطور خودکار بسیاری از فرآیندهایی که در حال حاضر بصورت دستی انجام می شود پردازش و کامل نمایند . این مستلزم این است که سازمان ها نیاز به تهیه اطلاعات تلفیقی را احساس نمایند و بکار گیرند . به عبارتی دیگر توسعه تجارت الکترونیکی در بازارها باید متناسب و همگام با چگونگی توسعه نرم افزارهای حسابداری تعریف شود و در بلندمدت از طریق معاملات تجاری مستقیماً به اطلاعات پردازش شده مالی در این زنجیره اطلاعات دست یافت ( ریچارد جیم ،2004 ،ص26 )105.

7-2 جنبه های امنیتی در XBRL
تکنولوژی نوین (اینترنت) ابزارهای سنتی تهیه و ارسال اطلاعات تجاری را به شدت تغییر داده است. در حال حاضر بسیاری از شرکتها اطلاعات تجاری خود را که شامل اطلاعات مالی ( مثل صورتهای مالی حسابرسی شده و یا گزارش حسابرس مستقل ) و دیگر اطلاعات ( مثل تحلیلهای مدیریت و بازاریابی ) می باشد را به شکل الکترونیکی انتشار میدهند .
اطلاعات تجاری انتشار یافته مفهومی بوده و با هم در ارتباط هستند . ( مثلاً روشهای حسابداری بازنشستگی با طرح پیشرفت و ترفیع کارکنان در ارتباط است ) این موضوع باعث شده که جداسازی اطلاعات مالی از دیگر اطلاعات بسیار سخت شود ( اگر نگوئیم که غیر ممکن شده است ) . بنابراین چندین سوال در ذهن حسابرسان مطرح می شود که پاسخ آنها در انتشارات اِس ای سی 106 آمده است .
1- مسئولیت ( وظیفه ) حسابرس درباره اطلاعات غیر مالی که در همان سایتی که صورتهای مالی حسابرسی شده در آن قرار گرفته انتشار می یابد چیست ؟
تفسیر استانداردهای مربوطه توصیه می کند ، حسابرسان مستقل هیچ مسئولیتی راجع به خواندن و بذل توجه به دیگر اطلاعات ( اطلاعات غیر مالی ) که در سایت مربوطه انشاء می شوند ندارند .
2- چطور یک حسابرس می تواند از امنیت صحت اطلاعات زمانیکه این اطلاعات در اینترنت انتشار یافته اند اطمینان یابد ؟ ( مثلاً در مقابل هکرها )
حسابرس مستقل می بایست مسئله امنیت سایت و فعالیتهای کنترلی را به همراه کارفرما مورد بررسی قرار داده تا از صحت این سایت اطمینان یابد .
چالش اصلی حسابرسان در این شرایط عبارتست از اطمینان بروز رسانی شده ( اطمینان بخشی به موقع 107 ) برای اطلاعات به ویژه جائیکه صورتهای مالی با فرمت XBRL و با رویکرد بلادرنگ ارائه می شوند. حسابرسی مستمر تنها از طریق قراردادن کدهای مرجع ( عناوین معنی دار ) در سیستم گزارشگری سازمانی که موارد مهم ( خاص ) را جهت بررسی در اختیار حسابرسان قرار می دهد ، امکان پذیر است . اشکال سریعتر گزارشگری مالی نیازمند خودکارسازی قابل اتکاءتر در تولید اطلاعات می باشد . که این موضوع بلافاصله بعد از هر رخداد صورت می گیرد .
با شرایط که در بالا ذکر شد حسابرسان حتماً می بایستی در جریان طراحی سیستم حسابداری بر پایه XBRL باشند تا مدلهای حسابرسی مورد نظر خود را در پروسه پردازش اطلاعات و خروجی آن قرار دهند . حسابرسی مستمر مدارک و شواهد حسابرسی را با توجه به سوالات حسابرسی زیر جمع آوری می کند .
1- اطلاعات الکترونیکی چگونه جمع آوری شده است ؟
2- اطلاعات چطور ، کجا ، چرا و از طرف چه شخصی ایجاد شده اند ؟
3- چه تکنیک های اطمینان ( اعتبار ) بخشی انجام شده اند ؟
4- چه شبکه هایی برای ایجاد و ارسال اطلاعات بکار گرفته شده اند ؟
5- اطلاعات چگونه پردازش شده اند ؟ و … (رضایی، 2002 ،ص 15)108.
تمام نگرانیهای صورتهای مالی سنتی در مورد صورتهای مالی با فرمت XBRL هم مطرح است بعلاوه اینکه برخی نگرانیهای اضافی هم راجع به صورتهای مالی با فرمت XBRL وجود دارد . سوالاتی که راجع به صورتهای مالی با فرمت XBRL وجود دارد به شرح زیر است :
-آیا شرکتها و حسابرسان اطمینان را روی اسناد به عنوان یک کل ارایه می دهند؟
-آیا در مورد یک جز اطلاعات از کل هم اطمینان بخشی می کنند ؟ (مثلاً محاسبات درآمد هر سهم)
– چطور متوجه می شوید که واژه نامه مناسب مورد استفاده قرار گرفته است ؟
– چطور متوجه می شوید که واژه نامه صحیح است ، به ویژه زمانیکه به طور داخلی آنرا توسعه داده ایم
– چطور متوجه می شوید که اسناد نمونه ( طبقه بندی ) بطور صحیح عنوان بندی شده است ؟
– چطور از صحت اطلاعات عنوان بندی شده اطمینان می یابید ؟
– چطور از صحت و درستی الگوهای گزارشگری و در نتیجه خروجی مناسب آنها مطمئن می شوید ؟
– روشهای نمونه گیری و حسابرسی مناسب برای حسابرسی ( رسیدگی ) این نگرانیها چیست ؟
صورتهای مالی عنوان بندی شده با XBRL در محیط شبکه و یا حتی غیر شبکه ای می تواند به عنوان یک کل و یا بصورت جزئی مورد استفاده قرار گیرد . نکته مهم در این مرحله این است که اجزاء حسابرسی شده صورتهای مالی با فرمت XBRL از اجزای حسابرسی نشده قابل تشخیص نیستند و باید برای آن راه حلی بیابیم . نقطه نگرانی بعدی راجع به مناسب بودن واژه نامه مورد استفاده برای ایجاد اسناد می باشد . اگر هم یک گروهبندی را خود شرکت با توجه به نیازهای داخلی خودش توسعه داده باشد نگرانی هایی راجع به صحت و کامل بودن گروهبندیها وجود دارد. اسناد XBRL شامل عناوینی هستند که باید نسبت به اینکه از عناوین صحیح برای عنوان بندی سند استفاده کرده ایم اطمینان حاصل شود (دِشموخ ،2006،ص19)109 .
اگرچه XBRL مزایای کلیدی و مهم زیادی دارد ، ولی مهم است که بدانیم XBRL قابلیت اتکاء اطلاعاتی که برای توصیف آنها بکار گرفته شده است را بیان نمی کند . برای مثال ممکن است که واژه نامه غلط و یا غیرمجاز بکار گرفته شده باشد . به سناریوی زیر توجه کنید ، فرض کنید در سال 2001سایت XBRL یک واژه نامه رسمی با نام C1V1هیه کردند . در سال 2002 ، سایت XBRL XBRL یک واژه نامه جدید با نام C1V2 را جهت هماهنگی با تغییرات اصول حسابداری انتشار داد، در این وضعیت واژه نامه قبلی C1V1هنوز هم برای تهیه اسناد XBRL برای صورتهای مالی قبل از سال 2002 مناسب می باشد در حالیکه برای اسناد XBRL بعد از سال 2002 نامناسب است ، اینجا این امکان وجود دارد که برای اسناد بعد از سال 2001 به اشتباه از واژه نامه C1V1 استفاده شود . بکارگیری ناصحیح عناوین XBRL نشان دهنده مشکل بالقوه دیگر عناصر واژه نامه می باشد ، ممکن است که یک واحد تجاری عنوان وجه نقد را فقط برای وجه نقد و معادل آن بکار گیرد ، در حالیکه واحد تجاری دیگر عنوان وجه نقد را فقط برای وجه نقد بکار گیرد .

این نوع عدم یکنواختی ها ( عدم ثبات رویه ) ممکن است منجر به اشتباهاتی در تفسیر و محاسبه نسبتهای مختلف و دیگر مقایسه های بین شرکتی شود. بعلاوه XBRL هیچ کس را از تهبه و ارسال اطلاعات الکترونیکی باز نمی دارد حتی اگر اطلاعاتی که فرد قصد ارسال آنها را دارد صحت نداشته باشند . از آنجائیکه اطلاعات در وب براحتی و بدون داشتن مجوز می تواند ایجاد و یا دستکاری شود ، افراد و واحدهای تجاری که از XBRL برای ایجاد اطلاعات و یا استفاده از اطلاعات ، در سطح اینترنت استفاده می کنند باید مجاز بودن و قابلیت اتکاء اطلاعات را به دقت مورد بررسی قرار دهند (بوریتز و نو، 2003 ،ص9)110.
از آنجائیکه XBRL بر پایه XML است ، به طور ذاتی در مقابل بسیاری از حملات آسیب پذیر است. به هر حال قبلاً یک تلاش چشمگیر جهت امن تر کردن XML بکار می روند می توانند برای امن کردن XBRL بکار گرفته شوند . اولین و مهمترین فناوری ، امضاء دیجیتالی است . البته رمزگذاری نیز به همان اندازه مهم است . ترکیب XBRL و امضاء دیجیتالی می تواند منجر به گزارشگری مالی سریع و امن شود . این وضعیت این امکان را می دهد تا انتشار صورتهای مالی ، گزارشهای قانونی حسابرس ، تحلیلها و … با هر دو مزیت ، فرمت XBRL و امنیت امضاء دیجیتالی صورت گیرد (دِشموخ ، 2006 ،ص22 )111.
XARL یک توسعه از XML است که به منظور افزایش قابلیت اتکاء اطلاعات تهیه شده با استفاده از XBRL طراحی شده است و XARL یک مجموعه تعاریف و ویژگی ها بر پایه XML است که به تکنیک های امنیتی مثل PKI112 اتکاء دارد . یک سند XBRL شامل عناوین خاصی است که بیانگر نوع اطمینان بخشی ، تاریخ اطمینان بخشی ، امضاء دیجیتالی حسابرس ، قابلیت اتکاء سیستم و چیزهای مشابه دیگر هستند (بوریتز و نو ،2003 ،ص12)4.

8-2 XBRL و حسابرسان مستقل
برای حسابرسان مستقل ، استفاده از XBRL باعث تسریع پروسه های حسابرسی شده و از سوی دیگر حسابرسان نیازمند فراگیری مسائلی راجع به این زبان هستند . مدل جدید گزارشگری تجاری AICPA بر گزارشگری بلادرنگ با استفاده از XBRL تاکید دارد . این مدل از پنج جزء اساسی تشکیل شده است :
سیستم اطلاعاتی قابل اتکاء برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات ، اندازه گیری عملکرد مالی و غیر مالی ویژه هر صنعت خاص ، افشاء با کیفیت بهتر با استفاده از اصطلاحات قابل فهم برای عموم ، توزیع بلادرنگ ، حسابخواهی ( حسابدهی ) از شرکتها . XBRL بطور مستقیم توزیع بلادرنگ اطلاعات را تحت تاثیر قرار داده و در مورد چها جزء دیگر مدل گزارشگری AICPA نیز با استفاده از XBRL آنها را بهتر می توان انجام داد . XBRL امکان توزیع مفهومی اطلاعات مالی و غیر مالی را از طریق ایجاد یک مجموعه اصطلاحات استاندارد ( فرهنگ لغت استاندارد ) و با استفاده از سیستم های اطلاعاتی حسابداری کارا ، ایجاد می کند . بنابراین یک استفاده کننده اطلاعات درخارج آمریکا (همه استفاده کنندگان برداشت یکسانی از یک جزء خاص اطلاعات خواهند داشت ) .
گزارشگری بلادرنگ با استفاده از XBRL از دو طریق حسابدهی ( حسابخواهی از ) شرکت را افزایش می دهد . اولاً از طریق کاهش مدت زمانیکه مدیریت برای دستکاری اطلاعات گزارش شده دارد ، ثانیاً از طریق افزایش دسترسی استفاده کنندگان به اطلاعات و در نتیجه افزایش شفافیت .
گزارشگری بلادرنگ ، اطمینان بخشی بلادرنگ را نیز می طلبد . از آنجائیکه حسابرسی هر رخداد مالی به محض وقوع آن تقریباً غیر ممکن است . حسابرسی رویه ها و سیستمها برای کشف و گزارش اطلاعات ناصحیح بکار می رود. بسیاری از حسابرسان تصور می کردند که حسابرسی بلادرنگ موضوع مهمی در حرفه آنها نیست . البته این موضوع مربوط به قبل از رسوایی های اخیر ( مثل انرون113 و وردکام114 ) بوده است . در حال حاضر دو قانون بسیار جدیدی وجود دارند که می بایست رعایت شوند ، یکی قانون ساربنز – اسکلی115 سال 2002 سنای آمریکا و دیگری مقررات افشای منصفانه سال 2000 کمیسیون نظارت بر بورس116 آمریکا .هدفی که پشت قانون ساربنز اسکلی وجود دارد عبارتست از افزایش استقلال حسابرس ، تسهیل افشاء مالی و افزایش حسابدهی ( حسابخواهی از) شرکتها ، مقررات افشاء منصفانه FD شامل سه ماده است که در زمینه افشاء شرکتها می باشد . در روند معمول ، بیشتر شرکتها اطلاعات تجاری خود را بیش از دیگران در اختیار تحلیل گران قرار میدهند . در حالیکه مقررات FD شرکتها را ملزم به افشاء فوری اطلاعات به عموم می کند . هدف این مقررات عبارتست از برگرداندن اعتماد سرمایه گذاران نسبت به صحت و عدالت بازار به وضعیت اول آن .
آنچه دلگرم کننده به نظر می رسد آن است که پذیرش XBRL ، سرعت پذیرش مدلهایی همچون مدل گزارشگری تجاری AICPA را افزایش می دهد (بوریتز و نو ، 2003 ،ص34 )117.

9-2 XBRL و حسابرسان داخلی
حسابرسان داخلی نیز نباید نسبت به XBRL و مدلهای جدید گزارشگری بی توجه باشند . زیرا در سراسر جهان قانونگذاران در حال بکارگیری XBRL هستند . به عنوان مثال APRA 118 برنامه ای در پیش دارد تا طی آن شرکتهای سهامی را ملزم به نگهداری اطلاعات با فرمت XBRL نماید . که D2A 119 نامیده می شود . قانونگذاران ژاپن ، چین ، SEC و بسیاری از قانونگذاران دیگر در جهان اقدام به قانونی کردن XBRL با هدف پذیرش آن در آینده نزدیک کرده اند .
بر اساس یک ارزیابی که اخیراً توسط انجمن حسابرسان داخلی120 صورت گرفته ، 60 % اعضاء برای شرکتهایی کار می کنند که دارای کمیته حسابرسی یا افشاء بوده و به طور معمول صورتهای مالی را فصلی افشاء می نمایند ( ارائه می کنند ) رویه گزارشگری فصلی با توجه به مدل گزارشگری قدیمی چه بسا که بسیار عالی باشد ولی با توجه به مدل جدید گزارشگری و قانون ساربنز – اسکلی و مقررات FD ، گزارشگری فصلی پاسخگو نیست .
نرم افزارهای XBRL ، امکان بروز رسانی به موقع اطلاعات را می دهد ، در نتیجه حسابرس داخلی می تواند با استفاده از این اطلاعات به موقع در جلسات متوالی و متناوب کمیته حسابرسی شرکت کند . در شرکتهای بین المللی که از XBRL استفاده می کنند حسابرسان داخلی نیازمند حضور فیزیکی در هر شعبه جهت دریافت اطلاعات حسابداری نمی باشند . در هر صورت اگر از چنین نرم افزارهایی در یک شرکت استفاده شود ، حسابرسان داخلی ملزمند تا به استفاده و بکارگیری این نرم افزار سرکشی کنند (پینس کِر، 2003 ،ص 16 )121.

10-2 گزارشگری حسابرسی برای XBRL
1-10-2 ضرورت حسابرسی در محیط XBRL
یکی از مشکلات و تهدیدات گزارشگری مالی تحت وب ، خطرات ذاتی اینترنت است . اینترنت یک شبکه عمومی غیر قابل اتکاء و ناامن است. برخی تهدیدات عمده امنیت در خدمات گزارشگری مالی تحت وب عبارتند از : دستکاری در پیام ، افشای پیام های محرمانه ، جایگزینی پیام ، امتناع از ارائه خدمات ، وارسی بسته و حملات ویروس ها است ( باس ورت و کابَی ،2002،ص21 )122.
بسیاری از شرکتها در تلاش هستند تا توان خود را در جهت ارائه اطلاعات به کارمندان ، سرمایه گذاران ، تحلیل گران و … افزایش دهند . XBRL به عنوان راهکاری که امکان تهیه و داد و ستد آسانتر و کاراتر اطلاعات را ممکن می ساخت ، توسعه یافت (بوریتز و نو ، 2005،ص13)123 . اگرچه استفاده از XBRL در تهیه اسناد مزایای فراوانی دارد ولی یک محدودیت اصلی هم دارد و آن عبارتست از اینکه کیفیت اطلاعات مندرج در یک سند را در نظر نمی گیرد . بویژه اینکه آیا اطلاعات عنوان بندی شده توسط XBRL قابل اتکاء هستند یا خیر ؟
قابلیت اتکا اطلاعات مالی به قابلیت اتکاء پروسه های بکار گرفته شده برای ایجاد سند XBRL و به ماهیت ، گستردگی و زمانبندی روشهای حسابرسی اجرا شده درباره آن اطلاعات در وب انتقال می یابد، بستگی دارد . اطلاعات در وب ، شامل اسناد XBRL براحتی می توانند ایجاد و اصلاح شده و یا مورد سوء استفاده و دستکاری قرار گیرند . بنابراین استفاده کنندگانی که جهت اخذ تصمیمات مهم به این اطلاعات مالی وابستگی دارند می بایست پیش از استفاده از این اطلاعات جهت اخذ تصمیمات مهم از صحت و قابلیت اتکاء و مجاز بودن این اطلاعات اطمینان یابند (همان منبع،ص 36)3. با توجه به عدم اعتماد برخی از استفاده کنندگان به صورت های مالی منتشر شده توسط XBRL ، زبان دیگری نیز برای اطمینان بخشی در مورد صحت اطلاعات مورد مبادله از طریق XBRL ایجاد شد که اصطلاحاً " زبان گزارشگری اطمینان بخشی توسعه پذیر " یا XARL 4 نامیده می شود . XARL صورت توسعه یافته ای از XBRL است که ارائه کنندگان خدمات اطمینان بخشی و تضمین کیفیت را قادر می سازد تا صحت اطلاعات دارای برچسب XBRL منتشر شده در اینترنت را تایید و گزارش کند و از این طریق به کاربران و شرکتها جهت اعتماد به صورت های مالی منتشر شده کمک نماید .

به طور خلاصه XBRL می تواند روش استانداردی را برای تهیه ، انتشار و تبادل اطلاعات مالی فراهم کند . محیط XARL هم مدرکی را فراهم می سازد که کاربران اطمینان یابند اطلاعات کدگذاری شده XBRL نه تنها توسط حسابرسان ، حسابرسی شده ، بلکه فاقد دستکاری نیز است . بنابراین عدم اطمینان درباره اطلاعات مالی به میزان زیادی کاهش می یابد (مازاریزدی،1385 ،ص2 )1.

2-10-2 حرفه حسابرسی و XARL
زبان گزارشگری اعتبار بخشی توسعه پذیر ( XARL) یک توسعه از XML است که توسط بوریتز و نو برای اولین بار در سال 2002 مورد اشاره قرار گرفت ، و جهت بسط XBRL به منظور مشارکت در قابلیت اتکاء اطلاعات تهیه شده در محیط XBRL طراحی شده است . حسابرسی ( اعتبار بخشی ) اسناد XBRL و استفاده از زبان XBRL می تواند ابهام استفاده کنندگان درباره کامل بودن اسناد را کاهش داده و از سویی با ارائه اطلاعات با قابلیت اتکاء ، اعتماد استفاده کنندگان را جلب نماید . یک سند XBRL شامل عناوین ویژه ای است که بیانگر ، نوع حسابرسی ، تاریخ حسابرسی ، امضاء دیجیتالی حسابرسان ، قابلیت اتکاء سیستم و … می باشد . لذا استفاده کنندگان به سادگی می توانند ، نوع جسابرسی ( اعتبار بخشی ) ، دوره زمانی حسابرسی ، نام حسابرس و استانداردهای حسابرسی بکار رفته ( مثل GAAS ، استانداردهای عمومی پذیرفته شده حسابرسی ایالات متحده آمریکا ) را بفهمند . زبان XARL قصد ندارد تا استاندارد جدیدی حسابرسی وضع کند بلکه با ایجاد یک زبان دیجیتالی در پی بهبود ارزش XBRL در ارتباط با حسابرسی مبتنی بر استانداردهای موجود می باشد .
گرچه برخی از نسخ XBRL ( از جمله XBRL ، استانداردهای پذیرفته شده GAAP ایالات متحده ) شامل عناوینی هستند که جهت نشانه گذاری محتوی گزارش حسابرسان در صورتهای مالی طراحی شده است ، با این وجود ، این عناوین به هیچ روشی در مقابل تغییرات محافظت نشده اند ، بنابراین اگر حسابرسی مستقل انجام نگیرد هر فردی عمداً و یا سهواً می تواند عناوین را اضافه و یا دستکاری نماید . همچنین عناوین مرتبط با اعتبار بخشی داخل XBRL صورتهای مالی را بعنوان یک کل در نظر می گیرد و جهت بحث در مورد حسابرسی صورتهای مالی خاص یا اقلام خاص صورتهای مالی تهیه نشده اند . بعلاوه ، در درون XBRL عناوینی وجود ندارد که در مورد حسابرسی سیستمها و کنترلهای صورتهای مالی و یا دیگر موارد مرتبط با قابلیت اتکاء اطلاعات آماده شده با XBRL بحث کند . در مقابل اسناد XARL مدارک قابل اطمینانی ارائه می کنند که اطلاعات اسناد XBRL حسابرسی شده اند ، یا از جهات دیگر توسط حسابرس ( حسابدار ) رسمی حسابرسی شده اند .
این می تواند عدم اطمینان راجع به ریسکهای موجود را کاهش دهد و برای استفاده کنندگان اطلاعات قابل اتکاتری را فراهم آورد (بوریتز و نو ، 2003 ،ص 25 )124.

3-10-2 واژه نامه XARL
همانطور که قبلاً اشاره شد XARL یک توسعه از XBRL است ، واژه نامه XARL الگویی است که عناوین اعتبار بخشی را تعریف نموده و چگونگی ارتباط اطلاعات حسابرسی را بیان می کند . بنابراین واژه نامه چارچوبی را برای ایجاد یکنواخت ( یکسان ) اسناد XARL ایجاد می کند و یک روش استاندارد جهت اطمینان از قابلیت اتکاء اطلاعات درون یک سند عنوان بندی شده XBRL در اختیار استفاده کنندگان قرار می دهد . شکل 5-2 مروری بر اجزاء حسابرسی اصلی در XARL را نشان می دهد .
واژه نامه XARL جهت سازگاری با دامنه وسیعی از اجزاء ، شامل سیستمهای گزارشگری مالی ، کنترلها و دیگر سیستمها مثل سیستم بازرگانی یک واحد تجاری طراحی شده است . این اجزاء می توانند بعنوان استانداردهای حرفه ای که جهت تعریف ویژگیهای مرتبط با اعتبار بخشی که قرار است به عناوین XARL تبدیل شوند گسترش یافته اند ، در نظر گرفته شوند . به عنوان مثال می توان از خدمات ایمنی وب تراست125 و سیس تراست 126.
یاد کرد . از آنجائیکه فایلهای XARL ، همان فایلهای XML هستند می توان آنها را با استفاده از یک ویرایشگر متن127 مثل شکل 6-2 مشاهده کرد . همچنین مشاهده اطلاعات واژه نامه از طریق یک نرم افزار نمایشگر واژه نامه جهت فهم بهتر و سریعتر ساختار این اطلاعات امکان پذیر است .
زبان XARL توسعه پذیر است ، بنابراین اگر عناوین واژه نامه XARL نیاز استفاده کنندگان را برطرف ننماید ، استفاده کنندگان می توانند عناوین مد نظر خود را ایجاد و به واژه نامه XARL اضافه نمایند (بوریتز و نو ، 2003،ص12 )128.

شکل 5-2 مروری بر اجزاء اصلی XARL – . (بوریتز و نو ، 2003،ص 12)1

شکل 6-2 نمونه ای از واژه نامه XARL – . (همان منبع،ص 16)2

4-10-2 نمونه ای از اسناد XARL
شکل 7-2 نمایشی از یک سند XARL است . عناوین XARL به سند XBRL اضافه میشوند بیانگر اطلاعات حسابرسی مثل توع حسابرسی ، دوره حسابرسی ، اطلاعات مربوط به حسابرسی و امثال اینها باشد. شکل 7-2 شامل دو مثال از XARL است که در درون یک ترازنامه XBRL که بر اساس واژه نامه US-CI.GAAP ( واژه نامه گزارشگری تجاری برای شرکتهای تجاری و صنعتی تحت اصول پذیرفته شده ایلات متحده ) بتاریخ 21/7/200 تهیه شده ، قرار دارند . عناوین XARL در درون این سند قرار گرفته اند تا اطلاعات اعتبار بخشی ( حسابرسی ) را راجع به حسابرس ، دوره حسابرسی ، اظهارنظر حسابرس و امثال اینها ارائه دهند .
شکل 8-2 استفاده از عناوین XARL را برای کل ترازنامه نشان میدهد .
شکل 9-2 ، استفاده از عناوین XARL را برای یک قلم ترازنامه " وجه نقد و معادل وجه نقد " را نشان می دهد (بوریتز و نو ، 2003،ص17)129 .

شکل 7-2 نمونه ای از یک سند XARL – . (همان منبع،ص 17)2

شکل 8-2 استفاده از عناوین XARL برای کل ترازنامه (همان منبع، ص18)1

شکل 9-2 نمونه ای از عناوین XARL برای یک قلم از اقلام ترازنامه (همان منبع ،ص19)2

11-2 نحوه عملکرد XBRL
شکل 10-2 چگونگی استفاده از زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRL را شرح می دهد ، فرض شود یک شرکت سهامی عام خواهان تهیه صورتهای مالی برای تحلیلگران می باشد .
1-بعد از اینکه شرکت صورتهای مالی خود را با استفاده از سیستم حسابداری داخلی خود تهیه نمود ، یک سند XBRL بوسیله تناظر ( نگاشت ) اطلاعات مالی به عناصر واژه نامه زبان XBRL ایجاد می شود . زبان XBRL معتبر در وب سایت شرکت یا سرور130 قرار می گیرد ( مرحله 1 )
2-هنگامیکه استفاده کننده ای برای مقاصد تحلیل اطلاعات مندرج در سند XBRL نیاز داشته باشد آنرا از طریق اینترنت بدست می آورد ( مرحله 2 و 3 ).
3-اگر استفاده کنندگان از سند XBRL خواهان تبدیل آن سند به زبان کد گذاری فرامتن HTML یک کاربرگ یا پایگاه داده باشند ، می توانند آنرا با الگوهای گزارشگری مناسب ایجاد شده توسط خود یا تهیه کنندگان بیرونی نرم افزار انجام دهند ( مرحله 4 ) . البته اسناد زبان XBRL الزاماً نمی توانند بصورت اولیه بوسیله اشخاص مشاهده شوند . نرم افزارهای متناسب با زبان کد گذاری توسعه پذیر XML می توانند بطور خودکار محتوای سند XBRL را تجزیه و تغییر شکل دهند و سپس آنها را به سیستمهای دیگر جهت پردازش بیشتر تبدیل کنند ( فریور لیلان ،1386،ص52 )2.

شکل 10-2 نحوه عملکرد زبان گزارشگری توسعه پذیر (XBRL) ( بوریتز و نو ،2003 ،ص9)1

12-2 مزایا و معایب XBRL
1-12-2 مزایای XBRL
XBRL مزایای فراوانی را در تمام مراحل گزارشگری تجاری و تحلیل ایجاد می نماید . این مزایا در خودکارسازی ، کاهش هزینه ها ، جابه جایی سریعتر ، اطلاعات صحیح تر و قابل اتکاتر ، تجزیه و تحلیل بهتر ، تصمیم گیری بهتر و در نهایت اطلاعات با کیفیت بهتر به چشم می آید . زبان گزارشگری توسعه پذیرXBRL تولید کنندگان و استفاده کنندگان اطلاعات مالی را قادر به حذف فعالیتهای پر هزینه دستی که معمولاً زمان بر و پرمشقت هستند می کند ، از طرف دیگر با استفاده از XBRL فعالیتهای زمان بر و پر هزینه ورود مجدد و سرهم کردن داده ها نیز حذف می شوند . با استفاده از نرم افزارهایی که برای ارزیابی و کار با اطلاعات XBRL تعبیه شده اند می توان بر تجزیه و تحلیل اطلاعات تمرکز کرد . به عنوان مثال جستجویی که قبلاً مستلزم ساعتها تلاش بود در حال حاضر و با استفاده از XBRL در کسری از ثانیه انجام می گیرد چون به عنوان مثال می توان مستقیماً بدهیهای احتمالی را مستقل از صورتهای مالی جستجو کرد در حالیکه قبلاً می بایست صورتهای مالی را جستجو می کردیم و سپس آنرا چک می کردیم که آیا بدهیهای احتمالی دارد یا خیر؟ ولی در XBRL بدهیهای احتمالی بصورت مستقل از کل صورتهای مالی وجود دارد و قابل جستجو است (سایت ایکس بی آر اِل)131.
استفاده کنندگان همچنین می توانند سوالات شرطی متعددی طرح نمایند . طراحی و ترسیم نمودارهای متفاوت بر اساس اطلاعات حال ، گذشته و برنامه های آینده و مقایسه این نمودارها بر اساس روشهای مشخص شده با شرکتهای مشابه از دیگر قابلیت های XBRL می باشد . در این ابزار می توان اطلاعات دریافتی را بر اساس هر زبان ، هر نوع واحد پولی و حتی هر یک از قواعد حسابداری (مثلاً استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی یا اصول پذیرفته شده حسابداری ایلات متحده) بررسی کرده و پاسخ های فوری و مجازی خود را بدست آورد .
قابلیت قالب بندی اطلاعات در XBRL موجب بهره مندی استفاده کنندگان برای مقاصد درون سازمانی و برون سازمانی ( مثلاً توسط مدیران مالی ، مشتریان ، سازمانهای غیر دولتی و البته حسابرسان ) خواهد شد . در واقع XBRL دنیای جدید . کم هزینه ای را از طریق دسترسی به اطلاعات بصورت یکسان برای تولیدکنندگان و استفاده کنندگان اطلاعات به نمایش می گذارد . شبکه های حسابرسی بر این باورند که شرکتهای پذیرنده XBRL ، در طول زمان شاهد صرفه جویی های چشمگیری در هزینه های حسابرسی (داخلی و مستقل) خود خواهند بود . بر این اساس مهم ترین دستاوردهای XBRL را می توان در موارد ذیل خلاصه کرد ( شفاعی و کاظمی، 1388،ص21-19 )2:
* امکان انتقال اطلاعات به شکل زنده 3
* امکان دستکاری ارقام توسط کاربر
* استفاده از رده بندی واحد اطلاعاتی و حذف مشکلات مفاهیم اطلاعاتی
* افزایش قابلیت مقایسه گزارشهای مالی
* دسترسی سریع به انواع اطلاعات موجود در طبقه بندی تعریف شده
* امکان ذخیره سازی داده ها توسط دریافت کننده و انجام عملیات محاسباتی بعدی روی آنها
* امکان داد و ستد اطلاعات مالی بین سیستمهای مختلف
امکان استفاده از نرم افزارهای هوشمند تحلیل گر مالی مبتنی بر دریافت مستقیم اطلاعات از شرکتها
انجمن حسابداران خبره آمریکا1 قابلیت های زیر را برای XBRL در جهت کمک به استفاده کنندگان بیان داشته است .
1- صورتهای مالی
صورتهای مالی در فرمت XBRL امکان ارتباط بین صورتهای مالی و متون قانونی (استاندارد ها) مرتبط ، داشتن اطلاعات جزئی تر و بررسی نظر حسابرس را می دهد . و یک حسابرس هم به شکلی آسانتر می تواند صورتهای مالی را بررسی کند .

2- تحلیل مالی
XBRL می تواند برای گزارشگری مالی عمومی و مقایسه اطلاعات مالی یک موسسه با موسسه دیگر بکار گرفته شود . در XBRL مفاهیم مالی که در شرکتهای مختلف با عناوین مختلف شناخته می شوند ولی مفهومی یکسان دارند از طریق واژه نامه جهانی ( یگانه ) قابل مقایسه هستند . ( مثلاً ممکن است وجه نقد خالص در یک شرکت به اسم وجه نقد و در شرکت دیگر به اسم وجه نقد و معادل آن شناخته شوند ولی با توجه به واژه نامه XBRL این دو یکی و قابل مقایسه هستند )

3- استخراج اطلاعات مالی
XBRL استخراج اطلاعات از صورتهای مالی و وارد کردن آن به درون یک مدل ( مثل کاربرگ اکسل ) را آسان می کند .

4- حسابرسی و خدمات اطمینان بخشی
اگر تمام نرم افزارهای حسابداری در فرمت واحد از XBRL باشند استخراج اطلاعات و استفاده از آنها در حسابرسی صورتهای مالی بسیار ساده تر خواهد بود (هورت ،2008،ص93)2.

2-12-2 معایب XBRL
اگرچه XBRL مزایای چشمگیری دارد ، دارای محدودیتهایی نیز می باشد . اول اینکه مهم است بدانیم که XBRL عناوین را برای صورتهای مالی قراردادی تهیه می کند و شیوه های دیگر ارائه داده های مالی مثل فرمولها ، نمودارها ، جداول و مشابه اینها بیان نمی کند . در حقیقت XBRL برای ارائه آسان اطلاعات برای استفاده شخصی ( استفاده کننده ) طراحی نشده است . هدف آن در اصل ارتقاء کارایی در فرآیند انتقال و ذخیره داده ها می باشد . بسیاری از افراد حرفه ای حسابداری و استفاده کنندگان از اطلاعات مالی معتقدند که محتوای صورتهای مالی کنونی بطور کامل با انتظارات استفاده کنندگان سازگار نیست بدلیل اینکه شکل گزارشگری صورتهای مالی قراردادی شاید نیازهای استفاده کنندگان را که انواع مختلفی از اشکال صوتی و تصویری و یا چن بعدی عددی و نمایش گرافیکی را ترجیح می دهند ، برطرف نکند . XBRL یک شکل استاندارد برای چندین نمایش ، بجای تمرکز بر محتوای اطلاعات صورتهای مالی قراردادی ندارد .
دوم اینکه ، XBRL اکنون کیفیت اطلاعات را بیان نمی کند ، برای مثال ، آیا داده های نشانه گذاری شده در XBRL قابل اتکا هستند یا خیر . با توجه به تعدد واژه نامه های ایجاد شده برای XBRL امکان بروز اشتباهات در انتخاب و بکارگیری عناوین یا نشانه های گروهبندی های XBRL افزایش یافته است .
همچنین اطلاعات در وب ( شبکه ) می توانند به آسانی ایجاد شده یا تغییر یابند و منبع (منبع این عمال) پنهان بماند ، سوالات زیادی در مورد قابلیت اطمینان شبکه برای اطلاعات ارائه شده در اینترنت مثل اطلاعاتی که به شکل XBRL هستند بوجود آمده است .
سوم اینکه : XBRL اکنون گزارش حسابرسان را بعنوان قسمتی از مجموعه صورتهای مالی بعنوان یک کل در نظر می گیرد . XBRL جهت گزارش حسابرسی برای یک صورت مالی خاص و یا یک قلم خاص از یک صورت مالی و یا کنترلهای داخلی حاکم بر گزارشات مالی ، ایجاد نشده است (فریور لیلان ،1386،ص55)1.

13-2 عوامل توجیه کننده تقاضا برای XBRL
در دهه اخیر مشکلاتی که در سیستم های کامپیوتری ایجاد شده است نگرانی های زیادی را برای استفاده کنندگان در عرصه تجارت ایجاد کرده است .
سوالی که مطرح می شود این است که آیا در قرن جدید می توان به اطلاعات ارائه شده با ابزارهای IT132 و ICT تکیه نمود ؟ با توجه به بروز رسوایی های مالی در بازارهای سهام و شرکت هایی همچون اِنرون133 ، وردکام134 و شرکتهای دیگر در سال 2002 و همچنین کاهش شدید قیمت سهام شرکتهای تکنولوژیکی در سال 2001 ، اذهان عمومی در اقتصاد جهانی به این موضوع معطوف گردیده که آیا می توان در قالب سیستم گزارشگری مالی و عرضه اطلاعات در زنجیره تجاری ، چاره ای برای این موضوع اندیشید ؟
عوامل یاد شده سبب گردید تا تلاش برای پاسخگویی و شفافیت اطلاعات مالی و سرعت بخشی و صحت آن شتاب گیرد که بهبود سیستم حاکمیت شرکتی و تدوین قوانین و مقررات الزام آور در این خصوص توسط نهادهای قانونی از جمله فعالیت های انجام شده در این زمینه بوده است . براساس این قوانین جدید مسئولیت شرکت ها برای افشاء اطلاعات در گزارشگری مالی بسیار زیاد گردیده و از حساسیت خاصی در ابعاد اجتماعی برخوردار شده برای این منظور تقویت کنترل های داخلی در راستای تحقق بخشی به مسئولیت های مورد نظر ، مورد توجه قرار گرفته است و فشار بیشتری روی شرکتها اعمال گردیده تا اطلاعات به موقع و تفصیلی به ذینفعان در بازارهای مالی ارائه کنند . مطالعات انجام شده نشان داده است که سیستم های موجود نمی تواند پاسخگو و برآورد کننده تقاضاها و نیازها در قالب الزامات و قوانین جدید باشد . و در این راستا زبان XBRL به عنوان مدلی جهت برآورده ساختن این نیازهای اطلاعاتی و گزارشگری مالی مناسب می باشد (جان اَ راک ، 2006 ، ص18)135 .

14-2 چه اشخاصی از XBRL استفاده خواهند کرد ؟
انتظار می رود XBRL مزایای قابل توجهی برای همه کسانی که در زنجیره تامین اطلاعات تجاری مشارکت دارند ، ایجاد نماید . هرچند بایستی اینها مربوط به بخش خدمات مالی شرکتها باشدکه به آنها نقش دوگانه ای هم به عنوان تامین کننده اطلاعات مالی ( مانند صورتهای مالی ، گزارشهای قانونی ، اعاده مالیات ، گزارشهای مدیریت ، گزارشهای ریسک ) و هم به عنوان استفاده کننده از اطلاعات مالی ( مانند تجزیه و تحلیل اعتبار ، مدیریت سرمایه گذاری ) داده است . نمونه ای از کاربرد بالقوه XBRL شامل موارد زیر است :
* تهیه صورتهای مالی طبق قانون و برای سایر اهداف
* تلفیق خودکار شرکتهای تابعه ، اگرچه سیستم های اصلی آنها مانعه الجمع باشد
* گزارشهای مدیریت شامل گزارشهای روزانه مدیریت ( مانند عملکرد حسابهای سود و زیان ) و گزارشهای مدیریت ریسک
* تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی ( مانند بررسی حقوق صاحبان سهام ) و سرمایه گذاری مدیریت
* تایید و کنترل اعتبار
* نگهداری آئین نامه ها و دستور العمل های معتبر مانند استانداردهای حسابداری و حسابرسی و آئین نامه های قانونی ( شاه ویسی و همکاران ، 1388 ،ص96)1.

15-2 پیش نیازهای پیاده سازی XBRL
بکارگیری نوآوری ترکیبی از تاثیرات کشش و فشار است . والف2 (2004) چنین بحث می کند که بکارگیری نوآوری پیچیده و وابسته به محیط بکارگیری است . عوامل محیطی و سازمانی به مانند فن آوری و عوامل مرتبط به نوآوری نقشی مهم را ایفا می کند . طبق نظر تورناتزکی و فلشر 3 زمینه محیطی شامل حوزه هایی است که سازمان های اجرا کننده در آن به کسب و کار مشغولند و عبارت است از صنعت ، رقبا ، قوانین ، و روابط با دولت. محیط سازمانی شامل ویژگیهایی مثل کیفیت و در دسترس بودن نیروی انسانی ، مهیا بودن منابع مالی و ساختارهای مدیریتی است . همچنین برخی از مهمترین متغیرهای عامل فن آوری عبارتند از : مزایا و هزینه های ادراکی به کارگیری و مشکلات یکپارچگی نوآوری در سازمان .

1-15-2 عوامل محیطی
ادبیات موضوع بکارگیری نوآوری چندین عامل محیطی که بر تصمیم های پیاده سازی تاثیر دارد را مشخص نموده است . طبق نظر تید و همکاران عوامل حیاتی برای پیاده سازی موفقیت آمیز نوآوری شامل قابلیت سازمان ها در پیش بینی و پاسخگویی به تغییرات بازار و صنعت است . فشارهای خارجی مثل رقابت ، جهانی شدن و پیشنهادهای ارزش مشتری جدید می تواند بر بکارگیری نوآوری موثر باشد .
با استفاده از مورد کاوی بکارگیری بانکداری اینترنتی در میان مشتریان شرکتی در تایلند ، روچاناکیتومنای و اسپیسی136 چنین نتیجه گرفتند که ابعاد فرهنگی می تواند اثری معنی دار بر بکارگیری نوآوری داشته باشد . همچنین مباحث قانونی شامل حریم خصوصی و اعتبار سنجی عوامل عمده دیگری هستند که از نوآوری های مرتبط با اینترنت نشات می گیرند .
لاوسون و همکارانش137 با مطالعه بر روی شرکت های کوچک و متوسط استرالیایی دریافتند که ارتباطات با انجمن های دولتی و صنعتی از طریق افزایش آگاهی ، آموزش و بودجه نقشی حیاتی در بکارگیری نوآوری دارد. سیمپسون و دوچرتی نیز در انگلستان نتایج مشابهی نسبت به محیط استرالیایی تجربه کردند . ولی نتیجه گرفتند که اگر چه نقش دولت و انجمن های صنعتی ضروری هستند ولی برای موفقیت بکارگیری این نوآوری کافی نیستند .

2-15-2 عوامل سازمانی
عوامل سازمانی نقشی مهم در پیاده سازی یک نوآوری دارند . به طور مثال ، رابطه مثبتی بین دانش کارکنان و گرایش به بکارگیری نوآوری وجود دارد . دانش شامل مهارت ها و نگرش های مورد نیاز برای اجرای موفقیت آمیز برنامه های کاربردی نوآورانه است . همچنین ، نگرش مدیران نسبت به نوآوری ها و نیز مزایای ادراکی از اهمیتی عمده برای بکارگیری برخوردارند . بطور مثال مدیرانی که گرایش های ریسک گریزانه نسبت به نوآوری ها دارند به احتمال زیاد در مورد بکارگیری نوآوری نگرش های منفی خواهند داشت . از پیامدهای ممکن چنین نگرش هایی ، قصور در تخصیص منابع لازم خواهد بود .

3-15-2 عوامل فن آوری
تصور از ویژگی های یک نوآوری می تواند بر بکارگیری آن موثر باشد . در مجموع ، ویژگیهای مختلفی که تاثیری عمده بر بکارگیری نوآوری دارند شامل مزایای نسبی در مقابل هزینه های بکارگیری ، پیچیدگی و قابلیت تطبیق با سازمان اجرا کننده و میزان قابل مشاهده بودن نتایج نوآوری است . نوآوری ها می توانند از طریق مزایایی چون ارتقاء کیفیت و خدمات ، کارایی و قابلیت اطمینان مزیت رقابتی ایجاد کنند . آگاهی از مزایای یک نوآوری خاص از پیش شرط های بکارگیری آن محسوب می شود .
از طرفی ، هزینه های راه اندازی و بکارگیری ، مشکلات فنی و پیچیدگی های نوآورانه از جمله ویژگیهای غیرجذاب و بازدارنده نوآوری ها هستند . سیمپسون و دوچرتی 138 (2004( معتقدند که یکپارچگی بین برنامه های کاربردی مرتبط با نوآوری جدید و سیستم های قدیمی به آسانی و بدون مقاومت حاصل نمی شود . مجموع برداشت های مثبت و منفی نسبت به نوآوری ، میزان آمادگی سازمان را برای بکارگیری یک نوآوری خاص تعیین می کند که به نوع صنعت و اندازه سازمان بستگی دارد .
پیاده سازی XBRL چون هر نوآوری دیگری در سازمان مستلزم توجه به عوامل متعدد فن آوری و سازمانی است . مجموعه ای از عوامل که در اثر تعامل موثر و هماهنگ با یکدیگر به موفقیت طرح منجر می شوند (سهرابی و خانلری ، 1388،ص84(2.

16-2 پیشینه تحقیق
1-16-2تحقیقات خارج از ایران
از جمله افرادی که در زمینه XBRL تحقیق کرده اند جی – ای بورتیز و وگ نو3 طی مقالات مختلفی تحت عنوان:
1- گزارشگری تجاری با زبان کد گذاری ( نشانه گذاری )توسعه پذیر XML ، زبان گزارشگری مالی قابل توسعه XBRL -2003
2- گزارشگری خدمات اعتبار بخشی XARL برای زبان گزارشگری توسعه پذیر (XBRL) -2003
3- گزارشگری خدمات اعتباربخشی برای سرویسهای مالی مبتنی بر زبان نشانه گذاری توسعه پذیر XML
4- ساختار مورد نیاز جهت گزارشگری خدمات اعتبار بخشی با زبان اعتبار بخشی توسعه پذیر XARL-2004
5- حسابرسی یک سند نمونه XBRL : شرکت یونایتد تکنولوژیس4 -2007

در این مجموعه مقالات مولفین به طور مفصل به معرفی و تعریف زبان نشانه گذاری XML و زبان گزارشگری توسعه پذیرXBRL و زبان اعتبار بخشی XARL پرداخته و نحوه ایجاد اسناد در XBRL و مراحل اجرای حسابرسی و خدمات اعتبار بخشی اسناد XBRL با کمک XARL توسط یک موسسه حسابرسی و استفاده از روشها و ایمنی در اینترنت جهت گزارشگری و انتشار گزارش حسابرسی توضیح داده اند و در انتها هم یک شرکت را که از XBRL برای گزارشگری مالی استفاده می کند حسابرسی کرده اند ( فریورلیلان، 1386،ص88)1.
زبان گزارشگری توسعه پذیر برای حسابداران حرفه ای ، تحلیلگران تجاری و مدیران شرکتها توسط ریچارد اپنهایم . در این مقاله نیز نگارنده به بیان سیر تحول تکنولوژی مورد استفاده در حسابداری پرداخته و دلایل ظهور XBRL را بیان می دارد و در ادامه با یک دید علمی – عملی به بیان مزایا و نحوه استفاده از XBRL می پردازد . در ضمن در این مقاله به مفهوم فراداده مربوط به عناوین XBRL نیز اشاره شده است (اَپنهایم ریچارد ، 2008 ،ص110)2 .
حسابرسی آینده تاثیر زبان گزارشگری توسعه پذیر بر حسابرسی و اعتبار بخشی سال 2005 سورن هیتمن و انیکا اهلینگ.در این پایان نامه نظرات سهامداران در مورد اطلاعات تجاری هنگامی که XBRL بطور گسترده ای مورد استفاده قرار گیرد و نیز چگونگی تاثیر آن بر حسابرسی هنگامیکه گزارشگری شرکت با استفاده از XBRL انجام گیرد ، مورد بررسی قرار گرفته است .
در کل نتایج این پژوهش بیانگر این است که پذیرش XBRL بطور عمده حسابرسی را حداقل در یک دوره کوتاه مدت تغییر نخواهد داد . با این وجود قطعاً بر انجام وظیفه حسابرسان تاثیر خواهد داشت . به هر حال به نظر تحول ایجاد شده توسط XBRL یک حرکت آرام و پیوسته باشد و در حال حاضر حرفه حسابرسی باید خود را آماده آموزش افرادی که مسلط به XBRL باشند نماید تا در بلندمدت پاسخگوی نیازهای آتی باشند ( هیتمن و اَهلینگ ، 2005 ،ص26 )3 .
در پژوهشی دیگر چانگ و جارونپا (2005( توسعه استانداردهای XBRL را از دیدگاه تغییر نهادی در درون و بین گروههای ذینفع زنجیره تامین گزارش دهی مالی مورد بررسی قرار داده اند . بررسی زمان رویدادهای کلیدی در توسعه XBRL نشان می دهد که ذینفعان مختلف در زمانهای متفاوتی وارد مشارکت می شوند (چانگ و جارونپا ، 2005 ،ص 369 )4.
تروشانی و رائو محرک ها و بازدارنده های بکارگیری XBRL را با استفاده از مصاحبه های همگرا بررسی نموده و سه عامل محیطی ، سازمانی و نوآورانه را مرتبط دانسته اند . یافته های این تحقیق نشان می دهد که اهتمام مورد نیاز برای بکارگیری همه جانبه XBRL چه در سازمانهای استفاده کننده و چه در عرضه کنندگان آن وجود ندارد (تروشانی و رائو ، 2007 ،ص103)139.
دالین و تروشانی با استفاده از مدل محیط ، سازمان ، فن آوری بر بکارگیری سازمانی XBRL تمرکز نموده اند . هدف این مطالعه ارزیابی مباحث مرتبط با نفوذ و بکارگیری XBRL با استفاده از تئوریهای شبکه و ذینفعان بوده است . و یافته های این پژوهش چنین بحث می کند که گروههای ذینفع هنوز ضرورت بکارگیری XBRL را درک نکرده اند (تروشانی و دالین ، 2007 ،ص178 )140 .
پرموروسو و باتاچاریا طی تحقیقی ویژگیهای شرکت های پیشگام در پیاده سازی XBRL را ارائه کردند . این تحقیق بطور خاص بررسی می کند که آیا شرکت های پیشگامی که گزارش های خود را در قالب XBRL ارائه داده اند ، نفوذ بالاتر یا عملکرد عملیاتی بهتری داشته اند یا خیر(پرموروسو و باتاچاریا ،2008 ،ص 29 )141 .
در تحقیقی که توسط بیتی و پرت صورت گرفت ، ویژگیها و ترجیحات گروههای مختلف در ارتباط با گزارش دهی اینترنتی مورد بررسی قرار گرفت . دیدگاههای این گروهها در مورد سه مبحث مورد پرسش قرار گرفت : 1- نگرش نسبت به حیطه ، ساختار و فراوانی گزارش های تحت وب تجاری ، 2- مفید بودن و کمک در مورد جستجو ، 3- قابلیت تبدیل فرمت های مختلف فایلهای اطلاعاتی (بیتی و پرت ، 2003 ،ص161)142 .
بیگر و لفرل فرآیند گزارش دهی مالی جاری و سنتی را با تغییرات ناشی از XBRL مقایسه نمودند . مصاحبه شوندگان اذعان داشتند که XBRL موجب تسهیل و کنترل موثرتر گزارش های سالانه ، بهبود ارائه گزارش به مشتریان و توانایی کنترلهای رایانه ای می شود . در زمان انجام پژوهش ، قانون سوئد اجازه استفاده از امضاء الکترونیک در گزارشات الکترونیک را نمی داد به همین جهت مصاحبه شوندگان مهمترین مانع بکارگیری XBRL را این مورد می دانستند (بیگر و لفرل ، 2005، ص1 )143.
2-16-2 تحقیقات در کشور ایران
تحقیقی توسط فریور لیلان در سال 1386 تحت عنوان بررسی عوامل کمک کننده به حسابرسی در محیط زبان گزارشگری مالی قابل توسعه XBRL در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی صورت گرفت . یافته های این پژوهش نشان می دهد که استفاده از زبان گزارشگری توسعه پذیرXBRL باعث کاهش هزینه ها و زمان حسابرسی شده و از طرف دیگر باعث افزایش دقت و در دسترس بودن اطلاعات و کامل بودن اطلاعات می گردد (فریور لیلان ، 1386 ،ص1 )1.
تحقیقی دیگر با عنوان مقدمه ای بر XBRL توسط علی سعیدی ، جیم ریچاردز و بری اسمیت در تاریخ هفتم دسامبر 2004 صورت گرفت ، در این مقاله نویسندگان ابتدا به تعریف XBRL پرداخته و آنرا زیر مجموعه ای از XML می دانند و XBRL را زبانی برای گزارشگری مالی تعریف می کنند و در نهایت عنوان می کنند که XBRL استاندار د جدید برای حسابداری نیست و به توصیف XBRL می پردازند . این مقاله بصورت مشترک بین یک نویسنده ایرانی و دو نویسنده دیگر به ترتیب از استرالیا و ایرلند نگاشته شده است ( ریچاردز جیم ، 2004 ،ص1 )2.
پیش نیازهای پیاده سازی زبان توسعه پذیر گزارش گیری کسب و کار XBRL عنوان تحقیق دیگری است که توسط بابک سهرابی و امیر خانلری در سال 1387 صورت گرفته است در این تحقیق سعی شده است تا مدلی جامع که بتواند آمادگی سازمان ها را برای اقدام و مبادرت به اجرای چنین طرحی سنجیده و یا اقدامات مناسب ریسک های ناشی از طرح را کاهش دهد ارائه می نماید . مدل ارائه شده شامل 4 عامل و 16 شاخص است و نتایج یافته ها نشان می دهد که فشار محیط بیرونی شامل محیط های قانون گذار و نهادهای حرفه ای مالی تاثیری عمده بر آگاهی و التزام به پیاده سازی این فن آوری دارند . علاوه بر این میزان آگاهی مدیران و کارکنان از این فن آوری و دستاوردهای سازمانی آن می تواند به عنوان یک پیش نیاز اولیه برای پیاده سازی باشد که می تواند از طریق اطلاع رسانی و آموزش ارتقا یابد (سهرابی و خانلری، 1388، 89 )3 .
امنیت در خدمات گزارشگری مالی مبتنی بر XML در اینترنت نام مقاله ای بود که توسط دکتر عرب مازار یزدی و الهام حسنی داریانی در سال 1385 نگاشته شد . این مقاله عمدتاً ترجمه مقالات آقایان بورتیز و نو می باشد . در این مقاله نگارندگان به معرفی و بررسی XML ، XBRL و XARL پرداخته اند و در نهایت ایمنی واطمینان بخشی در وب و سرویسهای مبتنی بر XML را مورد بررسی قرار داده اند (مازار یزدی و همکاران، 1385،ص 64 )4 .
تحقیقی دیگر با عنوان بررسی تاثیر گزارشگری مالی تحت وب بر ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری توسط اصغر اسدیان اوغانی در بهار 1387 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی انجام شد .
در این پایان نامه پژوهشگر با بررسی های صورت گرفته به این نتیجه می رسد که گزارشگری تحت وب ویژگیهای کیفی اطلاعات را تحت تاثیر قرار داده ولی مدیران مالی شرکت های ایرانی با گزارشگری تحت وب آشنا نیستند (اسدیان اوغانی ، 1387،ص1)1.
گزارشگری مالی در اینترنت و وضعیت آن در ایران نام مقاله ای است که توسط دکتر علی ثقفی ، دکتر عرب مازار یزدی و رافیک باغومیان در سال 1384 نگاشته شد (ثقفی و همکاران، 1384 ، ص127 )2.
تحقیقی با نام بررسی دلایل عدم انتشار گزارشهای مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در وب سایت این شرکتها توسط آتری نادرپور در دانشگاه الزهرا در سال 1384 است (نادرپور،1384 ،ص1)3.
حسابداری تحت وب و تاثیر آن بر گزارشگری مالی داخلی و تصمیم گیری نام تحقیقی است که توسط حمید میرمجربیان در سال 1383 در دانشگاه تربیت مدرس انجام شد . در این پژوهش ، پژوهشگر به بررسی حسابداری تحت وب و آزمون تاثیر حسابداری تحت وب بر تصمیم گیری اقتصادی مدیران بنگاه های اقتصادی می پردازد و در نهایت به این نتیجه می رسد که ارتقای خصوصیات کیفی مربوط بودن و دسترسی آسان به اطلاعات در حسابداری تحت وب بر تصمیم گیریهای اقتصادی مدیران داخلی شرکتها تاثیر مثبت دارد (میرمجربیان، 1383 ،ص1)4.

فصل سوم
روش اجرای تحقیق

1-3- مقدمه:
پایه هر علمی ، روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم بکار می رود ( عزتی ، 1376،ص20 )1 .
دراین تحقیق همانگونه که در فصل اول آورده شد ، هدف از انجام این پژوهش روشن شدن برخی از جوانب نظری موضوع می باشد تا بعضی از دلایلی که از دیدگاه نظری سبب عدم استفاده از XBRL می گردد ، شناسایی و مورد بررسی قرار گیرد .
در این فصل مراحل انجام تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد. روش تحقیق، ویژگی های تحقیق، ، جامعه مطالعاتی، نحوه جمع آوری داده های مربوط به متغیرهای تحقیق و چگونگی تجزیه و تحلیل این اطلاعات نیز در این فصل مورد توجه قرار گرفته است.

2-3 روش تحقیق
روش تحقیق مجموعه ای از قواعد ، ابزار و راههای معتبر ( قابل اطمینان ) و نظام یافته برای بررسی واقعیتها ، کشف مجهولات و دستیابی به را ه حل مشکلات است (همان منبع،ص20)2.
این پژوهش از نظر هدف ، پژوهشی کاربردی و بر حسب نحوه گردآوری اطلاعات (روش ) از آنجائیکه میزان اتفاق آرای گروهی را درباره علل امتناع شرکتها از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL را بررسی می نماید ، یک تحقیق توصیفی ، پیمایشی است که متبنی بر تحقیقات میدانی و کتابخانه ای ( از نظر روش گردآوری اطلاعات ) است . روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق آمیزه ای از روش های تحقیق کتابخانه ای و میدانی است . در روش کتابخانه ای از طریق مطالعات کتابخانه ای ، ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق و نیز چارچوبی مناسب برای موضوع فراهم شد . در روش میدانی تحقیق ، از طریق پرسشنامه ، داده های مورد نیاز برای تایید و یا رد فرضیه های تحقیق گردآوری شد .

3-3 جامعه و نمونه آماری
پژوهشگر قصد دارد دلایل عدم بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL توسط شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران را از دیدگاه صاحبنظران حرفه حسابداری بررسی نماید ، لذا جامعه مطالعاتی این پژوهش شامل اساتید دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ، محققین و مدیران با زمینه پژوهش و کار در حوزه حسابداری ، حسابرسی و مدیریت مالی است . با توجه به حضور اساتید حق التدریس و حسابرسان غیر شاغل در حرفه و عدم امکان دستیابی به تعداد واقعی ، حجم جامعه مطالعاتی نا محدود تشخیص داده شد . لازم به ذکر است بدلیل بدست آمدن پاسخ های قابل اتکاءتر سعی شده این افراد از بین کسانی انتخاب شوند که با موضوعات روز حرفه حسابداری آشنایی علمی یا عملی داشته باشند .
نمونه گیری مطالعه ای مشتمل بر یافتن زیر مجموعه ای از یک جامعه در جهت اندازه گیری متغیر ها یا مشخصه هاست . به گونه ای که نتایج حاصل از آن را (تحت استنباط آماری) بتوان بادرجه معینی از دقت و پایایی به جامعه نسبت داد تکنیک نمونه گیری تصادفی ساده ، متد نمونه گیری مورد استفاده در این تحقیق می باشد در این روش همواره هدف آن است که از میان Nواحد جامعه nواحد به صورت تصادفی انتخاب کنیم به گونه ای که همه نمونه انتخابی شانس یکسانی برای انتخاب شدن داشته باشند .
با توجه به این که داده ها کیفی هستند برای محاسبه حجم نمونه از فرمول هایی که برای داده های کیفی مناسب است ، استفاده می شود . به این ترتیب اندازه نمونه را تحت تاثیر نسبت موفقیت ( P) تعریف می کنیم و همچنین با توجه به نا محدود بودن جامعه آماری فرمول محاسبه حجم نمونه عبارت است از:
P=.5 q=.5 d=.08

مطابق عدد بدست آمده برای کل جامعه آماری می بایستی تعداد 90 نفر از اساتید و محققین دانشگاهی
و90 حسابرس مورد مطالعه قرار گیرند . با توجه به اینکه حداقل 90 پرسشنامه از هرکدام از دو گروه لازم بود و ممکن بود تعدادی از پرسش نامه ها قابل برگشت نباشند و یا غیر قابل استفاده باشند ، 120 پرسشنامه در هر کدام از گروه جامعه مورد مطالعه توزیع شد . و تعداد 97 پرسشنامه از گروه اساتید و محققین دانشگاهی و 93 پرسشنامه از گروه حسابرسان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .
4-3 قلمرو تحقیق
قلمرو تحقیق، چارچوبی را فراهم می نماید تا مطالعات و آزمون محقق در طی آن قلمرو خاص انجام پذیرد و دارای اعتبار بیشتر باشد.

1-4-3 قلمرو مکانی تحقیق
این پژوهش کلیه اساتید دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ، محققین و مدیران با زمینه پژوهش و کار در حوزه حسابداری ، حسابرسی و مدیریت مالی داخل کشور ایران و مستقر در شهرهای تهران و کرمانشاه را در نظر می گیرد .

2-4-3 قلمرو زمانی تحقیق
این پژوهش، به منظور قبول یا رد فرضیه های محقق ، دیدگاه کلیه اساتید دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ، محققین و مدیران با زمینه پژوهش و کار در حوزه حسابداری ، حسابرسی و مدیریت مالی داخل کشور ایران و مستقر در شهرهای تهران و کرمانشاه را در سال 1389 بررسی می نماید .

3-4-3 قلمرو موضوعی تحقیق
در این پژوهش، دلایل امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL را از دیدگاه صاحبنظران حرفه ای حسابداری مورد کنکاش قرار می دهد . و در حوزه حسابداری ، حسابرسی و مدیریت مالی قرار می گیرد .

5-3 روش و ابزار گرد آوری اطلاعات
هدف هر تحقیقی اعم از توصیفی یا تبیینی دستیابی به اطلاعات در مورد این تغییرات است . یافتن پاسخ و راه حل برای مساله انتخاب شده در هر تحقیق مستلزم دست یافتن به داده هایی است که از طریق آنها بتوان فرضیه هایی که به عنوان پاسخ های احتمالی و موقتی برای مساله تحقیق مطرح شده اند را آزمون کرد .
ابزارهای گوناگونی برای به دست آوردن داده ها مانند مشاهده ، مصاحبه ، پرسشنامه و مدارک و اسناد وجود دارد . انتخاب ابزارها باید به گونه ای باشد که پژوهشگر بتواند از نحوه انتخاب ابزار خود دفاع کند و از این طریق دستاوردهای پژوهش خود را معتبر سازد (خاکی ، 1384 ،ص159)1.
در تحقیق حاضر با ارسال پرسشنامه که یکی از متداول ترین ابزارها جهت گردآوری اطلاعات می باشد به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده است .
پرسشنامه تحقیق حاضر دارای سه بخش است : بخش اول که حاوی یک خلاصه در مورد موضوع پایان نامه و جوانب آن می باشد و در نامه پیوست پرسشنامه از پاسخ دهندگان درخواست گردیده تا در ابتدای کار این خلاصه را مطالعه کرده و سپس پرسشنامه را پاسخ دهند . قسمت دوم سوالات عمومی راجع به میزان تحصیلات ، سابقه ، سمت و … پاسخ دهنده می باشد و در بخش سوم هم تعداد 20 گزاره راجع به 4 فرضیه می باشد .
در مرحله مقدماتی تعداد 15 پرسشنامه در جامعه مطالعاتی تحقیق توزیع شد . نتایج مورد بررسی قرار گرفت و معایب موجود رفع گردید و سپس در نهایت پرسشنامه بین جوامع آماری مدنظر توزیع شدند .

6-3 بررسی نرمال بودن داده ها
برای بررسی نرمال بودن داده ها از آزمون کلموگروف – اسمیرنف استفاده شده است . بررسی نرمال بودن از آن جهت مهم است که در صورت نرمال بودن از آزمونهای پارامتری و در غیر اینصورت از آزمونهای ناپارامتری استفاده خواهد شد .
فرض صفر و فرض مقابل بصورت زیر تعریف می شود :

H0: داده ها دارای توزیع نرمال می باشند
H1: داده ها فاقد توزیع نرمال می باشند

در دو گروه و در فرضیات چهارگانه مقدار سطح معنی داری کمتر از 0.05 نیست بنابراین در هیچ مورد فرض صفر رد نمی شود ، داده ها نرمالند پس می توان از آزمونهای پارامتری استفاده نمود . در این تحقیق باتوجه به نرمال بودن توزیع مشاهدات استفاده از آزمون پارامتریک مقایسه میانگینها بهره برده شده است .

جدول 1-3 آزمون کلموگروف – اسمیرنف

تاثیر عدم آگاهی از وجود و اطلاعات فنی نرم افزارXBRL در عدم بکارگیری آن
تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
N
183
188
183
179
Normal Parameters(a,b)
میانگین
3.4262
3.4043
2.2705
2.9851

انحراف معیار
.82073
.81111
.81110
1.00998

Most Extreme Differences
Absolute
.112
.055
.126
.144

Positive
.081
.054
.103
.144

Negative
-.112
-.055
-.126
-.093
Kolmogorov-Smirnov Z
2.265
1.047
.737
1.198
Asymp. Sig. (1-tailed)
.062
.223
.649
.113

7-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها
در این تحقیق باتوجه به نرمال بودن توزیع مشاهدات استفاده از آزمون پارامتریک مقایسه میانگین ها بهره برده شده است .
1-7-3-آزمون مقایسه دو میانگین
هدف از آزمون t مقایسه میانگین این دو متغیر یعنی و است .فرض ها به صورت زیر است :

آماره آزمون جهت فرض فوق به صورت زیر است :

البته اگر واریانس دو جامعه برابر باشد مخرج کسر تغییر می یابد.
روش تصمیم گیری :H0 در سطح معنا دار رد می شود اگر و یا سطح معنا داری محاسبه شده (sig ) کوچکتر ازباشد.

2-7-3-آزمـون t student :
به منظور آزمون کردن فرض برابری میانگین جامعه با یک مقدار عددی از این آزمون بهره برده می شود فرض آماری این آزمون عبارت است از :

که در آن a یک مقدار عددی می باشد آماره آزمون نیز عبارت است از :

با توجه به اینکه متغیرهای مورد بررسی از کمی نمودن پرسشها در مقیاس طیف لیکرت حاصل شده است لذا میزان امتیازات مقداری بین 1 تا5می باشد بنابراین با آزمون کردن فرض تساوی میانگین جامعه با مقدار 3 ( مقدار میانی امتیازات قابل کسب ) ،میتوان ابعاد فرضیه را روشن نمود در تحلیل آماری این قسمت با ارائه فرضیه آماری در خصوص تنظیم فرض H 0 و H1 توضیحات لازمه ارائه می گردد .
فرض آماری مورد بررسی این آزمون به صورت زیر میباشد :

میانگین متغیر مورد بررسی کوچکتر مساوی عدد سه (میانه) می باشد : H 0
میانگین متغیر مورد بررسی بزرگتر از عدد سه (میانه) می باشد : H1

نحوه استنباط در مورد رد یا پذیرش H0 بشرح زیر است :
روش تصمیم گیری :H0 در سطح معنا دار رد می شود اگر و یا سطح معنا داری محاسبه شده (sig ) کوچکتر از .05 باشد
8-3 اعتبار درونی و برونی پژوهش
بررسی پایایی پرسشنامه یکی از شیوه های مطالعه کیفیت و دقت تست و پرسشنامه می باشد پایایی یا اعتماد پذیری پرسشنامه دارای دو معنای متفاوت می باشد یک معنای پایایی ،ثبات نمرات آزمون در طول زمان است .بدین معنا که اگر یک آزمون چند بار درباره یک آزمودنی اجرا شود ، نمره وی در همه موارد یکسان باشد .معنای دوم پایایی به همسانی درونی آن اشاره دارد و مفهوم آن اینست که سوالهای آزمون تا چه اندازه با هم همبستگی متقابل دارند .اگر ضریب پایایی درونی آزمون کم باشد بدان معناست که سوالهای مختلف آزمون متغیر واحدی را اندازه گیری نمی کنند . به عبارت دیگر آزمون ممکن است دارای نقص در سنجش و اندازه گیری باشد.برای بررسی همبستگی متقابل از تکنیکهای متفاوتی استفاده می شود یکی از این تکنیکها آلفای کرونباخ می باشد که بر اساس سنجش سازگاری درونی پرسشنامه شکل گرفته است در این تحقیق از آلفای کرونباخ در جهت بررسی میزان موفقیت پرسشنامه بهره خواهیم برد :
جدول 2-3 محاسبه آلفای کرونباخ
Cronbach's Alpha
Cronbach's Alpha Based on Standardized Items
N of Items
0841
0832
20

در جدول صفحه قبل مقدار ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه به همراه مقدار مشابه آن که بر اساس مقادیر استاندارد شده محاسبه می گردد(این معیار کمتر تحت تاثیر خطای نظامدار _ پراکنش غیر متعارف _قرار می گیرد) ارائه شده است با بررسی مقادیر موجود در جدول بالا در می یابیم که میزان آلفای کرونبـاخ ارائه شده( 0.841 (از نظر مقدار مناسب می باشد به عبارت ساده تر پرسشـها علاوه بر اینکه دارای همبستگی متــقابل منـاسبی می باشند و می توان اظهار داشت که سوالات همسویی داشته و پاسخ دهندگان نیز در جواب دادن به سوالات دقت و حوصله بالایی را مبذول داشته اند . به عبارت دیگر پرسش نامه از پایایی و قابلیت اعتماد بالایی برخوردار است .
کرونباخ
= تعداد سوالهای پرسشنامه
= ام i واریانس سوال
= واریانس دوم مجموع سوالها

فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها

1-4-‏ مقدمه‏:
پژوهشگر پس از این که روش تحقیق خود را مشخص کرد و با استفاده از ابزارهای مناسب، داده های مورد نیاز را برای آزمون فرضیه های خود جمع آوری کرد، اکنون نوبت آن است که با بهره گیری از تکنیک های آماری مناسبی که با روش تحقیق، نوع متغیرها،… سازگاری دارد، داده های جمع آوری شده را دسته بندی و تجزیه و تحلیل نماید و در نهایت فرضیه هایی را که تا این مرحله او را در تحقیق هدایت کرده اند در بوته آزمون قرار دهد و تکلیف آن ها را روشن کند و سرانجام بتواند راه حلی و پاسخی برای پرسش تحقیق بیابد. پیوند دادن موضوع تحقیق به رشته ای از اطلاعات موجود مستلزم اندیشه ای خلاق است، معمولاً موضوعی به ذهن محقق خطور می کند که یافتن منابع داده های موجود برای بررسی آن مستلزم خلاقیت ذهنی محقق است، آرایش و تنظیم داده ها نیز مستلزم خلاقیت است.فرایند تجزیه و تحلیل داده ها فرایندی چند مرحله ای است که طی آن داده هایی که از طریق بکارگیری ابزارهای جمع آوری در جامعه (نمونه) آماری فراهم آمده اند خلاصه، کد بندی و دسته بندی… و در نهایت پردازش می شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل ها و ارتباط ها بین این داده ها به منظور آزمون فرضیه ها فراهم آید(خاکی،1387،ص305-303)1.
در این فصل با هدف بررسی" موضوع تحقیق"به تجزیه و تحلیل مشاهدات خواهیم پرداخت. بدین صورت که ابتدا اطلاعات با استفاده از روش های آمار توصیفی بررسی گردیده ، به این ترتیب که با استفاده از نمودارها ، درصد ها و جداول فراوانی پاسخ های داده شده به توصیف وضعیت کلی نمونه مورد مطالعه پرداخته شده است . سپس با به کارگیری آمار استنباطی ، نتایج حاصل از تحلیل یافته های تحقیق ارائه گردیده است . داده های آماری از پرسشنامه ها استخراج و از طریق نرم افزار SPSS نسخه 16 تحلیل شده است .

2-4 تجزیه و تحلیل مشاهدات با استفاده از تکنیک های آمار توصیفی
در این قسمت هدف آنست که داده های جمع آوری شده با استفاده از تکنیکهای آماری خلاصه و طبقه بندی گردد استفاده از جداول توزیع فراوانی ،نمودارها و….به همین منظور در دستور کار قرار می گیرد . موضوعاتی که در این قسمت بدانها خواهیم پرداخت عبارتند از :
* بررسی توصیفی گروه شغلی
* بررسی توصیفی سمت حسابرسی ویژه گروه شغلی حسابرس
* بررسی توصیفی آخرین مدرک تحصیلی
* بررسی توصیفی مدت تجربه تدریس یا تحقیق برای گروه شغلی مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
* بررسی توصیفی مدت تجربه حسابداری یا حسابرسی برای گروه شغلی حسابرس

1-2-4 -بررسی توصیفی گروه شغلی در نمونه مورد بحث
افراد پاسخ دهنده از نظر شغل به دو گروه مدرس و حسابرس تقسیم می شوند که برخی از پاسخ دهندگانی که در یک گروه قرار داشتند سمت شغل مقابل را هم داشتند که در همان گروه اول قرار گرفتند .
جدول 1-4 اطلاعات توصیفی پاسخ دهندگان

فراوانی
درصد
درصد خالص
درصد تجمعی
Valid
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
97
51.1
51.1
51.1

حسابرس
93
48.9
48.9
100.0

کــل
190
100.0
100.0

نمودار 1-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظر شغل

همانطور که جدول توزیع فراوانی و نمودار دایره ای ارائه شده در بالا نشان می دهد مشاهده می شود که از190 پاسخگوی مورد بحث 97نفر (معادل 51.1%)"مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی" می باشند و 93 (معادل 48.9%)نفر نیز حسابرس می باشند.

2-2-4-بررسی توصیفی سمت حسابرسی ویژه گروه شغلی حسابرس
افراد پاسخ دهنده ای که در گروه حسابرسان قرار دارند از نظر سمت به 5 گروه : مدیر ارشد ، مدیر، سرپرست ارشد ، سرپرست و سایر تقسیم می شوند ، البته برخی از پاسخ دهندگان گروه مدرسین سمت حسابرسی هم داشته اند .
جدول 2-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظر سمت

فراوانی
درصد نسبت به حجم نمونه
درصد در گروه حسابرسان
درصد تجمعی
Valid
مدیر ارشد
3
1.6
3.2
3.2

مدیر
8
4.2
8.6
11.8

سرپرست ارشد
33
17.4
35.5
47.3

سرپرست
37
19.5
39.8
87.1

سایر
12
6.3
12.9
100.0

کــل
93
48.9
100.0

نمودار 2-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظر سمت

با توجه به جدول توزیع فراوانی و نمودار ستونی ارائه شده در بالا مشاهده می شود که از بین پاسخگویان گروه شغلی حسابرس در نمونه مورد بررسی ، 3.23% از آنها مدیر ارشد، 8.6% از آنها مدیر، 35.48% سرپرست ارشد، 39.78% سرپرست و 12.9% نیز سایر سمت ها را بر عهده دارند.

3-2-4-بررسی توصیفی آخرین مدرک تحصیلی به تفکیک گروه شغلی :
افراد پاسخ دهنده از نظر نوع مدرک تحصیلی به چهار گروه دکترا ، کارشناسی ارشد ، کارشناسی و سایر تقسیم می شوند . جدول زیر چگونگی توزیع افراد پاسخ دهنده در این چهار گروه را نشان میدهد.
جدول 3-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدرک

فراوانی
درصد
درصد خالص
درصد تجمعی
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی

دکتری
13
13.4
13.4
13.4

کارشناسی ارشد
84
86.6
86.6
100.0

کــل
97
100.0
100.0

حسابرس

کارشناسی ارشد
33
35.5
35.5
35.5

کارشناسی
57
61.3
61.3
96.8

سایر
3
3.2
3.2
100.0

کــل
93
100.0
100.0

نمودار 3-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدرک

در گروه حسابرسی هیچ فردی با مدرک دکترا حضور ندارد حال آنکه 13.4% از پاسخگویان گروه اساتید در مقطع تحصیلی دکترا حضور دارند همچنین 86.6% از گروه اساتید و 35.5% از گروه حسابرسان در مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد می باشند. حدود 60نفر از پاسخگویان گروه حسابرسی دارای مدرک تحصیلی کمتراز کارشناس می باشند .

4-2-4-بررسی توصیفی مدت تدریس یا تحقیق برای گروه شغلی مدرسین
وضغیت افراد پاسخ دهنده از نظر مدت تجربه تدریس بشرح جدول زیر است .

جدول 4-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظر مدت تجربه تدریس

فراوانی
درصد نسبت به حجم نمونه
درصد در گروه مدرسین
درصد تجمعی
Valid
کمتر از 10 سال
44
23.2
47.3
47.3

بین 10 تا 15 سال
28
14.7
30.1
77.4

بین 15 تا 20 سال
14
7.4
15.1
92.5

بیش از 20 سال
7
3.7
7.5
100.0

کــل
93
48.9
100.0

نمودار 4-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدت تجربه تدریس

23.2% از اساتید مورد بررسی میزان سابقه خویش را کمتر از 10سـال اعلام نموده اند رده های سوابق 10-15سال و 15-20سال به ترتیب %30.11و 15.05% از حجم نمونه را به خود اختصاص می دهند 7.52% از اساتید دارای سابقه بیش از 20سال می باشند .

5-2-4 بررسی توصیفی مدت تجربه حسابداری و حسابرسی
وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر مدت تجربه حسابداری و حسابرسی بشرح جدول صفحه بعد است .

جدول 5-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدت تجربه حسابداری و حسابرسی

فراوانی
درصد
درصد خالص
درصد تجمعی
Valid
کمتر از 10 سال
25
18.4
33.3
33.3

بین 10 تا 15 سال
27
19.9
36.0
69.3

بین 15 تا 20 سال
14
10.3
18.7
88.0

بیش از 20 سال
9
6.6
12.0
100.0

جمع کل
75
55.1
100.0

Missing
System
61
44.9

Total
136
100.0

نمودار 5-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدت تجربه حسابداری و حسابرسی

-33.33% از حسابرسان مورد بررسی میزان سابقه خویش را کمتر از 10سـال اعلام نموده اند رده های سوابق 10-15سال و 15-20سال به ترتیب 36% و 18.67% از حجم نمونه را به خود اختصاص می دهند 12% از حسابرسان دارای سابقه بیش از 20سال می باشند .

3-4 تحلیل توصیفی پرسشهای کلیدی تحقیق :
فرضیه شماره یک : عدم اطلاع فنی و آگاهی لازم از وجود زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در امتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر است
در جدول صفحه بعد پرسشهای طرح شده در خصوص فرضیه شماره یک تحقیق مورد بحث و بررسی قرار گرفته است این پرسشها در مقیاس طیف لیکرت و با گزینه های خیلی کم، کم ، متوسط ، زیاد و خیلی زیاد مورد سنجش واقع شده اند در جدول زیر به ارائه فراوانی و درصد متناظر با هر یک به تفکیک گروههای شغلی پرداخته ایم :

جدول 6-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره یک

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
کــل

مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی

تا چه حدودی با زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر (XBRL) آشنایی دارید؟

فراوانی
22
14
9
26
26
97

درصــد
22.7%
14.4%
9.3%
26.8%
26.8%
100.0%

تا چه اندازه در نشریات حسابداری و حسابرسی راجع به XBRL اطلاع رسانی شده است ؟

فراوانی
41
17
18
18
2
96

درصــد
42.7%
17.7%
18.8%
18.8%
2.1%
100.0%

به چه میزان در متون آموزشی آکادمیک راجع به XBRL اطلاع رسانی شده است؟

فراوانی
21
33
15
21
5
95

درصــد
22.1%
34.7%
15.8%
22.1%
5.3%
100.0%

در سمینارها، کتب و سایت های تخصصی حسابداری در ارتباط با XBRL تا چه حد اطلاع رسانی شده است؟

فراوانی
22
21
19
23
12
97

درصــد
22.7%
21.6%
19.6%
23.7%
12.4%
100.0%

اطلاعات شما در ارتباط با نحوه کار با نرم افزارهای حسابداری و حسابرسی تا چه حدودی است؟

فراوانی
0
7
33
33
22
95

درصــد
.0%
7.4%
34.7%
34.7%
23.2%
100.0%

حسابرس

تا چه حدودی با زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر (XBRL) آشنایی دارید؟

فراوانی
40
31
21
1
0
93

درصــد
43.0%
33.3%
22.6%
1.1%
.0%
100.0%

تا چه اندازه در نشریات حسابداری و حسابرسی راجع به XBRL اطلاع رسانی شده است ؟

فراوانی
29
36
26
0
0
91

درصــد
31.9%
39.6%
28.6%
.0%
.0%
100.0%

به چه میزان در متون آموزشی آکادمیک راجع به XBRL اطلاع رسانی شده است؟

فراوانی
30
38
24
1
0
93

درصــد
32.3%
40.9%
25.8%
1.1%
.0%
100.0%

در سمینارها، کتب و سایت های تخصصی حسابداری در ارتباط با XBRL تا چه حد اطلاع رسانی شده است؟

فراوانی
21
25
47
0
0
93

درصــد
22.6%
26.9%
50.5%
.0%
.0%
100.0%

اطلاعات شما در ارتباط با نحوه کار با نرم افزارهای حسابداری و حسابرسی تا چه حدودی است؟

فراوانی
0
16
43
22
12
93

درصــد
.0%
17.2%
46.2%
23.7%
12.9%
100.0%

به منظور برآورد اندازه ای از متغیر " تاثیر عدم آگاهی لازم از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL بر عدم بکارگیری آن"، پرسشهای فوق با در نظر گرفتن الزامات طیف لیکرت کمی شده است در جدول و نمودار زیر به بررسی توصیفی متغیر حاصله پرداخته ایم :
1-3-4 تحلیل توصیفی فرضیه شماره یک :
تاثیر عدم آگاهی از وجود زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر (XBRL) در عدم بکارگیری آن

جدول 7-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره یک

N
دامنه تغییرات
مینیمم
ماکسیمم
میانگین
انحراف معیار
واریانس
تاثیر عدم آگاهی از وجود و اطلاعات فنی زبان XBRL در عدم بکارگیری آن
183
3.40
1.20
4.60
3.4262
.82073
.674
Valid N (list wise)
183

نمودار 6-4 میانگین متغیر مذکور در فرضیه شماره یک به تفکیک گروههای شغلی

2-3-4 تحلیل توصیفی فرضیه شماره دو :
مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در کشور ایران در امتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر است.
در جدول زیر پرسشهای طرح شده در خصوص فرضیه شماره دو تحقیق مورد بحث و بررسی قرار گرفته است این پرسشها در مقیاس طیف لیکرت و با گزینه های خیلی کم، کم ، متوسط ، زیاد و خیلی زیاد مورد سنجش واقع شده اند در جدول زیر به ارائه فراوانی و درصد متناظر با هر یک به تفکیک گروههای شغلی پرداخته ایم :
جدول 8-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره دو

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
کــل
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
به نظر شما زیر ساختهای تکنولو‍ژی رایانه ای و متون آموزشی فعلی ایران جهت بکارگیری XBRL تا چه اندازه مناسب است؟

فراوانی
28
34
20
13
2
97

درصــد
28.9%
35.1%
20.6%
13.4%
2.1%
100.0%

تا چه اندازه استاندارهای حسابداری ملی با استانداردهای حسابداری بین المللی مغایرت دارد؟

فراوانی
15
33
32
15
0
95

درصــد
15.8%
34.7%
33.7%
15.8%
.0%
100.0%

به نظر شما شرکتها و موسسات تولید کننده نرم افزارهای کامپیوتری تا چه حدودی در زمینه راه اندازی و نگهداری نرم افزار XBRL تخصص و تجربه دارند؟

فراوانی
29
22
31
9
4
95

درصــد
30.5%
23.2%
32.6%
9.5%
4.2%
100.0%

به نظر شما همکاری و همراهی سازمانهای تاثیر گذار در زمینه XBRL به چه میزان است؟

فراوانی
18
26
33
16
4
97

درصــد
18.6%
26.8%
34.0%
16.5%
4.1%
100.0%

حسابرس

به نظر شما زیر ساختهای تکنولو‍ژی رایانه ای و متون آموزشی فعلی ایران جهت بکارگیری XBRL تا چه اندازه مناسب است؟

فراوانی
25
17
13
22
16
93

درصــد
26.9%
18.3%
14.0%
23.7%
17.2%
100.0%

تا چه اندازه استاندارهای حسابداری ملی با استانداردهای حسابداری بین المللی مغایرت دارد؟

فراوانی
35
31
14
12
1
93

درصــد
37.6%
33.3%
15.1%
12.9%
1.1%
100.0%

به نظر شما شرکتها و موسسات تولید کننده نرم افزارهای کامپیوتری تا چه حدودی در زمینه راه اندازی و نگهداری نرم افزار XBRL تخصص و تجربه دارند؟

فراوانی
24
23
25
17
4
93

درصــد
25.8%
24.7%
26.9%
18.3%
4.3%
100.0%

به نظر شما همکاری و همراهی سازمانهای تاثیر گذار در زمینه XBRL به چه میزان است؟

فراوانی
7
10
19
20
37
93

درصــد
7.5%
10.8%
20.4%
21.5%
39.8%
100.0%

به منظور برآورد اندازه ای از متغیر " تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زیان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL بر عدم بکارگیری آن " ،پرسشهای فوق با در نظر گرفتن الزامات طیف لیکرت کمی شده است در جدول و نمودار زیر به بررسی توصیفی متغیر حاصله پرداخته ایم :

تحلیل توصیفی متغیر تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن

جدول 9-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره دو

N
دامنه تغییرات
مینیمم
ماکسیمم
میانگین
انحراف معیار
واریانس
تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
188
3.75
1.25
5.00
3.4043
.81111
.658
Valid N (list wise)
188

نمودار 7-4 میانگین متغیر مذکور در فرضیه شماره دو به تفکیک گروههای شغلی

3-3-4 تحلیل توصیفی فرضیه شماره سه :
عدم صرفه اقتصادی در امتناع شرکتها از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر موثر است.
در جدول زیر پرسشهای طرح شده در خصوص فرضیه شماره سه تحقیق مورد بحث و بررسی قرار گرفته است این پرسشها در مقیاس طیف لیکرت و با گزینه های خیلی کم، کم ، متوسط ، زیاد و خیلی زیاد مورد سنجش واقع شده اند در جدول زیر به ارائه فراوانی و درصد متناظر با هر یک به تفکیک گروههای شغلی پرداخته ایم :
جدول 10-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره سه

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
کــل

گروه شغلی
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی

حسابداری در محیط XBRL تا چه اندازه باعث کاهش زمان حسابدارسی (XBRL) می شود؟

فراوانی
2
7
22
50
14
95

درصــد
2.1%
7.4%
23.2%
52.6%
14.7%
100.0%

به کارگیری XBRL به چه میزان در محیط تجاری رقابتی بین المللی سبب کاهش هزینه های دسترسی، افزایش سرعت گردآوری داده ها و سرعت تحلیل داده ها می گردد؟

فراوانی
1
1
14
56
25
97

درصــد
1.0%
1.0%
14.4%
57.7%
25.8%
100.0%

به نظر شما مخارج نصب و راه اندازی نرم افزار XBRL تا چه مقدار مقرون به صرفه است؟

فراوانی
4
14
24
41
14
97

درصــد
4.1%
14.4%
24.7%
42.3%
14.4%
100.0%

به نظر شما مخارج نگهداری نرم افزار XBRL تا چه مقدار مقرون به صرفه است؟

فراوانی
1
19
24
39
14
97

درصــد
1.0%
19.6%
24.7%
40.2%
14.4%
100.0%

حسابرس

حسابداری در محیط XBRL تا چه اندازه باعث کاهش زمان حسابدارسی (XBRL) می شود؟

فراوانی
1
8
6
45
28
88

درصــد
1.1%
9.1%
6.8%
51.1%
31.8%
100.0%

به کارگیری XBRL به چه میزان در محیط تجاری رقابتی بین المللی سبب کاهش هزینه های دسترسی، افزایش سرعت گردآوری داده ها و سرعت تحلیل داده ها می گردد؟

فراوانی
0
10
12
47
24
93

درصــد
.0%
10.8%
12.9%
50.5%
25.8%
100.0%

به نظر شما مخارج نصب و راه اندازی نرم افزار XBRL تا چه مقدار مقرون به صرفه است؟

فراوانی
6
15
12
43
17
93

درصــد
6.5%
16.1%
12.9%
46.2%
18.3%
100.0%

به نظر شما مخارج نگهداری نرم افزار XBRL تا چه مقدار مقرون به صرفه است؟

فراوانی
5
15
13
43
17
93

درصــد
5.4%
16.1%
14.0%
46.2%
18.3%
100.0%

به منظور برآورد اندازه ای از متغیر " تاثیر عدم صرفه اقتصادی زیان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL برعدم بکارگیری آن "، پرسشهای فوق با در نظر گرفتن الزامات طیف لیکرت کمی شده است در جدول و نمودار زیر به بررسی توصیفی متغیر حاصله پرداخته ایم :
-تحلیل توصیفی متغیر تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن

جدول 11-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره سه

N
دامنه تغییرات
مینیمم
ماکسیمم
میانگین
انحراف معیار
واریانس
تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
183
4.00
1.00
5.00
2.2705
.81110
.658
Valid N (list wise)
183

نمودار 8-4 میانگین متغیر مذکور در فرضیه شماره سه به تفکیک گروههای شغلی

4-3-4 تحلیل توصیفی فرضیه شماره چهار :
عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در امتناع شرکتها از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر موثر است .در جدول 12-4 پرسشهای طرح شده در خصوص فرضیه شماره چهار تحقیق مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
این پرسشها در مقیاس طیف لیکرت و با گزینه های خیلی کم، کم ، متوسط ، زیاد و خیلی زیاد مورد سنجش واقع شده اند در جدول زیر به ارائه فراوانی و درصد متناظر با هر یک به تفکیک گروههای شغلی پرداخته ایم :
جدول 12-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره چهار

خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
کــل
خیلی کم

مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی

به نظر شما شرکتهای داخلی جهت ورود به بازارهای بین المللی تا چه اندازه به استفاده از XBRL نیاز دارند؟

فراوانی
13
15
24
26
17
95

درصــد
13.7%
15.8%
25.3%
27.4%
17.9%
100.0%

به نظر شما سیستم گزارشگری موجود در بورس اوراق بهادار تهران (Codal) تا چه حد جهت گزارشگری بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد؟
فراوانی
25
34
24
7
7
97

درصــد
25.8%
35.1%
24.7%
7.2%
7.2%
100.0%

سیستم Codal تا چه حدی قدرت جستجو و مقایسه نسبت به سیستم XBRL دارد؟
فراوانی
17
38
17
20
3
95

درصــد
17.9%
40.0%
17.9%
21.1%
3.2%
100.0%

فرمت صورتهای مالی تهیه شده در Codal تا چه اندازه نسبت به سیستم XBRL قابلیت انعطاف دارد؟
فراوانی
15
39
21
19
3
97

درصــد
15.5%
40.2%
21.6%
19.6%
3.1%
100.0%

تا چه اندازه نرم افزارهای موجود امکان ترجمه گزارشات مالی به زبانهای مختلف را به صورت on line (به هنگام( فراهم می کنند؟
فراوانی
21
36
10
26
4
97

درصــد
21.6%
37.1%
10.3%
26.8%
4.1%
100.0%

تا چه اندازه نرم افزارهای موجود امکان مقایسه گزارشات مالی یک شرکت را با سایر شرکتهای صنعت به صورت on line (به هنگام( فراهم می کنند؟

فراوانی
15
20
26
25
11
97

درصــد
15.5%
20.6%
26.8%
25.8%
11.3%
100.0%

حسابرسان

به نظر شما شرکتهای داخلی جهت ورود به بازارهای بین المللی تا چه اندازه به استفاده از XBRL نیاز دارند؟

فراوانی
3
15
21
35
12
86

درصــد
3.5%
17.4%
24.4%
40.7%
14.0%
100.0%

به نظر شما سیستم گزارشگری موجود در بورس اوراق بهادار تهران (Codal) تا چه حد جهت گزارشگری بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد؟

فراوانی
7
28
11
31
16
93

درصــد
7.5%
30.1%
11.8%
33.3%
17.2%
100.0%

سیستم Codal تا چه حدی قدرت جستجو و مقایسه نسبت به سیستم XBRL دارد؟
فراوانی
4
26
11
29
23
93

درصــد
4.3%
28.0%
11.8%
31.2%
24.7%
100.0%

فرمت صورتهای مالی تهیه شده در Codal تا چه اندازه نسبت به سیستم XBRL قابلیت انعطاف دارد؟
فراوانی
7
23
12
20
31
93

درصــد
7.5%
24.7%
12.9%
21.5%
33.3%
100.0%

تا چه اندازه نرم افزارهای موجود امکان ترجمه گزارشات مالی به زبانهای مختلف را به صورت on line (به هنگام( فراهم می کنند؟
فراوانی
12
25
8
34
14
93

درصــد
12.9%
26.9%
8.6%
36.6%
15.1%
100.0%

تا چه اندازه نرم افزارهای موجود امکان مقایسه گزارشات مالی یک شرکت را با سایر شرکتهای صنعت صورت on line (به هنگام( فراهم می کنند؟

فراوانی
10
18
15
27
23
93

درصــد
10.8%
19.4%
16.1%
29.0%
24.7%
100.0%

به منظور برآورد اندازه ای از متغیر " تاثیرعدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس به زیان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL بر عدم بکارگیری آن"، پرسشهای فوق با در نظر گرفتن الزامات طیف لیکرت کمی شده است درجدول و نمودار زیر به بررسی توصیفی متغیر حاصله پرداخته ایم :
-تحلیل توصیفی متغیر تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن

جدول 13-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره چهار

N
دامنه تغییرات
مینیمم
ماکسیمم
میانگین
انحراف معیار
واریانس
تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
179
3.33
1.33
4.67
2.9851
1.00998
1.020
Valid N (list wise)
179

نمودار 9- 4 میانگین متغیر مذکور در فرضیه شماره چهار به تفکیک گروههای شغلی

4-4 تجزیه و تحلیل استنباطی :
تجزیه و تحلیل داده ها فرآیندی است که طی آن داده هایی که از طریق بکارگیری ابزار جمع آوری اطلاعات حاصل شده اند (طی یک سیستم جمع آوری دارای اعتبار و روایی) کد بندی ،تلخیص و توصیف و در نهایت پردازش می شوند در این فر آیند، داده ها با بکارگیری تکنیکهای آماری هم از لحاظ مفهومی و هم از جنبه تجربی پالایش می شوند بدیهی توجه به ابعاد مفهومی فرضیه پژوهشی نقش مهمی در نیل به این مقصود دارد
در این قسمت تحلیل استنباطی فرضیات تحقیق ارائه می گردد موضوعات ارائه شده در این قسمت به تفکیک فرضیات و به صورت زیر ارائه می گردد :

1-4-4 بررسی تاثیر موانع از دیدگاه کل جامعه مطالعاتی:
از آنجائیکه در این تحقیق بررسی موانع موجود جهت بکارگیری نرم افزار XBRL از دیدگاه دو گروه حسابرسان و اساتید مورد بحث می باشد ، لذا نتایج یافته ها به تفکیک ارائه گردید در این قسمت نتایج را به صورت کلی(مشاهدات کل نمونه مورد تحلیل قرار می گیرد ) ارائه خواهد شد.
فرض آماری مورد بررسی این آزمون به صورت زیر میباشد :

میانگین متغیر مورد بررسی کوچکتر مساوی عدد سه (میانه) می باشد H 0:

میانگین متغیر مورد بررسی بزرگتر از عدد سه (میانه) می باشد H1:

جدول 14-4 آماره توصیفی در خصوص کل فرضیات

N
میانگین
انحراف معیار
خطای معیار میانگین
تاثیر عدم آگاهی از وجود و اطلاعات فنی نرم افزارXBRL در عدم بکارگیری آن
183
3.4262
.82073
.06067
تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
188
3.4043
.81111
.05916
تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگریXBRL در عدم بکارگیری آن
183
2.2705
.81110
.05996
تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
182
3.2555
.82149
.06089

جدول15-4 آماره آزمون برای فرضیات از نظر کل جامعه پاسخ دهندگان

Test Value = 3

t

df

Sig. (1-tailed)

میانگین تفاضل

بازه اطمینان 95% برای تفاضل مشاهدات از مقدار تحت فرض H0

Lower
Upper
تاثیر عدم آگاهی از وجود XBRL بر عدم بکارگیری آن
7.025
182
.000
.42623
.3065
.5459
تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگریXBRL در کشور ایران بر عدم بکارگیری آن
6.834
187
.000
.40426
.2876
.5210
تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
-12.167
182
.897
-.72951
-.8478
-.6112
تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
4.196
181
.000
.25549
.1353
.3756

نتایج بشرح زیر ارائه می گردد :
در خصوص :
-تاثیر اطلاعات فنی و آگاهی لازم از وجود زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر(XBRL ) در عدم بکارگیری آن
-تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر(XBRL ) در کشور ایران در عدم بکارگیری آن
-تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
رد فرض H0در سطح معنادار0.05 (sig<.05) نشانگر آنست که میانگین امتیاز متغیر های فوق در جامعه هدف بزرگتر از 3 ( مقدار میانی دامنه مقادیر ممکن _قابل اخذ_ متغیر مورد بررسی ) برآورد می گردد . و بنابراین تاثیرموانع فوق الذکر بر عدم بکارگیری نرم افزار XBRL در سطح معنادار 0.05 تایید می گردد .

در خصوص :
تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن :
-پذیرش فرض H0 در سطح معنادار0.05 (sig >.05) نشانگر آنست که میانگین امتیاز متغیر "تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " در جامعه هدف کمتر از 3 ( مقدار میانی دامنه مقادیر ممکن _قابل اخذ_ متغیر مورد بررسی ) برآورد می گردد و بنابرین تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن در سطح معنادار 0.05 تایید نمی گردد .

2-4-4 بررسی تاثیر موانع به تفکیک دیدگاه اساتید و حسابرسان
1-2-4-4 تحلیل استنباطی فرضیه شماره یک :
عدم اطلاع فنی و آکاهی لازم از وجود زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در امتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر است
با توجه به اینکه متغیر "میزان تاثیر عدم آگاهی از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " از کمی نمودن پرسشها در مقیاس طیف لیکرت حاصل شده است لذا میزان امتیازات مقداری بین 1 تا5می باشد بنابراین با آزمون کردن فرض تساوی میانگین جامعه با مقدار 3 ( مقدار میانی امتیازات قابل کسب ) ،میتوان ابعاد فرضیه را روشن نمود در تحلیل آماری این قسمت با ارائه فرضیه آماری در خصوص تنظیم فرض H 0 و H1 توضیحات لازمه ارائه می گردد

فرض آماری مورد بررسی این آزمون به صورت زیر میباشد :

میانگین متغیر مورد بررسی کوچکتر مساوی عدد سه (میانه) می باشد: H 0

میانگین متغیر مورد بررسی بزرگتر از عدد سه (میانه) می باشد : H1

در جدول زیر آماره های توصیفی در خصوص متغیر " میزان تاثیر عدم آگاهی از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن به تفکیک گروههای شغلی " ارائه شده است :

جدول 16-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر فرضیه یک

N
میانگین
انحراف معیار
خطای معیار میانگین
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
تاثیر عدم آگاهی از وجود و اطلاعات فنی نرم افزار XBRL در عدم بکارگیری آن
92
3.2957
.92177
.09610
حسابرس
تاثیر عدم آگاهی از وجود و اطلاعات فنی نرم افزار XBRL در عدم بکارگیری آن
91
3.7297
.47364
.04965

در جدول ارائه شده زیر آماره آزمون t ، مقدار Sig (سطح معناداری ) ودرجه آزادی و بازه اطمینان تفاضل مشاهدات از میانگین در سطح اطمینان 95% ارائه شده است :

جدول 17-4 آماره آزمون برای فرضیه یک
One-Sample Test
گروه شغلی

Test Value = 3

t
df
Sig. (1-tailed)
میانگین تفاضل
بازه اطمینان 95% برای تفاضل مشاهدات از مقدار تحت فرض H0

Lower
Upper
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
تاثیر عدم آگاهی از وجود و اطلاعات فنی زبان XBRL بر عدم بکارگیری آن
3.076
91
.003
.29565
.1048
.4865
حسابرس
تاثیر عدم آگاهی از وجود و اطلاعات فنی زبان XBRL بر عدم بکارگیری آن
14.696
90
.000
.72967
.6310
.8283

نتیجه حــاصله :
– در گروه اساتید
مقدار آماره آزمونt برابر با 3.076با درجه آزادی 91 محاسبه شده است . رد فرض H0 در سطح معنادار0.05 (sig<.05) نشانگر آنست که میانگین امتیاز متغیر "میزان تاثیر عدم آگاهی از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " در جامعه هدف بزرگتر از از 3 ( مقدار میانی دامنه مقادیر ممکن _قابل اخذ_ متغیر مورد بررسی ) برآورد می گردد . و بنابراین تاثیر "عدم آگاهی از وجود زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر" بر عدم بکارگیری آن در سطح معنادار 0.05 تایید می گردد
-در گروه حسابرسان
مقدار آماره آزمونt برابر با 14.69با درجه آزادی 90 محاسبه شده است . رد فرض H0 در سطح معنادار0.05 (sig<.05) نشانگر آنست که میانگین امتیاز متغیر "میزان تاثیر عدم آگاهی از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " در جامعه هدف بزرگتر از 3 ( مقدار میانی دامنه مقادیر ممکن _قابل اخذ_ متغیر مورد بررسی ) برآورد می گردد . و بنابراین تاثیر "عدم آگاهی از زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر" بر عدم بکارگیری آن در سطح معنادار 0.05 تایید می گردد .

2-2-4-4 تحلیل استنباطی فرضیه شماره دو :
مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در کشور ایران در امتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر است
با توجه به اینکه متغیر "میزان تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " از کمی نمودن پرسشها در مقیاس طیف لیکرت حاصل شده است لذا میزان امتیازات مقداری بین 1 تا5می باشد بنابراین با آزمون کردن فرض تساوی میانگین جامعه با مقدار 3 ( مقدار میانی امتیازات قابل کسب ) ،میتوان ابعاد فرضیه را روشن نمود در تحلیل آماری این قسمت با ارائه فرضیه آماری در خصوص تنظیم فرض H 0 و H1 توضیحات لازمه ارائه می گردد .

فرض آماری مورد بررسی این آزمون به صورت زیر میباشد :

میانگین متغیر مورد بررسی کوچکتر مساوی عدد سه (میانه) می باشد : H 0

میانگین متغیر مورد بررسی بزرگتر از عدد سه (میانه) می باشد : H1:

در جدول زیر آماره های توصیفی در خصوص متغیر " میزان تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن به تفکیک گروههای شغلی " ارائه شده است :

جدول 18-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر فرضیه دو

N
میانگین
انحراف معیار
خطای معیار میانگین
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
95
3.6000
.65781
.06749
حسابرس
تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
93
3.2043
.90285
.09362

در جدول ارائه شده زیر آماره آزمون t ، مقدار Sig (سطح معناداری ) ودرجه آزادی و بازه اطمینان تفاضل مشاهدات از میانگین در سطح اطمینان 95% ارائه شده است :

جدول 19-4 آماره آزمون برای فرضیه دو
One-Sample Test

Test Value = 3

t
df
Sig. (1-tailed)
میانگین تفاضل
بازه اطمینان 95% برای تفاضل مشاهدات از مقدار تحت فرض H0

Lower
Upper
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
8.890
94
0.000
0.60000
0.4660
0.7340
حسابرس
تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
2.182
92
0.003
0.20430
0.0184
0.3902

نتیجه حــاصله :
-در گروه اساتید
مقدار آماره آزمونt برابر با 8.890 با درجه آزادی 94 محاسبه شده است . رد فرض H0 در سطح معنادار0.05 (sig<.05) نشانگر آنست که میانگین امتیاز متغیر "میزان تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " در جامعه هدف بزرگتر از 3 ( مقدار میانی دامنه مقادیر ممکن _قابل اخذ_ متغیر مورد بررسی ) برآورد می گردد . و بنابراین تاثیر" مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر" بر عدم بکارگیری آن در سطح معنادار 0.05 تایید می گردد .
-در گروه حسابرسان
مقدار آماره آزمون t برابر با 2.182با درجه آزادی 92 محاسبه شده است . رد فرض H0 در سطح معنادار0.05 (sig<.05) نشانگر آنست که میانگین امتیاز متغیر "میزان تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " در جامعه هدف بزرگتر از 3 ( مقدار میانی دامنه مقادیر ممکن _قابل اخذ_ متغیر مورد بررسی ) برآورد می گردد . و بنابراین تاثیر مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن در سطح معنادار 0.05 تایید می گردد .

3-2-4-4 تحلیل استنباطی فرضیه شماره سه :
عدم صرفه اقتصادی در امتناع شرکتها از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر موثر است
با توجه به اینکه متغیر " تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " از کمی نمودن پرسشها در مقیاس طیف لیکرت حاصل شده است لذا میزان امتیازات مقداری بین 1 تا5می باشد بنابراین با آزمون کردن فرض تساوی میانگین جامعه با مقدار 3 ( مقدار میانی امتیازات قابل کسب ) ،میتوان ابعاد فرضیه را روشن نمود در تحلیل آماری این قسمت با ارائه فرضیه آماری در خصوص تنظیم فرض H 0 و H1 توضیحات لازمه ارائه می گردد

فرض آماری مورد بررسی این آزمون به صورت زیر میباشد :

میانگین متغیر مورد بررسی کوچکتر مساوی عدد سه (میانه) می باشد H 0:

میانگین متغیر مورد بررسی بزرگتر از عدد سه (میانه) می باشد H1:

در جدول زیر آماره های توصیفی در خصوص متغیر " میزان " تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن" به تفکیک گروههای شغلی ارائه شده است :

جدول 20-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر فرضیه سه

N
میانگین
انحراف معیار
خطای معیار میانگین
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
95
2.3184
.72699
.07459
حسابرس
تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
88
2.2188
.89444
.09535

در جدول ارائه شده زیر آماره آزمون t ، مقدار Sig (سطح معناداری ) ودرجه آزادی و بازه اطمینان تفاضل مشاهدات از میانگین در سطح اطمینان 95% ارائه شده است :

جدول 21-4 آماره آزمون برای فرضیه سه
One-Sample Test
گروه شغلی

Test Value = 3

t
df
Sig. (1-tailed)
میانگین تفاضل
بازه اطمینان 95% برای تفاضل مشاهدات از مقدار تحت فرض H0

Lower
Upper
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
-9.138
94
0.897
-0.68158
-0.8297
-0.5335
حسابرس
تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری XBRL در عدم بکارگیری آن
-8.194
87
0.723
-0.78125

-0.9708
-0.5917

نتیجه حــاصله :
در گروه اساتید
مقدار آماره آزمونt برابر با 9.138- با درجه آزادی 94 محاسبه شده است . پذیرش فرض H0 در سطح معنادار0.05 (sig >.05) نشانگر آنست که میانگین امتیاز متغیر "تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " در جامعه هدف کمتر از 3 ( مقدار میانی دامنه مقادیر ممکن _قابل اخذ_ متغیر مورد بررسی ) برآورد می گردد. و بنابراین تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن در سطح معنادار 0.05 تایید نمی گردد
در گروه حسابرسان
مقدار آماره آزمونt برابر با 8.194 – با درجه آزادی 87 محاسبه شده است . پذیرش فرض H0 در سطح معنادار.05 (sig >.05) نشانگر آنست که میانگین امتیاز متغیر "تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " در جامعه هدف کمتر از 3 ( مقدار میانی دامنه مقادیر ممکن _قابل اخذ_ متغیر مورد بررسی ) برآورد می گردد . و بنابراین تاثیر عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن در سطح معنادار .05 تایید نمی گردد.

4-2-4-4 تحلیل استنباطی فرضیه شماره چهار :
عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر در امتناع شرکتها از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر موثر است .
با توجه به اینکه متغیر میزان تاثیر" عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " از کمی نمودن پرسشها در مقیاس طیف لیکرت حاصل شده است لذا میزان امتیازات مقداری بین 1 تا5 می باشد بنابراین با آزمون کردن فرض تساوی میانگین جامعه با مقدار 3( مقدار میانی امتیازات قابل کسب ) ،میتوان ابعاد فرضیه را روشن نمود در تحلیل آماری این قسمت با ارائه فرضیه آماری در خصوص تنظیم فرض H0 و H1 توضیحات لازمه ارائه می گردد

فرض آماری مورد بررسی این آزمون به صورت زیر میباشد :

میانگین متغیر مورد بررسی کوچکتر مساوی عدد سه (میانه) می باشد H0: :

میانگین متغیر مورد بررسی بزرگتر از عدد سه (میانه) می باشد H1:

در جدول زیر آماره های توصیفی در خصوص متغیر " میزان تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن به تفکیک گروههای شغلی " ارائه شده است
جدول22-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر فرضیه چهار

N
میانگین
انحراف معیار
خطای معیار میانگین
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
93
2.9552
.61293
.06356
حسابرس
تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
89
3.1873
.85200
.09031

در جدول ارائه شده زیر آماره آزمون t ، مقدار Sig (سطح معناداری ) ودرجه آزادی و بازه اطمینان تفاضل مشاهدات از میانگین در سطح اطمینان 95% ارائه شده است :

جدول 23-4 آماره آزمون برای فرضیه چهار
One-Sample Test

Test Value = 3

t
df
Sig. (1-tailed)
میانگین تفاضل
بازه اطمینان 95% برای تفاضل مشاهدات از مقدار تحت فرض H0

Lower
Upper
مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی
تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
-.705
92
.483
-.04480
-.1710
.0814
حسابرس
تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری XBRL بر عدم بکارگیری آن
2.074
88
.041
.18727
.0078
.3667

نتیجه حــاصله :
در گروه اساتید
مقدار آماره آزمونt برابر با 705.- با درجه آزادی 92 محاسبه شده است . پذیرش فرض H0 در سطح معنادار.05 (sig>.05) نشانگر آنست که میانگین امتیاز متغیر "میزان تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " در جامعه هدف کوچکتر از 3 ( مقدار میانی دامنه مقادیر ممکن _قابل اخذ_ متغیر مورد بررسی ) برآورد می گردد . و بنابراین تاثیر" عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر " بر عدم بکارگیری آن در سطح معنادار 0.05 تایید نمی گردد .

در گروه حسابرسان
مقدار آماره آزمونt برابر با 2.074 با درجه آزادی 88 محاسبه شده است . رد فرض H0 در سطح معنادار0.05 (sig<.05) نشانگر آنست که میانگین امتیاز متغیر "میزان تاثیر عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر بر عدم بکارگیری آن " در جامعه هدف بزرگتر از 3 ( مقدار میانی دامنه مقادیر ممکن _قابل اخذ_ متغیر مورد بررسی ) برآورد می گردد . و بنابراین تاثیر" عدم نیاز شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر " بر عدم بکارگیری آن در سطح معنادار 0.05 تایید می گردد .

5-4 خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها
خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها بشرح جدول زیر ارائه می گردد .

جدول 24-4خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها

مدرسین
حسابرسان
کل جامعه پاسخ دهندگان
فرضیه یک
تایید
تایید
تایید
فرضیه دو
تایید
تایید
تایید
فرضیه سه
رد
رد
رد
فرضیه چهار
رد
تایید
تایید

فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادات

1-5-مقدمه:
گزارشگری مالی تحت وب و بطور خاص زبان XBRL انقلاب جدیدی در زنجیره عرضه اطلاعات ایجاد نموده که به تبع آن تاثیرات و تغییرات اساسی در ساختار ، عناصر و ابزارهای سیستم های اطلاعاتی حسابداری و روند گزارشگری ضروری شده است ، همچنین تدوین قوانین و مقررات و استانداردهای حرفه ای و اخلاقی برای بکارگیری و استقرار هرچه شفاف تر و اثربخش تر این زبان گزارشگری ضرورت دارد تا بتوان همگرایی و یکپارچگی لازم را در ابعاد مختلف به منظور سازگاری این سیستم با حوزه گزارشگری مالی برقرار نمود . در ایران با توجه به اینکه تحولات سیستم های اطلاعاتی در مراحل ابتدایی است و هنوز کاربرد سیستم جامع و یکپارچه اطلاعاتی در حوزه های مالی و اقتصادی نهادینه نشده است ، لذا باید در کنار فعالیت های توسعه سیستم ها زمینه و بستر لازم را برنامه ریزی میان مدت و بلند مدت برای اجرای اینگونه سیستم ها فراهم نمود تا در راستای اهداف جهانی سازی و پیوستن به سازمانهای تجارت جهانی محدودیت ها و موانع موجود از بعد تهیه و انتقال اطلاعات در سیستم های تحت وب رفع گردد .
این تحقیق به دنبال یافتن دلایلی بود که موجب می شود بر خلاف مزایایی که بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL دارد ، در کشور ایران چندان مورد توجه نباشد . بدین منظور داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه ها ، در فصل چهارم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در این فصل حاصل تجزیه و تحلیل این داده ها به همراه پیشنهادها ارائه می شود .

2-5 ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها
در فرضیه اول ، عدم آگاهی از وجود زبان گزارشگری مالی XBRL به عنوان عاملی دانسته شده که موجب شده تا این زبان گزارشگری بکار گرفته نشود . پاسخهای داده شده به پرسشنامه ها نیز این موضوع را تایید می نماید ، از جامعه پاسخ دهندگان در گروه اساتید و محققین حسابداری 47 % میزان آگاهی خود را از وجود این زبان گزارشگری در حد کم و خیلی کم اعلام کرده اند و در گروه حسابرسان نیز 71 % میزان آگاهی خود را از وجود این زبان گزارشگری در حد کم و خیلی کم اعلام کرده اند . از گروه اساتید 54% و از گروه حسابرسان 64% میزان مطالعه راجع به XBRL در متون آکادمیک ، نشریات حسابداری و سمینارهای مرتبط با موضوع را در حد کم و خیلی کم اعلام نمودند . بنابراین نتیجه آنکه جامعه پاسخ دهندگان ( شامل اساتید و حسابرسان ) آگاهی چندانی از وجود XBRL ندارند . تروشانی و رائو144( 2007) در مطالعاتی مشابه محرک ها و بازدارنده های بکارگیری XBRL را با استفاده از مصاحبه های همگرا بررسی نموده و سه عامل محیطی ، سازمانی و نوآورانه را مرتبط دانسته اند . آگاهی پایین تهیه کنندگان و استفاده کنندگان صورتهای از مزایای بکارگیری XBRL با مطالعه هاج و همکارانش145 ( 2004) نیز نشان داده شد .
فرضیه دوم که مورد بررسی قرار گرفت ، مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیرXBRL در کشور ایران را به عنوان عاملی درامتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر دانست .
پاسخ های داده شده به پرسشنامه هم این موضوع را تایید می کند . 54% از اساتید و 51 % از حسابرسان به ترتیب زیرساختهای تکنولوژیکی ، توان و تخصص شرکتهای تولید کننده نرم افزار و میزان همراهی سازمانهای تاثیرگذار در این زمینه را در حد کم و خیلی کم اعلام کرده اند و لذا می توان نتیجه گرفت که جامعه پاسخ دهندگان شرایط ایران ( زیرساختهای تکنولوژیکی ) را هنوز آماده پذیرش XBRL نمی دانند . در پژوهشی مشابه ، نتایج حاصل از مطالعات سهرابی و خانلری ( 1388) نشان میدهد که میزان آمادگی سازمان از لحاظ فرهنگی ، رویه ها و استانداردهای حسابداری و نیز تخصص های مالی و نرم افزارهای مورد نیاز هم از جمله متغیرهای تاثیرگذار و مهم در بکارگیری XBRL هستند و لذا با توجه به ضعف های موجود در این زمینه ها می تواند از طریق اطلاع رسانی و آموزش ارتقاء یابد .
در فرضیه سوم عدم صرفه اقتصادی به عنوان عاملی در جهت امتناع شرکتها از بکارگیری XBRL دانسته شد . پاسخ های داده شده به پرسشنامه ها این موضوع را رد می کند . 65% از اساتید و 72 % از حسابرسان معتقدند بکارگیری XBRL به میزان زیاد و خیلی زیادی باعث کاهش زمان حسابرسی ، کاهش هزینه های دسترسی ، افزایش سرعت گردآوری و تحلیل داده ها می گردد و نیز مخارج نصب و راه اندازی و نگهداری سیستم XBRL مقرون به صرفه است . بنابراین نتیجه پژوهش نشان از آن دارد که امتناع شرکتها از بکارگیری XBRL بعلت عدم صرفه اقتصادی آن نیست .
یافته های پژوهش فیروز فریورلیلان (1386) نشان می دهد که استفاده از XBRL علاوه بر آنکه سبب کاهش در هزینه و زمان حسابرسی شده از سویی دیگر باعث افزایش دقت ، کامل بودن اطلاعات و قابلیت در دسترس بودن اطلاعات می گردد ، لذا بیان میدارد که XBRL از صرفه اقتصادی بالایی برخوردار است .
فرضیه چهارم بیان می داشت که عدم نیاز به زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL یکی از عواملی است که در امتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر است به عبارت دیگر سیستم ها و شیوه های موجود از کفایت لازم برخوردار هستند . پاسخ های داده شده به پرسشنامه ها حکایت از این موضوع دارد که بین دیدگاه اساتید و حسابرسان اتفاق نظر وجود ندارد بدین صورت که 54% از اساتید اعتقاد داشتند قابلیت های مقایسه ، جستجو ، انعطاف پذیری و استفاده از سیستم های موجود در گزارشگری بین المللی نسبت به XBRL کم و خیلی کم می باشد و لذا عدم نیاز به XBRL را رد نمودند . از طرفی 59% از حسابرسان معتقدند که نرم افزارهای موجود نیازهای جستجو ، مقایسه و استفاده در گزارشگری بین المللی را تا حد زیاد و خیلی زیاد برطرف می سازد و به اعتقاد ایشان فعلاً نیازی به جایگزین نمودن سیستم XBRL احساس نمی شود و لذا عدم نیاز به XBRL را تایید نمودند . در مجموع نیز دیدگاه کل جامعه مورد بررسی حکایت از تایید عدم نیاز به XBRL داشت . در تحقیقی مشابه نتایج بررسی های زارع بهمن میری و نادی(1387) مشکلاتی نظیر: 1- عدم قابلیت استفاده مناسب از گزارشات مالی در بعضی فرمتها مانند PDF یا صفحات HTML 2-عدم قابلیت مقایسه صورتهای مالی دو شرکت متفاوت به خاطر متفاوت بودن نحوه ارائه آنها 3- عدم مربوط بودن ( اطلاعات اینگونه سایت ها معمولاً به چند ماه قبل بر می گردد ) را به عنوان برخی اشکالات روش گزارشگری موجود اعلام می نماید و یافته های پژوهش مذکور نشان می دهد که شیوه های گزارشگری موجود از کفایت لازم برخوردار نمی باشد .

3-5 پیشنهادات
پس از انجام مراحل یک تحقیق علمی، اگر تحقیق از یک روند سیستماتیک و پژوهشگرانه صورت گرفته باشد، محقق محققاً می تواند نظراتی را هم در مورد یافته ها و نتایج تحقیق و هم راه کارها و پیشنهاد هایی را به منظور بهبود و بسط پژوهش های آتی بیان کند. بدین سبب در ادامه پیشنهاد هایی را مطابق با نتایج تحقیق و همچنین برای پژوهش های آتی ارائه می شود.

1-3-5 پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های تحقیق
در فرضیه اول محقق ، عدم آگاهی از وجود زبان گزارشگری مالی توسعه پذیرXBRL به عنوان عاملی در امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار معرفی می نماید و نتیجه تحقیق نیز فرضیه مذکور را اثبات می نماید و لذا بر مبنای یافته های این پژوهش پیشنهاد می شود ، برای استفاده از بهینه از فرصتهای تازه ای که فناوری اطلاعات و ارتباطات در زمینه گزارشگری مالی پدید آورده است با توجه به امکانات کشور و نیز برخی نقاط ضعف موجود در امر گزارشگری مالی و حرفه حسابداری باید تدابیر جدی اندیشید که مهمترین آنها عمدتاً متوجه عرصه های آموزش و قانون گذاری است . تحولات جدید در قلمرو فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، بیش از هر چیز باید سبب تحول در چگونگی آموزش حوزه های مالی و حسابداری شود . با یک رویکرد راهبردی باید آموزش دانشگاهی حسابداری و همچنین آموزش های حین خدمت برای افراد حرفه حسابداری را متحول ساخت . همچنین ضروری است تا به موضوع نیاز دست اندرکاران این حرفه حسابداری به آموزش های مستمر توجه جدی مبذول شود . زیرا نمی توان به یک آموزش چند ساله و محدود و مقطعی دانشگاهی برای یک عمر فعالیت در حرفه حسابداری اکتفا کرد . حرفه های مالی و حسابداری نیز همانند افراد شاغل در حرفه پزشکی نیازمند بازآموزیهای مداوم می باشند . بدون این آموزشها و تحول مداوم آن و با توجه به شرایط و اقتضائات روز ، نمی توان امیدی به بهبود کیفی خدمات حرفه ای حسابداری کشور و قبول شیوه های جدید و نوآورانه از سوی حرفه داشت . از سویی دیگرایجاد آگاهی از سیستم های نوین (خاصه XBRL ) می تواند از طرق زیر انجام گیرد:
* برگزاری جلسات با شرکتها و سازمان های قانونگذار جهت توجیه آنان نسبت به مزایا و ویژگیهای XBRL
* برگزاری سمینار و کنفرانس در زمینه جنبه های مختلف بکارگیری XBRL با دعوت از صاحبنظران و افراد متخصص داخلی و خارجی .
* داشتن حوزه ملی XBRL در سازمان بین المللی XBRL این امکان را فراهم می آورد که بتوان افراد صاحبنظری را از کشورهای مختلف برای معرفی XBRL به ایران دعوت کرد .
پژوهشگر در فرضیه دوم مهیا نبودن شرایط پذیرش زبان گزارشگری مالی توسعه پذیرXBRL در کشور ایران را به عنوان عاملی درامتناع شرکتها از بکارگیری آن موثر دانست پس ازآنکه فرضیه مذکور به بوته آزمایش گذارده شد نتایج تحقیق نشان از تایید فرضیه را داشت و لذا محقق در این زمینه پیشنهاد می نماید که ، جریان وضع استانداردهای حسابداری کشور باید در مسیری قرار گیرد که در تضاد با دانش و حرفه حسابداری در سایر نقاط جهان نبوده و مستعد پذیرش شیوه های نوین گزارشگری مالی استفاده از امکانات فناوری اطلاعات و ارتباطات باشد . در صورتی که رواج شیوه های تازه گزارشگری مالی در کشور مد نظر تصمیم گیرندگان کلان باشد ، احتمالاً بهترین نقطه شروع الزام شرکتهای پذیرفته شده در بورس به استفاده از روشهای جدیدی مانند XBRL است . طیف بسیار وسیع استفاده کنندگان از اطلاعات شرکتهای بورسی سبب می شود تا بخش عمده ای از مخاطبین اطلاعات مالی در کشور ما از ره آوردهای دانش جدید بهره مند شوند. شاید بهتر باشد همانند سایر کشور ها الزام به گزارشگری تحت وب و با استفاده از محیط زبان XBRL ابتدا بصورت داوطلبانه بوده و سپس برای تمامی شرکتهای عضو بورس اجباری شود . در چنین فضایی که تحولات سریع بر همه زمینه های تجاری و اقتصادی سایه افکنده ، کشورهای در حال توسعه از جمله جمهوری اسلامی ایران ، ناگزیر باید افق نگرش خود را به فراتر از شیوه های سنتی حسابداری و گزارشگری گسترش دهد . زیرا چنانچه کشور به هر علت نتواند به این موج شتابان و فراگیر بپیوندد ، در آینده ای نه چندان دور در رقابت بین المللی به حاشیه رانده خواهد شد و بسیاری از فرصتهای کسب و کار را به سود دیگران از دست خواهد داد . اگرچه از نظر گسترش زیرساختهای مخابراتی جهت توسعه شبکه های رایانه ای اقدامات لازم و کافی صورت نگرفته ، اما مسیر پیش رو بهره گیری سریعتر از امکانات بنیادین ارتباطی را در دسترس می نماید .
محقق در فرضیه سوم عدم صرفه اقتصادی زبان گزارشگری توسعه پذیر XBRLبه عنوان عاملی در جهت امتناع شرکتها از بکارگیری XBRL اعلام می نماید و لذا پس از انجام پژوهش یافته ها حکایت از رد فرضیه توسط جامعه مطالعاتی دارد . به عبارت دیگر جامعه مطالعاتی پژوهش ، عامل "عدم صرفه اقتصادی XBRL" را در عدم بکارگیری این زبان موثر نمیدانند . بر این اساس محقق پیشنهاد می نماید ، با توجه جدی سازمانها به توسعه و نوسازی سیستمهای اطلاعاتی ، بستر لازم برای کاربرد سیستمهای یکپارچه درون شرکتی و شبکه های بین سازمانی تدریجاً پدید آید و لذا می توان امیدوار بود که اغلب شرکتها و سازمانهای مهم کشور با تخصیص بودجه و امکانات کافی برای این امر آمادگی لازم برای استفاده از موج جدید فناوری را فراهم سازند .
محقق در فرضیه چهارم به عامل " عدم نیاز " شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به استفاده از XBRL اشاره دارد و نتایج پژوهش نیز فرضیه مذکور را تایید می نماید . بر این اساس پیشنهاد می شود ، با توجه به وجود بسترهای فنی لازم جهت بکارگیری استانداردهای نوین گزارشگری ، با استفاده از " اصلاح قانون بازار اوراق بهادار " ، " ایجاد الزامات قانونی مناسب جهت اطلاع رسانی شرکتها" و " لزوم پاسخگویی مدیران شرکت ها در قبال صحت و قابلیت اتکای اطلاعات منتشره برای سرمایه گذاران بر اساس قانون " می توان گام های جدی تری در راستای اجرایی نمودن شیوه های نوین گزارشگری مالی برداشت . ره آورد این حرکت ، ایجاد شرایط مناسب تری برای تصمیم گیری سرمایه گذاران ، تسهیل در ارائه اطلاعات توسط شرکتها ، کاهش هزینه های تهیه و نشر اطلاعات ، تسهیل در ایفای مسئولیت پاسخگویی مدیران شرکت ها و نیز تسهیل در امر رسیدگی و نظارت بر گزارشگری شرکت ها توسط حسابرسان و مقامات ناظر خواهد بود .
به نظر می رسد تحقق این اهداف نخست مستلزم چند گام اساسی باشد :
– تهیه و تدوین سرفصل حسابها و واژه نامه XBRL بر اساس استاندارد ملی و انطباق آن با استانداردهای بین المللی
– فرهنگ سازی و آموزش استاندارد بومی XBRL
– دریافت اطلاعات بر اساس استاندارد بومی بصورت داوطلبانه از شرکتهای پذیرفته شده در بورس (در گام نخست) و اجرای آزمایشی استاندارد در کشور
– دریافت اجباری اطلاعات از همه شرکتهای بورسی بر اساس استاندارد بومی ( در گام بعدی )
– بکارگیری موفقXBRL در ایران مستلزم افزایش آگاهی عمومی تهیه کنندگان و استفاده کنندگان اطلاعات مالی نسبت به مزایا و ویژگی های این سیستم گزارشگری است .

2-3-5 پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی
* نوشتن مقالاتی با موضوع معرفی XBRL و مزایای بکارگیری آن برای استفاده کنندگان و تهیه کنندگان
* با توجه به اینکه جامعه مطالعاتی این تحقیق مدرسین و محققین دانشگاهی و همچنین حسابرسان شاغل در حرفه بود پیشنهاد می گردد تحقیقی با همین موضوع پیرامون دیدگاه مدیران شرکتها و استفاده کنندگان از صورتهای مالی انجام پذیرد .
* پیشنهاد می گردد تحقیقی میدانی پیرامون مزایا و معایب بکارگیری زبان گزارشگری توسعه پذیر (XBRL) در یک شرکت ایرانی انجام پذیرد .
* توصیه می گردد ، پژوهشی در ارتباط با بررسی مزایا و معایب XBRL در مقایسه با سایر رقبای این زبان گزارشگری صورت گیرد .
* پیشنهاد می گردد پژوهشی پیرامون موانع پیاده سازی XBRL در دستگاههای دولتی انجام پذیرد

4-5 محدودیت های تحقیق
این پژوهش از محدودیت هایی برخوردار است که یافته های تحقیق را تحت تاثیر قرار می دهد ؛ از جمله:
1- یافته های این تحقیق بر اساس دیدگاههای اساتید و حسابرسان مستقر در استانهای تهران و کرمانشاه می باشد ، لذا تعمیم نتایج به کل کشور از محدودیت برخوردار است .
2-میزان دانش و تخصص خبرگان به دلیل عدم تجربه در زمینه بکارگیری این زبان گزارشگری در ایران محدود بوده است .
3- کمبود منابع علمی و سوابق تحقیقاتی در داخل کشور مرتبط با موضوع تحقیق.
4- از آنجا که گردآوری اطلاعات این تحقیق از طریق پرسشنامه کتبی است از این رو نتایج حاصله دارای محدودیت ذاتی پرسشنامه کتبی می باشد از جمله آنکه ممکن است هنگام پاسخ دادن به پرسش ها عواملی مانند محافظه کاری،عدم دقت و صراحت و…بر نحوه پاسخ گویی تاثیر گذاشته باشد.بنابراین در تعمیم یافته ها باید همه این عوامل را در نظر گرفت.

پیوستها

مقدمه ای از زبان گزارشگری توسعه پذیر (146XBRL)
XBRL یک استاندارد حسابداری جدید نیست بلکه XBRL تنها یک استاندارد جهت مبادله اطلاعات مالی می باشد . گرچه قبلاً تکنولوژی اطلاعاتی جهت مبادله اطلاعات استفاده شده است اما تفاوت اساسی XBRL این است که در XBRL هر جزء گزارشگری مالی ( مثلاً سود ویژه ) یک عنوان قابل شناسایی توسط کامپیوتر می گیرد . با توجه به وجود این عناوین مزایای زیادی حاصل می گردد ، از جمله اینکه با وجود این عناوین قابل شناسایی برای کامپیوتر بسیاری از ورودهای مجدد ، ورودهای دستی و … حذف شده در نتیجه زمان و هزینه پردازش اطلاعات کاهش یافته و از طرفی باعث کاهش وقوع اشتباهات احتمالی در انجام اعمالی همچون ورود دستی و ورود مجدد اطلاعات می گردد . در ضمن استفاده از XBRL باعث افزایش سرعت جمع آوری و تحلیل داده ها می شود. در حال حاضر گزارشات بسیار گوناگونی وجود دارند که محتویات آنها از مبانی یکسانی تشکیل شده اند ( مثل گزارشاتی که به بورس ، سازمان مالیاتی و … داده می شوند ) در صورت استفاده از XBRL شرکتها تنها یکبار با استفاده از سیستم اطلاعاتی خود اطلاعات اولیه را آماده کرده و سپس به اشکال بسیار گوناگون در می آورند . ویژگی اصلی XBRL توسعه پذیر بودن آن است ، یعنی اینکه در صورتیکه در یک صنعت خاص نیازی وجود داشته باشد که عناوین قبلی پاسخگوی آن نباشد امکان ایجاد عناوین جدید وجود دارد . XBRL دارای ویژگیهای بسیار جالب و منحصر به فرد دیگری نیز می باشد که ذیلاً به تعدادی از آنها اشاره می گردد :
1- XBRL این امکان را فراهم می سازد که کاربران این سیستم بتوانند از قدرت مقایسه ای و تحلیلی بالایی برخوردار گردند ، بطوریکه در این سیستم می توانند گزارشات یک شرکت را با گزارشات قبلی آن شرکت و همچنین با گزارشات سایر شرکتهای صنعت بصورت به هنگام ( on time) مقایسه نمود .
2- XBRL قدرت جستجوی بالایی دارد و امکان دسترسی به اطلاعات مالی سالهای گذشته شرکتها بصورت یکجا را برای سرمایه گذارات فراهم می سازد .
3- XBRL جهت قابل مقایسه بودن صورتهای مالی در سطح بین المللی از استانداردهای حسابداری بین المللی استفاده می نماید که این امر موجب گزارش دهی یکسان صورتهای مالی و کمک بیشتر به کلیه استفاده کنندگان در جهت فهم مطلوبتر صورتهای مالی می گردد .
4- XBRL این امکان را فراهم می سازد که گزارشات مالی به زبانهای مختلف در اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد .

نامه همراه پرسشنامه

بنام خداوند بخشنده مهربان

با عرض سلام و احترام
همانطور که مستحضر هستید بسط روز افزون فناوری اطلاعات و بویژه استفاده از آن در امر گزارشگری مالی و نیز ابداع و بکارگیری ابزار جدید از طرف کشورهای پیشرفته ، پژوهش در زمینه فناوری جدید در کشور ایران را ضروری ساخته است .
پرسشنامه ای که پیش رو دارید ، به منظور جمع آوری نظرات شما در خصوص علل امتناع شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری توسعه پذیر (XBRL) از دیدگاه صاحبنظران حرفه ای می باشد که موضوع پایان نامه اینجانب اعظم سلیمی دانشجوی کارشناسی ارشد حسابداری است .
لازم به ذکر است نتایج حاصل از پاسخهای داده شده فقط بصورت آماری و کمی ارائه و از ذکر جزئیات خودداری خواهد شد .
پیشاپیش از اینکه وقت با ارزش خود را در اختیار این پژوهش قرار می دهید از شما سپاسگزاری می نماید .

اعظم سلیمی

پرسشنامه عمومی :
گروه شغلی
الف ) مدرس یا محقق حسابداری یا حسابرسی (
ب ) حسابرس (
سمت حسابرسی :
شریک ( مدیر ارشد ( مدیر ( سرپرست ارشد( سرپرست ( سایر(
ج ) آخرین مدرک تحصیلی :
دکترا( کارشناسی ارشد ( کارشناسی ( سایر (
د) مدت تجربه تدریس یا تحقیق :
کمتر از 10 سال ( بین 10 تا 15 سال ( بین 15 تا 20 سال ( بیش از 20 سال (
ه ) مدت تجربه حسابداری یا حسابرسی :
کمتر از 10 سال ( بین 10 تا 15 سال ( بین 15 تا 20 سال ( بیش از 20 سال (

پرسشنامه اختصاصی

1- تا چه حدودی با زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر ((XBRL آشنایی دارید ؟

2- تا چه اندازه در نشریات حسابداری و حسابرسی راجع به XBRL اطلاع رسانی شده است ؟

3- به چه میزان در متون آموزشی ( آکادمیک ) راجع به XBRL اطلاع رسانی شده است ؟

4- در سمینارها ، کتب و سایت های تخصصی حسابداری در ارتباط با XBRL تا چه حد اطلاع رسانی شده است ؟

5- اطلاعات شما در ارتباط با نحوه کار با نرم افزار های حسابداری و حسابرسی تا چه حدودی است ؟

6- به نظر شما زیر ساختهای تکنولوژیکی ( رایانه ای و متون آموزشی ) فعلی ایران جهت بکارگیری XBRL تا چه اندازه مناسب است ؟

7- تا چه اندازه استانداردهای حسابداری ملی با استانداردهای حسابداری بین المللی مغایرت دارد ؟

8- به نظر شما شرکتها و موسسات تولید کننده نرم افزار های کامپیوتری تا چه حدودی در زمینه راه اندازی و نگهداری نرم افزار XBRL تخصص و تجربه دارند ؟

9- به نظر شما همکاری و همراهی سازمانهای تاثیر گذار در زمینه XBRL به چه میزان است ؟

10- به نظر شما مقاومت در مقابل جایگزین کردن سیستم های نوین در شرکتهای بورسی تا چه اندازه است ؟

11-حسابداری در محیط XBRL تا چه اندازه باعث کاهش زمان حسابرسی (XARL) می شود ؟

12-بکارگیری XBRL به چه میزان در محیط تجاری رقابتی بین المللی سبب کاهش هزینه های دسترسی ، افزایش سرعت گردآوری داده ها و سرعت تحلیل داده ها می گردد ؟

13-به نظر شما مخارج نصب و راه اندازی نرم افزار XBRL تا چه مقدار مقرون به صرفه است ؟

14-به نظر شما مخارج نگهداری نرم افزار XBRL تا چه مقدار مقرون به صرفه است ؟

15-به نظر شما شرکتهای داخلی جهت ورود به بازارهای بین المللی تا چه اندازه به استفاده از XBRL نیاز دارند ؟

16-به نظر شما سیستم گزارشگری موجود در بورس اوراق بهادار تهران ( Codal) تا چه حد جهت گزارشگری بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد ؟
17-سیستم Codal تا چه حدی قدرت جستجو و مقایسه نسبت به سیستم XBRL دارد ؟

18-فرمت صورتهای مالی تهیه شده در Codal تا چه اندازه نسبت به سیستم XBRL قابلیت انعطاف دارد ؟

19-تا چه اندازه نرم افزارهای موجود امکان ترجمه گزارشات مالی به زبانهای مختلف را بصورت On Line ( به هنگام ) فراهم می کنند ؟

20- تا چه اندازه نرم افزارهای موجود امکان مقایسه گزارشات مالی یک شرکت را با سایر شرکتهای صنعت بصورت On Line ( به هنگام ) فراهم می کنند ؟

با تشکر

منابع و ماخذ

منابع فارسی:
1. اسدیان اوغانی ، الف ، 1387 ، "بررسی تاثیر گزارشگری مالی تحت وب بر ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری" ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
2. احمدی فصیح ، ص ، 1381، " آشنایی با شبکه جهانی وب "ماهنامه علوم اطلاع رسانی ، دوره 18 ، شماره 1 و 2.
3. ثقفی ، ع و محمد عرب مازار یزدی ،1384 ، "گزارشگری مالی در اینترنت و وضعیت آن در ایران" ، فصلنامه مطالعات حسابداری ، شماره 11.
4. جیم ،ر. و اسمیت بارای،1385، ترجمه علی سعیدی ولاشانی، "مقدمه ای بر زبان توسعه پذیر گزارشگری بازرگانی (XBRL)"، فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی ، شماره 45.
5. خاکی ، غ ، 1387،"روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی" ، چاپ چهارم ، انتشارات بازتاب.
6. زارع بهمن میری ، م.ج. و زینب نادی ، 1387 ، "مقاله برگزیده در همایش ملی چشم انداز آتی حسابداری و حسابرسی"، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب.
7. سهرابی ، ب و امیر خانلری، 1388 ،"پیش نیازهای پیاده سازی زبان توسعه پذیر گزارش گیری کسب و کار (XBRL) "، فصلنامه بررسی های حسابداری و حسابرسی ، شماره 56.
8. شاه ویسی وهمکاران،1388 ،"مجموعه مقالات همایش منطقه ای تحولات حسابداری و حسابرسی در دو دهه اخیر" ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.
9. شفاعی ، م و مهدی کاظمی، 1388 ،" مقدمه ای بر زبان گزارشگری تجاری گسترش پذیر"، چاپ اول ، انتشارات رهپویان خرد.
10. عرب مازار یزدی،م، 1385،"امنیت در خدمات گزارشگری مالی مبتنی بر XML"، ماهنامه حسابدار ، شماره 178.
11. عزتی ، م ، 1376،" روش تحقیق در علوم اجتماعی" ، چاپ سوم ، انتشارات نور علم.
12. عطایی ، یوسف ، 1388 ، "نقش سیستم اطلاعاتی حسابداری در قابلیت ها و گزارشگری مالی".
13. فریور لیلان،ف ، 1386،" بررسی عوامل کمک کننده به حسابرسی در محیط زبان گزارشگری مالی قابل توسعه XBRL "، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
14. میرمجربیان ، ح، 1383 ، "حسابداری تحت وب و تاثیر آن بر گزارشگری مالی داخلی و تصمیم گیری "، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
15. نادرپور ، آ ، 1384 ، "بررسی دلایل عدم انتشار گزارشهای مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در وب سایت این شرکتها"، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه الزهرا.

منابع لاتین:

1. Alison Jones, Mike Willis, (2003) "The challenge of XBRL: business reporting for the investor", Balance Sheet, Vol. 11 Iss: 3, pp.29 – 37
2. Bager S and Lefrell A, (2005) , " Elektronsik rapportering En Studies of XBRL , Term Paper, Hanken – Swsdish School of Economics and Business Administration.
3. Beattie V and Pratt K, (2003) , " Issues Concerning web-based Business Reporting: an Analysis of the Views of Interested Parties", The British Accounting Review ;35:155-187
4. Boritz&No,J.E&W.G ,(2005), "Security in XML-Based Financial Reporting Services on The Internet"
5. Bosworth, Seymour; Kabay, M. E,(2002),"Computer Security Handbook" ,4. Auflage,John Wiley & Sons New York
6. Chang C, & Jarvenpaa S, (2005)," Pace of Information Systems Standards Development and Implementation : The Case of XBRL ",15(4):365-377
7. Deshmukh, Ashtush,(2006), " Digital Accounting : The effects of the Internet and ERP on Accounting,"
8. Heitmann&Ohling, Soren& Annica,( 2005), " Audit of Future An Analysis of the Impact of XBRL on Audit and Assurance", Dissertation for the Degree of Master of Accounting
9. Hurt,Robert.L, (2008), "Accounting Information Systems Basic Concepts & Current Issues"
10. J. Efrim Boritz and Won G. No ,(2007) , "Auditing an XBRL Instance Document : The Case of United Technologies Corporation "
11. J. Efrim Boritz and Won G. No, (2003), " Assurance Reporting for XBRL : XARL ( Extensible Assurance Reporting Language )"
12. J. Efrim Boritz and Won G. No, (2004)," Assurance Reporting for XML- Based Information Services: XARL ( Extensible Assurance Reporting Language )"
13. Ketone&Yang Andrea S&Ya Wen,(2008)," The Impact of Corporate Governance on Internet Financial Reporting",Journal of Accounting and Policy
14. Malhotra, Rashmi & Francis Garritt, (2004); " Extensible Business Reporting Language: The Future of E-Commerce-driven Accounting" , INTERNATIONAL JOURNAL OF BUSINESS, NO 9, PP 59-82.
15. Oppenheim, Richard,(2008), " XBRL 101-Value for the Accounting Professional, Business Analyst Company Executive"
16. O'Rouke John, J.Malwitz Michael, (2006),"XBRL; Enabling Faster, More Transparent Financial Reporting", Hyperion Solutions Corporation
17. Pinsker, Robert,(2003) , " XBRL Awareness in Auditing a Sleeping Giant"
18. Premuroso R.F. & Bhattacharya S. (2008) , " Do Early and Voluntary Filers of Financial Information in XBRL Format Signal Superior Corporate Governance and Operating Performance ? ", International Journal Accounting Information Systems
19. Rezaee,Zabihollah, (2002), "Financial Statement Fraud , Prevention and Detection"
20. Richards Jim, Smith Barry, Saeedi Ali (2004),"Induction to XBRL", Working Paper
21. Romney&Steinbart, Marshal.B&Paul.J,(2007), " Accounting Information Systems"
22. Troshani I. & Rao S. (2007) , " Drivers and Inhibitors to XBRL Adoption: A Qualitative Approach to Build a Theory in Under-Researched Areas, International Journal of E-Business Research, 3(4):98-111

Abstract:
By using "XBRL" firms financial system which is connected directly to internet, and the users from financial information in each parts of world, refer to company's website and watch the latest financial invoice and changes and analyzed, companies by using "XBRL", could thriftiness in expenses and more functionality to assemblage and report, the financial information. Accordingly, first it is essential, that accounting and auditing in Iran be familiar with this important subject, until during later period, resulted in recognition effective factors in establishing and expanding of it. In this study we try to recognize inspectional lights of subject, and account the reasons of non-using this language of reporting by confirmed companies in "Tehran Priced Burse Association"; From the viewpoint of financial theorist. Hence we studied in the literature of variants, such as unawareness of this language unprepared case acceptance this language in Iran (from technologic infrastructure viewpoint), economical disadvantage at last satiety to mutation in reporting method, are the effective variant in non-using of the firms from "XBRL". Then demos copy was done by questionnaire from professors and university researchers in financial fields and working auditors. To analyzing collected data (T) student test and "SPSS" software (version.16) was utilized; in conclusion unawareness of existing "XBRL" unprepared case of "XBRL" confirmation in Iran and satiety to reporting expanding language "XBRL" are prevention factors of using "XBRL". Therefore economic disadvantages of using "XBRL" are an obstacle which was recognized during utilizing of "XBRL".

Islamic Azad University
Arak Branch

Faculty of Management-Department of Accounting
((M.A)) Thesis

Subject:
The Survey from the Professionals Point of View in the Reasons why Companies Accepted in Tehran Stock ExchangeAvoid utilizing XBRL

Thesis Advisor:
M. Zanjirdar Ph.D.

Consulted by:
P. Ghafari.Ph.D.

by:
Azam Salimi Kharat

Summer 2010
1 Extensible Business Reporting language
2 Kelton & Yang ,2008,2
3 Hyper Text Markup Language
4 Portable Document Format
5 Extensible Markup Language
6-Information and Communication Technology (ICT)
1. Kelton & Yang ,2008,2
8. Hyper Text Markup Language
9. Portable Document Format
10. Extensible Business Reporting Language
11. Extensible Markup Language
7. Relevance
12 SEC- Stock Exchange Commission
13 www.ghadir-invest.com
14 Portable Document Format
15 www.acclearn.com
16. Knight Vale and Gregory Co
17. Extensible Markup Language
18 .High-Tech Task Force
19 .American Institute of Certified Public Accountants
20 .Extensible Financial Reporting Markup Language
7.NYSE
8.Nasdaq
21 SEC's Strategic Plan
22 Labeled or Indexed Data
23 European Stock Exchange Commission
24 FFIEC
25 XBRL International(http://www.XBRL.org)
26 ADSM
27 FEI
3.Extensible Assurance Reporting Language(XARL)
1. Troshani I. & Rao S. (2007)
28 HTML
3.Sign
4.Web Browsers
5.Link
1.Extensible Markup Language
2.World Wide Web Consortium (W3C)
31 Hyper Text Markup Language
32 www. iasb.org
6 XBRL
7.www.xbrl.org
8.Malhotra& Garritt ,2004,73
9.XARL (Extensible Assurance Reporting Language)
33 Boritz & No,2003,4
34 Classification
35 Folders
36 Link
6.Instance Document
8.Data Base
2.Taxonomy
3.inc
4.exp
5.inx
6.exp.adv
7.exp.mkt
8.exp.prf
9.inx.int
37 Meta Data
38 Meta Data
39 Data
5.Schema
7. Link Base
40 Extensible Assurance Reporting Language
41 Electronic Data Processing(EDP)
3. XARL
3.Romney&Stienbart-2007,530-531
42 Particular Sum Of Money
43 Bortiz&No,2003,11
44 On Line
45 Self Description
1. XML
47 Standard Generalized Markup Language
48 ISO
49 Optional Features
50 Browser Windows
51 Multimedia
52 W3C
53 Symbol
54 Bortiz & No,2003,31
55 Business To Business
56 Business To Customer
57 Person To Person
58 John Bosak,1996
59 User Friendly
60 Deshmukh,2006,62
61 Jurisdiction
62 XBRL International
63 Taxonomy
5. Jurisdiction
6.IBEROAMERICA
64Provisional
65 Established
66 Provisional jurisdiction
67 Working group
68 Established jurisdiction
69 Neutral facilitator
70 Corporate Entity
71 Working Group
72 On Line
73 Electronic Group
74 Business plan
4. XBRL
5.Oppenheim,2008,16
75 Specification
76 Attributes
77 Syntax
78 Hurt,2008,p102
79 Taxonomy
80 Tassein
81 Nounnomos
82 www.iasb.org
83 US.GAAP
84 International Accounting Standards
85 Schema
86 Link Base
87 Layers
88 www.xbrl.org
6. IFRS
7. General Ledger(GL)
1. GAAP
2. IAS
2. Instance Document
3. CashcashEquivalents
89 Boritz&No, 2004,11
2. Cascading Style Sheets (CSS)
3.Extensible Style Sheets Language(XSL)
4.Spread Sheet
90 Word
91 Open
92 Financial Reporting
93 Invisible Relation
94 Information & Knowledge Based Assets
95 Knowledge Based Organizations
96 (Enterprise Resource Planning(ERP)
2.On Line
97 Information & Communication Technology (ICT)
98 ICAEW
99 Portable Data File
100 Jensen
101 Sendlin
102 www.Bloomberg.com
103 Alison Jones,2003,34
104 Information & Communication Technology
105 Richards Jim,2004,26
106 SEC
107 Update Assurance
108 Rezaee,2002,15
109 Deshmukh,2006,19
110 Boritz & No ,2003,9
111 Deshmukh ,2006,22
112 Public Key Infrastructure
4. Boritz & No ,2003,12
113 Enron
114World Com
115 Sarbanes-Oxley Act
116 Fair Disclosure (F.D)(SEC-2000)
117 Boritz & NO,2003,34
118 Australian Prudential Regularity Authority
119 Direct to APRA
120 Institute Of Internal Auditor
121 Pinsker,2003,16
122 Bosworth & Kabay , 2002,21
123 Boritz & No,2005,13
4.Extensible Assurance Reporting Language
124 Boritz & No,2003,25
125 Web Trust
126 Sys Trust
127 Text Editor
128 Boritz & No,2003,12
1. Boritz & No,2003,12
129. Boritz & No,2003,17
130. FTP
1. Boritz & No,2003,9
131 www.xbrl.org
3.On line
1. AICPA
2.Hurt, 2008,93
132 Information Technology
133 Enron,2002
134 WorldCom,2002
135 John O'Rourke,2006,18
2.Walf ,2004
3.Tornatzky L.G & Fleischer
136 Rotchanakitumnuai S. & Speece M.
137 Lawson R. et all.
138 Simpson M. & Docherty
3.W.G.No-J.E.Broritz
4.United Technologies
2.Oppenheim, Richard ,2008,110
3.Heitmann&Ohling , 2005,26
4.Chang,C.&Jarvenpaa .S ,2005,369
139 Troshani I,& Rao. S,.2007, 103
140 Troshani I & Doolin B,2007,178
141 Premuroso R.F & Bhattacharya S,2008,29
142 Beattie V & Pratt K,2003,161
143 Bager S & Lefrell A , 2005,1
2.Richards Jim,2004,1
144Troshani I. & Rao S. (2007)
145 Et all,2004
146Extensible Business Reporting Language
—————

————————————————————

—————

————————————————————

و

فهرست مطالب
عنوان صفحه:

ک

فهرست جداول
عنوان صفحه:

ن

فهرست اشکال و نمودارها
عنوان صفحه:

2

فصل اول …………………………………………………………………………………… کلیات تحقیق

14

فصل دوم ………………………………………………………………………. مروری بر ادبیات تحقیق

71

فصل سوم ………………………………………………………………………. روش اجرای تحقیق

79

فصل چهارم ………………………………………………………………………. تجزیه و تحلیل داده ها

106

فصل پنجم …………………………………………………………………….. نتیجه گیری و پیشنهادات

114

125

124

126