تصفیه فاضلابها و پسابهای صنعتی



موضوع تحقیق :
تصفیه فاضلابهاو پسابهای صنعتی
استاد درس :
نام ونام خانوادگی :
شماره دانشجویی :

تصفیه فاضلاب و پسابهای صنعتی

-تعریف
پساب یا فاضلاب , آب کثیف یاآلوده مایعی آغشته به انواع موادآلی ومعدنی وسازوارههای ریز بیماری زااست که ازکارخانه های صنعتی بیمارستانها محلهای مسکونی یااداری… تخلیه می شوندویکی ازعاملهای عمده آلودگی محیط زیست است.
پساب رامی توان به طورکلی به سه دسته بخش کرد:
1)فاضلابهای خانگی یاشهری که ازبهداشت فردی شستشودرمنزل ومحل کاربه وجودمی اید.
2)پسابهای صنعتی که ازشستسوی ماشین آلات بهداشت فردی افرادکارخانه وفرآیندهای شیمیائی برای تولیدفرآوردهای صنعتی ناشی می شود.
3)نشست آب یازه آب هاکه ازنفوذوورودآب های زیرزمینی ازمحل اتصال لوله های انتقال فاضلاب به تصفیه خانه درفاضلاب هاراه می یابند.

-ملاکهای میزان آلودگی پساب هاوفاضلاب ها
مهمترین ملاکهائی که ازروی آنهامی توان به میزان آلودگی پساب هاوفاضلاب هاپی بردعبارتنداز:
الف)BOD (اکسیژن موردنیاززیست شیمیائی )
که مقداراکسیژن موردنیازباکتریهای هوازی درون فاضلاب رابرای اکسیدکردن مواد
آلی موجوددرفاضلاب معین می کندوملاکی ازمقدارموادآلی وسرعت تجزیه بیوشیمیائی آنهاست.چون اندازه گیری BOD درآزمایشگاه حدود5روزبه طول می انجامدوبیشترآن رابانماد BOD5نشان میدهند.

ب)COD (اکسیژن موردنیازشیمیائی )
مقداراکسیژن موردنیازبرای تجزیه شیمیائی موادآلی موجود درفاضلابهائی است که به وسیله باکتری هاتجزیه نمی شوند بلکه بایدآن رابه روش شیمیائی برای نمونه درگرمابه وسیله اسیدسولفوریک ویاپرمنگنات پتاسیم تجزیه کرد.

پ)TOC (کل کربن آلی )
ملاک دیگربرای تعیین آلودگی آب است وبادستگاههای خودکاراندازه گیری شود.
لازم به یادآوری است که برای تعیین مقدار آلودگی پسابها و فاضلاب ها اندازه گیریCOD به تنهایی می تواند کفایت کند.زیرا در مورد فاضلاب های شهری و بخش عمده ای از شساب های صنعتی مقدار COD است.از این رو با اندازه گیری COD که بسیار آسانتر است می توان به مقدار تقریبی BODدست یافت.

-ترکیب فاضلاب های شهری

ترکیب فاضلاب های شهر ها و حتی منطقه های مختلف یک شهر ممکن است با هم تفاوت داشته باشد.به طور کلی فاضلاب ها را بر اساس محتوا و شدت میزان مواد زاید و الوده کننده موجود در آنها می توان به سهدسته قوی متوسط و ضعیف بخش کرد .مقدار متوسط و تقریبی مواد گوناگون موجود در این سه دسته از فاضلاب های شهری در جداولی موجود می باشد.
شدت آلودگی (PI) فاضلاب ها را از رابطه زیر که به فرمول مک گوون معروف است می توان بدست آورد.
PI=4.5N+6.5P
در این رابطه N برابر مجموع مقدار نیتروژن آمونیاکی و آلی بر حسب میلی گرم بر لیتر وp مقدار محلول نرمال پرمنگات پتاسیم بر حسب میلی لیتر به ازای هر لیتر آب در محیط اسیدی و دمای c27 برای اکسایش مواد آلی است.ضریب 4.5 مقدار اکسیژن مصرفی برای تبدیل نیتریک و 6.5 ضریب تصیحیح مربوط به کلرید ها سولفات ها وکاتیون ها ی کلسیم و منیزیم می باشد.
اگر مقدار محلول نرمال پرمنگنا مصرف شده رابر5؛10یا25میلی لیتر در ازای هر لیتر آب باشد فاضلاب را به تریب ضعیف متوسط و قوی می گویند.

ویژگی های فیزیکی فاضلاب ها
مهمترین ویژگی فاضلب ها عبارتند از :دما ،رنگ،بو، طعم و میزان کدورت که در اینجا به شرح مختصری در باره هر یک ار آنها می پردازیم.
دما
دمای فاضلاب ها از دمای محیط بیشتر است .دلیل آن وارد شدن آب داغ از منازل با کارخانه ها در فاضلاب ها است. در نتیجه سرعت فعالیت و رشد باکتری در آن زیاد تر و میزان انحلال پذیری گازها در آن کمتر است.
رنگ
رنگ فاضلاب ها بیشتر خاکستری یا تیره است و این به دلیل حل شدن مواد آلی و ترکیب های آهن و… در ان است که سبب بد رنگ شدن آب می شود
میزان رنگ فاضلاب را بر اساس میزان شدت عبور نور و مقایسه با یک محلول شاهد می سنجند.
بو
فاضلاب ها بد بو و گاهی دارای بوی تعفن آور می باشند و این بدلیل وجود مواد فرار و گازهای بدبویی در آن است که بیشتر از تجزیه مواد آلی ناشی و سبب پایین آمدن کیفیت آب و پر اکنش بوی ناخوشایند در محیط می شود.
مزه (طعم )
فاضلاب هاطعم ناخوشایندی دارندکه به دلیل وجودنمک هاوموادبوزادرآنهاست.
کدری
فاضلاب هابه طورمعمول کدرمی باشندواین به دلیل وجود ذره های جامدمعلق موادمعدنی وآلی جلبک هاوموجودهای ذره بینی درآنهاست .کدربودن فاضلاب سبب جلوگیری ازتابش نورکافی به درون آب کاهش رشدگیاهان مولداکسیژن فتوسنتزواکسیژن گیری می شود. میزان کدربودن آب رابااندازه گیری میزان پخش یاجذب نورومقایسه آن بایک مخلوط شاهدیااستانداردمی سنجند.
-ویژگی های پساب های برخی ازصنایع
نساجی : پساب کارخانه های نساجی براثرفرایندتولیدالیاف وکاربردموادقلیائی دمای بالاوموادمعلق زیاد موادرنگی BOD بالادارد و بسیارقلیائی است .
این نوع پساب را به روش های خنثی سازی ته نشین سازی شیمیایی هوادهی در تصویه بیوشیمیو استفاده از صافی چکیده تصویه می کنند.
چرم سازی :پساب کار خانه های چرم سازی بر اثر کندن مو خیس کردن و استفاده از آهک نمک های کروم و… دارای سختی و مواد جامد زیاد ،نمک های کروم ،PH بالا و BODبالاست آن را به روش یکنواخت سازیته نشینی و بیوشیمیایی تصفیه می کنند.
داروسازی :کارخانه های دارو سازی بدلیل استفاده از مواد مختلف شیمیایی برای تولید داروهه دارای مقدار زیادی از مواد آلی و معدنی حل نشده معلق و ویتامین هاست . این مواد را پس از جدا سازی و خشک کردن می توان بمصرف غذای حیوانات رساند.
قند سازی:پساب کارخانه های قند سازی بر اثر عصاره گیری آهگ زنی ؛صاف کردن شیره آب گیری از لجن آهکی و… دارای مواد آلی و معدنی حل شده و معلق فراوان مواد قندی و پروتئین است .این پساب به روش انعقاد و حوضچه های ته نشینی تصفیه می شود .

-تصفیه فاضلاب ها

فرآیند تصفیه فاضلاب نسبتا پیچیده است و در چندین مرحله به شرح زیر انجام می گیرد:
الف) آشغالگیری
این عمل به وسیله آشغالگیری های میله ای یا توری انجام می گیرد.در این مرحله اشیای شناور و غوطه ر درشت موجود در فاضلاب از آن جدا می شود .
حذف مواد روغنی و چرب به روش شناور سازی
روغن و چربی موجود در فاضلاب ها را بهروش شناور سازی از راه دمیدن هوا در فاضلاب جدا می کنند.
ب)وارد کردن فاضلاب در حوضه های ته نشینی
در این مرحله فاضلاب بین 1تا2 ساعت در حوضچه ها باقی می ماند و به آن مواد منعقد کننده و لخته ساز اضافه می کنندتا ذره های ریز مواد جامد و خردههای چوب و پوست میوه ها و مانند آنها که قابل ته نشین شدن هستد از آب جدا شوند.
البته ذره های کلوییدی در این مرحله در آب باقی می مانند.
پ)تصفیه زیستی بی هوازی
در این مرله باکتری های بی هوازی موجود در فاضلاب می توانند برخی از مواد آلی را به موادی مانند اسید استیک و سپس به گاز متان تبدیل کنندکه می توان از آن به عنوان سوخت استفاده کرد.همچنین برخی باکتریها می توانند نیتروژن مواد آلی را به گاز آمونیاک و نیز نیترات را به گاز نیتروژن تبدیل کنندکه چون درآّ حل نمی شوند ازآب خارج می شوند.
ت)هوادهی:
پس از هضم بی هوازی و صاف کردن فاضلاب را لز حوضچه ته نشینی به حوضچه هوادهی منتقل می کنندو برای خارج کردن گازها و نیز برای تامین اکسیژن مورد نیاز برای باکتری ها ی هوازی در آنبه مقدار حساب شده هوا می دمند.
ث)تصفیه زیستی هوازی
در این مرحله فاضلاب با مقدار زیادی از باکتری های هوازی در یک مخزن برای چندین ساعت نگه داری و هوا در آن دمیده می شود .باکتری های هوازی مواد آلی آلوده کننده موجود در فاضلاب را اکسیده به گاز تبدیل می کنند و مقداری باکتری نیز می سازند سپس فاضلاب به حوضچه ته نشینی هدایت و پس از صاف کردن کلر زنی می شود. در این مرحله آمونیاک موجود در آب نیز به وسیله باکتری های هوازی نخست به نیتریت و سپس به نیترات تبدیل می شوند .در شکل 7-2
طرح تصفیه زیستی هوازی با روش لجن فعال نشان داده شده است.

ورودفاضلاب
آشغال گیری حوضچه رسوبگیری
میله ای دانه گیر نخستین

مخز حوض حوضچه های
کلررنی ته نشینی هوادهی
خروج فاضلاب
شکل 1 طرح تصفیه به روش لجن فعال
دراین روش به طورتقریب برای یک شهر 100000 نفری روزانه 10 تن اکسیژن مصرف می شودو25 تن لجن خشک به دست می آید. به طورکلی روش بی هوازی نسبت به روش هوازی برتری هائی دارد. زیرابه اکسیژن نیاز ندارد وگازمتان که ماده سوختنی ( بیوگاز ) است تولیدمی کند.
درطرح زیر تجزیه موادآلی آلوده کننده موجوددرفاضلاب ها و تبدیل عنصرهای تشکیل دهنده آنهابه گازهاوآنیون های معدنی نشان داده شده است .

-تصفیه شیمیائی ( زلال سازی )
دراین مرحله موادمعدنی حل شده درفاضلاب رابااستفاده ازموادشیمیائی وروش های دیگر مانندروش های اسمزمعکوس الکترودیالیز روش مغناطیسی استفاده ازرزین وذغال سنگ و … موادمحلول موجوددرفاضلاب هاازآن جدا می کنند .
همچنین دراین مرحله باعبورفاضلاب ازصافی های دارای خاک های شنی میکروب و ویروس های موجوددرآن رابه طورعمده حذف ومواد آلی باقیمانده در آن رااکسیدمی کنندتاآببه دست آمده کیفیت بالاتری پیداکند .

-سالم سازی ومصرف دوباره فاضلاب تصفیه شده
درکشورهائی که دچارپدیده کم آبی اند و نیزدرزمان خشکسالی هادربرخی ازکشورها استفاده ازفاضلاب های تصفیه شده به ویژه درکشاورزی وصنعت امری ضروری است . حتی این گونه آب هاراپس ازکلرزنی وگندزدایی بهعنوان آب شهری ممکن است مورداستفاده قراردهند .
به طورکلی فاضلاب های شهری تصفیه شده به صورت زیربه مصرف می رسد :
-خالی شدن درجریان آب رودخانه دریا و …
-اتصال به کانال های آبیاری و مصرف شدن درکشاورزی
-واردشدن دردستگاه های سختی زدایی وسپس واردشدن درشبکه مصرف درصنایع گوناگون
-واردشدن دردستگاه های نمک زدایی وگندزدایی وسپس واردشدن درشبکه توزیع آب شهری برای شستن خیابان ها وسایل آبیاری درخت ها چمن ها واستفاده درمنزل .

-جمع آوری لجن وپردازش آن
دربرخی ازکشورها ازپس مانده های فاضلاب هااستفاده نمی شود بلکه لجن به دست آمده ازمرحله های ته نشینی وصاف کردن راجمع آوری ودرمکان های دورافتاده معینی درعمق خاک دفن می کنند . دربرخی ازکشورهانیزلجن به دست آمده ازتصفیه فاضلاب هاراپس ازحمل به نقاط دورازشهرمی سوزانند .
امادربسیاری ازکشورهاازاین لجن هااستفاده بهینه می کنند . یعنی آنهاراپس ازخشک کردن وبسته بندی کردن به عنوان کودشیمیائی درکشاورزی مورداستفاده قرارمی دهند .
یکی ازروش های خشک کردن وطبقه بندی لجن فاضلاب این است که پس ازمرحله آهک زنی وافزودن موادمنعقدکننده ( مانندکلریک فریک ) آن رابه وسیله تلمبه ای دریک نوع صافی به نام صافی فشاری واردمی کنندوسپس دریک دستگاه فشارآن رابه صورت قطعه هاییبه ضخامت 2.5 تا4 سانتی متردرمی آورندکه دارای 65 تا70% آب است .لجن بین این صفحه هابافشارحدود 5 آتمسفرفشرده می شودوبخش عمده آب خودراازدست می دهد .
درموردپساب های صنعتی افزون به انجام این مراحل سه مرحله مقدماتی زیرنیزبایدانجام گیرد :
-همگن سازی (یکنواخت سازی )پساب ازنظرمیزان جریان آب وترکیب فاضلاب تاسبب صدمه زدن به بخش های دیگرتصفیه خانه نشود .
-تنظیم PH برای تامین محیط مناسب برای فعالیت باکتری های هوازی وبی هوازی .
-افزودن مواد غذایی وکشت باکتری دربخش هوادهی برای تامین انرژی کافی برای فعالیت زیست شیمیایی باکتری ها .

آزمایش های کنترل کیفیت آب
این آزمایش هاکه برای تعیین کیفیت فیزیکی ماهیت و مقدارموادشیمیاییحل شده یامعلق درآب انجام می گیرد به دودسته کلی فیزیکی وشیمیایی بخش می شوند .

I – آزمایش های فیزیکی آب
این آزمایش هابرای تشخیص بو طعم رنگ رساناییجریان برق دما PH شاخص سیرشدگی میزان کدری وموادمعلق درآب انجام می گیرد .دراینجابهشرح برخی ازآنها می پردازیم .

1-آزمایش تعیین بو
وجودوفعالیت موجودهای زنده میکروسکوپی وهمچنین ریزش فاضلاب شهرهاوپساب کارخانه های صنعتی درآب های جاری سبب پیدایش بودرآنهامی شود .برای تعیین بوی آب به طور معمول حدود 50 میلی لیترازآب موردآزمایش رادریک ارلن مایر خوب به هم می زنند (حدود 2 دقیقه) وسپس آنرابو می کنند.دربعضی موردها می توان آب راجوشاندوسپس آن رابوکرد .اصطلاح های زیردرارتباط باآزمایش بوی آب به کارمی رود :
ناخوشایند . بدون بو . کم بو . بوی ماهی . بوی گیاهی . بوی سولفیدی . بوی خاکی . بوی خزه

2-آزمایش تشخیص طعم (مزه)
برای تشخیص طعم آب به طورمعمول آب موردآزمایش رابابسبت های متفاوتی ازآب مقطرمخلوط می کنند .سپس رقیق ترین نمونه راکه قابل نوشیدن است ودیگرطعم ومزه ناخوشایندی نداردگزارش می شود .
میزان طعم برخی از مواد شیمیایی در محلول با غلظت های مشخص درجداولی موجود می باشد .

3-آزمایش تشخیص رنگ
رنگ آب به وجودذره های موادخارجی آلی ومعدنی حل شده یامعلق درآب مربوط است .سازواره های ریزگیاهی وجانوری درآب تکثیرمی شوندوآن رابه رنگ زرد تاسبزدرمی آورند .این رنگهادرفصول مختلف دوران زندگی آنهادراثرتغییرعامل های طبیعی متفاوت است .
به طورمعمول دونوع رنگ ظاهری ورنگ حقیقی درآب تشخیص داده می شوند .
الف )رنگ ظاهری
این نوع رنگ براثروجودذره های معلق درآب که سبب جذب رنگ ساز واره های ریز ترکیب های آلی رنگی ومعدنی می شوند بهوجود می آیند .باگذراندن آب ازصافی مناسب ویاسرریزکردن می توان این نوع ذره های رنگی راحذف ویاته نشین کرد .
ب )رنگ حقیقی
این نوع رنگ دراثروجودیون های فلزهایی مانندآهن منگنزویاترکیب های آلی محلول درآب به وجودمی آید ودراثرعبورآب ازصافی ویاسرریزکردن حذف نمی شوند .

4-آزمایش تعیین رسانایی برقی
رسانایی برقی آب به غلظت نمک های حل شده درآن بستگی دارد به طوری که نسبت بین باقی مانده تبخیرآب ورسانایی برقی آن نشان دهنده کیفیت آب می باشد .در آبهای آشامیدنی این نسبت بین 55 . تا 7. درتغییراست .درآبهایی که رسانایی برقی آن حدود 3000 میکروموس برسانتی مترویاکمترباشد این نسبت حدود 64. است .
برای اندازه گیری رسانایی برقی آب نخست دستگاه رسانایی سنج راباآب مقطردوبارتقطیرشده تنظیم می کنند (رسانایی برقی آب مقطردوبارتقطیرشده کمتراز 1 میکروموس است ) وسپس الکترورودرسانایی سنج رادرآب موردآزمایش قرارمی دهند و رسانایی برقی آن را اندازه می گیرند

5-آزمایش اندازه گیری PH وشاخص سیرشدگی
برای اندازه گیری PH آب به طورمعمول ازدستگاه PH سنج استفاده می شود .همان طور که می دانیدپیش ازاندازه گیری PH آب باید PH سنج تنظیم شود .برای این منظورازدومحلول بافرباPH 4 وph 9یا10 استفاده می شود .به طورمعمول این محلول های بافرهمراه بادستگاه PH سنج ارائه می شوند .درغیراین صورت ازمحلول اسیداستیک واستات سدیم برای تهیه بافردارای 4=PH وازمحلول آمونیاک وکلرید آمونیوم برای تهیه بافردارای 4=PH استفاده می شود (به روش تهیه محلول ها تهیه می شوند )
الکترودهای دستگاه PH سنج دارای دوالکترود شیشه ای و کالومل به صورت جداگانه و یا به صورت الکترود ادغامی است که معمولا درآب مقطر نگهداری می شوند و الکترود کالومل همیشه پراز محلول سیرشده (3تا4مولار)کلرید پتاسیم است .
پیش ازتعیین PH آب مورد آزمایش باالکترودهای PH سنج که قبلا با محلول های بافر تنظیم شده است این الکترودها باید با آب مقطر خوب شست وسپسPH آب موردآزمایش رابه وسیله آن اندازه گرفت وگزارش داد .دراندازه گیری PH محلول هایی که دارای PH کمتراز 9می باشداستفاده ازPH سنج توصیه می شود .اما در صورتی کهPH آب مورد آزمایش بالا تر از 9 باشداحتمال دارد که مقدار زیادی از یونهای سدیم وجود داشته باشد .در این صورت PH خوانده شده از روی PHسنج با PHواقعی آب کمی تفاوت خواهد داشت .زیرا الکترود PH سنج به محلول هایی که یون سدیم داشنه باشد پاسخ در ست نمی دهد .برای نمونه PH محلول کلرید سدیم که باید برابر 7 باشد و همچنین PH آب دریا که حاوی مقدار زیادی یون سدیم است در ست نشان داده نمی شود در این مورد توصیه می شود که از کاغذ های PH سنج دقیق استفاده شود.

6- آزمایش تعیین مقدار مواد معلق در آب
کل مواد معلق موجود در آب کل جامد های معلق باقیمانده ای می باشند که پس از عمل صاف کردن بر روی کاغذ صافی باقی می ماند .از عمل تبخیر آب طبعیی ماده جامدی در ظرف تبخیر باقی می ماند که به آن باقیمانده تبخیر می گویند و برابر مجموع مواد معدنی و آلی حل شده در آب می باشد .
در صورتی که باقیمانده تبخیر را تا دمای 550-500 گرما دهیم کمبود وزن آن مربوط به جامد های معلق فرار می باشد که به آن باقیمانده فرار می گویند.

روش آزمایش
الف)اندازه گیری باقیمانده تبخیر
100میلی لیتر از آب را در کپسولی که بیشتر در دمای حدود100حدود یکساعت قرار داده شده و پس از رسیدن به دمای محیط وزن شده است .می ریزند .سپس روی یک حمام بخار یا اجاق برقیآن را بخار می کنند آن گاه باقیمانده تبخیر را در دمای 105-100 به مدت 30 دقیقه نگهداری می کنند .پس از رسیدن به دمای محیط آن را توزین می نمایند .تفاوت وزن خالی کپسول خالی و باقیمانده جامد مقدار باقیمانده تبخیر را نشان می دهد .

= مقدار کل جامد های معلق(PPM)

A: وزن کپسول محتوی رسوب B: وزن کپسول خالی و L: حجم نمونه.
تعیین جامدهای معلق فرار ( باقیمانده فرار )
کپسول محتوی جامدهای معلق درآزمایش پیش رادرکوره ای تاحدود 550 -500 درجه سانتی گراد به مدت نیم ساعت گرم می کنند .سپس آنرابه دسیکاتورمنتقل کرده وپس ازرسیدن به دمای محیط وزن می کنند .

= مقدار جامد های معلق فرار
(PPM )
A: وزن کپسول محتوی رسوب B: وزن کپسول L: حجم نمونه.
پیش ازسوزاندن وجامدهابعدازسوزاندن

II -آزمایش های شیمیایی آب
7-آزمایش مربوط به لخته سازی (آزمایش جار
برای تعیین نوع ومیزان ماده لخته سازوکمک منعقدکننده درفرایندتصفیه آب که برای ازبین بردن کدری رنگ وزدودن سختی آب مصرف می شودآزمایشی که به آزمایش جارموسوم است بایدانجام شود .
پیش ازاین آزمایش لازم است که آزمایش های دما PH تعیین میزان قلیایی بودن وکدری برروی آب انجام پذیرد .
مهمترین موادلخته سازی کهمورداستفاده قرارمی گیرد عبارتنداز :سولفات آلومینیوم کلریدآهن (III) سولفات آهن (II) و (III) وآلومینات سدیم .
از منعقد کننده های کمکی می توان سیلیس فعال ، کائولن و خاک رس را نام برد.امروزه برای تصفیه آب نمک های قلیایی و هیدروکسیدهایی مانند آهک ،کربنات سدیم و … را به آب می افزایند.
در تصفیه خانه آب منطقه ای تهران از کلرید آهن (III) به عنوان منعقد کننده استفاده می شود .

روش آزمایش
نخست شش بشر ویژه این آزمایش را پر از آب کرده سپس حدود ده دقیقه محلول آب آهک 10 درصد به آن می افزایند و آن را به وسیله دستگاه مربوطه حدود دو دقیقه خوب ه هم می زنند ضمن به هم زدن مخلوط مقدار معینی از ماده منعقد کننده کلرید آهن (III) نیز به هر یک از بشرها می افزایند. سپس بشرها را به حال خود می گذارند تا ذره های معلق ته نشی شوند .آنگاه آزمایش های کدری PH و قلیاییت را بر روی محلول روی رسوب در هر بشر انجام می دهند.

8-سختی آب و اندازه گیری آن
سختی آب به وجود نمک های کلسیم و منیزیم و مقدار جزیی از کاتیون های استرونسیم روی ،آهن،منگنزو آلومینیم مربوط است و به طور معلوم بر حسب میلی گرم در لیتر کربنات کلسیم(PPM) بیان می شود .
به طور کلی سختی آب ها به نمک های کلسیم و منیزیم اطلاق می شود و بر حسب کربنات کلسیم محاسبه و گزارش می شود .
آب از نظر مقدار کربنات کلسیم (برحسب ( PPM ) طبق جدو 4 طبقه بندی می شود .

سختی (کربنات سبک کلسیم(PPM))
نوع آب

20
نرم و سختی
100-50
نسبتا سبک
150-100
کمی سخت
250-150
نسبتاسخت
350-250
سخت
350
بسیارسخت
سختی کل
سختی ناشی از کربنات ها و بی کربنات هایکلسیم و منیزیم در آب را سختی کل می گویند.
سختی دایم
سختی مربوط به سولفات ها و کلریدهای کلسیم و منیزیم محلول در آب را سختی دایم می گویند .زیرا بر اثر جوشاندن آب دارای این نوع سختی نه رسوبی ایجاد می شود و نه گاز دی اکسد کربن خارج می شود .
ج) سختی موقت یا سختی نا پایدار
تفاوت بین سختی کل و سختی دایم را که به وجود یون در اب مربوط است سختی موقت می گویند برای معین کردن سختی موقت آب باید نمونه ای از آب را به مدت نیم ساعت جوشاند و پس از خارج شدن گاز و کامل شدن رسوب آب را صاف و سپس اندازه گیری کرد.

سختی کاذب
وجود مقدار زیاد یون سدیم در آب دریاها و آب های شور سبب می شود که آزمایش سختی آب نتیجه در ست ندهد و در اندازه گیری سختی خطا به وجود آورد .از این رو به آن سختی کاذب می گویند.

9-کلر آزاد کلر باقیمانده ترکیبی و روش های اندازه گیری آن
کلر می تواند به چند صورت در آب وجود داشته باشد.
در PH کمتر از 5 کلر به صورت مولکول در pH بالاتر از 7 به صورت یون هیپوکلرید وجود دارد .اگر یون هیپوکلرید بامولکول HOC1 در حال تعادل باشد در این حالت کلر موجود در آب را کلر آزاد می نامند .
از واکنش اسید هیپوکلر وبا آمونیاک محلول در آب ترکیب هایی مانند منو کلرو آمین ،دی کلروآمین ،و بالاخره تری کلروآمین به وجود می آیند .این ترکیب ها را کلر ترکیبی باقیمانده در آب می نامند .
کلر باقیمانده
جزئی از کلر که پس از فرآیند تصفیه به صورت کلر آزاد آنیون هیپوکلرید و یا کلرامین ها در آب باقب می ماند به عنوان کلر باقیمانده اندلزه گیری می شود .به طور معمول نمونه برداری در شیشه های قهوهای و دور از تابش نور آفتاب انجام می گیرد.شیشه های نمونه باید کاملا پر و در جای تاریک در دمای پایین نگهداری شود پس از تهیه نمونه ها اندازه گیری باید به س عت انجام گیرد. به طور معمول اجرای آزمایش در همان محل در یافت نمونه توصیه می شود . روش های متداولی که برای این منظور به کار می رود عبارتند از :

الف)روش ید سنجی(یدومتری)
ب)روش استفاده اورتوتولوییدین
ج)روش استفاده از دی اتیل فنیلن دی آمین(DPD)
د)روش استفاده از محلول آرسنیت سدیم

25