زمان مصرف کودها برای درختان و نحوه چالکود کردن
فهرست مطالب:
زمان مصرف کودها
مقدار و نحوه مصرف
منابع کودی مورد استفاده برای تغذیه درختان میوه
1. ازت
2. فسفر
3. پتاسیم
4. کلسیم
5. گوگرد
6. آهن
7. منگنز
8. روی
9. مس
10. بر
11. مولیبدن
میزان کود شیمیایی مورد نیاز برای هر درخت
روش چالکود
زمان مصرف کودها
بهترین زمان و روش کودپاشی آنست که کود را در طول مدتیکه مورد نیاز درخت است به حداکثر مقدار در اختیار درخت قرار میدهند. کود های ازته در رشد رویشی گیاه ( افزایش شاخ و برگ گیاه ) موثر هستند و کودهای فسفره و پتاسه در رشد ریشه ، گلدهی ، رشد میوه ، طعم و مزه در میوه و … نقش دارند .
کود های فسفره و پتاسه در خاک حرکت نکرده و بسرعت در خاک تثبیت میشوند بنابراین نمی توان در سطح خاک پاشید بایستی جهت ایجاد تغییر جهت جذب شدن در ریشه حداقل دو ماه زودتر از شروع فصل رشد به خاک افزود و در مناطق سردسیر به علت وجود یخبندان در اواسط پاییز دادن کود به خاک عملی تر به نظر میرسد.
کود ازته را به علت حرکت سریع در خاک و محلولیت در آب در ابتدای فصل رشد (فصل بهار ) در دو نوبت بصورت سرک به خاک زیر درختان می افزایند.
کودهای دارای عناصر کم مصرف مثل آهن ، روی ، منگنز ، مس را بهتر است بر روی برگها محلول پاشی نمود در صورت مصرف خاکی بصورت سولفات ( در کنار عناصر دارای واکنش اسیدی) قابل افزودن به خاک هستند.
مصرف کلات آهن و کلات روی به جهت سهولت حرکت در خاک بهترین نتیجه را در اوایل بهار میدهند.
لازم به توضیح است که به جهت توزیع یارانه ای کودهای شیمیایی زمان مصرف آنرا فعلا" زمان توزیع کود تعیین میکند و باغدار نیز به تبعیت از آن بعداز خرید و دریافت کود اقدام به کودپاشی مینماید !!!
مصرف کود حیوانی نیزدر پاییز بسیار معمول تر است
مقدار و نحوه مصرف :
هرچند که به جهت وجود آزمایشگاه های خاک شناسی میزان مصرف کود های شیمیایی به نسبت نیاز خاکی توصیه میگردد. و قاعدتا" در نظر گرفتن نوع و کیفیت کودهای شیمیایی و سن درختان در میزان مصرف تاثیر مستقیمی دارند. به هر حال سایه انداز درخت بعلت وجود ریشه های کشنده محل مناسبی برای افزودن کود به خاک هستند.
منابع کودی مورد استفاده برای تغذیه درختان میوه
1- ازت
از مصرف بیش از اندازه نیتروژن در خاک باید پرهیز کرد زیرا باعث تاثیر منفی بر روی کیفیت میوه می شود. مصرف سالانه ازت برای درختان بارور سیب بر روی پایه بذری 120 کیلوگرم در هکتار ازت خالص و برای درختان هلو بسته به نوع خاک 150 -200 کیلوگرم در هکتار می باشد. در سال اول پس از کاشت جهت جلوگیری از صدمه به نهالای جوان از کود خشک کمتر استفاده شود در صورت نیاز 15-30 گرم ازت خالص در سال اول به صورت خشک استفاده شود. در سال دوم در اوایل بهار مقدار 50-100 گرم ازت خالص با توجه به بافت خاک به درختان داده شود. منابع کودی ازت شامل اوره 46% – فسفات آمونیوم 11%- سولفات آمونیوم 20% و نیترات آمونیوم 33% می باشند. در خاک های ایران معمولا سولفات آمونیوم برای استفاده خاکی و اوره برای محلول پاشی استفاده می گردد.
2- فسفر
فسفر باعث افزایش اندازه و کیفیت میوه می شود. و با مصرف متعادل فسفر طول دوره انبارداری میوه افزایش می یابد. در کشور ما در مصرف کودهای فسفره زیاده روی می شود نیاز درختان بارور به فسفر 20-50 کلیوگرم P2O5 در هکتار می باشد. کودهای فسفاته توانایی حرکت کمی در خاک دارند و برای استفاده از این کود باید حتما در عمق 40-50 سانتی متری و در مجاورت ریشه قرار داده شوند. منابع کودی فسفر شامل دی فسفات آمونیوم 46% فسفر و 20% ازت- سوپر فسفات تریبل 46% فسفرو سوپرفسفات معمولی 20 فسفر به شکل P2O5 می باشد.
3- پتاسیم
مقدار پتاسیم مورد نیاز در درختان میوه 170-230 کیلوگرم در هکتار K2O می باشد. بهترین زمان مصرف کودهای پتاسیم اوایل بهار است و بهتر است به جای پخش سطحی در باغ آن را در خاک در عمق 40-50سانتیمتری جایگزاری کرد. برای تغذیه پتاسیم می توان از کودهای مثل سولفات پتاسیم- سولفات پتاسیم منیزیم با 22% K2O، 18% اکسید منیزیم و 22% گوگرد- نیترات پتاسیم با 44% K2O و 135 نیتروژون استفاده کرد.
4- کلسیم
استفاده از کلرور کلسیم در درختان سیب و گلابی به صورت محلول پاشی توصیه شده است. محلول پاشی کلرور کلسیم سبب افزایش غلظت کلسیم میوه و کاهش عوارض فیزیولوژیک لکه تلخ در سیب و لکه چوب پنبه ای در گلابی می شود و همچنین بهبود صفات کمی و کیفی میوه سیب از قبیل بهبود رنگ، و جلای میوه و رنگ قرمز پوست می گردد.در خاکهای کشور ما کاربرد کلسیم به شکل آهک بجز در مناطق شمالی کشور توصیه نشده است.
5- گوگرد
مقدار گوگرد مورد نیاز 16-40 کیلوگرم در هکتار می باشد در صورت مشاهد علائم کمبود گوگرد در خاک و یا روی درخت می توان از سوپر فسفات معمولی 13% گوگرد- گچ 18% گوگرد- سولفات پتاسیم 17% گوگرد- سولفات منیزیم 13% گوگرد و گوگرد خالص پودری استفاده کرد.
6- آهن
بهترین کودهای محتوی آهن ترکیبات شیمیایی با بنیان Fe-DTPA – Fe-EDDHA می باشد. که به صورت چالکود در زیر قطر چکانها استفاده می شود.
الف- کلات های آهن Fe-EDTA محتوی 6 درصد آهن و به شکل محلول پاشی مصرف می گردد.
ب – سولفات آهن آبدار محتوی 19% آهن می باشداز این کود به شکل محلول پاشی استفاده کرد
ج-سولفات آهن خشکدر خاک های آهکی ایران بهتر است به شکل محلول پاشی استفاده شود. محلول پاشی پس از رشد کامل برگها با غلظت 2.5-10 در هزار توصیه می شود می توان در فصل زمستان در نیمه خارجی سایه انداز درخت به صورت چالکود نیز استفاده کرد . مقدار مصرف برای نهالای جوان 70-250 گرم و برای درختان بارور 250-1000 گرم و برای درخت انگور 50-250 گرم برای هر درخت توصیه می شود
د- سکوسترین آهنFe-EDDHA بهترین کود آهن در خاکهای آهکی ایران می باشد محتوی 6 درصد آهن است این کود فقط به صورت مصرف خاک ی و به میزان 50-150 گرم برای هر درخت می باشد. این کود در زمستان و در نیمه سایه انداز درخت در زیر قطر چکانها و یا همراه آب ابیاری در اختیار گیاه قرار می گیرد.
7- منگنز
رایج ترین کود حاوی منگنز سولفات منگنز با 16% منگنز است که در خاک های اسیدی و قلیایی کاربرد دارد. سولفات منگنز را به محلول پاشی با غلظت 2-3 در هزار در درختان در فصل بهار پس از رشد کامل برگ ها در صورت کمبود می توان محلول پاشی نمود و یا در در زمستان در نیمه خارجی سایه انداز درخت به شکل چالکو مصرف نمود.کود اکسید منگنز محتوی 70% منگنز است که به علت حلالیت کم تنها در خاک اسیدی می توان از ان استفاده کرد. کلات منگنز با 12% منگنز می باشد که به علت قیمت بالا فقط در شرایط حاد و به شکل محلول پاشی توصیه می شود.
8- روی
مقدار مناسب روی در گیاه منجر به گلدهی مطلوب می شود. از منابع مهم کودی روی می توان به سولفات روی، اکسید روی و سکوسترین روی اشاره کرد. کودهای حاوی روی را می توان به صورت مصرف خاکی، محلول پاشی و تزریق در تنه درختان مصرف نمود.کود سولفات روی محتوی 23 درصد روی خالص میباشد. مقدار مصرف سولفات روی در نهال های جوان 30-100 گرم و در درختان بارور 100-200 گرم برای هر درخت می باشد و در درخت انگور 50-100 گرم می باشد. سولفات روی را می توان در زمستان در نیمه سایه انداز درخت و یا بشکل محلول پاشی بلافاصله پس از هرس زمستانه، و در فصل بهار بعد از ریزش گلبرگها و در صورت مشاهد کمبود می توان محلول پاشی را هر 15 روز یکبار تکرار کرد. و به میزان 2-5 در هزار مصرف نمد.سولفات روی خشک محتوی 34% روی است و به دلیل حلالیت بالا در آب و سهولت مصرف و تولید تجاری بیشتر مورد استفاده می باشد. در نهال های جوان 20-80 گرم و در درختان بارور 80-150 گرم برای هر درخت مورد استفاده قرار می گیرد.
9- مس
رایج ترین ترکیب حاوی مس سولفات مس با 25% مس و 13% گوگرد است. اکسید مس نیز محتوی 75 درصد مس است که به دلیل حلالیت پایین فقط در خاک های اسیدی استفاده می گردد. کلات مس از منابع بسیار موثر مس است که به علت قیمت بالا تنها در شرایط خاص مصرف می گردد. سولفات مس به مقدار 20- 60گرم برای نهال های جوان و در درختان بارور 40-100 گرم برای هر درخت مصرف می شود. در محلول پاشی بایستی احتیاط لازم را به عمل آورد تا از گیاه سوزی جلوگیری گردد. در هنگام محلول پاشی به محلول آهک اضافه نمود تا خاصیت اسید زایی کاهش یابد در صورت مشاهد کمبود می توان سولفات مس را در فصل بهار پس از رشد کامل برگها محلول پاشی و در صورت نیاز هر 15 روز یکبار تکرار نمود.
10- بر
مقدار مناسب عنصر بر منجر به افزایش دانه گرده و در نتیجه بهبود لقاح می شود رایج ترین منابع تامین بر عبارتند از اسید بریک با 17% بر برات های سدیم شامل براکس با 11% بر تترا برات سدیم با 14% بر تترا برات سدیم خشک با 20% بر می باشند. بهترین زمان محلول پاشی بر برای درختان میوه دو بار در سال یکی اوایل بهار پیش از متورم شدن جوانه ها و دیگری در پاییز پس از برداشت میوه و قبل از زرد شدن برگ ها است اسید بریک را می توان به میزان 20 کیلوگرم در هکتار مصرف نمود. در نهال های جوان 20-40 گرم و در درختان بارور 40-80 گرم برای هر درخت در فصل زمستان و در نیمه خارجی سایه انداز درخت مصرف نمود.
11- مولیبدن
کمبود مولیبدن در خاک های آهکی ایران به ندرت دیده می شود و در صورت کمبود می توان از مولیبدات آمونیوم محتوی 52% مولیبدن و 6 در صد نیتروژن و مولیبدات پتاسیم محتوی 45% مولیبدن و 8% پتاسیم اشاره کرد.
میزان کود شیمیایی مورد نیاز برای هر درخت:
(gr 200سولفات آمونیوم +gr100 سولفات پتاسیم +gr50 فسفات آمونیوم + gr 50 سولفات منیزیوم + gr 200- 250 سولفات روی) * سن درخت
روش چالکود :
در این روش نزدیک ریشه درخت چاله هایی کنده می شود و با مخلوط کودهای
آلی و شیمیایی پر می شود . روش کار به این صورت است که ابتدا چاله هایی در قسمت
انتهایی سایه انداز درخت حفر می کنیم . 4 -2 چاله مطلوب می باشد که قطر آنها 50 – 30 سانتیمتر و به عمق 120 – 50 سانتیمتر می باشد .خاک خارج شده از چاله ها را بصورت یکنواخت در فاصله بین ردیفهای درختان پخش و از بازگرداندن آن به چاله ها خود داری میکنیم . چاله ها با مخلوطی از کود دامی یا خاک برگ یا کمپوست و کود شیمیایی مناسب پر شود . ابتدا کود دامی پر می شود و کودهای مورد نیاز برای 5 سال حساب می شود . روی چاله ها ی پر شده نهر کم عمقی زده می شود و توسط آبیاری ثقلی به صورت غرقابی انجام می گیرد .در سالهای بعد افزودن کودهای شیمیایی متحرک و غیر متحرک بر سطح چاله ها امکان پذیر است . چونحرکت این کودها به همراه آب آبیاری در داخل کود دامی به راحتی انجام می شود نیازی به صرف هزینهجهت پا بیل و زیر خاک کردن کودهای شیمیایی غیر متحرک نیست . کود ازته را نیمی در چاله می ریزند و نیم دیگر را بصورت پخش سطحی در اختیار درخت قرار می دهند .چگونگی اجرای روش کانال کود در باغهای با تراکم زیاد و کشت نعنایی در این گونه باغات به لحاظ اینکه فواصل درختان در روی ردیف بسیار نزدیک به هم می باشد به جای چالکود از کانال کود استفاده می شود . مراحل احداث آن به این ترتیب می باشد :
1- ابتدا بر اساس اصول فنی احداث باغ کانالهایی به عمق 120 – 60 سانتیمتر و عرض
100 – 60 سانتیمتر با طول دلخواه حفر می شود .
2- کف کانال ها شاخه های خشکیده درختان و ضایعات مزرعه ریخته شده و روی آن در ازاء هر متر طول کانال از 5 – 3 کیلو کلش جو و گندم و یا علفهای هرز مزرعه ریخته می شود .
3- یک تن ساری کود ( گوگرد ) و 30 کیلو در هکتار اوره روی کلشها پاشیده می شود زیرا
همانطور که می دانیم میکرو ارگانیزم های خاک جهت تجزیه کاه و کلش و تبدیل آن به مواد الی به ازت نیازمند می باشند .
4- مقدار کود حیوانی مصرفی با عنایت به ابعاد کانال و نوع درخت به میزان 120 – 40 تن
در هکتار داده می شود . که می تواند 4 -3 % ماده آلی خام را افزایش دهد . به ازای هر 10 تن کود حیوانی معادل 100 – 60 کیلو در هر سال هوموس بدست می آید . سپس مخلوطی از کود های ماکروشامل 300 کیلو کود فسفاته و 400 کیلو کود پتاسه همراه با 1000 – 400 کیلو در هکتار گوگرد کشاورزی ( ساری کود ) داده می شود . در هر متر طول کانال 5 – 3 کیلو از این مخلوط پاشیده شود . این کود ها برای خاکهای خشک که کودهای شیمیایی و دامی مصرف نشده باشد مصداق دارد . برای تعیین کود خاک تا عمق 120 سانتیمتر تجزیه می شود .
در صورتیکه آبیاری تحت فشار باشد و چاله ها در زیر قطره چکانها حفر شوند امکان مصرف کلیه کودها وجود دارد . در صورتیکه قطره چکانها گرفته نشوند . در صورتیکه مشکل کمبود آهن خیلی شدید باشد 50 -25 میلی لیتر اسید سولفوریک غلیظ را به آرامی با 20 لیتر آب ( داخل ظرف پلاستیکی ) اضافه کرده و داخل چاله ها بریزید .
4