تحقیق و بررسی راهنمای ساخت گلخانه



بسم الله الرحمن الرحیم

عنوان:
راهنمای ساخت گلخانه

فهرست
مقدمه 9
مهمترین پارامترهای فشار 9
تعریف گلخانه 12
انواع گلخانه های ثابت : 12
گلخانه های یک طرفه 12
گلخانه های دو طرفه 12
گلخانه های نیمه دوطرفه 13
انواع گلخانه ها از نظر تولید و تیپ سازه 13
گلخانه های چوبی 13
تیپ گلخانه 14
گلخانه های فلزی یا مدرن 15
اسکلت گلخانه 15
جریان هوا در گلخانه 16
کنترل شرایط محیطی گلخانه 17
درجه حرارت در گلخانه ها 17
نیاز نوری گیاهان 17
آبیاری گلخانه ها 18
آبیاری تحت فشار 18
میزان EC 18
گاز کربنیک در گلخانه ها 19
کشاورزان برای تاسیس گلخانه تقریبا هیچ ریسکی روبرو نیستند 20
هر هزار مترمربع گلخانه معادل ۱۰ هزار مترمربع زمین کشاورزی 20
وسعت گلخانه هر چقدر باشد، ساعت کار ثابت است 21
موهبت کشت خارج از فصل 21
آبیاری کرتی و غرقابی معنایی جز پرورش علف هرز ندارد 22
انتخاب زمان کشت 23
چگونه گلخانه بسازیم؟ 31
ساختمان گلخانه 31
گرمایش 32
دی اکسید کربن و نور 32
کنترل شرایط محیطی گلخانه 33
دما 33
چشم انداز بحث 34
ساخت گلخانه 35
جریان هوا در گلخانه 36
کنترل شرایط محیطی گلخانه 37
درجه حرارت در گلخانه ها 37
نیاز نوری گیاهان 38
آبیاری گلخانه ها 38
آبیاری تحت فشار 38
گاز کربنیک در گلخانه­ها 39
زهکشی گلخانه 39
بادکشن 39
انواع پوششهای گلخانه ای 40
شیشه 40
پوششهای پلاستیکی 40
سکوها و بسترهای کشت 41
نحوه قرار گرفتن سکوها 42
سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده 42
تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها 42
اسکلت گلخانه 43
در حال حاضر دو نوع گلخانه رواج دارد: 43
در هنگام ساخت گلخانه باید نکات زیر را در نظر گرفت: 44
زهکشی گلخانه 45
بادشکن 45
انواع پوششهای گلخانه ای شیشه 45
پوششهای پلاستیکی 45
سکوها و بسترهای کشت 46
نحوه قرار گرفتن سکوها 47
سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده 47
شرایط لازم برای احداث گلخانه ها 48
محل مناسب احداث گلخانه 48
وجود آب کافی با کیفیت مناسب 48
سایر تجهیزات مورد نیاز گلخانه 48
آفات و بیماریهای مهم گلخانه ای 48
تریپس 49
شته ها 50
مگس سفید 50
حلزون های صدف دارو(رابها) 51
کنه تارعنکبوتی 51
شپشکهای سپردار 52
نکات مهم در پیشگیری از امراض و آفات 53
مساحت اقتصادی 54
معایب کشت هیدروپونیک 54
گزینه های ذیل را می توان به عنوان معایب این نوع کشت عنوان کرد : 54
مزایای کشت هیدروپونیک 55
کشت هیدروپونیک در منازل 55
ضرورت اندیشه هیدروپونیک 56
نوشتن طرح توجیه مالی واقتصادی 59
ساختمان گلخانه 61
گرمایش 62
دی اکسید کربن و نور 62
ساخت گلخانه 63
کنترل شرایط محیطی گلخانه 63
دما 63
جلوگیری از اتلاف حرارت 64
رطوبت نسبی 64
ساختن گلخانه 65
جریان هوا در گلخانه 65
چشم انداز بحث 65
کشت گلخانه ای، کشت گلخانه ای چیست 66
تعریف گلخانه 66
محل احداث گلخانه 66
جهت گلخانه ها 67
جریان هوا در گلخانه 68
کنترل شرایط محیطی گلخانه 68
درجه حرارت در گلخانه ها 68
نیاز نوری گیاهان 69
آبیاری گلخانه ها 69
گاز کربنیک در گلخانهها 70
زهکشی گلخانه 71
بادکشن 71
انواع پوششهای گلخانه ای 71
کشت گلخانه ای 71
سکوها و بسترهای کشت 72
نحوه قرار گرفتن سکوها 73
سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده 73
تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها 74
نحوه کشت : 74
انتقال نشاء به زمین اصلی : 75
تراکم بوته ها : 75
آبیاری : 76
هرس اولیه : 77
برداشت محصول : 78
در مورد خیار چی میدونید؟ 79
ساخت گلخانه، چطور گلخانه بسازیم؟ 80
نحوه ساخت گلخانه 81
ساختمان گلخانه 81
گرمایش 81
دی اکسید کربن و نور 82
کنترل شرایط محیطی گلخانه 83
دما 83
جلوگیری از اتلاف حرارت 83
رطوبت نسبی 84
جریان هوا در گلخانه 85
چشم انداز بحث 85
پرورش گوجه فرنگی در گلخانه 85
انواع کشت گوجه فرنگی: 86
دمای مناسب: 87
تلقیح : 88
زمان تلقیح : 89
کشت گلخانه ای گوجه فرنگی 89
انواع کشت گوجه فرنگی 90
طول دوره جوانه زنی 91
دمای مناسب 92
هرس 92
تلقیح 93
زمان تلقیح 93
گلخانه خانگی 94
گلخانه محکم 96
گلخانه با قاب چوبی 96
گلخانه کوچک 97
طرح گلخانه ارزان 97
گلخانه گنبدی شکل 98
درست کردن گلخانه با پنجره های بی استفاده 98
درست کردن گلخانه با درهای قدیمی و بی استفاده 99
گلخانه هرمی شکل 99
ساخت گلخانه با استفاده از بطری های پلاستیکی 100
مراحل ساخت یک گلخانه خانگی 100
– تعریف گلخانه 108
سالنهای گلخانه ای تولید قارچ های خوراکی: 109
محل مناسب احداث گلخانه 110
طرح گلخانه حلقه ای 112
گلخانه با قاب چوبی 113
گلخانه کوچک 113
طرح گلخانه ارزان 113
گلخانه گنبدی شکل 114
درست کردن گلخانه با پنجره های بی استفاده 114
درست کردن گلخانه با درهای قدیمی و بی استفاده 114
گلخانه هرمی شکل 114
جدیدترین ایده های خلاقانه ساخت گلخانه خانگی 115
جدیدترین ایده های خلاقانه ساخت گلخانه خانگی 116
انواع پوشش های گلخانه ای و تجهیزات مورد نیاز 122
سکوها و بسترهای کشت 124
تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها 125
محل مناسب برای ساخت گلخانه را انتخاب کنید 126
منابع 130

مقدمه
ارتباط با طبیعت و تماس مداوم با آن موجب آرامش خاطر و انبساط فکری بشر می شود و انسانها همواره کوشیده اند به نحوی طبیعت را وارد محیط زندگی خود سازند. در این میان اغلب گیاهان به شرایط خاصی برای بقا نیاز دارند که برای تامین این نیاز، تکنولوژی ساختمان به کمک بشر آمد و در طی زمان با ابداع سازه های فضا کار، گلخانه های کوچک به گلخانه هایی بسیار بزرگ بدل شدند.
اقتصاد ایران طی سالهای اخیر به ویژه به خاطر افزایش قیمت نفت رشد چشمگیری داشته است. امروزه تمامی کشور های جهان در پی بدست آوردن پیشرفتهایی در زمینه بهره وری هستند، بدین معنی که بتوانند با مصرف منابع کمتر به مقدار تولید بیشتری دست یابند. به منظور افزایش بهره وری اقتصادی ایران باید به بخش کشاورزی به عنوان یکی از بخش های مهم و عمده فعالیت آن، میتواند ما را در جهت دست یابی به توسعه اقتصادی یاری کند.
حال برای رسیدن به این مهم ابتدا باید چالشهایی که بر سر راه است بررسی و ریشه یابی شود.
مهمترین پارامترهای فشار به شرح ذیل می باشد:
1- رشد روز افزون جمعیت
2- کمبود آب
3- تفاوت های منطقه بهره وری
4- عدم پیوستگی بازارها
5- کمبود نهاده های تولیدی
* رشد روز افزون جمعیت:
رشد روز افزون جمعیت در جهان امرو، نیاز به فرآورده های کشاورزی را افزایش داده و در نتیجه، فشار یر منابع پایه مورد استفاده برای تولیدات را زیاد نموده است، مردم جهت تامیین غذا به شدت به کشاورزی وابسته هستند و با توجه به محدودیت منابع و عوامل تولید، باید سعی کرد از منابع ونهاده های موجودبه طور کارا و بهینه استفاده گردد، در این صورت با سطح فعلی کاربرد نهاده ها می توان تولید را افزایش داد و یا در این سطح تولید فعلی را بانهاده های کمتری حفظ کرد.
* مسئله کمبود آب
آب به عنوان یکا از ارزشمند ترین منابع طبیعی، گنجینه مشترک انسانهاست که مورد تقاضای بخش های مختلف قرار می گیرد و به عنوان یکی از نهده های اصلی تولید محصولات کشاورزی، جایگاه خاصی در توسعه پایدار کشاورزی دارد. افزایش مصرف و تخریب منابع آب به منزله تخریب پایه های توسعه، به شمار می رود. عدم توزیع مناسب بارندگی و عدم تطابق نیاز مصرف با زمان نرولات جوی و نیاز شدید به سرمایه گذاری در بخش های ذخیره، پایش و حفاظت از منابع آب نیز، ابعاد چالش آب را سنگین تر و گسترده تر می نماید. بنابر این چنین محدودیتی در منابع آب شیرین سالم، لزوم مدیریت صحیح و بهینه اقتصادی برای بهره برداری ، تخصیص، استفاده بهینه و جلوگیری از اتلاف در مصرف این منابع ارزشمند را صذ چندان نموده و اتخاذ سیاست های راهبردی دراز مدت مربوط به، که از لوازم مدیریت کآرامد منابع آب برای مقابله با محدودیت ها، تخفیف تضاد ها و تعارضات اجتماعی و بلاخره افزایش ارزش اجتماعی و اقتصادی آب محصوب می وند،ضروری بوده است و حفاظت ار این منابع و تخصیص بهینه آن را در اولویت برنامه های ملی، منطقه ای قرار می دهد.
* تفاوت های منطقه ای بهره وری
تفاوت های منطقه ای بهره وری در واحدهای کشاورزی بین استانهای کشور از موضوعات اساسی که نیازمند سیاست های ضروری برای ایجاد تعادل در توزیع منابع و نهاده ها به منظور ارتقای بهره وری است. این نابرابری در فرآیند توسعه کشاورزی به طور عام و در توزیع فضای بهره وری واحد های تولیدی کشاورزی به طور خاص قابل مشاهده بوده و کشور با شکاف گسترده ای از نظر سطح بهره وری در بین استانها مواجه است.
* عدم پیوستگی بازارها
عدم پیوستگی بین بازارها باعث می شود سیگنالهای غلطی به تولید کنندگان داده شود و در نتیجه در تصمیمات بازار رسانی خلل ایجاد کند. ( راپسمان نیکسل و همکاران، 2003 )

کمبود نهاده های تولید
رشد اقتصادی در یک بخش مستلزم از افزایش تولید در آن بخش است، بنابر نظریه های تولید و عرضه، رشد تولید از دو طریق ممکن می شود: اول افزایش تولید، با بکارگیری عوامل تولیدی بیشتر . دوم افزایش تولید با استفاده از فناوری پیشرفته و کارامدتر و بهره گیری از عوامل تولید موثّرتر. در ایران اغلب جوامع در حال توسعه مسئله کمبود آب و دیگر نهاده ها، افزایش تولید به روش اول را در دراز مدّت محدود می سازد، بنابراین توجه به روش دوم یعنی بالا بردن بهره وری عوامل تولید، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای افزایش عرضه محصولات است.
سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و تاثیر آن بر بازدهی این بخش، بحث مهمی است که مطالعات انجام شده و شواهد تجربی به خوبی آن را تایید می کنند، سرمایه گذاری در بخش کشاورزی علاوه بر رشد تولید و اشتغال در این بخش به رشدتولید و اشتغال در سایر بخشهای دیگر اقتصادی نیز کمک نموده و لذا شناسایی عوامل موثر بر سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و اتخاذ سیاست های مناسب برای گسترش سرمایه گذاری ، از اهمیت فراوانی برخوردار است. حال با این اوصاف باید به دنبال راهکار های مناسب برای تامیین نیازهای غذلیی و محصولات کشاورزی کشور بود.
راهکاری که بتواند خلا ما بین پارامترهای فشار را پر نماید تا اقتصاد فردی و ملّی را به شرایطی پویا برساند. همانطور که در قبل نیز گفته شد کمبود نهاده ها و محدودیت آنها برای بخش کشاورزی باعث تاخیر رسیدن ایران به رشد در بخش کشاورزی است. بر این اساس لزوم بررسی کشت گلخانه ای به عنوان یکی از زیر شاخه های بخش کشاورزی مطرح می شود، این امر به هیچ کس پوشیده نیست که گلخانه ها نقش بسیار مهمی در تامیین نیازهای غذایی و محصولات کشاورزی در جهان ایفا می نماید. ( با استفاده از کمترین عوامل تولید، نهاده و نیروی کار بیشترین بازده بدست می آید) لذا تشریح گلخانه ها با یک مثال خالی از لطف نیست.
تعریف گلخانه
فضایی بسته و محدود که با شرایط مصنوعی تولید گیاه و میوه می کند.
تعریف تخصصی گلخانه : گلخانه عبارت از ساختاری است که در آن گرما، رطوبت، نور و میزان گاز کربنیک قابل کنترل است. درون آن گیاهان را می توان در تمامی سال، به ویژه در خارج از فصل پرورش داده، برخی از محصول ها را پیش رس کرد و یا قادر بود برای تمام یا قسمتی از سال گیاهان را در آب و هوایی نامناسب نگهداری کرد.
فرض یک سوال: یک دانشجوی رشته کشاورزی تا چه میزان با ساختار یک گلخانه استاندارد آشناست. آیا فارغ التحصیلان این رشته قابلیت این امر را دارند که بتوانند گلخانه ای با بازده بالا احداث کنند، و آن را مدیریت نمایند؟
احداث گلخانه برای تولید میوه های خارج از فصل و گل و گیاهان زینتی از قرن 17 میلادی به وجود آمد گلخانه ها در ابتدا برای کنترل غذایی جوامع به وجود آمدند تا علارغم وجود بهرانها و معضلات عدیده ای که به شدت گریبان بخش کشاورزی جوامع را گرفته بود.
نظیر: بی آبی خشکسالی، افزایش بی رویه سموم و کودهای شیمیایی و کمبود غذا و شرایط استثنایی بعضی از کشورها در تولید محصولات باعث به وجود آمدن گلخانه ها شد تا نیازهای جوامع را برطرف سازند.
انواع گلخانه های ثابت :
گلخانه های یک طرفه – گلخانه های دو طرفه – گلخانه های نیمه دو طرفه – گلخانه های تونلی.
گلخانه های یک طرفه :
از یک جهت از نور کامل آفتاب برخوردار است و از جهت دیگر از مصالح ساختمانی پوشیده است. این نحوه ساخت و سازه گلخانه برای مناطقی با شرایط محیطی نسبتا دشوار بسیار مطلوب است. در مناطقی که سرمای شدید یا یخبندان های طولانی وجود دارد، ساخت این گلخانه ها به صرفه است.
گلخانه های دو طرفه :
از دو جهت به طور کامل از نور آفتاب بهره مند است. این گلخانه برای کشت و پرورش بسیاری از محصولات، ایده آلو مناسب است. زیرا از جهت نور و درجه حرارت به طور کامل از نور خورشید بهره می برد.
گلخانه های نیمه دوطرفه :
از یک جهت به طور کامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پر شده است و نیمه دیگر از جنس شفاف (شیشه) است.
* گلخانه های سه گانه هر کدام برای یک اقلیم معیّن مناسب می باشند. اما به طور کلی برای مناطق مختلف ایران گلخانه های دوطرفه بسیار مناسب و مطلوب هستند. چرا که در کشور ها به علت برخورداری از نور فراوان مخصوصا در زمستان می توان در مصرف سوخت صرفه جویی بسیار خوب و با ارزشی داشت
انواع گلخانه ها از نظر تولید و تیپ سازه
* بر اساس نوع تولید
– گلخانه های تولید سبزی و صیفی شامل محصولات نظیر خیار، گوجه فرنگی، توت فرنگی، فلفل، بادمجان، طالبی، سبزیجات برگی ( ریحان،شاهی… ) می باشد.
– گلخانه های تولید گل و گیاهان زینتی برای تولید انواع گلخانه ی شاخه بریده ( رز _ ژربرا _ گلایل _ داوودی.. ) و گلهای آپارتمانی می باشد.
– سالنهای گلخانه ای تولید قارچ دکمه ای و صدفی
*از نظر نوع سازه
از نظر سازه گلخانه ها به دسته های : چوبی یا سنتی و مدرن یا فلزی تقسیم می شوند
گلخانه های چوبی
اسکلت اصلی این گلخانه ها از چوب و با پوشش پلاستیک می باشد. رتفاع در این سازه 2 تا 3 متر و سیستم گرمایی و تهویه مناسبی ندارد و به دلیل ارتفاع پایینمناسب کشت محصولاتی نظیر خیار و گوجه فرنگی نمی باشد. مزیت این گلخانه ها قیمت ارزان احداث هر واحد آن می باشد ولی به دلیل نامناسب بودن محیط داخلی برای رشد گیاهان معمولاَ میزان تولید در واحد سطح در مقایسه با گلخانه های مدرن بسیار کمتر است.
به دلایل ذکر شده این نوع گلخانه ها توسعه نیافته است و گلخانه های چوبی که قبلاَ احداث شده به تدریج به گلخانه هاغی مدرن تبدیل می شوند.
تیپ گلخانه
مصالح
نوع دریچه
مزایای مهم
معایب مهم
تونلی : تک واحدی
لوله – گالوانیزه – پلاستیک
جانبی سقفی
آلودگی کم و عمر زیاد
افزایش مصرف سوخت
پیوسته: چند واحدی
لوله – گالوانیزه – پلاستیک
جانبی سقفی
تهویه ی خوب و قابل اتوماتیک شدن
گران
شیشه ای
اسکلت فلزی – شیشه
جانبی سقفی
استهکام بالا – عمر طولانی-تهویه خوب قابل اتوماتیک شدن
بسیار گران با مصرف سوخت بالا
چوبی
چوب – پلاستیک
بدون دریچه
ارزان
تولید کم آفات و بیماری زیاد و عمر کم
گلخانه های فلزی یا مدرن
پوشش دارای سیستم uv و اسکلت این گلخانه ها از فلز است. که معمولا با پلاستیک های ضد اشعه ی ماورا بنفش گرمایشی و تهویه مناسب می باشد. ارتفاع این نوع گلخانه ها بیش از 4.5 متر است و به دلیل شرایط منایب رشد گیاه در اینگونه سازه، عملکرد در واحد سطح نسبت به گلخانه های چوبی افزایش دارد. اتصال قطعات در گلخانه های فلزی بوسله پیچ و مهره ( پرتابل ) و یا استفاده از جوش می بلشد. هزینه واحد های گلخانه های پرتابل نسبت به سیتم جوش 15 الی 20 دصد بیشتر است ولی نصب آن آسانتر و تغییرات در سازه راحت تر است. تیپ های مختلف سازه های موجود، مزایا و معایب و متوسط قیمت هر کدام بر اساس قیمتهای سال 1386 در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
اسکلت گلخانه
گلخانه سایه ایجاد می کند و با توجه به زاویه تابش این سایه ها متفاوت است لزوم توجه به این امر بویژه در تولید زمستانه حائز اهمیت است چرا که تغییرات اندکی دردرصد نور رسیده به گیاهان می تواند نقش بسزایی در کمیت و کیفیت تولید داشته باشد .موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور تابیده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را داراست، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرایند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند.واین موضوع منجر به حداکثر رشد می شود. بالطبع انتخابهای بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالیکمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند مناسب می باشد . درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور موثری از نور شدید بعد ازظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگهای خود را از دست می دهند گلخانه های تک واحدی که در عرض های بالاتر از 40° شمالی واقعند باید در امتداد شرق به غرب ساخته شوند تا بتوانند نور آفتاب زمستانی که زاویه تابشی پائینی دارد را به نحو مناسب دریافت کنند. در عرضهای پائینتر از 40° شمالی امتداد گلخانه ها باید شمالی ـ جنوبی باشد زیرا زاویه تابش نور خورشید به مراتب بیشتر است. گلخانه هایی که در امتداد طولشان به هم متصلند، در تمامی عرضهای جغرافیایی باید در جهت شمال به جنوب باشند تا بتوانند اثر سایه را درقسمت شمالی گلخانه کاهش دهند. جهت شمال به جنوب باعث می شود که ساقه در طول روز در عرض کف گلخانه حرکت کند. درحالیکه در جهت غرب به شرق این امر ممکن نیست.
ال جی ماریس در انگلستان محاسباتی را در عرض جغرافیایی 50° شمالی انجام داده است. این محاسبات تاکید می کند که امتداد یک گلخانه تک واحدی باید از شرق به غرب باشد. زیرا تفاوت شدت نور بدلیل این که در طول تابستان که زاویه تابش نور خورشید زیاد است، کم میباشد و این تفاوت در زمستان یعنی زمانی که شدت نور موضوع مهمی بشمار می رود بسیار بیشتر است.
جریان هوا در گلخانه
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه درخارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تامین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید . گلخانه های تجاری به همه نیازمندی های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است؛ برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تامین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل هایی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن می باشند؛ که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند .
کنترل شرایط محیطی گلخانه
فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متاثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما ی محیطی متفاوت می باشد .محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین 50 تا 85 درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد؛ این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.
درجه حرارت در گلخانه ها
تنظیم درجه حرارت در گلخانه¬ها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است.نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنه¬های مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارتهای بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر دردرجه حرارتهای کمتر از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو می کنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده اند نظیر پامچال که درجنگل های شمال دیده می شود. اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانه¬ها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری ها یا سیستم های گازی و … می توانند مورد استفاده قرار بگیرند. سیستم های حرارتی باید توان توزیع یکنواخت دما راداشته باشند و فاقد اثرات زیست محیطی باشند. دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای؛ محصول دمای شبانه ( F) دمای روزانه ( F)
نیاز نوری گیاهان
همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند. بعضی از گیاهان نیاز به نور فراوانی دارند و بعضی دیگر به نور کمتری نیاز دارند.گیاهان از نظر نیاز نوری به سه گروه تقسیم می شوند.گیاهان روز بلندLDP: Long Day Plants برای به گل رفتن بین 10 تا 14 ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون.
گیاهان روز کوتاه SDP:
Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از 12 ساعت دارند. که درنقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می گیرند، مثل گل داود گیاهان بی تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیارمناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند .
آبیاری گلخانه ها
تامین رطوبت یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو گیاهان است، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن ها را در گلخانه های خاص خود جایگزین میکنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیازهای یکسان در نظر گرفته می شود.انواع روش های آبیاری به طور خلاصه به شرح زیر است:
آبیاری سطحی(ثقلی) سیستم های آبیاری سطحی راندمان پایینی داشته و اتلاف آب در آن بالا است.در عین حال باعث شستشوی املاح افزایش رشد علف های هرز و بروز
انواع بیماری های قارچی و انگلی و پوسیدگی می شود.این سیستم ها به صورت آبیاری کرتی و نواری اجرا می گردد.
آبیاری تحت فشار
1- آبیاری بارانی :هدف از آبیاری بارانی توزیع یکنواخت آب برای تمام گیاهان و کاهش دمای محیط و افزایش رطوبت است.راندمان مصرف آب 75در صد است.هزینه اولیه زیاد از معایب این سیستم است.
2- آبیاری قطره ای :در این روش
آب،کودهای شیمیاییو سایر مواد مورد نیاز گیاه به صورت محلول توسط قطره چکان های نصب شده روی لوله های جانبی در اختیار گیاه قرار می گیرد.راندمان مصرف آب 90 در صد است و چون قطره چکان ها در کنار بوته یا ساقه گیاه قرار می گیرند امکان رشد و توسعه علف های هرز از بین می رود.
تحمّل گیاه نسبت به املاح موجود در آب آبیاری متفاوت است. مهمترین عامل محدود کننده برای کشت های گلخانه ای شوری یا EC آب است.
میزان EC
EC قابل تحمّل برای گیاهان در جدول(شماره3)بیان گردیده است.میزان EC اگر از مقادیر ذکر شده بیشتر گردد عملکرد محصول کاهش می یابد. علاوه بر EC, میزان سدیم قابل جذب(S.A.R),کلر, بیکربنات موجود در آب هم درعملکرد محصول موثرند لذا لازم است قبل از احداث گلخانه از آب مورد استفاده, آزمایش کاملی بعمل آید.
گاز کربنیک در گلخانه ها
کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می توان با بالابردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.وجود Co2برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز می¬شود .در این واکنشCo2 عامل بسیار مهمی تلقی می شود.سالهای زیادی است که به منابع غنی سازی دی اکسید کربن در گلخانه ها، برای افزایش رشد و تولید گیاهان پی برده شده است. دی اکسید کربن یکی از ضروری ترین اجزاء فتوسنتزمی باشد.فتوسنتز یک فرآیند شیمیایی است که انرژی نور خورشید را برای تبدیل دی اکسید کربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می دهد سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد آن مورد استفاده قرار می گیرند. اختلاف بین نرخ فتوسنتز و تنفس، مبنایی برای میزان انباشتگی ماده خشک در گیاهان می باشد. در تولید گلخانه ای، هدف همه پرورش دهندگان،افزایش ماده خشک و بهینه سازی اقتصادی محصولات می باشد. دی اکسید کربن با توجه به بهبود رشد گیاهان، باروری محصولات راافزایش می دهد. بعضی از مواردی که باروری محصولات به وسیله غنی سازی دی اکسید کربن افزایش داده می شود عبارتند از : گلدهی قبل از موعد ،بازده میوه دهی بالاتر،کاهش جوانه های ناقص در گلها،بهبود استحکام ساقه گیاه و اندازه گل.بنابراین پرورش دهندگان گل و گیاه باید دی اکسید کربن را به عنوان یک ماده مغذی در نظر بگیرند .
در مقابل مصرف آب در کشت گلخانه ای یک دهم کشت سنتی و غرقابی است. این امکان فوق العاده را علم برای ما فراهم کرده است. پیشرفت علم کشاورزی کار را به جایی رسانده که خاک از عرصه کشاورزی در حال حذف شدن است، در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان به کشاورزی هیدروپونیک یا کشاورزی بدون آب روی آورده اند. متاسفانه کشاورزان و باغداران ما همگام با علم روز حرکت نمی کنند و سخت محافظه کارند."
آبیاری قطره ای و کشت گلخانه ای برای کشورهایی مانند ایران که با بحران آب مواجه هستند، یک انتخاب نیست، بلکه یک الزام است. کشت گلخانه ای با وجود مزیت های فراوانی که دارد هنوز جای خودش را در میان کشاورزان ایرانی آن طور که باید و شاید باز نکرده است.
با این وجود آن دسته از کشاورزانی که با رعایت اصول علمی به کشت گلخانه ای روی آورده اند در قیاس با کشاورزان سنتی از درآمدهایی به مراتب بالاتر برخوردارند و در عین حال هزینه هایشان را بسیار کاهش داده اند.
خبرنگار ما در همین زمینه با یکی از چهره های موفق در کشت گلخانه ای گفت و گو کرده است. یوسف حمزه ای که دانش آموخته رشته حقوق است، اولین فردی است که در دامغان گلخانه تاسیس کرده است. او در این گفت و گو تجربیاتش درباره تاسیس و اداره موفق یک گلخانه را به اشتراک می گذارد.
کشاورزان برای تاسیس گلخانه تقریبا هیچ ریسکی روبرو نیستند
"سال ۷۹ وزارت جهاد کشاورزی ترویج کشت گلخانه ای را در منطقه ما آغاز کرد. در آن مقطع پدرم مشغول کشت سنتی صیفی جات، جو، گندم و پسته بود. درآمد کمی داشتیم و دو برادرم بیکار بودند. به همین دلیل انگیزه زیادی برای کسب درآمد و ایجاد شغل داشتم. در آن مقطع تشخیص دادم که احداث گلخانه و تولید صیفی جات در آن می تواند محمل مناسبی باشد."
به دلیل فقدان تجربه و نبود متخصص کافی در عرصه کشت گلخانه ای، یوسف حمزه ای در آغاز کار با چالش های زیادی روبرو می شود. اما او امروز می گوید که دانش تاسیس و اداره گلخانه در همه مناطق کشور موجود است و کشاورزان برای تاسیس گلخانه تقریبا هیچ ریسکی روبرو نیستند، تنها باید از کشت سنتی دل بکنند و به علم روز اعتماد کنند: "سال ۷۹ ابتدا یک گلخانه ۶۰۰ متری احداث کردم. چون تسهیلات پرداحتی در آن مقطع کم بود، ناچار شدیم از سازه های سنتی استفاده کنیم. از خود گلخانه در می آوردم و برای خودش خرج می کردم. به زودی گلخانه را تا ۲ هزار متربع توسعه دادم و امروز ۶ هزار متر گلخانه دارم."
هر هزار مترمربع گلخانه معادل ۱۰ هزار مترمربع زمین کشاورزی
"هر ۱۰۰۰ متر مربع گلخانه به اندازه ۱ هکتار (۱۰ هزار مترمربع) زمین کشاورزی بازدهی دارد. در مقابل مصرف آب در کشت گلخانه ای یک دهم کشت سنتی و غرقابی است. این امکان فوق العاده را علم برای ما فراهم کرده است. پیشرفت علم کشاورزی کار را به جایی رسانده که خاک از عرصه کشاورزی در حال حذف شدن است، در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان به کشاورزی هیدروپونیک یا کشاورزی بدون آب روی آورده اند. متاسفانه کشاورزان و باغداران ما همگام با علم روز حرکت نمی کنند و سخت محافظه کارند."
"کیفیت محصولات گلخانه ای بسیار بالاتر از محصولات باغی است چون در گلخانه بذر درجه ۱ و اصلاح شده مورد استفاده قرار می گیرد و آفات به خوبی مهار و شوری وشیرینی خاک به دقت کنترل می شود. ضمن اینکه گلخانه این موهبت را فراهم می کند که کشاورز کشت خارج از فصل داشته باشد و محصول را در زمانی که بازار با تقاضای بیشتری مواجه است، عرضه کند و سود بیشتری کسب کند."
تاسیس یک گلخانه ۵۰۰ متری هم توجیه اقتصادی دارد
"در حال حاضر بانک ها به برای احداث گلخانه در ابعاد زیر ۳ هزار متر مبع تسهیلات نمی دهند چون معتقدند این کار صرفه اقتصادی ندارد. اما من به عنوان کسی که خاک این کار را خورده به کشاورزان می گویم حتی تاسیس یک گلخانه ۵۰۰ متری هم توجیه اقتصادی دارد به شرط اینکه از تسهیلات استفاده نکنند و بهره بانکی نپردازند. شاید در حال حاضر نیازی به احداث گلخانه هیدروپونیک و تمام اتوماتیک وجود نداشته باشد، اما یک کشاورز برای احداث یک گلخانه با امکانات قابل قبول، به ازای هر مترمربع نیازمند ۶۰ هزار تومان است. اگر کشاورز قرار باشد به یک پیمانکار برای احداث ۱۰۰۰ مترمربع گلخانه، ۶۰ میلیون تومان پرداخت کند، باید سازه، سامانه گرمایش و سرمایش و آبیاری قطره ای را به طور کامل تحویل بگیرد."
وسعت گلخانه هر چقدر باشد، ساعت کار ثابت است
"وسعت گلخانه ها بهتر است تا سقف ۲ هزار مترمربع باشد زیرا در وسعت های بیش از این مقدار کار تهویه با چالش روبرو می شود. نکته بسیار مهم درباره گلخانه این است که با افزایش وسعت آن، وقت لازم برای اداره گلخانه افزایش نمی باید. به بیان دیگر کشاورز چه ۵۰۰ متر گلخانه داشته باشد و چه ۵ هزار متر، ساعت و حجم کارش تغییری نمی کند. بنابراین به شرط برخورداری از سرمایه و زمین کافی، بهتر است گلخانه را وسیع احداث کرد و از حجم کار نترسید. کنترل رطوبت گلخانه ها بسیار مهم است و با توجه به اینکه کودها اکثرا و گران قیمت هستند، باید درست مصرف شوند."
از نظر این گلخانه دار، سازه گلخانه مهمترین رکن آن است و باید آن را کاملا جدی گرفت: " طبق استانداردهای فائو (سازمان خوار و بار جهانی) ارتفاع سازه ها باید ۵ متر و فاصله شان ۳۹ متر باشد. به شرط استفاده از مواد مناسب و استاندارد، این سازه ها در برابر طوفان هایی با سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت و بارش برف تا ارتفاع ۲ متر مقاوم خواهند بود. در اوایل آغاز به کار، به دلیل نبودن سازه مناسب در کشور از سازه های سنتی استفاده کردم و تا سال ها همین روند را ادامه دادم. تا اینکه اخیرا با وزش یک طوفان شدید آسیب جدی به گلخانه ام وارد شد و خسارت زیادی دیدیم؛ آنقدر که اگر بسیج سازندگی با ارائه تسهیلات به کمکم نیامده بود، معلوم نبود دوباره سرپا شوم. بنابراین کشاورزان بهتر از سازه های مناسب موسوم به سازه اسپانیایی استفاده کنند تا برای ۱۵ سال خیالشان راحت باشد."
موهبت کشت خارج از فصل
پوشش گلخانه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. به گفته یوسف حمزه ای پوشش گلخانه باید از جنس پلی کربنات باشد اما گلخانه دارهای ایرانی بیشتر از پلاستیک معمولی استفاده می کنند.
او درباره اینکه در حال حاضر کشت کدام محصول در گلخانه صرفه اقتصادی بیشتری دارد، می گوید: "خیار و گوجه به دلیل تقاضای زیادِ بازار، بالاترین سوددهی را دارند و من این دو محصول را کشت می کنم. البته سوددهی خیار از گوجه بیشتر است. در طول سال خیار را دوبار می توان کشت کرد اما عمر بوته گوجه فرنگی ۲ سال است. در عین حال بوته گوجه بسیار پر توقع است و رسیدگی، کود و هرس بیشتری می طلبد اما برخلاف بوته خیار، عقیم نیست و با قلمه زدن قابل تکثیر است. خیار را یک روز در میان باید چید اما بوته گوجه فقط دو نوبت در هفته بار می دهد. در حال حاضر کشت خربزه و هندوانه نیز در حال هدایت به گلخانه هاست و توت فرنگی و خیار نیز از مزیت های خوبی برخوردار است."
آبیاری کرتی و غرقابی معنایی جز پرورش علف هرز ندارد
"خیار در هر دوره ۶ ماهه در هر هزار متر ۲۰ تن محصول می دهد و ۵۰ درصد پول حاصل از فروش آن سود خالص است. من سال گذشته ۱۲۰ هزار تن خیار برداشت کردم. برای بازاریابی محصولات مشکلی ندارم و با تقاضای انباشته نیز مواجهم. از آنجایی که کشت خارج از فصل انجام می دهیم در مقاطعی از سال مثل پاییز و زمستان قیمت ها طلایی می شوند و سود خیلی خوبی بدست می آید."
"بی اطلاعی مهمترین عامل است. اساسا آبیاری کرتی و غرقابی معنایی جز پرورش علف هرز ندارد. به دلیل کمبود آب چاره ای جز آبیاری قطره ای نداریم و همین امروز هم اگر اقدام کنیم عقب هستیم. متاسفانه کشاورزان تحت تاثیر شایعاتی درباره کشت گلخانهای قرار می گیرند که دهان به دهان می چرخد اما هیچ مبنای درستی ندارد. "
"واقعیت این است که وقتی اقتصاد مقاومتی مطرح شد فکر می کردم چیزی در حد یک شعار است و مثل همیشه هیچ کس به فکر حمایت از کشاورزی و تولید نیست. اوایل که اقتصاد مقاومتی مطرح شد، بچه های سپاه مشغول آموزش کشت گلخانه ای به علاقمندان در منطقه دامغان شدند. آن ها از من به عنوان گلخانه دار نمونه خواستند بازدیدی دسته جمعی از گلخانه ام داشته باشند و من هم استقبال کردم و تجربیاتم را منتقل کردم. وقتی طوفان گلخانه ام را تخریب کرد، بچه های بسیج سازندگی بلافاصله خودشان به من مراجعه کردند و گفتند می توانیم برای کمک به شما تسهیلات پرداخت کنیم. تسهیلات ۳۰ میلیون تومانی را گرفتم و احیاء شدم. آن روز باورم شد که اقتصاد مقاومتی در حد حرف نیست."
"حمایت از تولیدکنندگان جزو وظایف ذاتی سپاه و بسیج نیست اما آن ها با همه توان مشغول حمایت از تولیدکنندگان در منطقه دامغان هستند. یکی از دوستانم که به دلیل فقر با مشکلات خانوادگی زیادی روبرو شده بود، مختصر وامی از بسیج سازندگی گرفت و پرورش بلدرچین راه اندازی کرد. آن فرد امروز تمام نیاز منطقه به تخم بلدرچین را تامین می کند و بسیار هم راضی است. امیدوارم این روند حمایت از تولیدکنندگان ادامه یابد. من تنها کاری که می توانم انجام دهم، انتقال تجربه و آموزش به همکارانم است.
هر گلخانه ای که در دامغان نیاز به کمک داشته باشد دریغ نمی کنم. امیدوارم روزی تعداد گلخانه های دامغان به قدری زیاد شود که بتوانیم یک اتحادیه تشکیل دهیم و بازار را عادلانه تر اداره کنیم."
انتخاب زمان کشت :
قبل از هر اقدامی در مورد کشت خیار ابتدا بهتر است اطلاعاتی از قبیل آمار هواشناسی منطقه نظرات و تجربیات مهندسین کشاورزی و کشاورزان با تجربه و مهمترین مورد قیمت این محصول در بازار کسب کرده و آنگاه زمان کشت را انتخاب نمایید زیرا زمان کشت در بهره برداری محصول تاثیر مستقیم داشته و باعث بالا رفتن روحیه کار و تلاش می گردد. مثلا در مناطق جنوبی کشور زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و در خرداد ماه سال بعد برداشت محصول پایان می یابد. و در مناطق شمالی و مرکزی کشور که در آذر ماه و دی ماه دارای هوای ابری و سرد می باشند زمان کشت را به نحوی انتخاب می کنند که این زمان یا آخر فصل برداشت و یا آغاز کشت باشد . به طور کلی زمان هایی که شرایط جوی نامساعد است باید از دوره کشت حذف گردد و اگر چنین کاری صورت نگیرد و زمانهای نامساعد در میان زمان برداشت قرار گیرد کشت با مشکلات عدیده ای روبرو می شود.
انتخاب بذر: بعد از انتخاب زمان کشت باید بذر مناسب و خوبی انتخاب کنیم که بر اساس تقسیم بندی اقلیم های مناسب صورت می گیرد.مثلا برای مناطق جنوبی که زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می شود و تا آخر خرداد سال بعد می توان برداشت محصول داشت و یا مناطق شمالی و مرکزی که کار کشت از اوائل دی ماه شروع می شود بذرهای تک گل پیشنهاد می شود که دارای برگ های کوچک و مقاوم به سرما بوده و جهت دوره های طولانی مناسب می باشد ولی در اقلیم های که دو فصل کشت دارند بهتر است از واریته های پرگل که محصول زیادی در زمان کوتاه دارنداستفاده گردد. شایان ذکر است که بسیاری از کشاورزان بدون توجه به نوع واریته و زمان کشت آن و تنها به علت پر گل بودن آن اقدام به کشت در فصولی می نمایند که مناسب حال آن بذر نیست در نتیجه با مشکلاتی مواجه می شوند که برای آنها اندکی ناشناخته و غریب می نماید.کشاورزانی که آشنایی با خواص واریته های مختلف ندارند اشتباه عمده ای را مرتکب می شوند و آن این است که واریته های پر گلی را که برای فصول بهاره کشت نموده اند و محصول خوب و زیادی برداشت کرده اند مجددا برای کشت پائیزه انتخاب می کنند. با شروع فصل سرما و کوتاه شدن طول روز تعداد زیادی میوه های کوچک در هر بوته مشاهده می کنند که به علت ریز ماندن میوه ها بر روی ساقه محصولی برداشت نمی کنند و با تصوراتی که دارند کود و سم را به گیاه تحمیل می کنند در حالی که بذر های تک گل بوده و از آن میوه کمتری مشاهده می کنند اما محصول بیشتری برداشت می شود.
نحوه کشت : پس از انتخاب بذر باید فکر نحوه کشت باشیم به طور کلی در مقابل ما دو راه برای کشت بذر قرار دارد. یکی کشت مستقیم و کشت به صورت خزانه که از این دو راه به خاطر صرفه جویی در استفاده از امکانات گلخانه ای و مراقبت بیشتر و بهتر تا جوانه زدن٬ بهتر است از کشت در خزانه بهره گیری کرد. برای کشت مستقیم زمین باید رطوبت کافی داشته و به اصطلاح گاورو باشد و بهتر است زیر و روی بذر به مقدار مورد نیاز بیته موس ریخته شود.
بهترین خاک برای کشت در گلدانهای نشاء ماده ای طبیعی به نام بیته موس می باشد که در بازار انواع خارجی و ایرانی آن یافت می شود.اگر محل قرار گرفتن سینی نشاء دارای ۳۰ درجه سانتی گراد حرارت بوده و نور و رطوبت کافی وجود داشته باشد پس از ۵ تا ۷ روز بذر جوانه می زند و چنانچه شرایط مناسب نبوده و عوامل نور و گرما و رطوبت به صورت دلخواه نباشد اولا در زمان جوانه زنی تاخیر ایجاد می شود و ثانیا در جریان رشد گیاه نیز اختلالاتی پدیدار خواهد شد. توصیه می شود این نوع بذرها را به علت گرانی آنها ۲۴ ساعت قبل از کاشت در زمین و یا گلدان در یک پارچه نخی و یا پنبه ای در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری کرد. باید دقت کرد قبل از این کار بذرها ابتدا در آب ولرم خیسانده شوند از طرفی باید مراقبت های لازم را به عمل آورد تا گیاه جوان بدون آفت و بیماری به زمین منتقل شود.
انتقال نشاء به زمین اصلی :وقتی بذرها سبز شدند و رشد کافی نمودند باید آنها را به زمین گلخانه منتقل کنیم.بدین منظور حفره هایی که با فاصله معین و بر اساس تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده است بر روی بسترها تعبیه می کنیم که دقیقا به اندازه حجم خاک گلدانهای سینی نشاءمی باشد. آنگاه با احتیاط کامل نشاء را همراه با خاک گلدان از گلدانها جدا کرده و در حفره ها قرار می دهیم.در اینجا باید مراقب باشیم تا به ریشه ها آسیبی وارد نیاید. بعد از انتقال نشاء به زمین آبیاری را شروع می کنیم . به یاد داشته باشیم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نباید از حد معمول تجاوز کند زیرا در این صورت است که ریشه به علت حجم کم خاک دچار مشکل شده و از رشد طبیعی باز می ماند و در نتیجه گیاه از ابتدا ضعیف خواهد بود و پس از آن هم رشد درستی نخواهد داشت.
تراکم بوته ها : به منظور دستیابی به بیشترین برداشت محصول از متر مربع تراکم بوته ها حائز اهمیت است.بعضی از کشاورزان و گلخانه داران بر این باورند که اگر تعداد بوته در واحد سطح بیشتر باشد محصول بیشتری می توانند برداشت کنند.بر اساس تجارب بدست آمده در گلخانه های خاکی برای واریته های موجود تراکمی برابر با ۷/۱ تا ۳ بوته٬ بنابر تجربه شخصی فصل کاشت و نوع واریته از نظر کوچکی و بزرگی برگ در نظر می گیرند که در این مورد می توان از کشاورزان با تجربه و کارشناسان مربوطه کمک گرفت. ناگفته نماند که این کار دلایل فنی و مهمی دارد که از جمله می توان میزان نوردهی و جذب مواد مغذی خاک در فصول سرد را نام برد.پس به خاطر اینکه بوته ها از نور کافی برخوردار بوده و رشد مناسبی داشته باشند باید به گونه ای کاشت شوند که به روی یک دیگر کمتر سایه بیاندازند و به عبارتی دیگر موجب جلوگیری از تابش نور کافی به گیاه نشوند از طرفی در فصول سرد میزان غذا رسانی خاک به ریشه کمتر می شود و اگر تراکم هم در چنین وضعیتی زیاد باشد طبیعی است که به ریشه مواد کافی نخواهد رسید
آبیاری اولیه : برای آبیاری گلخانه بهتر است از سیستم تحت فشار به صورت قطره ای استفاده کنیم.در این روش که بهترین نوع آن استفاده از نوارهای آبیاری است که از حدر رفتن آب جلوگیری می کند. بر اساس برنامه ای منظم به آبیاری گیاه خواهیم پرداخت زیرا آبیاری به صورت سنتی ضمن بالا بردن مصرف آب و همچنین رطوبت گلخانه مواد غذایی در خاک را شسته و دسترسی ریشه را به این مواد کم کرده.شایان ذکر است که آبیاری گیاه بر اساس سن گیاه بافت خاک و زمان مصرف متفاوت است. برای مثال می توان گفت که خاک در زمستان به آب کمتری نیازمند است تا در فصل تابستان ولی در هر صورت باید به طور یکنواخت و دوره های منظم آبیاری کرد و مسلما در خاک های سبک مقدار آبیاری کمتر و فاصله زمانی بین آن نیز کمتر خواهد بود. توصیه می شود در هنگام آبیاری زمین را برای مدت طولانی به حالت اشباع قرار ندهیم و حتما رطوبت ۲۵ درصدی را در فاصله دو آبیاری رعایت نمایید به عبارت دیگر برای تناوب آبیاری٬ زمانی اقدام به آبیاری نمایید که رطوبت خاک به ۲۵٪ رسیده باشد ضمنا این را هم بدانید که گیاه خیار در زمانی که به گلدهی می رسد نیاز بیشتری به آب دارد.
برخی از کشاورزان معتقدند بعد از اینکه گیاه جوان ۴ برگ حقیقی خود را کامل کرد باید یک دوره تشنگی به گیاه داد.چون اعتقاد دارند ریشه گیاه در حالت تشنگی به طور طبیعی به دنبال یافتن آب به عمق خاک نفوذ می کند و این حرکت ریشه باعث افزایش حجم ریشه می شود. به هر حال گیاه پس از دوره تشنگی و آبیاری پس از آن رشد سریعی خواهد داشت. در زمان رشد بوته باید نخهای گلخانه را آماده کرده و بر فراز بوته ها به سیم های مهار در فضای سقف گلخانه متصل نمود تا در هنگام رشد سریع بوته ها به طور منظم به دور نخ ها بسته شود برای بستن بوته ها به دور نخ ها روش های مختلفی وجود دارد می توان پائین نخ ها را به سیم مهار در پائین گیاه بست و یا اینکه نخ اضافه را به دور قرقره های سیمی پیچانده و بر روی سیم مهار قرار داد و یا اینکه به وسیله کلیپس های مخصوص که به اندازه قطر ساقه گیاه است و به انتهای نخ ها بسته می شود ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گیاه برقرار نمود شایان ذکر است که نباید در مرحله نخ کشی بی توجهی نمود زیرا غفلت در این کار باعث شکستن ساقه گیاه می شود و سبب آسیب جدی به گیاه خواهد شد.
آبیاری : آبیاری گلخانه برای خاک های سبک می تواند به روش نشتی باشد یعنی با ایجاد جوی و پشته آبیاری صورت می گیرد. در صورت استفاده از سیستم های قطره ای که با لوله های مخصوص صورت می گیرد نیازمند یک محاسبه دقیق هستیم زیرا معمولا وسط خط لوله از فشار آب کمتری برخوردار است و به این علت آبیاری به صورت یکنواخت انجام نمی شود.آبیاری قطره ای باید به صورتی باشد که پیازرطوبتی بین دو قطره چکان به یکدیگر متصل شود . همانطور که می دانید روزانه مقدار معینی اب زمین تبخیر می شود که باید در موقع مناسب تامین گردد.در صورتی که نسبت به آب یک منطقه مشکوک باشیم با آزمایش آب تصمیم نهایی را اتخاذ می کنیم مقادیر مجاز EC در آب براساس میلی موس تامین می شود EC کمتر از ۱ بسیار خوب EC بین ۱ تا۲ مناسب و EC ۲ تا ۳ کمی زیاد EC ۳ تا ۴ زیاد و EC بالاتر از ۴ بسیار زیاد غیر قابل قبول می باشد.

هرس اولیه : در بته خیار تا زمانی که ارتفاع گیاه به ۳۰ سانتی متر نرسیده هیچگونه هرسی را انجام نمی دهیم . اما پس از اینکه بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری رسید شاخه های فرعی و میوه و گلهای آن را به تدریج حذف می کنیم. با این کار به گیاه اجازه می دهیم که تمام انرژی تولیدی توسط گیاه صرف رشد ساقه و برگهای اولیه شود و بدین وسیله گیاه قوی و شاداب باشد از ارتفاع ۳۰ سانتی متر به بعد شاخه های فرعی را حذف کنیم ولی با توجه به فصل کاشت و نظر برخی کارشناسان و کشاورزان با سابقه برخی به شاخه های فرعی اجازه می دهند رشد نمایند و بر اساس واریته و فصل کاشت طول شاخه های فرعی را تنظیم می کنند. قابل ذکر است که در فصل بهار جوانه انتهایی شاخه های فرعی را بعد از ظهور برگ پنجم حذف می کنند به یاد داشته باشید که هرس اولیه گیاه تاثیر مستقیم و بسیار خوبی در رشد و بار دهی بوته خواهد داشت البته مشروط بر اینکه به طور صحیح و اصولی انجام گیرد.
برداشت محصول : از مواردی که باید در انجام آن دقت بسیاری کرد تا آسیبی به گیاه وارد نشود نحوه چیدن خیار از بوته است که به دلایلی با اهمیت است شیوه اصولی و صحیح چیدن خیار از بوته این است که آن را به سمت بالا کشیده تا بدین وسیله از ساقه جدا شود این عمل باعث می شود که بقایا یا دنباله میوه بر روی ساقه باقی نماند زیرا باقی ماندن این قسمت بر روی ساقه باعث پوسیدگی ساقه می شود و از طرفی دنباله میوه علاوه بر اینکه وزن میوه را سنگین تر می کند باعث جلوگیری از نرم شدن سریع میوه هم می شود امروزه در اکثر گلخانه ها دیده می شود که خیار را به وسیله قیچی از شاخه جدا می کنند این کار زمانی می تواند مشکل آفرین باشد که قیچی آلوده به بیماریهای قارچی و ویروسی خاصی باشد. در این حالت امکان انتقال بیماری از یک بوته به بوته دیگر زیاد است. بد نیست بدانید به تازگی دستگاهی اختراع شده است که به وسیله اشعه می تواند میوه را از ساقه جدا کند.ولی تا زمانی که دسترسی به این وسائل امکان پذیر باشد بهتر است حتاالمقدور میوه با دستکش چیده شود ضمنا از ابزارهایی استفاده کنید که اطمینان داشته باشید آلوده نیستند.
پائین کشی بوته ها : زمانی که بوته ها به سقف مفید گلخانه می رسند باید پائین کشیده شوند.نکته ای که در این دوره حائز اهمیت است هرس برگهای فرسوده تر و پیر تر در طول دوره برداشت است.به طوری که هنگام پائین کشیدن بوته برگهای پائینی ضمن اینکه عمر خود را سپری کرده اند تعداد کمی نیز برای هرس کردن باقی مانده باشد. باید همواره به یاد داشته باشید که هرس برگهای فرسوده در هر نوبت نباید بیش از ۳ برگ در بوته باشد و حداقل ۱۸ تا ۲۵ برگ روی بوته باقی بماند. هرس برگ های فرسوده باید در طول دوره و به تناوب انجام گیرد که در هنگام پائین کشی مشکلی پیش نیاید و ضمنا متوجه باشیم برگهایی که هرس می کنیم نباید از تعداد برگهای تولید شده بیش تر باشد. به هر حال بعد از هرس برگ های مسن تر و رسیدن بوته به سقف٬ ۳ روش برای هرس بوته خیار مرسوم است.
اول اینکه با حذف برگهای پائینی و شل کردن نخ ها از قرقره که به سیم مهار متصل است ساقه را به صورت گرد در روی زمین قرار داده البته گاهی ساقه ها به جای اینکه روی زمین قرار گیرند بر روی شاسی های مخصوصی که با فاصله ۵۰ سانتی متر تعبیه شده اند قرار می گیرند. زمانی که بوته به انتها می رسد به دو شاخه فرعی اجازه می دهیم که رشد خود را ادامه دهند و دوباره به سمت پائین حرکت کنند.این دو شاخه فرعی را مانند شاخه های اصلی در نظر می گیریم و پس از رشد این شاخه ها جوانه ای انتهایی شاخه اصلی را حذف می کنیم و سوم اگر در پایان فصل کشت با فرا رسیدن هوای گرم مصادف باشد می توان به جای پائین کشیدن بوته ها آن را بر روی سیم ها انداخته تا مانند سایبانی در گلخانه عمل کند در این حالت باید کاملا مراقب بود که بوته ها در موقع خم شدن شکسته نشوند و بعد ها دچار ضایعات و بیماری نگردند.
با استفاده از کشت هیدروپونیک گیاهان و با توجه به هزینه اولیه آن که معادل سایر روش های بسترسازی معمول است، می توان راندمان تولید محصول در گلخانه یا زمین مورد نظر تا 30 درصد افزایش داد.
با کشت هیدروپونیک می توان هزینه های مربوط به گرمایش و سرمایش و همچنین هزینه های بسترسازی را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
با توجه به اینکه روش کشت به صورت هیدروپونیک قبلاً در کشورهای دیگر با موفقیت اجرا شده است و برای کشت انواع میوه و سبزی و حتی گل های کوچک بسیار مناسب است اجرای این روش کشت در ایران نیز می تواند با اعمال تغییرات اندکی در نحوه پیاده سازی سیستم تقریباً در هر گلخانه ای مورد استفاده قرار گیرد.
استفاده از کشت هیدروپونیک باعث کاهش چشمگیر مصرف آب می شود
ازسوی دیگر به دلیل کاهش چشمگیر مصرف آب در کشت هیدروپونیک میتوان در مناطق کم آب کشور که استفاده از منابع آبی محدود است میوه ها و سبزیجات را به صورت هیدروپونیک کشت کرد.

از سوی دیگر با توجه به اینکه قرار گرفتن در ارتفاع و چرخش 360 درجه ای و سهولت کار در تمام مراحل کشت هیدروپونیک انجام می شود محصول تولید شده دارای کیفیت بالایی نیز است.
کشت هیدروپونیک علم و فن کاشت گیاهان بدون خاک است و از آنجایی که ریشه ها باید در هوایی که بسیار مرطوب است نگه داشته شوند و یا در آبی که دارای تهویه مناسب است قرار گیرند می توانند در برخی مواد جامد غیر از خاک که رطوبت را در خود نگه می دارد نیز رشد کنند.
آب موجود در اطراف ریشه ها باید دارای ترکیبات متعادلی از مواد غذایی باشد
همچنین آب موجود در اطراف ریشه ها که غذا و اکسیژن مورد نیاز گیاه را تامین می کند باید دارای ترکیبات متعادلی از مواد غذایی باشد.
از آنجایی که کشت هیدروپونیک محصولات سبزی، صیفی و برخی میوه ها مانند توت فرنگی در ایران هنوز رونق قابل توجهی نیافته است با گسترش کشت هیدروپونیک در گلخانه های کشور بخصوص مناطق کم آب می توان تولید این نوع محصولات را به صورت تجاری افزایش داد.
با توجه به اینکه امکان پرورش گیاهان به روش هیدروپونیک، درتمام نقاط کشور وجود دارد، محصولات هیدروپونیک را می توان در مناطقی که دارای خاک های نامناسب و آلوده به بیماری هستند پرورش داد.
کشت هیدروپونیک مشکلات ناشی از وجود آفات و بیماری ها نیز کاهش می دهد
همچنین می توان گفت، از آنجایی که در کشت هیدروپونیک، نیاز به ضد عفونی آنچنان وجود ندارد با کشت محصولات در این روش مشکلات ناشی از وجود آفات و بیماری ها نیز کاهش می یابد.
کشت هیدروپونیک یکی از سیستم های کشت است که در آن گیاه در بستری از مواد به غیر از خاک رشد می کند.
در کشت هیدروپونیک مواد غذایی که در اختیار گیاه قرار می گیرد کاملا کنترل شده است.

در این روش کشت پرورش دهنده تصمیم میگیرد که چه مقدار مواد غذایی را در اختیار گیاه قرار دهد.
مدیریت کشت هیدروپونیک باید کاملا تخصصی باشد
مدیریت بکار گرفته شده در کشت هیدروپونیک باید کاملا تخصصی باشد.
اجرای این روش کشت باید با مشورت صاحب نظران و کارشناسان متخصص این رشته مدیریت شود.
: در صورتیکه کشت هیدروپونیک درست بکار گرفته شود نسبت به کشت خاکی از عملکرد کمی و کیفی بیشتری برخوردار است.
کشت هیدروپونیک در ایران عمدتا برای تولید گلهای شاخه بریده استفاده می شود.
در بعضی موارد درتولید توت فرنگی نیز از این سیستم کشت استفاده می شود.
سه هکتار از گلخانه های همدان زیر کشت هیدروپونیک قرار دارد
سه هکتار از گلخانه های استان همدان زیر کشت هیدروپونیک قرار دارد.
گل شاخه بریده، توت فرنگی و خیار در گلخانه های زیر کشت هیدروپونیک استان همدان تولید می شود.
کشت هیدروپونیک در مناطقی که خاک مناسب وجود ندارد بسیار مناسب است.
دستیابی به عملکرد کمی و کیفی بالاتر از نرم متعارف یکی دیگر از مزایای کشت هیدروپونیک است.
از آنجایی که در اغلب نقاط استان همدان مشکل منابع خاکی وجود ندارد اجرای کشت هیدروپونیک بیشتر برای دستیابی به عملکرد بالا اجرا می شود.
بیشترین میزان کشت هیدروپونیک در شهرستان همدان است
بیشترین میزان کشت هیدروپونیک در شهرستان همدان با سطح زیر کشت یک و نیم هکتار است.
شهرستان فامنین با سطح زیر کشت یک هکتار رتبه دوم کشت هیدروپونیک را در استان همدان دارا است.
آنچه در این ارتباط می توناد مهم باشد تغییر نگرشی است که نسبت به این نوع سیستم کاشت مطرح بوده و باید این باور ایجاد شود که سیستم کشت گلخانه ای تفاوت اساسی با سیستم کشت سنتی داشته و علاوه بر تجربه نیازمند داشتن دانش گلخانه داری می باشد که در این راستا . توجه به سبزیجات گلخانه ای از اهمیت خاصی بر خوردار است .

شرایط اقلیمی ایران از نظر محدودیت منابع آب شیرین , فراوانی آب شیرین , موقعیت آب و هوایی گوناگون و … بهره گیری از این منابع را در برنامه ریزی کشور ایران قرار میدهد . کشت گیاهان در گلخانه به آب و زمین کمتری احتیاج دارد . اما کار بیشتری می طلبد . د حال با آموزش دادن نیرویی کار می توان از فضای کم گلخانه چندین برابر فضای آزاد را برداشت کرد . زیرا در محیط گلخانه کاشت و برداشت در تمام طول سال امکان پذیر بوده و در فصولی از سال که محصولات در فضای آزاد غیر قابل کشت نیستند این امکان را فضای گلخانه به وجود می اورد که گیاهان در غیر فصل خود پرورش یافته و محصولات گلخانه با کیفیت بهتر نسبت به کشت در زمین باز تولید و به بازار عرضه می شود .
اگر کلیه عملیات کاشت تا برداشت طبق اصول و برنامه ریزی صحیح صورت گیرد سود قابل توجهی عاید کشاورزان خواهد شد که به عنوان مثال اگر گلخانه ای به مساحت 1000 متر مربع داشته باشیم و بخواهیم خیار کشت کنیم و اگر 3000 بوته خیار کشت شده باشد و هر بوته بطور متوسط پنج کیلو گرم خیار تولید کند در مجموع 15000گیلو گرم خیار تولید می شود که اگر سه بار کشت در سال داشته باشیم و با احتساب قیمت 200 برای هر کیلویی آن در آمد کل فروش محصول در یک سال مبلغ 000/000/9 تومان خواهد بود . که دستیابی به چنین رقمی در هوایی آزاد تقریبا غیر ممکن است .
روش های معمول کشت در هوای آزاد بر اساس مساعد بودن شرایط محیط صورت می گیرد معمولا در اکثر مناطق کشور کاشت در بهار و برداشت در اواخر تابستان و در صورت مساعد بودن هوا تا اوایل پاییز به طول می انجامد در روش های معمول کشت تمامی عملیات کاشت تا برداشت تابع شرایط محیطی است .
در صورتی که بخواهیم تولید خارج از فصل داشته باشیم باید با به کار گیریی روش هایی عوامل محیطی مناسب رشد گیاه (دما . رطوبت نسبی و نور ) را تحت کنترل داشته باشیم . که برای این منظور از گلخانه greenhouseاستفاده می کنیم . استفاده از گلخانه به منظور تولید خارج از فصل سبزی های گلخا نه ای انجام می شود و اهمیت به سزایی در علوم باغبانی دارد .
اهداف کشت گلخانه ای :
تولید محصول در محلی که در آن محصول تولید نمی شود.
تولد در زمانی که کشت محصول در هوای آزاد غیر ممکن است .
افزایش عملکرد – افزایش کیفیت محصول
چگونه گلخانه بسازیم؟
یک گلخانه ، وسیله ای برای تغییر محیط اطراف گیاهان و بهبود شرایط رشد می باشد. گلخانه ها در چند مورد قابل استفاده اند. بعضی از گلخانه ها برای عملیات سالیانه مورد استفاده قرار می گیرند، در حالیک ه بعضی از آنها فقط برای پرورش گیاهان در فصلهای بهار و پاییز ساخته می شوند. در بعضی از شرایط آب و هوایی ، برای پرورش تعدادی از گیاهان در تابستان (مانند گوجه فرنگی) ، که در شرایط بیرون قابل کشت نیستند، گلخانه مورد نیاز می باشد.
ساختمان گلخانه
هزینه ساخت گلخانه بطور کلی به اندازه و ماده پوشش دهنده آن بستگی دارد. ساخت گلخانه با پوشش شیشه ای و قاب فلزی معمولا بیشترین هزینه را داراست. پوششهای دیگر مانند فایبرگلاس ، اکریلیک و پلی کربنات دارای هزینه متوسطی می باشند. پوشش پلی اتیلن با قاب چوبی دارای کمترین هزینه است. تجهیزات حرارتی و تهویه نیز هزینه ای با توجه به ساختمان گلخانه و اندازه آن دارند.
ساخت گلخانه های خورشیدی نیز امکان پذیر است اما به مهندسی خاصی نیازمند می باشد. اسکلت یا قاب گلخانه از فلز یا چوب ساخته می شود. فضای بین لایه های پوششی را می توان برای کمک به مقاومت در برابر وزش باد خالی از هوا نمود. گلخانه با اسکلت چوبی به آسانی ساخته می شود و انتخاب مناسبی برای سازنده است.
گرمایش
محیط گلخانه معمولا بوسیله هوای داغ ، آب داغ یا بخار گرم می شود. گاهی اوقات گرما به صورت تکمیلی توسط گرمکن های الکتریکی تامین می شود. انتخاب منبع حرارتی باید با توجه به هزینه اولیه تجهیزات و هزینه عملیاتی انجام گیرد. گرمکن های الکتریکی هزینه اولیه کمی داشته اما معمولا هزینه عملیاتی بسیار بالایی دارند. گرمایش بوسیله آب داغ یا بخار از لحاظ هزینه نصب گران است، اما هزینه عملیاتی کمی دارد. گرمایش بوسیله هوای داغ با استفاده از گاز طبیعی یا نفت به عنوان سوخت بطور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد.
زغال سنگ و چوب هم می تواند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد. البته هر کدام به مدیریت دقیقی نیازمند است. هر نوع گرمکن احتراقی برای جلوگیری از انباشت گازهای نامطلوب ، که موجب از بین رفتن گیاهان می شود، دریچه ای به خارج گلخانه داشته باشد. بهترین گرمایش در حالتی انجام می شود که از کف صورت گیرد، چرا که بطور طبیعی هوای گرم به سمت بالا می رود. گیاهان اغلب دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند. دمای شبانه دارای بیشترین اهمیت است. با این وجود دمای روزانه بالا می تواند موجب از بین رفتن محصولات گلخانه شود.
دی اکسید کربن و نور
دی اکسید کربن و نور برای رشد گیاهان ضروری می باشد. صبحگاهان با بالا آمدن آفتاب ، گیاهان فتوسنتز را آغاز می نمایند. میزان دی اکسید کربن در گلخانه ، به واسطه مصرف توسط گیاهان ، کاهش می یابد. با تجدید هوا می توان میزان دی اکسید کربن را به اندازه میزان آن در محیط بیرون بالا برد. از آنجا که دی اکسید کربن و نور در فرآیند فتوسنتز مکمل یکدیگر هستند، با تامین روشنایی تکمیلی و تزریق دی اکسید کربن می توان بازده سبزیجات و گلدهی محصولات را افزایش داد. دی اکسید کربن مایع ، یخ خشک و احتراق سوختهای بدون سولفور می تواند به عنوان منابع تامین دی اکسید کربن مورد استفاده قرار گیرد. شدت ، استمرار و پخش طیفی نور مرئی برای رشد گیاه ، مهم و حیاتی است. نور مورد نیاز معمولا توسط خورشید تامین می شود، مگر اینکه گلخانه در فصل زمستان فعال باشد.
کنترل شرایط محیطی گلخانه
فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان ، مستقیما متاثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما ، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما حساس می باشد. محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین 50 تا 85 درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد. این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.
دما
دمای مناسب برای گلخانه توسط انروی حاصل از تابش خورشید فراهم می شود و در صورتی که این انروی کافی نباشد دما بوسیله حرارت تکمیلی تامین می گردد. گیاهان مختلف به محدوده دمایی متفاوتی نیاز دارند. برای مثال گیاهان گرمسیری به محدوده دمایی 70 تا 80 درجه فارنهایت نیازمند می باشند. دمای داخل گلخانه باید در روز در دمای موردنظر ثابت بماند؛ و درشب 10 درجه فارنهایت پایینتر باشد. چهار روش برای ثابت نگه داشتن دما در حد مطلوب وجود دارد:
جلوگیری از اتلاف حرارت
ذخیره گرما
اضافه کردن حرارت
خارج کردن حرارت اضافی
دما ، مهمترین فاکتور محیطی در نزد کشاورزان می باشد. تنظیم کردن دما ، تاثیر مستقیمی بر روی رطوبت نسبی و سطح دی اکسید کربن دارد. تهویه می تواند بیشتر یا همه کنترل دمای مورد نیاز برای گلخانه های کوچک فصلی را به انجام برساند. گلخانه های بزرگتر ممکن است به فن های الکتریکی (برای خنک کردن گلخانه در تابستان) و سیستمهای حرارتی برای شبهای سرد نیازمند باشند. با توجه به آنچه گفته شد، اغلب گیاهان دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند.
رطوبت نسبی
رطوبت نسبی مقیاسی از مقدار آب موجود در هوا در یک دمای داده شده می باشد. میزان تنفس گیاهان متاثر از رطوبت نسبی هوای اطراف می باشد؛ زیرا که رطوبت نسبی ، اختلاف فشار بخار بین سطح برگ ها و هوای اطراف را تعیین می کند. رطوبت نسبی بین 25 تا 80 درصد ، تاثیر ناسازگاری برروی رشد اکثر گیاهان ندارد. رطوبت نسبی خارج از این محدوده می تواند مانع تنفس گیاه شده و به گسترش بیماریها کمک نماید. در ضمن رطوبت نسبی بالا موجب افزایش بیماریهای برگی در گلخانه می شود. رطوبت نسبی هوای داخل گلخانه بوسیله دمای سطوح داخلی تعیین می شود. کاهش جریان هوا و نیز کم شدن نرخ تعویض هوا ، منجر به افزایش رطوبت نسبی می شود.
یک گلخانه دار که دارای گلخانه ای کاملا بسته با پوشش دو لایه ای می باشد؛ باید از وجود امکانات تهویه کافی ، که برای کنترل رطوبت نسبی و نیز حداکثر دما لازم است، مطمئن باشد. رطوبت نسبی ایده آل برای گلخانه چیزی بین 50 تا 60 درصد است. اگر رطوبت نسبی خیلی بالا باشد، شرایط برای حمله بیماریها به گیاهان فراهم می شود. اگر رطوبت نسبی خیلی پایین باشد، گیاهان از تنش آبی در رنج خواهند بود. رطوبت نسبی را می توان با آبیاری کردن در صبح و بیرون راندن هوای مرطوب کنترل نمود. باید توجه داشت که هرگز نباید آبیاری را بعد از ظهر انجام داد.

جریان هوا در گلخانه
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه خارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تامین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید.
چشم انداز بحث
گلخانه های تجاری به همه نیازمندیهای اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است، برای رسیدن به این هدف ، گلخانه باید از لحاظ تآمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید بطور سخت و جدی کنترل شود. اخیرا کامپیوترها برای چنین کنترلهایی بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین وجود 'گاز های سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن ، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن می باشند، که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند.
ساخت گلخانه
جهت گلخانه ها
اسکلت گلخانه سایه ایجاد می کند و با توجه به زاویه تابش این سایه ها متفاوت است لزوم توجه به این امر بویژه در تولید زمستانه حائز اهمیت است چرا که تغییرات اندکی دردرصد نور رسیده به گیاهان می تواند نقش بسزایی در کمیت و کیفیت تولید داشته باشد .موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور تابیده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را داراست، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرایند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند.واین موضوع منجر به حداکثر رشد می شود. بالطبع انتخابهای بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند مناسب می باشد .
درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور موثری از نور شدید بعد ازظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگهای خود را از دست می دهند.
اسکلت گلخانه ها سایه ایجاد می کند که اندازه سایه ها به زاویه تابش نور خورشید و فصل سال بستگی دارد. تاثیر سایه بر رشد گیاه در زمستان (زمانیکه اغلب شدت نور خورشید کم است) بسیار زیاد می باشد.
گلخانه های تک واحدی که در عرض های بالاتر از 40° شمالی واقعند باید در امتداد شرق به غرب ساخته شوند تا بتوانند نور آفتاب زمستانی که زاویه تابشی پائینی دارد را به نحو مناسب دریافت کنند. در عرضهای پائینتر از 40° شمالی امتداد گلخانه ها باید شمالی ـ جنوبی باشد زیرا زاویه تابش نور خورشید به مراتب بیشتر است. گلخانه هایی که در امتداد طولشان به هم متصلند، در تمامی عرضهای جغرافیایی باید در جهت شمال به جنوب باشند تا بتوانند اثر سایه را درقسمت شمالی گلخانه کاهش دهند. جهت شمال به جنوب باعث می شود که ساقه در طول روز در عرض کف گلخانه حرکت کند. درحالیکه در جهت غرب به شرق این امر ممکن نیست.
ال جی ماریس در انگلستان محاسباتی را در عرض جغرافیایی 50° شمالی انجام داده است. این محاسبات تاکید می کند که امتداد یک گلخانه تک واحدی باید از شرق به غرب باشد. زیرا تفاوت شدت نور بدلیل این که در طول تابستان که زاویه تابش نور خورشید زیاد است، کم میباشد و این تفاوت در زمستان یعنی زمانی که شدت نور موضوع مهمی بشمار می رود بسیار بیشتر است.
جهت
وسط تابستان
وسط زمستان
شمال ـ جنوب
64
48
غرب ـ شرق
66
78
جریان هوا در گلخانه
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه درخارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تامین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید . گلخانه های تجاری به همه نیازمندی های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است؛ برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تامین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل هایی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن می باشند؛ که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند .
کنترل شرایط محیطی گلخانه
فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متاثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما ی محیطی متفاوت می باشد .محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین 50 تا 85 درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد؛ این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.
درجه حرارت در گلخانه ها
تنظیم درجه حرارت در گلخانه­ها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنه­های مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارت­های بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارت­های کمتر از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو می­کنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده اند نظیر پامچال که در جنگل های شمال دیده می شود.
اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانه­ها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری ها یا سیستم های گازی و … می توانند مورد استفاده قرار بگیرند. سیستم های حرارتی باید توان توزیع یکنواخت دما راداشته باشند و فاقد اثرات زیست محیطی باشند. دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای؛
محصول دمای شبانه ( f) دمای روزانه ( f)
گوجه فرنگی 66-60 80-70
کاهو 55 78-70
خیار 65 80
فلفل 62 80-70
گل داودی 63-62 80-75
گل شمعدانی 60-55 75-70
نیاز نوری گیاهان
همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند. بعضی از گیاهان نیاز به نور فراوانی دارند و بعضی دیگر به نور کمتری نیاز دارند.گیاهان از نظر نیاز نوری به سه گروه تقسیم می شوند.
گیاهان روز بلندldp: long day plants برای به گل رفتن بین 10 تا 14 ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون.
گیاهان روز کوتاه sdp: short day plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از 12 ساعت دارند. که در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می گیرند، مثل گل داودی.
گیاهان بی تفاوت به طول روز ndp: neutral day plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.

آبیاری گلخانه ها
تامین رطوبت یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو گیاهان است، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن ها را در گلخانه­های خاص خود جایگزین می­کنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیاز­های یکسان در نظر گرفته می شود.انواع روش های آبیاری به طور خلاصه به شرح زیر است.
آبیاری سطحی(ثقلی) سیستم های آبیاری سطحی راندمان پایینی داشته و اتلاف آب در آن بالا است.در عین حال باعث شستشوی املاح افزایش رشد علف های هرز و بروز انواع بیماری های قارچی و انگلی و پوسیدگی می شود.این سیستم ها به صورت آبیاری کرتی و نواری اجرا می گردد.
آبیاری تحت فشار
1- آبیاری بارانی :هدف از آبیاری بارانی توزیع یکنواخت آب برای تمام گیاهان و کاهش دمای محیط و افزایش رطوبت است.راندمان مصرف آب 75در صد است.هزینه اولیه زیاد از معایب این سیستم است.
2- آبیاری قطره ای :در این روش آب،کودهای شیمیاییو سایر مواد مورد نیاز گیاه به صورت محلول توسط قطره چکان های نصب شده روی لوله های جانبی در اختیار گیاه قرار می گیرد.راندمان مصرف آب 90 در صد است و چون قطره چکان ها در کنار بوته یا ساقه گیاه قرار می گیرند امکان رشد و توسعه علف های هرز از بین می رود.
گاز کربنیک در گلخانه­ها
کاربرد co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می توان با بالا بردن مصرف co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.وجود co2برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز می­شود . در این واکنشco2 عامل بسیار مهمی تلقی می­شود.سالهای زیادی است که به منابع غنی سازی دی اکسید کربن در گلخانه ها، برای افزایش رشد و تولید گیاهان پی برده شده است. دی اکسید کربن یکی از ضروری ترین اجزاء فتوسنتز می باشد.فتوسنتز یک فرآیند شیمیایی است که انروی نور خورشید را برای تبدیل دی اکسید کربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می دهد؛ سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد آن مورد استفاده قرار می گیرند. اختلاف بین نرخ فتوسنتز و تنفس، مبنایی برای میزان انباشتگی ماده خشک در گیاهان می باشد. در تولید گلخانه ای، هدف همه پرورش دهندگان، افزایش ماده خشک و بهینه سازی اقتصادی محصولات می باشد. دی اکسید کربن با توجه به بهبود رشد گیاهان، باروری محصولات راافزایش می دهد. بعضی از مواردی که باروری محصولات به وسیله غنی سازی دی اکسید کربن افزایش داده می شود عبارتند از : گلدهی قبل از موعد ،بازده میوه دهی بالاتر،کاهش جوانه های ناقص در گلها،بهبود استحکام ساقه گیاه و اندازه گل.بنابراین پرورش دهندگان گل و گیاه باید دی اکسید کربن را به عنوان یک ماده مغذی در نظر بگیرند.
زهکشی گلخانه
از موارد مهمی که در احداث یک گلخانه توجه به زهکشی گلخانه است . در مناطقی با زمینهای دارای بافت سخت و با لایه تحت الارض غیر قابل نفوذ با قرار دادن لوله های سفالی منفذ دار زیربسترها و یا به طرق ابتکاری دیگر تمهیدات لازم را در جهت بهبود زهکشی می اندیشند
بادکشن
در مناطق باد خیز ردیفی از درختان و یا یک مانع طبیعی مثل تپه برای کاهش خسارت باد استفاده می شود . حداقل فاصله درختان از گلخانه در شرق و غرب بایستی حدود 5/2 برابر ارتفاع درختان باشد . این فاصله در قسمت جنوبی بیش از یک ارتفاع درختان است .
انواع پوششهای گلخانه ای
شیشه
تا قبل از سال 1950 فقط گلخانه های شیشه ای وجود داشت امروزه این گلخانه هاپرهزینه ترین نوع گلخانه محسوب می گردد .چون مصرف سوخت در این گلخانه ها بالاست ، نیاز به اسکلت های محکم دارند . بسته به پهنای گلخانه از اسکلتهای مختلفی می توان برای بنای آن استفاده نمود . در پهنای کمتر از 6 متر اسکلت چوبی بدون نیاز به ستونهای میانی قابل استفاده است . برای گلخانه هایی با پهنای تا حدود 12 متر اسکلت لوله ای بدون نیاز به ستون های عمودی وسط قابل کاربرد هستند ولی بایستی برای استحکام به قاب پنجره ها متصل شوند .
پوششهای پلاستیکی
پوششهای پلاستیکی می تواند از جنس پلی استر ، پلیوینل کلراید (p.v.c) پلی وینل فلوراید(p.v.f) باشد . از مزایای این پوششها عدم نیاز به اسکلتهای سنگین وکاهش هزینه گرم کردن تا حدود 40% نسبت به گلخانه های شیشه ای یک لایه است . امروزه گلخانه های پلاستیکی درصد بالایی از گلخانه های دنیا را به خود اختصاص می دهند . ولی در اروپای شرقی محبوبیت چندانی ندارد .عیب پوششهای پلاستیکی دوام کم آنهاست چرا که اشعه ماورای بنفش خورشید باعث شکنندگی و تیرگی پلاستیک می شود . اغلب پوششهای پلاستیکی از نوع پلیاتیلن بوده که معمولاً به ماده مفاوم کننده در مقابل uv( اشعه ماورای بنفش ) آمیخته شده اند که در این صورت طول عمر آنها تا حدود 3 سال قابل افزایش است . همچنین عیب دیگر این پوششها این است که در زمستان اگر هوای گلخانه سردتر بوده و با برخورد هوای مرطوب داخل گلخانه قطرات بخار آب بر روی آنها تشکول می گردد که با پیوستن به هم بزرگ شده و با چکیدن قطرات بر سطح برگها باعث بالا رفتن رطوبت سطح برگ و ایجاد بیماری های قارچی می گردند و از طرفی با ریزش قطرات بر کف گلخانه ها باعث افزایش رطوبت بسترخاکها و کاهش میزان اکسیژن خاک می شوند . که تداوم این امر می تواند منجر به کاهش جذب عناصر غذایی و کاهش رشد عمومی گیاه شود . راه حل این مشکل استفاده از اسپری محلول مواد شوینده در آب است که بر روی سطح داخلی پوشش می پاشند که البته این مواد خیلی زود پاک می شوند . حسن این کار جلوگیری از بزرگ شدن قطرات است . امروزه در کشورهای پیشرفته پلی اتیلن و سایر پوششهای پلاستیک را به مواد نگهدارنده نور مادون قرمز (ir) آمیخته می کنند که تلفات دمای گلخانه را در شب 15 تا 25 درصد کاهش می دهند .
pvf نیز یکنوع پوشش پلاستیکی جدید است که تا ده سال دوام داشته و واکنش آن نسبت به نور و قیمت آن تقریباً معادل شیشه است . پوششهای دوبل پلاستیکی نیز کاهش هزینه سوخت تا یک سوم نقش موثری دارند . انجام پوششهای دولایه در اسکلت های سوله ای که ستون کمتری دارند راحت تر است . فاصله بین دولایه پایینی از 10-25/1 سانتی متر کمتر یا بیشتر نباشد.گلخانه های نیمه استوانه ای برای پوششهای دولایه ای مناسب می باشند .میزان کشیدگی پلاستیک بسیار مهم است . هنگامی که در یک روز سرد نصب شود می بایست آن را محکم کشید و در روز گرم کمتر کشیده شود با در هوای سرد منقبض و پاره نگردد . امروزه اکثر گلخانه های جدید در آمریکا چه به صورت دایم و یا موقت با پوششهای پلاستیکی ساخته می شوند.

سکوها و بسترهای کشت
سکو بخشی از فضای گلخانه است جایگاهی است برای قرار گرفتن گلدان ها یا کشت گیاهان در بستر های بالا تر از سطح زمین همانگونه که از نام آن پیدا است ، سکوها همواره در سطحی بالاتر از کف گلخانه ها قرار می گیرند . این عمل ضمن جلوگیری از گسترش عوامل آلوده کننده و بیماری زای گیاهی به تهویه بهتر و گرم شدن زودتر بستر کمک می کند . انتخاب شکل سکوها و مواد سازنده آنها به نوع گیاه ، گلخانه و سلیقه سازنده بستگی دارد . به طور کلی ویژگی های یک سکوی خوب عبارت است از:
الف _ از زهکشی مطلوبی برخوردار باشند .
ب_ پهنای آن طوری باشد که کارگران به آسانی به مرکز سکو دسترسی داشته باشند .
ج_ طوری نصب شده باشد که حداکثر نور را جذب کنند .
کارکردن با سکوها برای قرار دادن گلدان ها به کارگران این امکان را می دهد که بدون خم شدن کار خود را انجام دهند در صورتی که سکوها برای کشت گیاهان استفاده بهتر است 30-15 سانتیمتر عمق داشته و از زهکشی مناسبی برخوردار باشد . ارتفاع سکوها از سطح زمین می بایست به گونه ای باشد که اقدامات داشت با تسلط کارگر بر محصول امکانپذیر باشد که این امر به نوع محصول بستگی دارد . سکوها را می توان از جنس آلومینیوم ، ایرانیت ، الوار چوبی و یا مواد بتنی ساخت . آلومینیوم عمری طولانی دارد ولی گران قیمت است و چوب ارزان بوده ولی عمر کوتاهی دارد و احتمال پوسیدگی آن نیز زیاد است و همچنین عوامل بیماری زا نیز در آن نفوذ می کنند .
نحوه قرار گرفتن سکوها
بایستی سکوها را طوری نصب نمود که از حداکثر فضای گلخانه ای برای پرورش گیاهان استفاده شود . تعداد و عرض راهروها بستگی به نحوه استفاده از آنها و نوع محصول دارد .
ارتفاع سکوهای کشت 90-80 سانتیمتر است . پهنای سکوهای مجاور دیواره ها حدود 90سانتیمتر و پهنای سکوهای میانی که از دو طرف قابل دسترسی است حداکثر میبایست 180 سانتی متر باشد . سکوهای کشت گیاهان گلدانی نبایست دیواره داشته باشد و کف سکوها تا حد ممکن بایستی منفذدار باشد . تخته های چوبی سوراخدار به همراه تورسیمی محکم برای ساختن کف سکوها مناسبند .
در روش نوین به منظور استفاده موثر از حداکثر فضای گلخانه از سکوی متحرک استفاده می کنند . این سیستم فضای تولید را تا بیش از 90% مساحت گلخانه افزایش می دهد . راهروها توسط سکوهای متحرک اشغال شده که با حرکت سکو راهرو از یک سمت باز می شود و از طرف دیگر بسته می شود .
سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده
گلهای بریده را در شرایط گلخانه ای به هر دو شکل بسترهای سکوئی و زمینی کشت می کنند . گیاهانی مثل گل داوودی و میمون را می توان بر روی سکوها کشت نمود . ولی این سکوها بایستی نزدیک زمین قرار گیرند تا عملیات حذف جوانه ها ، محلول پاشی و برداشت امکان پذیر باشد ، میخک را نیز به علت حساسیت به بیماری پومردگی باکتریایی برروی سکوهای کوتاه پرورش می دهند .
ضد عفونی کردن خاک سکوها راحت تر و موفقیت آمیز تر از بسترهای زمینی است . بسترهای زمینی باید به گونه ای باشند که خاک اطراف ریشه را از قسمتهای دیگر مجزا کنند . بتون برای بسترهای زمینی مناسب است .
تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها
از تجهیزات و ادوات مورد نیاز گلخانه میتوان به سیستم گرمایشی, سرمایشی, ونراتور و……. اشاره نمود.
الف- انواع سیستم گرمایشی:
1-سیستم مرکزی:سیستم شوفاو(برای گلخانه های بالای 4/.هکتار) در این سیستم از بخار آب یا آب داغ استفاده می شود.
2-سیستم موضعی: بخاری
اسکلت گلخانه
اسکلت بخشی از گلخانه است که پوشش پلاستیکی یا شیشه ای را نگه میدارد. اسکلت گلخانه باید محکم و سبک بود و در عین حال ارزان و با دوام باشد و تا حد امکان سایه کمتری داشته باشد. در حال حاضر اسکلت گلاخنه را بیشتر با آهن گالوانیزه و یا آلومینیم می سازند و در بعضی موارد از چوب هم استفاده میشود که هم ارزانتر است و هم ساخت آن آسانتر است، ولی این اسکلتها زود می پوسند و در ضمن برای استحکام بیشتر باید از قطعات چوبی ضخیمتری استفاده کرد که این امر سبب کاهش نفوذ نور آفتاب بداخل گلخانه می گردد.
در حال حاضر دو نوع گلخانه رواج دارد:
1- گلخانه دو طرفه 2- گلخانه کوآنست
در گلخانه های دو طرفه دیوارهای جانبی عمودی هستند و سقف آنها حالت مثلثی دارد. در گلخانه کوآنست از کمانهای لوله ای یا چوبی (بیشتر لوله های فولادی) استفاده می شود در این روش کمانها را که دارای قوسی حدود 180° هستند بموازات هم و بفواصل مشخص (1.5-3.5 m) در زمین فرو می کنند و کمانها بوسیله تیرهای افقی که در امتداد طولی گلخانه قرار دارند بهم اتصال می یابند و مستحکم می شوند. فاصله تیرهای افقی که بطور موازی در روی کمانها قرار گرفته و اولین کمان را به آخرین کمان وصل می کنند، 100-150 cm است. به این ترتیب یک فضای درونی بزرگ و واحد بوجود می آید. برای پوشاندن گلخانه کوآنست معمولاً از پلاستیک استفاده می کنند. بدین منظور در فواصل بین لوله های افقی و بفاصله 25-30cm سیمهای گالوانیزه به موازات لوله های افقی نصب می کنند که برای پوشش پلاستیکی سطح مناسبی بوجود می آورند و پس از پوشاندن گلخانه با پلاستیک تعدادی از همین سیمها روی پوشش پلاستیکی نصب می شوند تا پوشش گلخانه مستحکم تر شود.
در هنگام ساخت گلخانه باید نکات زیر را در نظر گرفت:
1. اگر سطح گلخانه خیلی وسیع باشد کنترل درجه حرارت و تهویه آن مشکل می باشد. لذا بهتر است سطح کشت در واحدهای کوچک و جداگانه 300-500 m2 تفسیم شود.
2. ارتفاع داربستی که بوته های خیار به آن بسته می شود حدودm 2 است. بنابراین ارتفاع دیواره های جانبی گلخانه باید حداقل 2 m باشد
3. شیب سقف باید به اندازه ای باشد که استحکام کافی داشته باشد و آب باران و برف را روی خود نگه ندارد. از طرفی اگر ارتفاع خیلی باشد فضای اضافه گلخانه بیشتر شده و هزینه گرم کردن آن افزایش می یابد. لذا شیب را باید حدود 25-30% گرفت. البته در گلخانه کوآنست بدلیل انحنای سقف این مشکل تا حدود زیادی رفع می شود.

4. در بعضی مواقع لازم است که هوای گلخانه را خارج کنیم و چون هوای گرم سبک است و معمولاً زیر سقف می ایستد بهتر است در سقف گلخانه دریچه هایی تعبیه شود که در مواقع لازم این دریچه ها باز شده و هوای گرم خارج شود. در گلخانه های کوآنست باز و بسته کردن این دریچه ها مشکل است. لذا در دیواره های جانبی گلخانه و به فاصله 1-1.5 m از سطح زمین دریچه هایی را جاسازی می کنند و در مواقع لزوم آنها را باز می کنند. در ضمن در دو انتهای گلخانه و در نزدیکی سقف دو پنکه (فن) قرار می دهند که هوای گرم زیر سقف را خارج کنند.
5. برای اینکه در هنگام ورود به گلخانه با باز کردن در ورودی هوای گلخانه بطور ناگهانی عوض نشود بعد از در ورودی یک اتاقک کوچک تعبیه می شود که ابتدا وارد این اتاقک می شویم و سپس به در اصلی گلخانه می رسیم و با باز کردن آن وارد فضای گلخانه می شویم.
6. در محاسبات گلخانه ها معمولاً وزن برف را در نظر نمی گیرند. چون برف در اثر گرمای گلخانه آب می شود. ولی در مناطقی که خطر ریزش برف سنگین وجود دارد باید پس از بارش گلخانه را گرم کنیم این برف سریعاً آب شود. در غیر اینصورت و بخصوص در گلخانه های دوطرفه خطر خوابیدن سقف وجود دارد.
7. معمولاً گلخانه های دو طرفه که دارای دیواره های جانبی عمودی هستند در برابر باد به شکل مانع عمل می کنند و لذا بادهای شدید به آن خسارت میزنند. ولی گلخانه های کوآنست به دلیل قوسی شکل بودن جریان باد را ملایم می کنند. به علاوه گلخانه های کوآنست به دلیل انحنایی که دارند برف و باران را روی خود نگه نمی دارند و آب را به راحتی جاری می کنند. لذا در بیشتر نقاط جهان استفاده از گلخانه های کوآنست عمومیت بیشتری یافته است.
زهکشی گلخانه
از موارد مهمی که در احداث یک گلخانه توجه به زهکشی گلخانه است . در مناطقی با زمینهای دارای بافت سخت و با لایه تحت الارض غیر قابل نفوذ با قرار دادن لوله های سفالی منفذدار زیربسترها و یا به طرق ابتکاری دیگر تمهیدات لازم را در جهت بهبود زهکشی می اندیشند
بادشکن
در مناطق باد خیز ردیفی از درختان و یا یک مانع طبیعی مثل تپه برای کاهش خسارت باد استفاده می شود. حداقل فاصله درختان از گلخانه در شرق و غرب بایستی حدود 5/2 برابر ارتفاع درختان باشد . این فاصله در قسمت جنوبی بیش از یک ارتفاع درختان است .
انواع پوششهای گلخانه ای شیشه
تا قبل از سال 1950 فقط گلخانه های شیشه ای وجود داشت امروزه این گلخانه هاپرهزینه ترین نوع گلخانه محسوب می گردد .چون مصرف سوخت در این گلخانه ها بالاست ، نیاز به اسکلت های محکم دارند . بسته به پهنای گلخانه از اسکلتهای مختلفی می توان برای بنای آن استفاده نمود . در پهنای کمتر از 6 متر اسکلت چوبی بدون نیاز به ستونهای میانی قابل استفاده است . برای گلخانه هایی با پهنای تا حدود 12 متر اسکلت لوله ای بدون نیاز به ستون های عمودی وسط قابل کاربرد هستند ولی بایستی برای استحکام به قاب پنجره ها متصل شوند .
پوششهای پلاستیکی
پوششهای پلاستیکی می تواند از جنس پلی استر ، پلیوینل کلراید (P.V.C) پلی وینل
فلوراید(P.V.F) باشد . از مزایای این پوششها عدم نیاز به اسکلتهای سنگین وکاهش هزینه گرم کردن تا حدود 40% نسبت به گلخانه های شیشه ای یک لایه است . امروزه گلخانه های پلاستیکی درصد بالایی از گلخانه های دنیا را به خود اختصاص می دهند ولی در اروپای شرقی محبوبیت چندانی ندارد .عیب پوششهای پلاستیکی دوام کم آنهاست چرا که اشعه ماورای بنفش خورشید باعث شکنندگی و تیرگی پلاستیک می شود . اغلب پوششهای پلاستیکی از نوع پلیاتیلن بوده که معمولاً به ماده مفاوم کننده در مقابل UV( اشعه ماورای بنفش ) آمیخته شده اند که در این صورت طول عمر آنها تا حدود 3 سال قابل افزایش است . همچنین عیب دیگر این پوششها این است که در زمستان اگر هوای گلخانه سردتر بوده و با برخورد هوای مرطوب داخل گلخانه قطرات بخار آب بر روی آنها تشکژل می گردد که با پیوستن به هم بزرگ شده و با چکیدن قطرات بر سطح برگها باعث بالا رفتن رطوبت سطح برگ و ایجاد بیماری های قارچی می گردند و از طرفی با ریزش قطرات بر کف گلخانه ها باعث افزایش رطوبت بسترخاکها و کاهش میزان اکسیژن خاک می شوند . که تداوم این امر می تواند منجر به کاهش جذب عناصر غذایی و کاهش رشد عمومی گیاه شود . راه حل این مشکل استفاده از اسپری محلول مواد شوینده در آب است که بر روی سطح داخلی پوشش می پاشند که البته این مواد خیلی زود پاک می شوند . حسن این کار جلوگیری از بزرگ شدن قطرات است . امروزه در کشورهای پیشرفته پلی اتیلن و سایر پوششهای پلاستیک را به مواد نگهدارنده نور مادون قرمز (IR) آمیخته می کنند که تلفات دمایگلخانه را در شب 15 تا 25 درصد کاهش می دهند .
PVF نیز یکنوع پوشش پلاستیکی جدید است که تا ده سال دوام داشته و واکنش آن نسبت به نور و قیمت آن تقریباً معادل شیشه است . پوششهای دوبل پلاستیکی نیز کاهش هزینه سوخت تا یک سوم نقش موثری دارند . انجام پوششهای دولایه در اسکلت های سوله ای که ستون کمتری دارند راحت تر است . فاصله بین دولایه پایینی از 10-25/1سانتی متر کمتر یا بیشتر نباشد.گلخانه های نیمه استوانه ای برای پوششهای دولایه ای مناسب می باشند .میزان کشیدگی پلاستیک بسیار مهم است . هنگامی که در یک روز سرد نصب شود می بایست آن را محکم کشید و در روز گرم کمتر کشیده شود با در هوای سرد منقبض و پاره نگردد . امروزه اکثر گلخانه های جدید در آمریکا چه به صورت دایم و یا موقت با پوششهای پلاستیکی ساخته می شوند.
سکوها و بسترهای کشت
سکو بخشی از فضای گلخانه است جایگاهی است برای قرار گرفتن گلدان ها یا کشت گیاهان در بستر های بالا تر از سطح زمین همانگونه که از نام آن پیدا است ، سکوها همواره در سطحی بالاتر از کف گلخانه ها قرار می گیرند . این عمل ضمن جلوگیری از گسترش عوامل آلوده کننده و بیماری زای گیاهی به تهویه بهتر و گرم شدن زودتر بستر کمک می کند . انتخاب شکل سکوها و مواد سازنده آنها به نوع گیاه ، گلخانه و سلیقه سازنده بستگی دارد . به طور کلی ویژگی های یک سکوی خوب عبارت است از:
الف _ از زهکشی مطلوبی برخوردار باشند .
ب_ پهنای آن طوری باشد که کارگران به آسانی به مرکز سکو دسترسی داشته باشند .
ج_ طوری نصب شده باشد که حداکثر نور را جذب کنند .
کارکردن با سکوها برای قرار دادن گلدان ها به کارگران این امکان را می دهد که بدون
خم شدن کار خود را انجام دهند در صورتی که سکوها برای کشت گیاهان استفاده بهتر است 30-15 سانتیمتر عمق داشته و از زهکشی مناسبی برخوردار باشد . ارتفاع سکوها از سطح زمین می بایست به گونه ای باشد که اقدامات داشت با تسلط کارگر بر محصول امکانپذیر باشد که این امر به نوع محصول بستگی دارد . سکوها را می توان از جنس آلومینیوم ، ایرانیت ، الوار چوبی و یا مواد بتنی ساخت . آلومینیوم عمری طولانی دارد ولی گران قیمت است و چوب ارزان بوده ولی عمر کوتاهی دارد و احتمال پوسیدگی آن نیز زیاد است و همچنین عوامل بیماری زا نیز در آن نفوذ می کنند .
نحوه قرار گرفتن سکوها
بایستی سکوها را طوری نصب نمود که از حداکثر فضای گلخانه ای برای پرورش گیاهان استفاده شود . تعداد و عرض راهروها بستگی به نحوه استفاده از آنها و نوع محصول دارد .
ارتفاع سکوهای کشت 90-80 سانتیمتر است . پهنای سکوهای مجاور دیواره ها حدود90سانتیمتر و پهنای سکوهای میانی که از دو طرف قابل دسترسی است حداکثر میبایست 180 سانتی متر باشد . سکوهای کشت گیاهان گلدانی نبایست دیواره داشته باشد و کف سکوها تا حد ممکن بایستی منفذدار باشد . تخته های چوبی سوراخدار به همراه تورسیمی محکم برای ساختن کف سکوها مناسبند .
در روش نوین به منظور استفاده موثر از حداکثر فضای گلخانه از سکوی متحرک استفاده می کنند . این سیستم فضای تولید را تا بیش از 90% مساحت گلخانه افزایش می دهد . راهروها توسطسکوهای متحرک اشغال شده که با حرکت سکو راهرو از یک سمت باز می شود و از طرف دیگر بسته می شود .
سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده
گلهای بریده را در شرایط گلخانه ای به هر دو شکل بسترهای سکوئی و زمینی کشت می کنند . گیاهانی مثل گل داوودی و میمون را می توان بر روی سکوها کشت نمود .
ولی این سکوها بایستی نزدیک زمین قرار گیرند تا عملیات حذف جوانه ها ،محلول پاشی و برداشت امکان پذیر باشد ، میخک را نیز به علت حساسیت به بیماری پژمردگی باکتریایی برروی سکوهای کوتاه پرورش می دهند . ضدعفونی کردن خاک سکوها راحت تر و موفقیت آمیز تر از بسترهای زمینی است .بسترهای زمینی باید به گونه ای باشند که خاک اطراف ریشه را از قسمتهای دیگر مجزا کنند . بتون برای بسترهای زمینی مناسب است
شرایط لازم برای احداث گلخانه ها

محل مناسب احداث گلخانه
خاک محل احداث گلخانه باید دارای بافتی متوسط، زهکشی مناسب، فاقد شوری و قلیائیت، آهک و گچ باشد. محل گلخانه حتی الاامکان نزدیک خط اصلی گاز و جاده های اصلی یا دارای جاده های مناسب باشد شیب تند، محل های بادگیر مکان مناسبی برای احداث گلخانه نیست. ابعاد زمین باید طوری انتخاب شود که بتوان گلخانه را در جهت شمال- جنوب در آن احداث کرد.
وجود آب کافی با کیفیت مناسب
حداقل آب مورد نیاز برای 1000متر مربع گلخانه در هر شبانه روز در فصل تابستان ( پیک مصرف ) 8-10 متر مکعب است که با توجه به میزان آب موجود، سطح گلخانه قابل احداث را می توان مشخص کرد. علاوه بر مقدار آب، کیفیت آب از عوامل مهم در تولید محصولات گلخانه ای است.
سایر تجهیزات مورد نیاز گلخانه
1- ژنراتور (برق اِضطراری) 2- ترموستات 3- سیستم آبیاری تحت فشار
آفات و بیماریهای مهم گلخانه ای
اسامی برخی از آفات و بیماریهای مهم که معمولاً به محصولات سبزی و صیفی و گل و گیاهان زینتی خسارت وارد می سازند به شرح ذیل می باشد.
الف- آفات گلخانه ای
مینوز
این آفت در تمام مراحل رشدی بوته ها به آنها خسارت می زند و در تمام سنین لاروی احتمال خسارت به سبب تغذیه این حشره وجود دارد. تشخیص خسارت مینوز گوجه فرنگی روی گیاه معمولا آسان است، در روی برگها، لاروها از بافت مزوفیل تغذیه می کنند و مسیر تغذیه آنها به صورت لکه های نامنظم در می آید، فضولات سیاه لاروها درون دالان ها قابل مشاهده است. این لکه ها ممکن است بعدا نکروزه شوند. همچنین لاروها ممکن است، تونل هایی در ساقه ایجاد نمایند، که نمو کلی گیاهان را تغییر دهند. میوه ها به مجرد ظهور روی بوته ها در معرض هجوم این آفت قرار می گیرند. دالان های ناشی از این آفت درونمیوه، ممکن است محل ورود عوامل بیماری زای ثانویه باشد، که موجب فساد و پوسیدگی میوه می شود. خسارت ناشی از این حشره به محصول گوجه فرنگی از نظر کمی و کیفی چشمگیراست و چنانچه مورد کنترل قرار نگیرد به 100% محصول می رسد.
تریپس
خسارت تریپس گلخانه بر روی میوه های در حال رشد مرکبات بصورت ایجاد لکه بر روی پوست میوه است (لکه هیا گرد یا لکه های ضخیم و نامنظم) همچنین این نوع خسارت بر روی میوه های دسته جمعی (گروهی) یا در جاهایی که یک برگ یا یک سرشاخه در تماس مستقیم با میوه است دیده می شود.
تریپس در درجه اول از شاخ و برگ گیاهان زینتی تغذیه می کند. در ابتدا به سطح زیرین برگ حمله می کند و با تغذیه بیشتر جمعیت خود را افزایش می دهد و به سطح بالایی برگ تغییر مکان می دهد. برگها بیرنگ و رنگ پریده می شوند و بین رگبرگهای فرعی (کناری) به شکلی دیده می شود. برگهایی که شدیداً آسیب دیده اند زرد می شوند و می افتند. علاوه بر این بر اثر تغذیه تریپس قطرات بسیار کوچک مایع مایل به قرمز در هر دو سطح برگ دیده می شود که بوسیله تریپس ترشح شده اند و رنگ این قطرات بتدریج سیاه می شود. این گلبولهای مایع (قطرات کوچک) از نظر اندازه بزرگ و سپس متوقل می شوند و بلافاصله یک گلبول دیگر شروع به تشکیل شدن می کند که در نتیجه این اعمال باعث بوجود آمدن لکه های سیاه در مناطق مورد هجوم است. این گلبولها ب عنوان بازدارنده های پرواتورها (شکارچی ها) عمل می کنند.
در فلسطین تریپس گلخانه به برگها و میوه های مرکبات خسارت می زند اما باعث بوجود آ مدن قطرات مذکور روی برگ نمی شود. خسارت روی میوه ممکن است قسمتهای مورد هجوم را بصورت فرو رفته و مشبک کند. این نوع خسارت بر روی میوه های نرسیده و کال دیده می شود.
شته ها
شته ها از مهم ترین آفات گلخانه ها هستند که تهدیدی جدی برای خیار گلخانه ای محسوب می شوند. در ابتدای چرخه زندگی این حشرات ماده موسس قرار دارد. این حشره ماده می تواند چندین نسل را بدون جفت گیری به وجود آورد. پس از گذشت مدتی تعداد شته ها به میزان زیادی افزایش می یابد. در این بین حشرات بالداری به وجود آمده اند که می توانند با پرواز تمام گلخانه یا حتی گلخانه های دیگر را نیز به تصرف خود در آورند. اما شته ها چگونه به گیاه خسارت وارد می کنند؟ این حشرات شیره گیاه را می مکند و هنگامی که تعداد زیادی شته این عمل را انجام دهند گیاه به تدریج ضعیف می شود و توانایی رشد آن هم کم می شود که این پدیده مستقیماً روی میزان محصول به دست آمده اثر می گذارد. از طرف دیگر شته با انتقال عوامل بیماری زای گیاهی و نیز ترشح ماده ای چسبناک از انتهای بدن خود به نام عسلک که محیط مناسبی برای رشد انواع قارچ ها فراهم می آورد نیز به گیاه آسیب وارد می کند. عسلک ترشح شده مورچه ها را نیز به سوی خود جلب می کند و باعث می شود که مورچه ها گاهی خود، تخم شته ها را به گلخانه وارد کنند تا بعد از تکثیر شته، مورچه از شیره آن استفاده کند. لذا در بعضی موارد از شته ها به عنوان گاو مورچه ها نام برده می شود چرا که مورچه ها عسلک شته ها را می دوشند و به مصرف تغذیه خود می رسانند. برای مبارزه با شته ها یکی از مهم ترین راه ها مبارزه با مورچه ها است. از طرف دیگر مبارزه با علف های هرز محیط گلخانه که می توانند به عنوان پناهگاهی برای شته ها به شمار روند، استفاده از کفشدوزک هفت نقطه ای که از شته ها تغذیه می کنند و نیز به کار گیری نوارهای زردرنگ چسبنده که این حشرات را به خود جلب می کنند و پس از نشستن حشره روی آن به آن چسبیده و نابود می شوند، موثر خواهند بود. به عنوان آخرین راه مبارزه با شته ها و دیگر آفات گلخانه ها از سموم شیمیایی نیز استفاده می شود.
مگس سفید
در ابتدا باید یادآور شد که مگس های سفید اصلاً مگس نیستند ولی به این نام شهرت دارند. این حشرات خرطوم نسبتاً بلندی دارند و مانند شته ها می توانند از شیره گیاه تغذیه کنند و از این طریق و نیز از طریق انتقال عوامل بیماری زای گیاهی خسارت خود را به خیار گلخانه ای وارد کنند. این مگس های سفید دارای گردسفیدی روی بال های خود هستند و به این دلیل است که سفید به نظر می رسند. حشراتی که از تخم به وجود می آیند و پوره سن اول نامیده می شوند متحرکند. این مرحله به راحتی امکان گسترش این آفت را فراهم می کند زیرا به دلیل سبکی به راحتی به وسیله باد و عوامل دیگر جا به جا شده و سبب گسترش حشره در گلخانه ها می شوند. پوره های سنین بعدی ثابت هستند و پس از مدتی به حشره ای بدون بال تبدیل می شوند که بال نیزدر مراحل بعد ظاهر می شود. مبارزه با این آفت با استفاده از قارچ های حشره کش مثل مایکوتال و یا استفاده از زنبور پارازیت Encarsia Formosa و نیز گونه های مشابه انجام می گیرد
حلزون های صدف دارو(رابها)
رمتنان شاخه ای از جانوران هستند که شامل 5 رده آمفی نورا ، شکم پایان ، ناوپایان ، دوکفه ایها و سرپایان هستند. حلزونها جزء رده شکم پایان می باشند. حلزونها ، دریازی ، ساکن آب شیرین و یا خشکی اند. توده احشایی اصولا پیچ خورده است و درجه تابیدگی آن یکسان نیست. معمولا صدف دارند. در سر چشم و یک یا دو جفت شاخک وجود دارد و 35000 گونه دارند.
فعالیت شبانه حلزون ها، ارتباط فعالیت با زمان در سال و شرایط جوی مانند دما و رطوبت، تاثیر آب و هوا بر دوره زندگی، تراکم جمعیت، سرعت تولید مثل و رشد بر جای می گذارد. نور و همچنین غذای در دسترس دیگر عوامل اثرگذار در زندگی حلزون ها هستند. زمستان ملایم موجب افزایش نرخ زنده مانی و نمو سریع تخم و حلزون های جوان می گردد. حلزون ها خاک را حفر نمی کنند، بنابراین تغذیه بر سطح خاک را ترجیح می دهند،جایی که برای آنها جابجایی و یافتن غذا راحت تر است. بیشتر حلزون ها بین 1 تا 15 cm طول دارند و بدن آنها از چهار قسمت تشکیل شده است.
کنه تارعنکبوتی
از آفات عمده گیاهان در فصل تابستان کنه های نباتی می باشند. کنه تارعنکبوتی یا کنه دونقطه ای از مهمترین این آفات به شمار می رود. این آفت در سراسر کشور فعال بوده و به تعدادی از گیاهان از جمله افرا، زبان گنجشک، اقاقیا، چغندر، بادمجان و گیاهان زینتی حمله نموده و خسارت وارد می کند. این آفت جانوری است به اندازه ی 5/0 – 3/0 میلیمتر. تغییر رنگ بدن آنها فصلی است به طوریکه در فصل بهار و تابستان سبز متمایل به زرد با دو لکه جانبی پشتی تیره و در اواخر پاییز و زمستان به رنگ قرمز مشاهده می شود. پوست بدن آنها نازک و شفاف بوده و محتویات روده در قسمت پشت به صورت دو لکه سیاه (کنه دونقطه ای) دیده میشود. در زمان فعالیت، غالبا تمامی مراحل زندگی آفت اعم از تخم، پوره و حشره بالغ همزمان بر روی گیاه دیده می شود. افزایش دمای گلخانه ها، خشکی محیط و افزایش طول روز از عوامل طغیان این آفت هستند. یکی از برجسته ترین نشانه های فعالیت این کنه وجود تارهای ابریشمی همراه با حالت خاک گرفتگی بوده، سپس پشت برگها به صورت برنزه و در تراکم بالا به صورت قهوه ای تیره درآمده و در نهایت خشک میشوند. رشد این جانور در پشت برگها و تغذیه آنها از شیره سلولی بوده و در هر دقیقه قادر است 18سلول را از بین ببرد. تغذیه آفت از شیره نباتی موجب اختلال در اعمال حیاتی گیاه، زرد و قهوه ای شدن برگها و خشکیدن تدریجی برگها میشود. این آفت موجب روز لکه های قرمز روی برگ و ایجاد تارهای ظریف (عنکبوتی) در زیر برگ می شود.
شپشکهای سپردار
حشراتی از خانواده ( Aleyrodidae) هستند، با اندازه کوچک ک ه غالبا ًدر حدود تا میلی متر بوده و سطح بدن و بال های این حشرات به وسیله پودر سفید رنگی پوشیده شده است. در ظاهر این حشرات شباهت زیادی به یک پروانه کوچک دارند، اما در مقیاس کوچکتر، حشرات کامل این راسته فعال بوده و می توانند آزادانه به اطراف پرواز کنند و عموماً در زیر برگ گیاهان و در حال تغذیه از شیره گیاهان مشاهده می شوند.
از نظر دگردیسی، حشرات این خانواده با سایر خانواده های راسته( Hemiptera) به جز شپشک های نر تفاوت دارند. در این حشرات پوره سن اول فعال است ولی پوره های سنین دو، سه و چهار در روی گیاهان ثابت هستند و همانند شپشک ها به نظر می رسند.
در بعضی منابع به پوره های سنی یک، دو و سه لارو ، و به پوره سنی چهار شفیره اطلاق می شود. سفیدبالک ها در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و به ویژه در شرایط گلخانه ای بر روی گیاهان زینتی و محصولات گلخانه ای در جمعیت های خیلی بالا دیده می شوند. پوره ها با حشرات کامل از شیره گیاهان تغذیه می کنند و همانند شته ها ناقل بیماری های ویروسی مختلف هستند.
دامنه ی میزبانی تعدادی از سفیدبالک ها بسیار گسترده می باشد و در مورد بعضی از گونه ها ، 0 تا 0 و حتی در برخی اوقات تا ; 0 مورد میزبانی گیاهان ذکر شده است.
این حشرات همانند شته ها تو لید مقادیر زیادی عسلک می کنند که این عسلک در گیاهان باعث جذب گرد و خاک و مخصوصاً رشد قارچ های ساپروفیت می گردد. این عامل سبب کاهش مشتری محصولات گیاهان زینتی و گیاهان گلخانه ای در بازار می شود.
حشرات کامل این گونه تخم های شان را که دارای یک ساقه بسیار باریک و کوچک است ، در داخل بافت گیاه قرار می دهند. تخم این حشرات با چشم معمولی به راحتی قابل رویت نیست. پوره این حشرات بعد از تفریغ شدن از تخم ، مدتی را بر روی گیاه جستجو می کن ن د تا محل مناسبی ب رای تغذیه از شیر ه گیاهان پیدا ک ن ند . پس از مشخص شدن محل، خرطوم خود را به داخل نسج و شیره گیاه وارد می کند. این حشرات تا زمان رسیدن به ظهور کامل زندگی ثابتی را در روی گیاه پی می گیر ند.
همچنین این حشرات در شرایط مناسب مخصوصاً در گلخانه ها در حدود تا نسل را روی گیاهان بوجود می آورند. به عبارت دیگر هر تا روز یک نسل، تولید می کنند. بنابراین همانند شته ها از توانایی بسیار بالایی در تولید مثل برخوردارند و جمعیت خود را در مدت زمان کوتاهی بسیار افزایش می دهند.
آبدزدک
ب- بیماریهای گلخانه ای
بیماری سفیدک داخلی(دروغی)
بوته میری یا مرگ گیاهچه
بیماری سفیدک سطحی
پژمردگی آوندی ناشی ازفوزاریوم
نماتد مولد غده ریشه
بیماری پژمردگی ناشی از ورتیسلیوم
ویروس موزائیک خیار
نکات مهم در پیشگیری از امراض و آفات
1- رعایت بهداشت در گلخانه برای جلوگیری از سرایت بیماریها بسیار مهم است . هر چه رفت و امد اشخاص مختلف به گلخانه بیشتر باشد احتمال سرایت امراض بیشتر است
2- جلوی در ورودی ، یک قطعه بزرگ اسفنج گذاشته و آن را باید مرتباً با محلول ضد عفونی کننده خیس نمود تا از انتقال خاک آلوده و عوامل بیماری زا بداخل گلخانه جلوگیری کرد.
3- بعد از خاتمه دوره بهره برداری ، تمام بوته های خیار دوره قبل بایستی از گلخانه خارج نمود . وجود بوته ها در زمین تا دوره بعدی موجب تکثیر بیماری و انتقال آن به دوره بعد می شود .
4- اگر سال بعد در همان زمین قبلی خیار کشت می گردد حتما خاک قبل از کشت ضد عفونی گردد .
5- علفهای هرز داخل گلخانه مرتباً حذف و علفهای هرز دور گلخانه را حداقل تا شعاع 2 متر مبارزه شیمیایی گردد.
6- وقتی خاک رطوبت کافی دارد از آبیاری اضافی خودداری گردد.
7- وجود رطوبت زیاد در فضای گلخانه باعث ایجاد و شیوع بسیاری از بیماریهای قارچی می گردد.
مساحت اقتصادی
مساحت اقتصادی گلخانه 3000 متر مربع تعریف شده است که منظور از آن متراژ مفید داخل گلخانه برای بازده اقتصادی به غیر از دیگر مستقلات آن می باشد که به صورت استاندارد در ایران متراژ کلی گلخانه ها باید کمتر از 4000 متر مربع نباشد.
معایب کشت هیدروپونیک
از لحاظ اقتصادی چون طرح کشت هیدروپونیک یک طرح وارداتی است و صنعت و علم آن برگرفته از کشورهای پیشرفته و غربی است، واردات این علم نیز بطبع دارای هزینه های سنگین می باشد که این امر باعث شده تا دلالان این صنعت با احداث شرکت هایی با عنوان های مهندسین مشاور- شرکت های پیمانکاری و … با چون احداث و مدیریت زمانی محدود ( با انحصار واردات قطعات گلخانه ای و واریته های مورد نیاز سیستم ها محفوظ و مال شرکت ) باعث افزایش هزینه های ساختاری و نگه داری این واحد های تولیدی شده اند.
گزینه های ذیل را می توان به عنوان معایب این نوع کشت عنوان کرد :
1- هزینه بالا در ساخت تاسیسات گلخانه ای
2- هزینه بالا مواد اولیه
3- ریسک متوسط به بالا در این کار به دلیل عدم تجربه کافی و نا آشنا بودن به واریته های وارد شده نسبت به کش های گلخانه ای گلخانه های دیگ.
4- نبود بعضی از تجهیزات یا کمبود آنها به دلیل گراقیمت بودن آنها، عدم انتقال از کشورهای غربی و یا انحصاری بودن علم آنها.
5- جمع منافع خالص یا ضریب منفی در این نوع کشت در سالهای ابتدایی ( با در نظر گرفتن طرح 10 ساله ) بالاتر از دیگر واحد های گلخانه ای است ( به دلیل بالا بودن سرمایه اولیه لازم نسبت به گلخانه های عادی )
مزایای کشت هیدروپونیک
1- راندمان اقتصادی در سالهای بهره وری بالاتر از نوع عادی ( منحنی های راندمان- جدول در داخل cd )
2- تراکم در واحد سطح کشت هیدروپونیک بالاست
3- کاهش آفات در این نوع تولید منحصر به فرد است ( کنترل شده )
4- ریشه کنی علف های هرز
5- آیش در برنامه تناوب کشت وجود ندارد
6- کنترل شرایط محیطی در کشت هیدروپونیک آسانتر است
7- لطمات جابجایی گیاهان در ایت سیستم کمتر می باشد
8- حفظ و نگه داری آب بالاتر از خاک می باشد
9- نگه داری مواد غذایی نسبت به نوع عادی بالاتر است
10- کنترل شیمیایی منطقه رشد ریز آسان تر است
کشت هیدروپونیک در منازل
با این روش می توان بخش اعظمی از نیازهای خانوار در رابطه با پرورش سبزیجات را برطرف کرد ممکن است این تصور پیش آید که برای لین روش باید دقت و امکانات بسیار زیادی صرف گردد، در صورتی کهع این سیستم بگونه ای طراحی شده که علاوه بر ورود عدم کاشت گیاهان بدون خاک در منزل وقت ناچیزی حتی کمتر از نگه داری گلدانها صرف انجام این کار می شود، زیرا عملیات نگه داری و آبیاری آنها بطور هوشمند در نظر گرفته شده است، در این روش اگر هر خانوار حداقل 2 متر مربع از این سیستم را در منزل دلشته باشد و با آن نیز سبزیجات و یا صیفی جات خود را برطرف کند در سطح یک شهر بزرگ مثل تهران اگر 50000 خانوار اقدام به تهیه این سیستم کاشت نمایند معادل 100000 متر مربع به سطح کاشت متراکم و بهداشتی بدون نیاز به محیط مناسب آب و هوایی مثل شرایط گلخانهای افزوده می گردد زیرا شرایط مناسب در منازل و اتاقها، محیط پذیرایی ئ نقاط مناسب دیگر مثل پاسیو و یا تراس جلو آپارتمانها نزدیک به شرایط گلخانه ایست.
البته باید این امر را نیز افزود امروزه بیشتر کشت هایی که به صورت هیدروپونیک در منازل انجام می شود برای پرورش گل های زینتی و زیبایی محیط خانه می باشد.

ضرورت اندیشه هیدروپونیک
در بیان اهمیت و ضرورت کشت هیدروپونیک باید نگاهی اساسی به بخش کشاورزی ایران نمود مشکلات و موانعی که در قبل گفته شد ، تهدید هایی در بخش کشاورزی ایران هستند که نمی توان از آنها چشم پوشی کرد; بی آبی – افزایش جمعیت – رویه مصرف کود های شیمیایی و مشکلات زیست محیطی ناشی از آن – افزایش هزینه های تولید و از همه مهمنر تفاوت های منطقه ای بهره وری و… .
ما ناگزیر از چاره اندیشی و برنامه ریزی در چاچوب افزایش عملکرد در واحد سطح به جای راهبرد افزایش سطح زیر کشت بوده و در عین حال اجتناب ناپذیر است.
حال به نظر می رسد با شرح این مطالب به صورت تئوریک با انواع ضرورت های گلخانه ها و یک کشت پر بازده آشنا شده باشیم.
یک مثال : کشت گلخانه ای یا مزرعه (توت فرنگی)
نام علمی : Fragaria sp.و از خانواده Rosaceae و نام انگلیسی Strawberry
توت فرنگی گیاهی است علفی و چند ساله که بومی جنگلهای اروپاست و از قرن چهاردهم نوع وحشی آن بواسطه خواص دارویی آن معرفی شده است.
در قرن ۱۸ بین دو واریته اروپایی و آمریکایی دو رگ گیری انجام شد و اجداد توت فرنگی های درشت میوه امروزی بوجود آمدند و در زمان صدارت اتابک اعظم توت فرنگی اصلاح شده به ایران وارد شد و در نقاط مختلف کشور کشت شده است. (رقم اتابکی). اخیراً هم ارقام مختلف و متنوعی از آن وجود دارد که برخی ارقام بهاره و برخی ارقام چهار فصله هستند.
ارقام بهاره عبارتند از :
اتابکی، آرمو، توری و تیوگا و … که مناسب کشت در مزرعه می باشند. ارقام چهار فصله مناسب کشت های گلخانه ای عبارتند از : کاماروسو، گاویوتا، سیلوا و …
سطح زیر کشت آن در ایران حدود ۲۳۰۰ هکتار بوده که عمده آن در استان کردستان می باشد. در اصفهان کشت مزرعه ای بسیار ناچیز و پراکنده است و کشت گلخانه ای آن حدود ۱ هکتار است.
● موارد مصرف و خواص دارویی توت فرنگی :
۱) مصرف میوه بصورت تازه خوری، پودر و یخ زده
۲) مصارف دارویی از قبیل : رفع تنگی نفس و سرفه های خشک، درمان تصلب شرائین، درمان اختلالات کلیوی، تقویت قلب، درمان درد مفاصل و روماتیسم، درمان اسهال، کاهش دهنده فشار خون و …
▪ قسمت های مصرفی : میوه ، برگ ، ریشه
● شرایط آب و هوا :
با توجه به شرایط آب و هوایی متنوع در ایران کشت آن در سراسر کشور گسترش یافته است.
این گیاه در برابر سرما نیمه مقاوم است و نیاز سرمایی آن حدود ۲۰۰ تا ۴۰۰ ساعت دمای کمتر از ۷ درجه سانتیگراد می باشد و در زمستان اگر روی آن پوشیده شود تا دمای ۱۸- درجه سانتیگراد را تحمل خواهد کرد.
● وضعیت آب و خاک :
Ec مناسب آن حدود ۱ دسی زیمنز بر سانتیمتر است. از نظر میزان آب مورد نیاز جزء گیاهان پر آب است. خاکهای سبک شنی با مواد غذایی فراوان و زهکشی خوب مناسب کاشت توت فرنگی می باشد. PH مناسب خاک حدود ۶ تا ۷ را می پسندد.
● روش تکثیر :
ازدیاد توت فرنگی توسط استولون (رانر) می باشد بــدین ترتیب که در بهار یا پاییز بوته های جــدید را که ریشه دار باشند به زمین اصلی انتقال میدهند. فاصله کاشت بوته ها حدود ۴۰ سانتیمتر می باشد که بصورت جوی و پشته ای انجام میگیرد. تراکم کاشت آن حدود ۳۱۲۵۰ بوته در هکتار است. در کشت های گلخانه ای در مترمربع حدود ۶ بوته کشت می شود.
● برداشت :
برداشت توت فرنگی در مزرعه بایستی صبح یا عصر انجام شود و میوه کاملاً قرمز شده باشد و بایستی بلافاصله پس از برداشت محصول را خنک بسته بندی نموده و به بازار مصرف ارسال کرد. در ارقام گلخانه ای هم در طول سال بطور مرتب برداشت انجام می شود.
عملکرد : میزان تولید توت فرنگی در شرایط مزرعه ای در ایران حدود ۵ تا ۷ تن در هکتار است در حالیکه در کشت های گلخانه ای (ارقام همیشه بارور) حدود ۸۰ تا ۱۰۰ تن در هکتار می باشد.
● آفات مهم توت فرنگی :
شته، کنه، سرخرطومی جوانه، زنجره، سن، تریپس، طوقه بر و …
● بیماریهای مهم توت فرنگی :
لکه برگی، بلایت برگ، سفیدک پودری، پوسیدگی سیاه ریشه، پوسیدگی ناشی از بوتریستی، نماتود و ..
کاشت و پرورش نشاء توت فرنگی واریته کاماروسو (یکی از ارقام چهار فصله مناسب کشتهای گلخانه ای)
کاماروسو یکی از ارقام چهار فصل و بسیار مهم توت فرنگی در جهان است. زود رس و دارای میوه های درشت و سفت می باشد. وزن متوسط هر میوه حدود ۳۰ تا ۴۰ گرم است. عملکرد هر بوته ۷۰۰ گرم در سال است. دارای برگهای بزرگ و پهن می باشد. این رقم مناسب کشت های گلخانه ای است. کشت آن در تهران و جنوب کشور رضایتبخش بوده است.
● شرایط عمومی مناسب جهت کشت و پرورش
▪ درجه حرارت مطلوب در شبانه روز ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد
▪ رطوبت نسبی بالای ۴۰ درصد
▪ خاکهای شنی یا رسی شنی با زهکشی مناسب
▪ کیفیت آب در حد ۸۰۰ میکرو موز (حداکثر ۱۱۰۰ میکروموز)
▪ اسیدیته یا PH خاک در حد ۵/۶ تا ۵/۷
▪ فاصله بوته ها حدود ۴۰ سانتیمتر بصورت جوی و پشته ای
▪ تراکم بوته حدود ۶ بوته در متر مربع
▪ مقاوم به آفات و بیماریها می باشد
▪ استفاده از مالچ (خاکپوش) روی بستر کشت جهت جلوگیری از توسعه آفات و بیماریها و علفهای هرز
▪ حذف دستکها (رانرها) جهت تقویت میوه دهی بوته ها
▪ استفاده از کودهای کامل (عناصر میکرووماکرو) در تغذیه گیاه
▪ انجام آبیاری مناسب (آبیاری قطره ای به منظور کاهش آلودگیها در گلخانه
▪ دارا بودن نیاز نوری بالاتر نسبت به سایر محصولات سبزی و صیفی گلخانه ای
نوشتن طرح توجیه مالی واقتصادی
مهمترین اصل برای نوشتن طرح توجیه مالی واقتصادی، آگاهی ازبرخی پارامترها و جوابگو بودن به آنهاست. یعنی قبل از انجام هر کاری بایستی توانایی، شرایط و نیاز برای انجام پروژه مورد بحث و بررسی قرار گیرد تا بتوان با استناد به مدارک، طرح اقتصادی منطبق و مناسب را اعمال کرد .
در این راستا قبل از نوشتن طرح بایستی فاکتورهایی مورد بحث قرار گیرد که به شرح ذیل است :
1- پول و سرمایه اولیه:
هیچ فعالیت اقتصادی بدون سرمایه گذاری قابل اجرا نیست.قبل از نوشتن طرح مجری بایستی از منابع مالی در دسترس خود ( نقدینگی ) مطلع باشد تا نسبت به حجم آن ابعاد طرح خود را گسترش یا کاهش دهد.
2- زمین یا مکان اجرا:
یکی از اساسی ترین فاکتور هایی که از آن اطلاع پیدا کرد مکان قیمت و موقعیت زمین است اصلاَ زمین اجاره ایست یا مجری مالک آن است ابعاد آن چقدر است و در کدام منطقه قرار می گیرد.
3- منابع مورد نیاز :
منظور از منابع همان گاز، برق و آب … می باشد. طرح باید در مکانی اجرا شود که دسترسی به این سه عنصر اصلی مقدور باشد.
4- نیروی کار :
مهم است قبل از اجرا و یا نوشتن طرح پتانسیل نیروی انسانی که یکی از مهمترین فاکتورهای تولید می باشد بررسی شده و بگونه ای باشد که تعداد افراد مورد استفاده با نوع فعالیت هم خوانی داشته باشد.
5- بازار مصرف
بازار مصرف کجاست ؟ هر تولید کننده بایستی قبل از تولید هر چیزی به بازاریابی محصول مورد نظر بپردازد. آیا محصول مورد نظر بازار مصرف دارد؟ آیا قیمت محصول تولید شده نسبت به هزینه ها تنایب دارد و …
6- تسهیلات :
یکی دیگر از فاکتور های مهم که اخیراَ برای تولید کنندگان بسیار مهم است استفاده از تسهیلات بانکی و وام های بلند مدت می باشد لذا لازم است قبل از نوشته شدن طرح توجیه اقتصادی ارزیابی شود، آیا می توان از تسهیلات استفاده کرد و میزان آن …
چگونگی استفاده از تسهیلات بانکی
صدور پروانه تاسیس گلخانه هیچ تعهدی برای سازمان جهاد کشاورزی از لحاظ پرداخت تسهیلات ایجاد نمی نماید ولی در صورت وجود اعتبار لازم متقاضیان از طریق مدیریت طرح و برنامه ریزی و برنامه سازمان به بانک عامل جهت دریافت وام معرفی می گردند که مهمترین شرط برای پرداخت تسهیلات تامیین وثیقه های لازم برای ارائه به بانک می باشد که معمولاَ میزان وثیقه 1.5 برابر میزان تسهیلات پرداختی به اضافه سود و کامزد آن می باشد که لازم است متقاضیان قبل از هر گونه اقدام جهت دریافت تسهیلات وثیقه های لازم را تامیین نمایند.
نتیجه گیری و پیشنهاد
*یک فلش بک; رشد اقتصادی در یک بخش مستلزم افزایش تولید در آن بخش است، بنابر این نظریه ای تولید عرضه
رشد تولید از دو طریق ممکن می شود :
1- افزایش تولید، با بکارگیری عوامل تولیدی بیشتر
2- افزایش تولید با استفاده از فناوری پیشرفته و کارامدتر و بهره گیری از عوامل تولیدی موثر تر .
دز ایران و اغلب جوامع در حال توسعه مسئله کمبود آب و دیگر نهاده ها، افزایش تولید به روش اول را در دراز مدت محدود می سازد، بنابر این توجه به روش دوم یعنی بالا بردن بهره وری عوامل تولید، ضرورتی اجتناب ناپذیر برای افزایش عرضه محصولات است. با توجه به نظریه تولید و عرضه بیان شده و ساختار بخش کشاورزی ایران که از چند بعد مورد بررسی قرار گرفت می توان گلخانه ها را راهکارهای مناسبی برای خروج بحرانهای بخش کشاورزی و تامیین غذا، دانست.
*با توجه به حمایت هایی که دولت در در راستای بخش چهارم توسعه از بخش کشاورزی دارد، چرا نباید این سرمایه عظیم که هر چرخ توسعه ای را وادار به چرخیدن می نماید به طرف احداث گلخانه ها به عنوان بازوی عظیم در بخش خود کفایی محصولات صیفی و پرورش گل، سوق داده نشود.
*کشور ایران به دلیل داشتن شرایط اقلیمی متنوع باعث ایجاد تفاوت های منطقه ای بهره وری می شود، گلخانه ها پاسخی مطمئن برای این معذل در بخش کشاورزی و ایجاد تعادل در این صنعت اند.
*گلخانه ها به دلیل داشتن شرایط ویژه و منحصر به فرد این امکان را به ما می دهند تا گیاخان را در تمامی سال و خارج از فصل تولید آنها پرورش داده و برخی محصولات را پیش رس نماییم.
*اگر چه هزینه های ثابت و متغیر در احداث گلخانه ها در ابتدا نسبت به مزارع کشت بالاست ولی در طرح های چند ساله محققان به این مهم دست یافته اند که جمع منافع خالص در سالهای آتی برای گلخانه ها بالاتر از کشت زار هاست ( هزینه های آیش، سموم، حرص، برگشت پتانسیل خاک و … در کشت زار ها بسیار بالاتر از گلخانه هاست).
یک گلخانه ، وسیله ای برای تغییر محیط اطراف گیاهان و بهبود شرایط رشد می باشد. گلخانه ها در چند مورد قابل استفاده اند. بعضی از گلخانه ها برای عملیات سالیانه مورد استفاده قرار می گیرند، در حالیک ه بعضی از آنها فقط برای پرورش گیاهان در فصلهای بهار و پاییز ساخته می شوند. در بعضی از شرایط آب و هوایی ، برای پرورش تعدادی از گیاهان در تابستان (مانند گوجه فرنگی) ، که در شرایط بیرون قابل کشت نیستند، گلخانه مورد نیاز می باشد.
ساختمان گلخانه
هزینه ساخت گلخانه بطور کلی به اندازه و ماده پوشش دهنده آن بستگی دارد. ساخت گلخانه با پوشش شیشه ای و قاب فلزی معمولا بیشترین هزینه را داراست. پوششهای دیگر مانند فایبرگلاس ، اکریلیک و پلی کربنات دارای هزینه متوسطی می باشند. پوشش پلی اتیلن با قاب چوبی دارای کمترین هزینه است. تجهیزات حرارتی و تهویه نیز هزینه ای با توجه به ساختمان گلخانه و اندازه آن دارند.
ساخت گلخانه های خورشیدی نیز امکان پذیر است اما به مهندسی خاصی نیازمند می باشد. اسکلت یا قاب گلخانه از فلز یا چوب ساخته می شود. فضای بین لایه های پوششی را می توان برای کمک به مقاومت در برابر وزش باد خالی از هوا نمود. گلخانه با اسکلت چوبی به آسانی ساخته می شود و انتخاب مناسبی برای سازنده است.
گرمایش
محیط گلخانه معمولا بوسیله هوای داغ ، آب داغ یا بخار گرم می شود. گاهی اوقات گرما به صورت تکمیلی توسط گرمکن های الکتریکی تامین می شود. انتخاب منبع حرارتی باید با توجه به هزینه اولیه تجهیزات و هزینه عملیاتی انجام گیرد. گرمکن های الکتریکی هزینه اولیه کمی داشته اما معمولا هزینه عملیاتی بسیار بالایی دارند. گرمایش بوسیله آب داغ یا بخار از لحاظ هزینه نصب گران است، اما هزینه عملیاتی کمی دارد. گرمایش بوسیله هوای داغ با استفاده از گاز طبیعی یا نفت به عنوان سوخت بطور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد.
زغال سنگ و چوب هم می تواند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد. البته هر کدام به مدیریت دقیقی نیازمند است. هر نوع گرمکن احتراقی برای جلوگیری از انباشت گازهای نامطلوب ، که موجب از بین رفتن گیاهان می شود، دریچه ای به خارج گلخانه داشته باشد. بهترین گرمایش در حالتی انجام می شود که از کف صورت گیرد، چرا که بطور طبیعی هوای گرم به سمت بالا می رود. گیاهان اغلب دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند. دمای شبانه دارای بیشترین اهمیت است. با این وجود دمای روزانه بالا می تواند موجب از بین رفتن محصولات گلخانه شود.
دی اکسید کربن و نور
دی اکسید کربن و نور برای رشد گیاهان ضروری می باشد. صبحگاهان با بالا آمدن آفتاب ، گیاهان فتوسنتز را آغاز می نمایند. میزان دی اکسید کربن در گلخانه ، به واسطه مصرف توسط گیاهان ، کاهش می یابد. با تجدید هوا می توان میزان دی اکسید کربن را به اندازه میزان آن در محیط بیرون بالا برد. از آنجا که دی اکسید کربن و نور در فرآیند فتوسنتز مکمل یکدیگر هستند، با تامین روشنایی تکمیلی و تزریق دی اکسید کربن می توان بازده سبزیجات و گلدهی محصولات را افزایش داد. دی اکسید کربن مایع ، یخ خشک و احتراق سوختهای بدون سولفور می تواند به عنوان منابع تامین دی اکسید کربن مورد استفاده قرار گیرد. شدت ، استمرار و پخش طیفی نور مرئی برای رشد گیاه ، مهم و حیاتی است. نور مورد نیاز معمولا توسط خورشید تامین می شود، مگر اینکه گلخانه در فصل زمستان فعال باشد.

ساخت گلخانه
کنترل شرایط محیطی گلخانه
فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان ، مستقیما متاثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما ، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما حساس می باشد. محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین 50 تا 85 درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد. این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.
دما
دمای مناسب برای گلخانه توسط انرژی حاصل از تابش خورشید فراهم می شود و در صورتی که این انرژی کافی نباشد دما بوسیله حرارت تکمیلی تامین می گردد. گیاهان مختلف به محدوده دمایی متفاوتی نیاز دارند. برای مثال گیاهان گرمسیری به محدوده دمایی 70 تا 80 درجه فارنهایت نیازمند می باشند. دمای داخل گلخانه باید در روز در دمای موردنظر ثابت بماند؛ و درشب 10 درجه فارنهایت پایینتر باشد. چهار روش برای ثابت نگه داشتن دما در حد مطلوب وجود دارد:
جلوگیری از اتلاف حرارت
ذخیره گرما
اضافه کردن حرارت
خارج کردن حرارت اضافی
دما ، مهمترین فاکتور محیطی در نزد کشاورزان می باشد. تنظیم کردن دما ، تاثیر مستقیمی بر روی رطوبت نسبی و سطح دی اکسید کربن دارد. تهویه می تواند بیشتر یا همه کنترل دمای مورد نیاز برای گلخانه های کوچک فصلی را به انجام برساند. گلخانه های بزرگتر ممکن است به فن های الکتریکی (برای خنک کردن گلخانه در تابستان) و سیستمهای حرارتی برای شبهای سرد نیازمند باشند. با توجه به آنچه گفته شد، اغلب گیاهان دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند.
رطوبت نسبی
رطوبت نسبی مقیاسی از مقدار آب موجود در هوا در یک دمای داده شده می باشد. میزان تنفس گیاهان متاثر از رطوبت نسبی هوای اطراف می باشد؛ زیرا که رطوبت نسبی ، اختلاف فشار بخار بین سطح برگها و هوای اطراف را تعیین می کند. رطوبت نسبی بین 25 تا 80 درصد ، تاثیر ناسازگاری برروی رشد اکثر گیاهان ندارد. رطوبت نسبی خارج از این محدوده می تواند مانع تنفس گیاه شده و به گسترش بیماریها کمک نماید. در ضمن رطوبت نسبی بالا موجب افزایش بیماریهای برگی در گلخانه می شود. رطوبت نسبی هوای داخل گلخانه بوسیله دمای سطوح داخلی تعیین می شود. کاهش جریان هوا و نیز کم شدن نرخ تعویض هوا ، منجر به افزایش رطوبت نسبی می شود.
یک گلخانه دار که دارای گلخانه ای کاملا بسته با پوشش دو لایه ای می باشد؛ باید از وجود امکانات تهویه کافی ، که برای کنترل رطوبت نسبی و نیز حداکثر دما لازم است، مطمئن باشد. رطوبت نسبی ایده آل برای گلخانه چیزی بین 50 تا 60 درصد است. اگر رطوبت نسبی خیلی بالا باشد، شرایط برای حمله بیماریها به گیاهان فراهم می شود. اگر رطوبت نسبی خیلی پایین باشد، گیاهان از تنش آبی در رنج خواهند بود. رطوبت نسبی را می توان با آبیاری کردن در صبح و بیرون راندن هوای مرطوب کنترل نمود. باید توجه داشت که هرگز نباید آبیاری را بعد از ظهر انجام داد.

ساختن گلخانه
جریان هوا در گلخانه
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه خارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تامین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید.
چشم انداز بحث
گلخانه های تجاری به همه نیازمندیهای اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است، برای رسیدن به این هدف ، گلخانه باید از لحاظ تآمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید بطور سخت و جدی کنترل شود. اخیرا کامپیوترها برای چنین کنترلهایی بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن ، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن می باشند، که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند.
هر یک از گیاهان برای داشتن رشد مطلوب نیاز به شرایط خاصی از نظر شدت نور ، دمای روزانه ، دمای شبانه ، میزان رطوبت نسبی هوا و رطوبت خاک دارند . برای تولید و پرورش تجاری گیاهان با کیفیت بالا و در تمام طول سال باید شرایط محیطی مطلوب به همراه کنترل عوامل خسارت زا نظیر باد ، طوفان های ویرانگر ، سرما و یخبندان و ….. از طریق ساختمانی بنام گلخانه هستیم که به عنوان محیط کنترل شده مطرح می گردد و با توجه به نیاز روزافزون بازار ، چه از نظر تولید گل و گیاهان زینتی و چه از نظر سبزیجات و صیفی جات خارج از فصل این روش تولید امروزه به یکی از سود آورترین بخشهای کشاورزی تبدیل شده است که البته سرمایه گذاری اولیه فراوانی را نیز طلب می کند . با توجه به سرمایه گذاری زیادی که در این زمینه صورت می گیرد فقدان مدیریت صحیح در احداث گلخانه ، انتخاب مکان ، نوع گلخانه و پوشش آن باعث عدم بهره وری مناسب از سرمایه و امکانات خواهد شد .
کشت گلخانه ای، کشت گلخانه ای چیست

تعریف گلخانه
گلخانه یاGreen house به فضای محدودی اطلاق میشود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برایرشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملکرد گلخانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است.گلخانهها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آن ها بکار برده شده است به نوع ثابت و متحرک تقسیم بندی می شوند.گلخانههای ثابت، به گلخانههایی گفته می شود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آن ها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آن ها استفاده کرد.
محل احداث گلخانه
یکی از اولین تصمیماتی که باید اتخاذ شود، این است که گلخانه به صورت یک واحد جداگانه، در تماس باساختمان های موجود و یا بصورت بخشی از ساختمانهای جدید ساخته شود. گلخانه های متصل به هم معمولاً هزینه های ساخت و گرمایش کمتری داشته و دسترسی آسانتری دارند، اما گیاهان نورکمتری دریافت می کنند. گلخانه های متصل به هم باید رو به جنوب ساخته شوند. یک گلخانه مستقل می تواند در محلی دورتر از ساختمانهای موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می کنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. یک گلخانه می تواند در هراندازه ای ساخته شود اما کوچکترین گلخانه ای که می توان در نظر گرفت چیزی در حدود 200 فوت مربع است (18.4 متر مربع ). گلخانه های کوچکتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملکرد بسیار گران هستند .
مسائلی که باید برای احداث گلخانه در نظر داشت عبارتند از:
دسترسی به راههای حمل و نقل که با احداث هر چه نزدیکتر به راههای اصلی این مشکل به حداقل می رسد .
نوع سوخت مصرفی در گلخانه؛در مناطقی که امکان دسترسی به گاز طبیعی وجود دارد می توان با کاربرد این سوخت ارزان هزینه ها را به مقدار زیادی در تولید فصل سرما کاهش داد .
دسترسی به منابع آب با کیفیت و کمیت مناسب .
اثرات محیطی؛ جایی که دائماً دارای آب و هوای نامساعد ، بارانهای شدید ، سایه ناشی از واقع شدن در دامنه شمالی کوههای بلند و یا درختان سربه فلک کشیده می باشد مناسب احداث گلخانه نیست . شدت نور یکی از عوامل تعیین کننده محسوب می گردد .
نوع محصولی که در برنامه تولید قرارمی گیرد . با توجه به اینکه گرایشها به سمت تولید اختصاصی محصولات است و دستور کار تولید پس از مطالعه ابتدایی بازار داخلی و خارجی مشخص می گردد قبل از احداث ، ابتدا بایستی تعیین کنند که چه محصولی تولید شود سپس تصمیم به احداث گلخانه در منطقه و اقلیمی مناسب آن محصول بگیرید . *در نظر داشتن قوانین مربوط به زمین محدوده های شهری و احداث و بهره برداری از گلخانه ها و ….
محل احداث بایستی حتی الامکان مسطح باشد چرا که در صورت ناهمواری و شیبدار بودن ، ایجاد یک گلخانه بزرگ با مشکلات و هزینه های زیادی برای تسطیح همراه خواهد بود .
جهت گلخانه ها
اسکلت گلخانه سایه ایجاد می کند و با توجه به زاویه تابش این سایه ها متفاوت است لزوم توجه به این امر بویژه در تولید زمستانه حائز اهمیت است چرا که تغییرات اندکی دردرصد نور رسیده به گیاهان می تواند نقش بسزایی در کمیت و کیفیت تولید داشته باشد .موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی یا جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور تابیده شده ازجانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را داراست، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرایند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند.واین موضوع منجر به حداکثر رشد می شود. بالطبع انتخابهای بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند مناسب می باشد .
درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور موثری از نور شدید بعد ازظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پاییز برگهای خود را از دست می دهند.
جریان هوا در گلخانه
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه درخارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تامین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید . گلخانه های تجاری به همه نیازمندی های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است؛ برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تامین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل هایی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن می باشند؛ که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند .
کنترل شرایط محیطی گلخانه
آکاایران: فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متاثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما ی محیطی متفاوت می باشد .محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین 50 تا 85 درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد؛ این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.
درجه حرارت در گلخانه ها
تنظیم درجه حرارت در گلخانهها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنههای مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارتهای بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارتهای کمتر از 20 درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو میکنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده اند نظیر پامچال که در جنگل های شمال دیده می شود.
اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانهها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری ها یا سیستم های گازی و … می توانند مورد استفاده قرار بگیرند. سیستم های حرارتی باید توان توزیع یکنواخت دما راداشته باشند و فاقد اثرات زیست محیطی باشند. دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای؛
محصول دمای شبانه ( F) دمای روزانه ( F)
گوجه فرنگی 66-60 80-70
کاهو 55 78-70
خیار 65 80
فلفل 62 80-70
گل داودی 63-62 80-75
گل شمعدانی 60-55 75-70
نیاز نوری گیاهان
همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند. بعضی از گیاهان نیاز به نور فراوانی دارند و بعضی دیگر به نور کمتری نیاز دارند.گیاهان از نظر نیاز نوری به سه گروه تقسیم می شوند.
گیاهان روز بلندLDP: Long Day Plants برای به گل رفتن بین 10 تا 14 ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون.
گیاهان روز کوتاه SDP: Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از 12 ساعت دارند. که در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می گیرند، مثل گل داودی.
گیاهان بی تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.
آبیاری گلخانه ها
تامین رطوبت یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو گیاهان است، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن ها را در گلخانههای خاص خود جایگزین میکنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیازهای یکسان در نظر گرفته می شود.انواع روش های آبیاری به طور خلاصه به شرح زیر است.
آبیاری سطحی(ثقلی) سیستم های آبیاری سطحی راندمان پایینی داشته و اتلاف آب در آن بالا است.در عین حال باعث شستشوی املاح افزایش رشد علف های هرز و بروز انواع بیماری های قارچی و انگلی و پوسیدگی می شود.این سیستم ها به صورت آبیاری کرتی و نواری اجرا می گردد.
آبیاری تحت فشار
1- آبیاری بارانی :هدف از آبیاری بارانی توزیع یکنواخت آب برای تمام گیاهان و کاهش دمای محیط و افزایش رطوبت است.راندمان مصرف آب 75در صد است.هزینه اولیه زیاد از معایب این سیستم است.
2- آبیاری قطره ای :در این روش آب،کودهای شیمیاییو سایر مواد مورد نیاز گیاه به صورت محلول توسط قطره چکان های نصب شده روی لوله های جانبی در اختیار گیاه قرار می گیرد.راندمان مصرف آب در صد است و چون قطره چکان ها در کنار بوته یا ساقه گیاه قرار می گیرند امکان رشد و توسعه علف های هرز از بین می رود.
گاز کربنیک در گلخانهها
کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.وجود Co2برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز میشود . در این واکنشCo2 عامل بسیار مهمی تلقی میشود.سالهای زیادی است که به منابع غنی سازی دی اکسید کربن در گلخانه ها، برای افزایش رشد و تولید گیاهان پی برده شده است. دی اکسید کربن یکی از ضروری ترین اجزاء فتوسنتز می باشد.فتوسنتز یک فرآیند شیمیایی است که انرژی نور خورشید را برای تبدیل دی اکسید کربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می دهد؛ سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد آن مورد استفاده قرار می گیرند. اختلاف بین نرخ فتوسنتز و تنفس، مبنایی برای میزان انباشتگی ماده خشک در گیاهان می باشد. در تولید گلخانه ای، هدف همه پرورش دهندگان، افزایش ماده خشک و بهینه سازی اقتصادی محصولات می باشد. دی اکسید کربن با توجه به بهبود رشد گیاهان، باروری محصولات راافزایش می دهد. بعضی از مواردی که باروری محصولات به وسیله غنی سازی دی اکسید کربن افزایش داده می شود عبارتند از : گلدهی قبل از موعد ،بازده میوه دهی بالاتر،کاهش جوانه های ناقص در گلها،بهبود استحکام ساقه گیاه و اندازه گل.بنابراین پرورش دهندگان گل و گیاه باید دی اکسید کربن را به عنوان یک ماده مغذی در نظر بگیرند.
زهکشی گلخانه
از موارد مهمی که در احداث یک گلخانه توجه به زهکشی گلخانه است . در مناطقی با زمینهای دارای بافت سخت و با لایه تحت الارض غیر قابل نفوذ با قرار دادن لوله های سفالی منفذ دار زیربسترها و یا به طرق ابتکاری دیگر تمهیدات لازم را در جهت بهبود زهکشی می اندیشند
بادکشن
در مناطق باد خیز ردیفی از درختان و یا یک مانع طبیعی مثل تپه برای کاهش خسارت باد استفاده می شود . حداقل فاصله درختان از گلخانه در شرق و غرب بایستی حدود 5/2 برابر ارتفاع درختان باشد . این فاصله در قسمت جنوبی بیش از یک ارتفاع درختان است .
انواع پوششهای گلخانه ای
شیشه

کشت گلخانه ای
تا قبل از سال 1950 فقط گلخانه های شیشه ای وجود داشت امروزه این گلخانه هاپرهزینه ترین نوع گلخانه محسوب می گردد .چون مصرف سوخت در این گلخانه ها بالاست ، نیاز به اسکلت های محکم دارند . بسته به پهنای گلخانه از اسکلتهای مختلفی می توان برای بنای آن استفاده نمود . در پهنای کمتر از 6 متر اسکلت چوبی بدون نیاز به ستونهای میانی قابل استفاده است . برای گلخانه هایی با پهنای تا حدود 12 متر اسکلت لوله ای بدون نیاز به ستون های عمودی وسط قابل کاربرد هستند ولی بایستی برای استحکام به قاب پنجره ها متصل شوند .

پوششهای پلاستیکی
پوششهای پلاستیکی می تواند از جنس پلی استر ، پلیوینل کلراید (P.V.C) پلی وینل فلوراید(P.V.F) باشد . از مزایای این پوششها عدم نیاز به اسکلتهای سنگین وکاهش هزینه گرم کردن تا حدود 40% نسبت به گلخانه های شیشه ای یک لایه است . امروزه گلخانه های پلاستیکی درصد بالایی از گلخانه های دنیا را به خود اختصاص می دهند . ولی در اروپای شرقی محبوبیت چندانی ندارد .عیب پوششهای پلاستیکی دوام کم آنهاست چرا که اشعه ماورای بنفش خورشید باعث شکنندگی و تیرگی پلاستیک می شود . اغلب پوششهای پلاستیکی از نوع پلیاتیلن بوده که معمولاً به ماده مفاوم کننده در مقابل UV( اشعه ماورای بنفش ) آمیخته شده اند که در این صورت طول عمر آنها تا حدود 3 سال قابل افزایش است . همچنین عیب دیگر این پوششها این است که در زمستان اگر هوای گلخانه سردتر بوده و با برخورد هوای مرطوب داخل گلخانه قطرات بخار آب بر روی آنها تشکژل می گردد که با پیوستن به هم بزرگ شده و با چکیدن قطرات بر سطح برگها باعث بالا رفتن رطوبت سطح برگ و ایجاد بیماری های قارچی می گردند و از طرفی با ریزش قطرات بر کف گلخانه ها باعث افزایش رطوبت بسترخاکها و کاهش میزان اکسیژن خاک می شوند . که تداوم این امر می تواند منجر به کاهش جذب عناصر غذایی و کاهش رشد عمومی گیاه شود . راه حل این مشکل استفاده از اسپری محلول مواد شوینده در آب است که بر روی سطح داخلی پوشش می پاشند که البته این مواد خیلی زود پاک می شوند . حسن این کار جلوگیری از بزرگ شدن قطرات است . امروزه در کشورهای پیشرفته پلی اتیلن و سایر پوششهای پلاستیک را به مواد نگهدارنده نور مادون قرمز (IR) آمیخته می کنند که تلفات دمای گلخانه را در شب 15 تا 25 درصد کاهش می دهند .
PVF نیز یکنوع پوشش پلاستیکی جدید است که تا ده سال دوام داشته و واکنش آن نسبت به نور و قیمت آن تقریباً معادل شیشه است . پوششهای دوبل پلاستیکی نیز کاهش هزینه سوخت تا یک سوم نقش موثری دارند . انجام پوششهای دولایه در اسکلت های سوله ای که ستون کمتری دارند راحت تر است . فاصله بین دولایه پایینی از 10-25/1 سانتی متر کمتر یا بیشتر نباشد.گلخانه های نیمه استوانه ای برای پوششهای دولایه ای مناسب می باشند .میزان کشیدگی پلاستیک بسیار مهم است . هنگامی که در یک روز سرد نصب شود می بایست آن را محکم کشید و در روز گرم کمتر کشیده شود با در هوای سرد منقبض و پاره نگردد . امروزه اکثر گلخانه های جدید در آمریکا چه به صورت دایم و یا موقت با پوششهای پلاستیکی ساخته می شوند.
سکوها و بسترهای کشت
سکو بخشی از فضای گلخانه است جایگاهی است برای قرار گرفتن گلدان ها یا کشت گیاهان در بستر های بالا تر از سطح زمین همانگونه که از نام آن پیدا است ، سکوها همواره در سطحی بالاتر از کف گلخانه ها قرار می گیرند . این عمل ضمن جلوگیری از گسترش عوامل آلوده کننده و بیماری زای گیاهی به تهویه بهتر و گرم شدن زودتر بستر کمک می کند . انتخاب شکل سکوها و مواد سازنده آنها به نوع گیاه ، گلخانه و سلیقه سازنده بستگی دارد . به طور کلی ویژگی های یک سکوی خوب عبارت است از:
الف _ از زهکشی مطلوبی برخوردار باشند .
ب_ پهنای آن طوری باشد که کارگران به آسانی به مرکز سکو دسترسی داشته باشند .
ج_ طوری نصب شده باشد که حداکثر نور را جذب کنند .
کارکردن با سکوها برای قرار دادن گلدان ها به کارگران این امکان را می دهد که بدون خم شدن کار خود را انجام دهند در صورتی که سکوها برای کشت گیاهان استفاده بهتر است 30-15 سانتیمتر عمق داشته و از زهکشی مناسبی برخوردار باشد . ارتفاع سکوها از سطح زمین می بایست به گونه ای باشد که اقدامات داشت با تسلط کارگر بر محصول امکانپذیر باشد که این امر به نوع محصول بستگی دارد . سکوها را می توان از جنس آلومینیوم ، ایرانیت ، الوار چوبی و یا مواد بتنی ساخت . آلومینیوم عمری طولانی دارد ولی گران قیمت است و چوب ارزان بوده ولی عمر کوتاهی دارد و احتمال پوسیدگی آن نیز زیاد است و همچنین عوامل بیماری زا نیز در آن نفوذ می کنند .
نحوه قرار گرفتن سکوها
بایستی سکوها را طوری نصب نمود که از حداکثر فضای گلخانه ای برای پرورش گیاهان استفاده شود . تعداد و عرض راهروها بستگی به نحوه استفاده از آنها و نوع محصول دارد .
ارتفاع سکوهای کشت -80 سانتیمتر است . پهنای سکوهای مجاور دیواره ها حدود سانتیمتر و پهنای سکوهای میانی که از دو طرف قابل دسترسی است حداکثر میبایست 180 سانتی متر باشد . سکوهای کشت گیاهان گلدانی نبایست دیواره داشته باشد و کف سکوها تا حد ممکن بایستی منفذدار باشد . تخته های چوبی سوراخدار به همراه تورسیمی محکم برای ساختن کف سکوها مناسبند .
در روش نوین به منظور استفاده موثر از حداکثر فضای گلخانه از سکوی متحرک استفاده می کنند . این سیستم فضای تولید را تا بیش از % مساحت گلخانه افزایش می دهد . راهروها توسط سکوهای متحرک اشغال شده که با حرکت سکو راهرو از یک سمت باز می شود و از طرف دیگر بسته می شود .
سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده
گلهای بریده را در شرایط گلخانه ای به هر دو شکل بسترهای سکوئی و زمینی کشت می کنند . گیاهانی مثل گل داوودی و میمون را می توان بر روی سکوها کشت نمود . ولی این سکوها بایستی نزدیک زمین قرار گیرند تا عملیات حذف جوانه ها ، محلول پاشی و برداشت امکان پذیر باشد ، میخک را نیز به علت حساسیت به بیماری پژمردگی باکتریایی برروی سکوهای کوتاه پرورش می دهند .
ضد عفونی کردن خاک سکوها راحت تر و موفقیت آمیز تر از بسترهای زمینی است . بسترهای زمینی باید به گونه ای باشند که خاک اطراف ریشه را از قسمتهای دیگر مجزا کنند . بتون برای بسترهای زمینی مناسب است .
تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها
از تجهیزات و ادوات مورد نیاز گلخانه میتوان به سیستم گرمایشی, سرمایشی, ژنراتور و……. اشاره نمود.
الف- انواع سیستم گرمایشی:
1-سیستم مرکزی:سیستم شوفاژ(برای گلخانه های بالای 4/.هکتار) در این سیستم از بخار آب یا آب داغ استفاده می شود.
2-سیستم موضعی: بخ
کشت خیار گلخانه ای

نحوه کشت :
پس از انتخاب بذر باید فکر نحوه کشت باشیم به طور کلی در مقابل ما دو راه برای کشت بذر قرار دارد. یکی کشت مستقیم و کشت به صورت خزانه که از این دو راه به خاطر صرفه جویی در استفاده از امکانات گلخانه ای و مراقبت بیشتر و بهتر تا جوانه زدن٬ بهتر است از کشت در خزانه بهره گیری کرد. برای کشت مستقیم زمین باید رطوبت کافی داشته و به اصطلاح گاورو باشد و بهتر است زیر و روی بذر به مقدار مورد نیاز بیته موس ریخته شود.
بهترین خاک برای کشت در گلدانهای نشاء ماده ای طبیعی به نام بیته موس می باشد که در بازار انواع خارجی و ایرانی آن یافت می شود.اگر محل قرار گرفتن سینی نشاء دارای ۳۰ درجه سانتی گراد حرارت بوده و نور و رطوبت کافی وجود داشته باشد پس از ۵ تا ۷ روز بذر جوانه می زند و چنانچه شرایط مناسب نبوده و عوامل نور و گرما و رطوبت به صورت دلخواه نباشد اولا در زمان جوانه زنی تاخیر ایجاد می شود و ثانیا در جریان رشد گیاه نیز اختلالاتی پدیدار خواهد شد. توصیه می شود این نوع بذرها را به علت گرانی آنها ۲۴ ساعت قبل از کاشت در زمین و یا گلدان در یک پارچه نخی و یا پنبه ای در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری کرد. باید دقت کرد قبل از این کار بذرها ابتدا در آب ولرم خیسانده شوند از طرفی باید مراقبت های لازم را به عمل آورد تا گیاه جوان بدون آفت و بیماری به زمین منتقل شود.
انتقال نشاء به زمین اصلی :
وقتی بذرها سبز شدند و رشد کافی نمودند باید آنها را به زمین گلخانه منتقل کنیم.بدین منظور حفره هایی که با فاصله معین و بر اساس تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده است بر روی بسترها تعبیه می کنیم که دقیقا به اندازه حجم خاک گلدانهای سینی نشاءمی باشد. آنگاه با احتیاط کامل نشاء را همراه با خاک گلداناز گلدانها جدا کرده و در حفره ها قرار می دهیم.در اینجا باید مراقب باشیم تا به ریشه ها آسیبی وارد نیاید. بعد از انتقال نشاء به زمین آبیاری را شروع می کنیم . به یاد داشته باشیم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نباید از حد معمول کند زیرا در این صورت است که ریشه به علت حجم کم خاک دچار مشکل شده و از رشد طبیعی باز می ماند و در نتیجه گیاه از ابتدا ضعیف خواهد بود و پس از آن هم رشد درستی نخواهد داشت.
تراکم بوته ها :
به منظور دستیابی به بیشترین برداشت محصول از متر مربع تراکم بوته ها حائز اهمیت است.بعضی از کشاورزان و گلخانه داران بر این باورند که اگر تعداد بوته در واحد سطح بیشتر باشد محصول بیشتری می توانند برداشت کنند.بر اساس تجارب بدست آمده در گلخانه های خاکی برای واریته های موجود تراکمی برابر با ۷/۱ تا ۳ بوته٬ بنابر تجربه شخصی فصل کاشت و نوع واریته از نظر کوچکی و بزرگی برگ در نظر می گیرند که در این مورد می توان از کشاورزان با تجربه و کارشناسان مربوطه کمک گرفت. ناگفته نماند که این کار دلایل فنی و مهمی دارد که از جمله می توان میزان نوردهی و جذب مواد مغذی خاک در فصول سرد را نام برد.پس به خاطر اینکه بوته ها از نور کافی برخوردار بوده و رشد مناسبی داشته باشند باید به گونه ای کاشت شوند که به روی یک دیگر کمتر سایه بیاندازند و به عبارتی دیگر موجب جلوگیری از تابش نور کافی به گیاه نشوند از طرفی در فصول سرد میزان غذا رسانی خاک به ریشه کمتر می شود و اگر تراکم هم در چنین وضعیتی زیاد باشد طبیعی است که به ریشه مواد کافی نخواهد رسید
آبیاری اولیه :
برای آبیاری گلخانه بهتر است از سیستم تحت فشار به صورت قطره ای استفاده کنیم.در این روش که بهترین نوع آن استفاده از نوارهای آبیاری است که از حدر رفتن آب جلوگیری می کند. بر اساس برنامه ای منظم به آبیاری گیاه خواهیم پرداخت زیرا آبیاری به صورت سنتی ضمن بالا بردن مصرف آب و همچنین رطوبت گلخانه مواد غذایی در خاک را شسته و دسترسی ریشه را به این مواد کم کرده.شایان ذکر است که آبیاری گیاه بر اساس سن گیاه بافت خاک و زمان مصرف متفاوت است. برای مثال می توان گفت که خاک در زمستان به آب کمتری نیازمند است تا در فصل تابستان ولی در هر صورت باید به طور یکنواخت و دوره های منظم آبیاری کرد و مسلما در خاک های سبک مقدار آبیاری کمتر و فاصله زمانی بین آن نیز کمتر خواهد بود. توصیه می شود در هنگام آبیاری زمین را برای مدت طولانی به حالت اشباع قرار ندهیم و حتما رطوبت ۲۵ درصدی را در فاصله دو آبیاری رعایت نمایید به عبارت دیگر برای تناوب آبیاری٬ زمانی اقدام به آبیاری نمایید که رطوبت خاک به ۲۵٪ رسیده باشد ضمنا این را هم بدانید که گیاه خیار در زمانی که به گلدهی می رسد نیاز بیشتری به آب دارد.
برخی از کشاورزان معتقدند بعد از اینکه گیاه جوان ۴ برگ حقیقی خود را کامل کرد باید یک دوره تشنگی به گیاه داد.چون اعتقاد دارند ریشه گیاه در حالت تشنگی به طور طبیعی به دنبال یافتن آب به عمق خاک نفوذ می کند و این حرکت ریشه باعث افزایش حجم ریشه می شود. به هر حال گیاه پس از دوره تشنگی و آبیاری پس از آن رشد سریعی خواهد داشت. در زمان رشد بوته باید نخهای گلخانه را آماده کرده و بر فراز بوته ها به سیم های مهار در فضای سقف گلخانه متصل نمود تا در هنگام رشد سریع بوته ها به طور منظم به دور نخ ها بسته شود برای بستن بوته ها به دور نخ ها روش های مختلفی وجود دارد می توان پائین نخ ها را به سیم مهار در پائین گیاه بست و یا اینکه نخ اضافه را به دور قرقره های سیمی پیچانده و بر روی سیم مهار قرار داد و یا اینکه به وسیله کلیپس های مخصوص که به اندازه قطر ساقه گیاه است و به انتهای نخ ها بسته می شود ارتباط ساقه و نخ را بدون گره زدن به گیاه برقرار نمود شایان ذکر است که نباید در مرحله نخ کشی بی توجهی نمود زیرا غفلت در این کار باعث شکستن ساقه گیاه می شود و سبب آسیب جدی به گیاه خواهد شد
آبیاری :
آبیاری گلخانه برای خاک های سبک می تواند به روش نشتی باشد یعنی با ایجاد جوی و پشته آبیاری صورت می گیرد. در صورت استفاده از سیستم های قطره ای که با لوله های مخصوص صورت می گیرد نیازمند یک محاسبه دقیق هستیم زیرا معمولا وسط خط لوله از فشار آب کمتری برخوردار است و به این علت آبیاری به صورت یکنواخت انجام نمی شود.آبیاری قطره ای باید به صورتی باشد که پیازرطوبتی بین دو قطره چکان به یکدیگر متصل شود . همانطور که می دانید روزانه مقدار معینی اب زمین تبخیر می شود که باید در موقع مناسب تامین گردد.در صورتی که نسبت به آب یک منطقه مشکوک باشیم با آزمایش آب تصمیم نهایی را اتخاذ می کنیم مقادیر مجاز ec در آب براساس میلی موس تامین می شود ec کمتر از ۱ بسیار خوب ec بین ۱ تا۲ مناسب و ec ۲ تا ۳ کمی زیاد ec ۳ تا ۴ زیاد و ec بالاتر از ۴ بسیار زیاد غیر قابل قبول می باشد.
هرس اولیه :
در بته خیار تا زمانی که ارتفاع گیاه به ۳۰ سانتی متر نرسیده هیچگونه هرسی را انجام نمی دهیم . اما پس از اینکه بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری رسید شاخه های فرعی و میوه و گلهای آن را به تدریج حذف می کنیم. با این کار به گیاه اجازه می دهیم که تمام انرژی تولیدی توسط گیاه صرف رشد ساقه و برگهای اولیه شود و بدین وسیله گیاه قوی و شاداب باشد از ارتفاع ۳۰ سانتی متر به بعد شاخه های فرعی را حذف کنیم ولی با توجه به فصل کاشت و نظر برخی کارشناسان و کشاورزان با سابقه برخی به شاخه های فرعی اجازه می دهند رشد نمایند و بر اساس واریته و فصل کاشت طول شاخه های فرعی را تنظیم می کنند. قابل ذکر است که در فصل بهار جوانه انتهایی شاخه های فرعی را بعد از ظهور برگ پنجم حذف می کنند به یاد داشته باشید که هرس اولیه گیاه تاثیر مستقیم و بسیار خوبی در رشد و بار دهی بوته خواهد داشت البته مشروط بر اینکه به طور صحیح و اصولی انجام گیرد.

برداشت محصول :
از مواردی که باید در انجام آن دقت بسیاری کرد تا آسیبی به گیاه وارد نشود نحوه چیدن خیار از بوته است که به دلایلی با اهمیت است شیوه اصولی و صحیح چیدن خیار از بوته این است که آن را به سمت بالا کشیده تا بدین وسیله از ساقه جدا شود این عمل باعث می شود که بقایا یا دنباله میوه بر روی ساقه باقی نماند زیرا باقی ماندن این قسمت بر روی ساقه باعث پوسیدگی ساقه می شود و از طرفی دنباله میوه علاوه بر اینکه وزن میوه را سنگین تر می کند باعث جلوگیری از نرم شدن سریع میوه هم می شود امروزه در اکثر گلخانه ها دیده می شود که خیار را به وسیله قیچی از شاخه جدا می کنند این کار زمانی می تواند مشکل آفرین باشد که قیچی آلوده به بیماریهای قارچی و ویروسی خاصی باشد. در این حالت امکان انتقال بیماری از یک بوته به بوته دیگر زیاد است. بد نیست بدانید به تازگی دستگاهی اختراع شده است که به وسیله اشعه می تواند میوه را از ساقه جدا کند.ولی تا زمانی که دسترسی به این وسائل امکان پذیر باشد بهتر است حتاالمقدور میوه با دستکش چیده شود ضمنا از ابزارهایی استفاده کنید که اطمینان داشته باشید آلوده نیستند.
پائین کشی بوته ها :
زمانی که بوته ها به سقف مفید گلخانه می رسند باید پائین کشیده شوند.نکته ای که در این دوره حائز اهمیت است هرس برگهای فرسوده تر و پیر تر در طول دوره برداشت است.به طوری که هنگام پائین کشیدن بوته برگهای پائینی ضمن اینکه عمر خود را سپری کرده اند تعداد کمی نیز برای هرس کردن باقی مانده باشد. باید همواره به یاد داشته باشید که هرس برگهای فرسوده در هر نوبت نباید بیش از ۳ برگ در بوته باشد و حداقل ۱۸ تا ۲۵ برگ روی بوته باقی بماند. هرس برگ های فرسوده باید در طول دوره و به تناوب انجام گیرد که در هنگام پائین کشی مشکلی پیش نیاید و ضمنا متوجه باشیم برگهایی که هرس می کنیم نباید از تعداد برگهای تولید شده بیش تر باشد. به هر حال بعد از هرس برگ های مسن تر و رسیدن بوته به سقف٬ ۳ روش برای هرس بوته خیار مرسوم است.
اول اینکه با حذف برگهای پائینی و شل کردن نخ ها از قرقره که به سیم مهار متصل است ساقه را به صورت گرد در روی زمین قرار داده البته گاهی ساقه ها به جای اینکه روی زمین قرار گیرند بر روی شاسی های مخصوصی که با فاصله ۵۰ سانتی متر تعبیه شده اند قرار می گیرند. زمانی که بوته به انتها می رسد به دو شاخه فرعی اجازه می دهیم که رشد خود را ادامه دهند و دوباره به سمت پائین حرکت کنند.این دو شاخه فرعی را مانند شاخه های اصلی در نظر می گیریم و پس از رشد این شاخه ها جوانه ای انتهایی شاخه اصلی را حذف می کنیم و سوم اگر در پایان فصل کشت با فرا رسیدن هوای گرم مصادف باشد می توان به جای پائین کشیدن بوته ها آن را بر روی سیم ها انداخته تا مانند سایبانی در گلخانه عمل کند در این حالت باید کاملا مراقب بود که بوته ها در موقع خم شدن شکسته نشوند و بعد ها دچار ضایعات و بیماری نگردند.
در مورد خیار چی میدونید؟
حتما با خودتون فکر میکنید که این گیاه از کجا اومده باید بگم که جواب این سوال هنوز مشخص نشده ولی احتمال داده میشه که بومی مناطق گرمسیری آسیا و افریقا باشه. خیار از جنس Cucumis و اسم علمی اون Cucumis sativus است. البته اینم بگم که این گیاه انواع زیادی داره. برگ ها یزرگ و پهنی داره یه نمونه از برگ این گیاه رو میتونید تو اون برگ هایی که تو مطلب بیماری های تیره کدوییان نوشتم ببینید. این گیاه یک پایه ی ولی گل های نر و مادش از هم جدا هستن. البته اینم بگم که ارقامی از این گیاه وجود داره که فقط گل های ماده تولید میکنه که به اونا میگن ماده زا. تا حالا راجع به بکر زایی چیزی شنیدید؟ گل های خیار گل هایی هستن که میتونن به روش بکرزایی هم تولید میوه کنن. البته منظور از بکرزایی در این گل اینه که بدون گرده افشانی هم میتونن میوه تولید کنن اخه ما تو بعضی جانوران هم بکرزایی داریم. تا حالا دید درختی رو که در عرض مدتی کوتاهی پر از شته شده؟ بعد حتما تعجب کردید و با خودتون فکر کردید که اخه این همه شته از کجا اومدن؟ اگه بدونید که شته ها حشراتین که از طریق بکرزایی هم میتونن تکثیر پیدا کنن اونوقت دیگه زیاد تعجب نمیکنید. از بحث خیار پرت نشیم.
تا حالا با خودتون فکر کردید که چرا ته خیار تلخه؟
این تلخی بخاطر ماده ایه تو خیار که مزه تلخی داره به نام کوکوربتاسین. که اینم خودش چند نوعه بصورت مونوگلیکوزید و آگلیکون تو گیاه وجود داره.
. خارهای ریزی رو که روی میوه خیار هست میبینید؟ فکر میکنید چی باشه؟
تما فکر میکنید که نوعی بیماریه ویا اینکه آفتی به این گیاه حمله کرده و این میوه دیگه به درد نمیخوره در صورتیکه این طور نیست و این کاملا طبیعیه و وقتی که خیار میرسه این برآمدگی های روی میوه هم از بین میره
خیار از تیره ی کدوئیان با نام علمی Cucumis sativus و نام انگلیسی Cucumber است. این سبزی محصول فصل گرم است و گیاه جوان ان به یخبندان حساسند. مانگین درجه حرارت روزانه برای رشد خیار بن 18 تا 24 درجه سانتیگراد مناسبترین است. خیار دارای پتاسیم بالایی است و باعث حل و کاهش اسید اوریک بدن ( بدن انسان خاصیتی دارد که می تواند خود را با تغییرات وفق دهد و اگر تغییرات بیش از حد باشه باعث می شه که بعضی از رفتار های طبیعی بدن دچار تغییر بشه اینجا یه بحثی وجود داره به نام محیط اسیدی و محیط بازی یا همون قلیایی که در بعضی موارد فرضا در دستگاه گوارش ممکنه که محیط اسیدی بشه که در اصطلاح میگن که فرد ترش کرده که غذا هایی که می تونن محیط را اسیدی کنن میشه از مواد گوشتی نام برد و مواد گیاهی نیز بیشتر خاصیت قلیایی یا همون بازی دارند که میتونن محیط رو قلیایی کنن که در صورت وجود محیط اسیدی حالت اسیدی کاهش پیدا میکنه ) می شود و برای رماتیسم- یرقان- رفع خارش پوست- رفع سردرد- رفع گرفتگی بینی و خرد کردن سنگ کلیه مناسب است. جالب ست بدانید که میوه ی خیار بصورت نارس مصرف می شود .
بذر خیار در دمای 11 درجه سانتیگراد جوانه می زند. در مناطق سردسیر بعد از رفع سرما کاشت خیار انجام می شود. در مناطق جنوبی کشورمان در دو فصل بهار و پائیز این گیاه کاشته می شود. باید توجه داشت در مرحله ی گلدهی باید کود از انتها به گیاه داده شود تا میزان محصول افزایش یابد. اگر تنش رطوبتی به گیاه خیار داده شود میوه ها تلخ خواهد شد البته عوامل دیگری از قبیل نامظمی در میزان کود و آب و دما نیز باعث تلخی خواهد شد اما تلخی ته خیار طبیعی و به علت وجود ماده ای به نام کوکومرین می باشد. . خیار را تقریبا در هر خاکی م توان به خوبی پروراند. اما خاک خوب خاکی است که سبک دارای زهکشی خوب و مواد الی زیاد داشته باشد(fertile) . عده ای از خیار بدگویی کرده و اونو میوه ای بی فایده میدونن و فلسفه ی آنان این است که خیار علاوه بر اینکه ماده ی مفید قابل توجهی ندارد دیر هضم نیز می باشد. و جز ضرر سودی برای بدن ندارد. درست است که خیار مواد چربی و نشاسته ای و قندی کمی دارد اما دارای فوائدی نیز میباشد که نباید انها را دست کم گرفت. خوردن و بوئیدن و مالیدن گوشت خیار بر پیشانی برای رفع سردرد سودمنده و همچنین آمده که جوشانده ی پوست خیار یرقان را درمان می کند . آب خیار پیشاب آور بوده و برطرف کننده ی سنگ کلیه می باشد
یک گلخانه ، وسیله ای برای تغییر محیط اطراف گیاهان و بهبود شرایط رشد می باشد. گلخانه ها در چند مورد قابل استفاده اند. بعضی از گلخانه ها برای عملیات سالیانه مورد استفاده قرار می گیرند، در حالیک ه بعضی از آنها فقط برای پرورش گیاهان در فصلهای بهار و پاییز ساخته می شوند. در بعضی از شرایط آب و هوایی ، برای پرورش تعدادی از گیاهان در تابستان (مانند گوجه فرنگی) ، که در شرایط بیرون قابل کشت نیستند، گلخانه مورد نیاز می باشد.
ساخت گلخانه، چطور گلخانه بسازیم؟

نحوه ساخت گلخانه
ساختمان گلخانه
هزینه ساخت گلخانه بطور کلی به اندازه و ماده پوشش دهنده آن بستگی دارد. ساخت گلخانه با پوشش شیشه ای و قاب فلزی معمولا بیشترین هزینه را داراست. پوششهای دیگر مانند فایبرگلاس ، اکریلیک و پلی کربنات دارای هزینه متوسطی می باشند. پوشش پلی اتیلن با قاب چوبی دارای کمترین هزینه است. تجهیزات حرارتی و تهویه نیز هزینه ای با توجه به ساختمان گلخانه و اندازه آن دارند.
ساخت گلخانه های خورشیدی نیز امکان پذیر است اما به مهندسی خاصی نیازمند می باشد. اسکلت یا قاب گلخانه از فلز یا چوب ساخته می شود. فضای بین لایه های پوششی را می توان برای کمک به مقاومت در برابر وزش باد خالی از هوا نمود. گلخانه با اسکلت چوبی به آسانی ساخته می شود و انتخاب مناسبی برای سازنده است.
گرمایش
محیط گلخانه معمولا بوسیله هوای داغ ، آب داغ یا بخار گرم می شود. گاهی اوقات گرما به صورت تکمیلی توسط گرمکن های الکتریکی تامین می شود. انتخاب منبع حرارتی باید با توجه به هزینه اولیه تجهیزات و هزینه عملیاتی انجام گیرد. گرمکن های الکتریکی هزینه اولیه کمی داشته اما معمولا هزینه عملیاتی بسیار بالایی دارند. گرمایش بوسیله آب داغ یا بخار از لحاظ هزینه نصب گران است، اما هزینه عملیاتی کمی دارد. گرمایش بوسیله هوای داغ با استفاده از گاز طبیعی یا نفت به عنوان سوخت بطور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد.
زغال سنگ و چوب هم می تواند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد. البته هر کدام به مدیریت دقیقی نیازمند است. هر نوع گرمکن احتراقی برای جلوگیری از انباشت گازهای نامطلوب ، که موجب از بین رفتن گیاهان می شود، دریچه ای به خارج گلخانه داشته باشد. بهترین گرمایش در حالتی انجام می شود که از کف صورت گیرد، چرا که بطور طبیعی هوای گرم به سمت بالا می رود. گیاهان اغلب دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند. دمای شبانه دارای بیشترین اهمیت است. با این وجود دمای روزانه بالا می تواند موجب از بین رفتن محصولات گلخانه شود.
دی اکسید کربن و نور
دی اکسید کربن و نور برای رشد گیاهان ضروری می باشد. صبحگاهان با بالا آمدن آفتاب ، گیاهان فتوسنتز را آغاز می نمایند. میزان دی اکسید کربن در گلخانه ، به واسطه مصرف توسط گیاهان ، کاهش می یابد. با تجدید هوا می توان میزان دی اکسید کربن را به اندازه میزان آن در محیط بیرون بالا برد. از آنجا که دی اکسید کربن و نور در فرآیند فتوسنتز مکمل یکدیگر هستند، با تامین روشنایی تکمیلی و تزریق دی اکسید کربن می توان بازده سبزیجات و گلدهی محصولات را افزایش داد. دی اکسید کربن مایع ، یخ خشک و احتراق سوختهای بدون سولفور می تواند به عنوان منابع تامین دی اکسید کربن مورد استفاده قرار گیرد. شدت ، استمرار و پخش طیفی نور مرئی برای رشد گیاه ، مهم و حیاتی است. نور مورد نیاز معمولا توسط خورشید تامین می شود، مگر اینکه گلخانه در فصل زمستان فعال باشد.

کنترل شرایط محیطی گلخانه
فعالیتهای شیمیایی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان ، مستقیما متاثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما ، شدت نور و وجود آب و مواد غذایی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما حساس می باشد. محدوده دمایی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین 50 تا 85 درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد. این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.
دما
دمای مناسب برای گلخانه توسط انرژی حاصل از تابش خورشید فراهم می شود و در صورتی که این انرژی کافی نباشد دما بوسیله حرارت تکمیلی تامین می گردد. گیاهان مختلف به محدوده دمایی متفاوتی نیاز دارند. برای مثال گیاهان گرمسیری به محدوده دمایی 70 تا 80 درجه فارنهایت نیازمند می باشند. دمای داخل گلخانه باید در روز در دمای موردنظر ثابت بماند؛ و درشب 10 درجه فارنهایت پایینتر باشد. چهار روش برای ثابت نگه داشتن دما در حد مطلوب وجود دارد:
جلوگیری از اتلاف حرارت
ذخیره گرما
اضافه کردن حرارت
خارج کردن حرارت اضافی
دما ، مهمترین فاکتور محیطی در نزد کشاورزان می باشد. تنظیم کردن دما ، تاثیر مستقیمی بر روی رطوبت نسبی و سطح دی اکسید کربن دارد. تهویه می تواند بیشتر یا همه کنترل دمای مورد نیاز برای گلخانه های کوچک فصلی را به انجام برساند. گلخانه های بزرگتر ممکن است به فن های الکتریکی (برای خنک کردن گلخانه در تابستان) و سیستمهای حرارتی برای شبهای سرد نیازمند باشند. با توجه به آنچه گفته شد، اغلب گیاهان دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند.
رطوبت نسبی
رطوبت نسبی مقیاسی از مقدار آب موجود در هوا در یک دمای داده شده می باشد. میزان تنفس گیاهان متاثر از رطوبت نسبی هوای اطراف می باشد؛ زیرا که رطوبت نسبی ، اختلاف فشار بخار بین سطح برگها و هوای اطراف را تعیین می کند. رطوبت نسبی بین 25 تا 80 درصد ، تاثیر ناسازگاری برروی رشد اکثر گیاهان ندارد. رطوبت نسبی خارج از این محدوده می تواند مانع تنفس گیاه شده و به گسترش بیماریها کمک نماید. در ضمن رطوبت نسبی بالا موجب افزایش بیماریهای برگی در گلخانه می شود. رطوبت نسبی هوای داخل گلخانه بوسیله دمای سطوح داخلی تعیین می شود. کاهش جریان هوا و نیز کم شدن نرخ تعویض هوا ، منجر به افزایش رطوبت نسبی می شود.
یک گلخانه دار که دارای گلخانه ای کاملا بسته با پوشش دو لایه ای می باشد؛ باید از وجود امکانات تهویه کافی ، که برای کنترل رطوبت نسبی و نیز حداکثر دما لازم است، مطمئن باشد. رطوبت نسبی ایده آل برای گلخانه چیزی بین 50 تا 60 درصد است. اگر رطوبت نسبی خیلی بالا باشد، شرایط برای حمله بیماریها به گیاهان فراهم می شود. اگر رطوبت نسبی خیلی پایین باشد، گیاهان از تنش آبی در رنج خواهند بود. رطوبت نسبی را می توان با آبیاری کردن در صبح و بیرون راندن هوای مرطوب کنترل نمود. باید توجه داشت که هرگز نباید آبیاری را بعد از ظهر انجام داد.

جریان هوا در گلخانه
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه خارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگها تامین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده نماید. جریان هوا همچنین به پایین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید.
چشم انداز بحث
گلخانه های تجاری به همه نیازمندیهای اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته اند. در یک گلخانه تجاری هدف اصلی سود دهی است، برای رسیدن به این هدف ، گلخانه باید از لحاظ تآمین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید بطور سخت و جدی کنترل شود. اخیرا کامپیوترها برای چنین کنترلهایی بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونو اکسید کربن ، اکسید نیتروژن و دی اکسید نیتروژن می باشند، که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند.
گوجه فرنگی از جمله صیفی جاتی است که به دلایل فراوان کشت آن قابل صرفه است.
پرورش گوجه فرنگی در گلخانه

. زیرا این محصول در غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و آنجا که به صورت اصلی وجود ندارد به صورت رب گوجه باعث خوشمزگی غذا می شود.به همین دلیل است که در کشت گوجه فرنگی واریته هایی در نظر گرفته شده است که دقیقا با شرایط مصرف گوجه فرنگی مطابق است. گوجه فرنگی ریز در اندازه های ۵ تا ۲۰ گرمی و همین طور گوجه فرنگی هایی با اوزان تا ۲۵۰ گرم تولید شده است که به خاطر استفاده از تکنیک های جدید علاوه بر مقاومت بالا در برابر بسیاری از ویروس ها و بیماری ها استعداد دوام و تازگی را تا مدت طولانی دارا می باشد. شایان ذکر است که علاوه بر تنوع شکل و اندازه رنگ های زرد و نارنجی به کمک گوجه فرنگی های قرمز آمده است.
انواع کشت گوجه فرنگی:
حال که تصمیم گرفته اید در گلخانه خود بذر گوجه فرنگی را کشت کنید قبل از هر چیز باید بدانید چه نوع بذری را انتخاب و تهیه نمائید. بذر گوجه فرنگی را بر اساس نحوه مصرف آن می توان تقسیم بندی نمود زیرا این میوه را به صورت تازه خوری, رب, سس یا کنسرو می توان مصرف نمود. به همین منظور اولین تقسیم بندی بر اساس تازه خوری و صنعتی می باشد. در حال حاضر در ایران برای کشت گوجه فرنگی در گلخانه تنها از ارقام تازه خوری استفاده می شود. دومین تقسیم بندی بر اساس همرسی استوار است . که به سه دسته همرس – غیر همرس و بینابین تقسیم می شود . معمولا در گلخانه های ایران از واریته های غیر همرس در برداشت های طولانی مدت و از واریته بینابین در مناطقی که مدت برداشت کوتاه تر است استفاده می شود. سومین تقسیم بندی بر اساس وزن میوه است . امروزه برای مصرف تازه خوری گوجه فرنگی از گوجه چری با وزن ۵ تا ۲۰ گرم تا گوجه هایی به وزن ۲۵۰ گرم استفاده می شود. نا گفته نماند که هر چه وزن گوجه فرنگی سنگین تر باشد مدت بیشتری برای رسیدن به باردهی نیاز دارد . مثلا گوجه چری که حدود ۵ تا ۲۰ گرم است پس از نشاء حدود ۶۰ روز برای برداشت محصول نیاز دارد. به تازگی در بازار تولید واریته های دیگری پا نهاده است که کلاستر نام دارد .اصولا چیدن میوه به صورت خوشه ای با اصطلاح کلاستر خوانده می شود . با پیشرفت تکنولوژی در تولید بذر واریته هایی به بازار معرفی شده است که در برابر نماتد یا ویروسهایی که در منطقه ای فعال هستند مقاومت داشته و می توان با توجه به مشکلات موجود ارقام مورد نظر را انتخاب نمود.

طول دوره جوانه زنی:
طول دوره جوانه زنی تا ظهور برگ های لپه ای در سطح خاک معمولا ۶ روز است واز ۴ تا ۶ هفته نشاء آماده انتقال به زمین اصلی است . برای اینکه بذر گوجه فرنگی بتواند به خوبی جوانه زده و رشد نماید تا زمان رشد مطلوب بوته بهتر است آن را در محل خزانه نگهداری نمود که هم در استفاده از امکانات گلخانه بتوان صرفه جویی کرد و هم گیاه بتواند در ابتدا رشد خوبی داشته باشد. به همین منظور قسمتی از گلخانه را برای گلدان های نشاء در نظر گرفته و یا محلی را برای خزانه انتخاب می کنیم انتخاب گلدان مناسب که حجم ریشه درون آن به خوبی فعالیت کند حائز اهمیت است . دما رطوبت نور فاصله بوته ها نقش مهمی در رشد یک گیاه سالم در خزانه را دارد . برای مثال سطحی برابر ۱۰×۱۰ سانتی متر برای هر بوته باید در نظر گرفت . ضمنا باید از محلهایی استفاده کرد که کاملا ضد عفونی شده و آفات و بیماری ها در محل نشاء موجود نباشد.
دمای مناسب:
بهترین دما برای جوانه زنی ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد و بعد از جوانه زنی دما را تا ۲۴ درجه در مواقع روز و ۱۸ درجه در هنگام شب تقلیل می دهیم.با توجه به اینکه بیشترین فعالیت ریشه ها در عمق ۳۰ سانتی متری خاک می باشد قبل از انتقال نشاء های گوجه فرنگی به زمین اصلی باید بسترهای مناسب که تا عمق ۸۰ سانتی متری قابلیت نفوذ ریشه را داشته باشد محیا نمود در این صورت باید علف های هرز را پیش از انتقال نشاء حذف و پاکسازی نمود و بخصوص از دو گیاه سس و گل جالیز نباید غافل گردید که این دو مشکلات فراوانی را برای گیاه ایجاد می نمایند .بهتر است با رویت سس یا گل جالیز آنها را از کنار بوته جدا کرده و پاکسازی نمود آنگاه مواد آلی و کودهای شیمیایی را در اندازه مناسب و با راهنمایی آزمایشگاه های خاک شناسی تدارک دیده و استفاده نمود . بهترین ph برای گوجه فرنگی 5/8 تا 5/5 می باشد و تراکم کشت را 2 تا 5/2 بمته در متر مربع می توان انتخاب نمود.
علاوه بر مسائلی که در مورد تراکم کشت خیار عنوان شد نحوه پایین کشی بوته گوجه فرنگی دلیل دیگری است برای انتخاب تراکم بوته. شکل بستر را می توان به صورت ذوزنقه که در بالا ۴۰ سانتی متر و در پایین ۷۰ سانتی متر در نظر گرفته و به فاصله حدود ۵۰ تا ۶۰ سانتی تر از یکدیگر روی بستر حفره هایی به اندازه گلدان های نشاء در ۲ طرف به صورت زیکزاک و یا در یک خط ایجاد نمود. سپس نشاء گوجه فرنگی را در حفره ها قرار داده و با اضافه کردن خاک یا پیت موس به اطراف آن بوته را در محل انتخاب مستقر کرده و سپس آبیاری نمود تا نفوذ آب جایگزین هوای اضافی اطراف ریشه گردد.

هرس :
همه می دانیم که هرس به منظور ایجاد تعادل بین رشد بوته شاخ وبرگ و مقدار ریشه و میوه است به همین منظور بوته گوجه فرنگی را تا زمانی که به ۳۰ سانتی متری نرسیده است هرس نمی کنیم و اجازه می دهیم رشد خود را انجام دهد زمانی که ارتفاع بوته به ۳۰ سانتی متری رسید اولین هرس را انجام می دهیم. این هرس شامل حذف گل ها و شاخه های فرعی است پس از انجام این مرحله هرس در تمام طول رشد بوته تمام شاخه های فرعی را حذف می کنیم و در کشت های کوتاه مدت بعد از رسیدن بوته به ارتفاع ۳۰ سانتی متری بوته را به صورت دو شاخه به نخ های مهار می بندیم, با انجام این کار دیگر نیازی به پایین کشی بوته نیست .بر اساس تجارب کیفیت و میزان محصول بوته ای که پایین کشیده شده است بهتر و بیشتر است بدیهی است پس از رسیدن این دو شاخه به ارتفاع مفید گلخانه جوانه انتهایی آن را حذف می کنیم تا گل های موجود در بوته به میوه تبدیل شود. پس از برداشت محصول این بوته ها از گلخانه حذف شده و زمین برای کشت بعدی آماده می شود . البته کشاورزان با تجربه جهت همسان کردن اندازه میوه ها بر اساس بضاعت گیاه و نوع واریته گلها و یا میوه های اضافی بر روی خوشه را هرس می کنند و به تعداد مشخصی از گلها اجازه می دهند تا به میوه برسند . گوجه فرنگی گیاهی است اتوگارد که معمولا قبل از باز شدن گل تلقیح گل صورت گرفته است. به همین دلیل به ندرت می توان در شرایط خاص تلقیح خارجی را در آن مشاهده نمود.
تلقیح :
در فضای گلخانه هیچ گونه عامل محرکی مانند باد و یا حشرات برای تلقیح وجود ندارد برای رفع این مشکل می توان به چند طریق عمل کرد. اول استفاده از زنبورهای مخصوص که عمر آنها فقط یک فصل استو به طور غیر مستقیم باعث شک به گیاه شده و عمل لقاح را باعث می گردد. دوم استفاده از ویبراتورهای برقی است که در هر دو یا سه روز یکبار با لرزش خوشه ها عمل لقاح را صورت می دهد. راه سوم این است که می توان در کشت زمستانه از هرمن تلقیح کننده استفاده نمود. و بالاخره راه چهارم این است که با ایجاد شک در سیمهای مهار و یا ضربه مستقیم بر روی گلها باعث گرده افشانی یا در نهایت عمل تلقیح گردیم. نکته حائز اهمیت در عمل تلقیح گلهای بوته گوجه فرنگی دمای موجود در گلخانه می باشد که باید بین ۲۰ تا ۲۵ درجه بوده و رطوبت آن نیز کم باشد.
زمان تلقیح :
بهترین زمان برای این کار بین ساعات ۱۱ تا ۲ بعد از ظهر می باشد که فضای گلخانه از رطوبت کمتر و دمای بیشتری برخوردار است به همین خاطر امکان تلقیح در دمای ۲۸ تا ۳۰ درجه کاهش می یابد و در دمای ۱۳ تا ۱۵ درجه امکان تلقیح وجود ندارد و عدم تلقیح گل ریزش گل را در پی خواهد داشت. به هر حال پس از تلقیح گل میوه بین ۱۸ تا ۳۵ روز زمان لازم دارد تا قابل برداشت باشد٫ و حالا بوته گوجه فرنگی به زمان ثمر دهی خود رسیده و در این مرحله باید به گونه ای برخورد نمود که حداکثر برداشت را کسب کرد. زمانی که برگ های نزدیک به هر خوشه میوه چیده می شود میوه امکان بهتری برای رنگ گیری پیدا می کند. نکته قابل ذکر دیگر اینکه بدیهی است 50 درصد خوشه میوه رنگ بگیرد و 50 درصد دیگر از حالت سبز بودن تغییر رنگ داده و کم کم قرمز می شوند . بنابراین در صورتی که نیمی از خوشه واریته کلاستر به رنگ نهایی در آمده باشد می توان ان را چید و به بازار عرضه نمود. چنانچه مسافت مزرعه تا بازار کم باشد و نیمه سبز خوشه فرصت رنگ پذیری نداشته باشد می توان از محلی که دمای آن گرمای مناسبی جهت تغییر رنگ گوجه دارد استفاده نمود. در صورتی که واریته ها به صورت کلاستر و یا همرس نباشد بهتر است گوجه های رسیده را در زمان خاص خود برداشت کرد. مسلما اندازه گوجه فرنگی هر چقدر درشت تر باشد زمان تبدیل گل به میوه و رسیدن آن هم طولانی تر خواهد بود. امروزه بسیاری از کشاورزان به خاطر تقاضای مناسب مصرف کننده تمایل زیادی به کشت گوجه های چری دارند و این به دلیل میزان باردهی فراوان رنگ های قرمز صورتی و زرد و شکل های مختلف آن است که باعث قیمت بالای این واریته شده است. زمانی که بوته ها به سقف مفید گلخانه می رسند لازم است برگ های پائین را هرس نمود و اگر نخ ها به صورت قرقره ای به سیم آویزان است می توان با بازکردن ۳۰ تا ۵۰ سانتی متر از نخ قرقره در یک جهت نخ ها را روی سیم حرکت داده که این عمل باعث می شود ساقه از پائین روی بستر و یا شاسی های مخصوص قرار گیرد و انتهای بوته در فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتی متری سقف مفید گلخانه برسد. این روش به کشت دراز مدت مربوط می شود
کشت گلخانه ای گوجه فرنگی

گوجه فرنگی از جمله صیفی جاتی است که به دلایل فراوان کشت آن قابل صرفه است. زیرا این محصول در غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و آنجا که به صورت اصلی وجود ندارد به صورت رب گوجه باعث خوشمزگی غذا می شود. به همین دلیل است که در کشت گوجه فرنگی واریته هایی در نظر گرفته شده است که دقیقا با شرایط مصرف گوجه فرنگی مطابق است.
گوجه فرنگی ریز در اندازه های ۵ تا ۲۰ گرمی و همینطور گوجه فرنگی هایی با اوزان تا ۲۵۰ گرم تولید شده است که به خاطر استفاده از تکنیکهای جدید علاوه بر مقاومت بالا در برابر بسیاری از ویروسها و بیماریها استعداد دوام و تازگی را تا مدت طولانی دارا می باشد. شایان ذکر است که علاوه بر تنوع شکل و اندازه رنگهای زرد و نارنجی به کمک گوجه فرنگی های قرمز آمده است.
انواع کشت گوجه فرنگی
حال که تصمیم گرفته اید در گلخانه خود بذر گوجه فرنگی را کشت کنید قبل از هر چیز باید بدانید چه نوع بذری را انتخاب و تهیه نمائید. بذر گوجه فرنگی را بر اساس نحوه مصرف آن می توان تقسیم بندی نمود زیرا این میوه را به صورت تازه خوری ، رب ، سس یا کنسرو می توان مصرف نمود. به همین منظور اولین تقسیم بندی بر اساس تازه خوری و صنعتی می باشد. در حال حاضر در ایران برای کشت گوجه فرنگی در گلخانه تنها از ارقام تازه خوری استفاده می شود.
دومین تقسیم بندی بر اساس همرسی استوار است. که به سه دسته همرس ، غیر همرس و بینابین تقسیم می شود. معمولا در گلخانه های ایران از واریته های غیر همرس در برداشتهای طولانی مدت و از واریته بینابین در مناطقی که مدت برداشت کوتاه تر است استفاده می شود. سومین تقسیم بندی بر اساس وزن میوه است. امروزه برای مصرف تازه خوری گوجه فرنگی از گوجه چری با وزن ۵ تا ۲۰ گرم تا گوجه هایی به وزن ۲۵۰ گرم استفاده می شود. ناگفته نماند که هر چه وزن گوجه فرنگی سنگین تر باشد مدت بیشتری برای رسیدن به باردهی نیاز دارد.
مثلا گوجه چری که حدود ۵ تا ۲۰ گرم است پس از نشاء حدود ۶۰ روز برای برداشت محصول نیاز دارد. به تازگی در بازار تولید واریته های دیگری پا نهاده است که کلاستر نام دارد. اصولا چیدن میوه به صورت خوشه ای به اصطلاح کلاستر خوانده می شود. با پیشرفت تکنولوژی در تولید بذر واریته هایی به بازار معرفی شده است که در برابر نماتد یا ویروسهایی که در منطقه ای فعال هستند مقاومت داشته و می توان با توجه به مشکلات موجود ارقام مورد نظر را انتخاب نمود.

طول دوره جوانه زنی
طول دوره جوانه زنی تا ظهور برگهای لپه ای در سطح خاک معمولا ۶ روز است و از ۴ تا ۶ هفته نشاء آماده انتقال به زمین اصلی است. برای اینکه بذر گوجه فرنگی بتواند به خوبی جوانه زده و رشد نماید تا زمان رشد مطلوب بوته بهتر است آن را در محل خزانه نگهداری نمود که هم در استفاده از امکانات گلخانه بتوان صرفه جویی کرد و هم گیاه بتواند در ابتدا رشد خوبی داشته باشد.
به همین منظور قسمتی از گلخانه را برای گلدانهای نشاء در نظر گرفته و یا محلی را برای خزانه انتخاب می کنیم انتخاب گلدان مناسب که حجم ریشه درون آن به خوبی فعالیت کند حائز اهمیت است. دما رطوبت نور فاصله بوته ها نقش مهمی در رشد یک گیاه سالم در خزانه را دارد. برای مثال سطحی برابر ۱۰×۱۰ سانتی متر برای هر بوته باید در نظر گرفت. ضمنا باید از محلهایی استفاده کرد که کاملا ضد عفونی شده و آفات و بیماریها در محل نشاء موجود نباشد.
دمای مناسب
بهترین دما برای جوانه زنی ۳۰ درجه سانتیگراد می باشد و بعد از جوانه زنی دما را تا ۲۴ درجه در مواقع روز و ۱۸ درجه در هنگام شب تقلیل می دهیم. با توجه به اینکه بیشترین فعالیت ریشه ها در عمق ۳۰ سانتیمتری خاک می باشد قبل از انتقال نشاء های گوجه فرنگی به زمین اصلی باید بسترهای مناسب که تا عمق ۸۰ سانتیمتری قابلیت نفوذ ریشه را داشته باشد محیا نمود.
در این صورت باید علفهای هرز را پیش از انتقال نشاء حذف و پاکسازی نمود و بخصوص از دو گیاه سس و گل جالیز نباید غافل گردید که این دو مشکلات فراوانی را برای گیاه ایجاد می نمایند. بهتر است با رویت سس یا گل جالیز آنها را از کنار بوته جدا کرده و پاکسازی نمود آنگاه مواد آلی و کودهای شیمیایی را در اندازه مناسب و با راهنمایی آزمایشگاههای خاک شناسی تدارک دیده و استفاده نمود. بهترین Ph برای گوجه فرنگی 5.5 تا 6.8 می باشد.

هرس
هرس به منظور ایجاد تعادل بین رشد بوته شاخ و برگ و مقدار ریشه و میوه است. به همین منظور بوته گوجه فرنگی را تا زمانی که به ۳۰ سانتیمتری نرسیده است هرس نمی کنیم و اجازه می دهیم رشد خود را انجام دهد زمانی که ارتفاع بوته به ۳۰ سانتیمتری رسید اولین هرس را انجام می دهیم. این هرس شامل حذف گلها و شاخه های فرعی است. پس از انجام این مرحله هرس در تمام طول رشد بوته تمام شاخه های فرعی را حذف می کنیم و در کشتهای کوتاه مدت بعد از رسیدن بوته به ارتفاع ۳۰ سانتیمتری بوته را به صورت دو شاخه به نخهای مهار می بندیم. با انجام این کار دیگر نیازی به پایین کشی بوته نیست. بر اساس تجارب کیفیت و میزان محصول بوته ای که پایین کشیده شده است بهتر و بیشتر است.
بدیهی است پس از رسیدن این دو شاخه به ارتفاع مفید گلخانه جوانه انتهایی آن را حذف می کنیم تا گلهای موجود در بوته به میوه تبدیل شود. پس از برداشت محصول این بوته ها از گلخانه حذف شده و زمین برای کشت بعدی آماده می شود. البته کشاورزان با تجربه جهت همسان کردن اندازه میوه ها بر اساس بضاعت گیاه و نوع واریته گلها و یا میوه های اضافی بر روی خوشه را هرس می کنند و به تعداد مشخصی از گلها اجازه می دهند تا به میوه برسند. گوجه فرنگی گیاهی است اتوگارد که معمولا قبل از باز شدن گل تلقیح گل صورت گرفته است. به همین دلیل به ندرت می توان در شرایط خاص تلقیح خارجی را در آن مشاهده نمود.
تلقیح
در فضای گلخانه هیچ گونه عامل محرکی مانند باد و یا حشرات برای تلقیح وجود ندارد برای رفع این مشکل می توان به چند طریق عمل کرد. اول استفاده از زنبورهای مخصوص که عمر آنها فقط یک فصل است و عمل لقاح را باعث می گردد. دوم استفاده از ویبراتورهای برقی است که در هر دو یا سه روز یکبار با لرزش خوشه ها عمل لقاح را صورت می دهد. راه سوم این است که می توان در کشت زمستانه از هرمن تلقیح کننده استفاده نمود. و بالاخره راه چهارم این است که با ایجاد شک در سیمهای مهار و یا ضربه مستقیم بر روی گلها باعث گرده افشانی یا در نهایت عمل تلقیح گردیم. نکته حائز اهمیت در عمل تلقیح گلهای بوته گوجه فرنگی دمای موجود در گلخانه می باشد که باید بین ۲۰ تا ۲۵ درجه بوده و رطوبت آن نیز کم باشد.
زمان تلقیح
بهترین زمان برای این کار بین ساعات ۱۱ تا ۲ بعد از ظهر می باشد که فضای گلخانه از رطوبت کمتر و دمای بیشتری برخوردار است به همین خاطر امکان تلقیح در دمای ۲۸ تا ۳۰ درجه کاهش می یابد و در دمای ۱۳ تا ۱۵ درجه امکان تلقیح وجود ندارد و عدم تلقیح گل ریزش گل را در پی خواهد داشت. به هر حال پس از تلقیح گل میوه بین ۱۸ تا ۳۵ روز زمان لازم دارد تا قابل برداشت باشد. و حالا بوته گوجه فرنگی به زمان ثمر دهی خود رسیده و در این مرحله باید به گونه ای برخورد نمود که حداکثر برداشت را کسب کرد.
زمانی که برگهای نزدیک به هر خوشه میوه چیده می شود میوه امکان بهتری برای رنگ گیری پیدا می کند. نکته قابل ذکر دیگر اینکه بدیهی است ۵۰ درصد خوشه میوه رنگ بگیرد و ۵۰ درصد دیگر از حالت سبز بودن تغییر رنگ داده و رفته رفته قرمز خواهد شد. بنابراین در صورتی که نیمی از خوشه واریته کلاستر به رنگ نهایی در آمده باشد می توان ان را چید و به بازار عرضه نمود. چنانچه مسافت مزرعه تا بازار کم باشد و نیمه سبز خوشه فرصت رنگ پذیری نداشته باشد می توان از محلی که دمای آن گرمای مناسبی جهت تغییر رنگ گوجه دارد استفاده نمود. در صورتی که واریته ها به صورت کلاستر و یا همرس نباشد بهتر است گوجه های رسیده را در زمان خاص خود برداشت کرد. مسلما اندازه گوجه فرنگی هر چقدر درشت تر باشد زمان تبدیل گل به میوه و رسیدن آن هم طولانی تر خواهد بود.
امروزه بسیاری از کشاورزان به خاطر تقاضای مناسب مصرف کننده تمایل زیادی به کشت گوجه های چری دارند و این به دلیل میزان باردهی فراوان رنگهای قرمز صورتی و زرد و شکلهای مختلف آن است که باعث قیمت بالای این واریته شده است. زمانی که بوته ها به سقف مفید گلخانه می رسند لازم است برگهای پائین را هرس نمود و اگر نخها به صورت قرقره ای به سیم آویزان است می توان با باز کردن ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر از نخ قرقره در یک جهت نخها را روی سیم حرکت داده که این عمل باعث می شود ساقه از پائین روی بستر و یا شاسیهای مخصوص قرار گیرد و انتهای بوته در فاصله ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتری سقف مفید گلخانه برسد. این روش به کشت دراز مدت مربوط می شود.
گلخانه خانگی
طبیعت زیبا را با گلخانه های چهارفصل هوشمند به خانه های خود ببرید
هر خانه یک گلخانه
کارشناسان همواره معتقد بوده اند که گل و گیاه را باید در گلخانه نگهداری کرد و فضای سبز خانگی را با یک گلخانه در حیاط، بالکن، تراس، پاسیو و یا حتی پشت بام زیباتر نمود. گلخانه های خانگی پیش ساخته تولید این شرکت ارمغانی است به دوستداران و علاقه مندان به گل و گیاه.
خانه سبز (وابسته به شرکت صنایع گلخانه ای مرصوص کام) اولین سازنده گلخانه های خانگی پیش ساخته و تامین کننده تجهیزات جانبی موردنیاز
این شرکت با ۱۵سال سابقه درخشان در ایجاد اشتیاق و فرهنگ سازی در مورد ارتباط خانواده ها با گل و گیاه و فضای سبز شروع به کار کرد و امروزه استقبال گسترده مردم عزیز ایران از محصولات این شرکت گواه بر موفقیت این هدف بزرگ می باشد.
اطلاعات فنی :
اسکلت این گلخانه ها از جنس آلومینیوم می باشد که بصورت کاملاً پرتابل و پیچ و مهره ای نصب می شود و برای درزبندی از لاستیک استفاده می شود.
پوشش این گلخانه ها از جنس پلی کربنات بوده که مقاوم در برابر اشعه UV می باشد و بدلیل دوجداره بودن پوشش نوعی عایق حرارتی به حساب می آید.
ابعاد گلخانه ها بسته به نوع سازه اعم از شیب دوطرفه، شیب یکطرفه و شش ضلعی متفاوت می باشد و اطلاعات بیشتر در سایت این شرکت موجود می باشد.
امکانات :
کلیه تجهیزات جانبی اعم از : روشنایی ضد آب، سیستم سرمایش و گرمایش اتوماتیک، دماسنج و رطوبت سنج دیجیتال، توری سایبان و … قابل نصب بر روی سازه می باشد.
همچنین میزهای مخصوص آلومینیومی برای قرار دادن گلدان ها در داخل گلخانه ها تعبیه شده که طبقات آن دارای قابلیت تنظیم ارتفاع بوده و صفحات روی میز آلومینیوم با طرح چوب می باشد.
مزیت ها :
این گلخانه ها با ساختاری زیبا و دلنشین همگام با تکنولوژی روز اروپا بوده و قابل جابجایی می باشد و براحتی نصب می گردد و نیز دارای کلیه امکانات لازم جهت تکثیر و تولید و نگهداری گل و گیاه و همچنین کشت سبزیجات ارگانیک و سالم در کلیه فصول سال می باشد.
10 طرح کم هزینه برای ساختن گلخانه
هر باغی بدون گلخانه ناقص است، در حقیقت، جذابیت واقعی از یک باغ بزرگ در یک گلخانه ساده و کوچک نهفته است. شما برای ساخت گلخانه نیاز به صرف هزینه زیادی ندارید. درست کردن یک گلخانه با دستان خودتان یک پروژه کم هزینه و مناسب است. در این متن طرح هایی در مورد ساخت یک گلخانه ساده با هزینه کم شرح داده شده است.
1 – طرح گلخانه حلقه ای
آنچه که شما نیاز دارید:
چوب برای پایه اصلی – اندازه چوب با توجه به منطقه ای که شما می خواهید تحت پوشش قرار دهید تعیین می شود.
میله برای درست کردن ساختار حلقه ای – لوله های سر باز PVC که می توان آن ها را به صورت حلقه درآورد مناسب هستند. برای استحکام بیشتر می توان با پیچ لوله ها را به پایه چوبی وصل کرد.
گلخانه را با ورق های پلاستیکی پوشش دهید . در نهایت در را اضافه کنید، با استفاده از یک قاب چوبی پوشیده شده با پلاستیک در را درست کنید.

گلخانه محکم
اگر شما می خواهید یک گلخانه کوچک داشته باشید، این طرح گلخانه چوبی برای شما بسیار مناسب است.با توجه به متن زیر شروع به کار کنید:
تخته های چوب را برای ساختن فریم دیوار برش دهید، در صورتی که خودتان تخته چوب نداشتید می توانید به راحتی آن را با هزینه کم خریداری کنید. برای ساختن پوشش چهارچوب می توانید از صفحات حلبی شفاف و صفحات پلاستیکی شفاف استفاده کنید که محکم هم هستند. ساختار کلی این گلخانه با صفحات راه راه پوشانده شده است.

گلخانه با قاب چوبی
با استفاده از این طرح شما می توانید یک گلخانه شیک با ارتفاع بلند بسازید. شما به یک اسکلت چوبی برای پایه، یک قاب بزرگ پنجره برای تهویه و البته یک در نیاز دارید. شما می توانید با میخ، چوب های پایه را به هم وصل کنید و به شکل محکم آن را در باغ نصب کنید.

گلخانه کوچک
قدم اول ساختن چهارچوب های کناری است. سپس باید چوب ها را با دریل سوراخ کنید و با استفاده از پیچ آن ها را به هم وصل کنید. به همین ترتیب شما می توانید جلو و پشت گلخانه را بسازید، صفحات افقی این ساختار را قرار دهید و آن ها را با پیچ به اسکلت وصل کنید. در نهایت، در را با یک قاب چوبی درست کنید و آن را در قسمت جلو قرار دهید.

طرح گلخانه ارزان
گلخانه با طرح حلقه ای بسیار محبوب است، در اینجا طرح یک گلخانه به شکل تونل گفته خواهد شد. این طرح برای داشتن یک گلخانه کوچک نیز در باغ ایده آل می باشد. قاب این گلخانه را با چوب محکم باید ساخت. این گلخانه حداقل به مدت 3 سال دوام خواهد داشت، حتی اگر آب و هوا در بدترین حالت ممکن باشد. در طول درست کردن ساختار گلخانه، در را به صورت باز نگه دارید و برای پوشش قسمت های دیگر از پلاستیک شفاف استفاده کنید. بعد از پوشاندن گلخانه با پلاستیک، در آن را هم درست کنید. برای ایجاد شکل حلقه باید از لوله های PVC استفاده کرد.

گلخانه گنبدی شکل
اگر شما برای درست کردن گلخانه به ساختارهای مثلثی شکل علاقه دارید، باید این گلخانه زیبا را بسازید. شما این طرح را زیاد نمی بینید، زیرا زمان زیادی برای درست کردن آن باید صرف کرد. شما می توانید اسکلت این گلخانه را با پایه های چوبی در زمین قرار دهید. برای برش چوب ها در ساختن این گلخانه به زمان زیادی نیاز است. شما به یک طرح و اندازه گیری دقیق برای به دست آوردن مثلث های یکدست نیاز دارید. در نهایت شما می توانید با پوشش های پلاستیکی یا ورق های مخصوص پوشش گلخانه که در بازار موجود هستند، گلخانه را بپوشانید.

درست کردن گلخانه با پنجره های بی استفاده
برای درست کردن این گلخانه تنها به پنجره های قدیمی و بی استفاده نیاز است. پنجره ها را با کمک پیچ به هم وصل کنید و اسکلت گلخانه را بسازید. برای سقف از صفحات پلاستیکی شفاف استفاده کنید و شیشه پنجره هایی که شکسته شده اند را با شیشه جدید عوض کنید. گل های خود را در این گلخانه قرار دهید تا به زیبایی آن بیافزایید.

درست کردن گلخانه با درهای قدیمی و بی استفاده
شما ممکن است در انبار خود درهای قدیمی و بی استفاده داشته باشید که با استفاده از آن ها می توانید گلخانه ای زیبا بسازید. این طرح، یک طرح ساده برای درست کردن گلخانه است که به جای درست کردن قاب گلخانه به راحتی می توانید از درهای قدیمی استفاده کنید. از ورق های پلاستیکی شفاف برای درست کردن سقف استفاده کنید.

گلخانه هرمی شکل
این طرح برای ساخت گلخانه بسیار شیک است و البته آسان هم می باشد. قرار گرفتن ساختار این گلخانه روی زمین به شکل V معکوس است، یک طرف را برای در تعیین کنید و آن را با لولا به سمت دیگر وصل کنید که بتوانید به آسانی آن را باز و بسته کنید و گیاهان خود را در آن قرار دهید.

ساخت گلخانه با استفاده از بطری های پلاستیکی
من مطمئن نیستم که شما بتوانید 1000 بطری جمع کنید. این طرح یک ایده بسیار جالب است، با درست کردن ساده ترین اسکلت گلخانه با استفاده از چوب، می توانید بطری های پلاستیکی جمع شده را در میان این اسکلت چوبی قرار دهید. من فکر میکنم این ایده برای یک فضای کوچک بسیار مناسب است.

مراحل ساخت یک گلخانه خانگی
یک گلخانه مستقل می تواند در محلی زودتر از ساختمان های موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می کنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. هر گلخانه باید در محلی ساخته شود که دارای زهکشی مناسبی باشد.
یک گلخانه مستقل می تواند در محلی زودتر از ساختمان های موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می کنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. هر گلخانه باید در محلی ساخته شود که دارای زهکشی مناسبی باشد.
یک گلخانه، وسیله ای برای تغییر محیط اطراف گیاهان، جهت بهبود شرایط رشد فراهم می کند. گلخانه ها در چند مورد قابل استفاده هستند. بعضی از گلخانه ها برای عملیات سالیانه مورد استفاده قرار می گیرند، در حالی که بعضی از آنها فقط برای پرورش گیاهان در فصل های بهار و پائیز ساخته می شوند.
در بعضی از شرایط آب وهوائی، برای پرورش تعدادی از گیاهان در تابستان (مانند گوجه فرنگی) که در شرایط بیرون قابل کشت نیستند، گلخانه مورد نیاز می باشد.
یکی از اولین تصمیماتی که باید اتخاذ شود، این است که گلخانه به صورت یک واحد جداگانه، در تماس با ساختمان های موجود و یا به صورت بخشی از ساختمان های جدید ساخته شود. گلخانه های متصل به هم معمولاً هزینه های ساخت و گرمایش کمتری داشته و دسترسی آسان تری دارند، اما گیاهان نور کمتری دریافت می کنند. گلخانه های متصل به هم باید رو به جنوب ساخته شوند. جهات غرب، شرق و شمال مطلوبیت کمتری دارند. خصوصیات ساختمان های موجود ممکن است انتخاب محل را برای گلخانه های متصل محدود کند.
یک گلخانه مستقل می تواند در محلی زودتر از ساختمان های موجود ساخته شود. گیاهان در چنین گلخانه ای نور خورشید را از همه جهات دریافت می کنند. این گلخانه ها از لحاظ ساخت و سیستم حرارتی بسیار گران هستند و هزینه های فوق العاده ای برای خطوط آب و برق لازم دارند. هر گلخانه باید در محلی ساخته شود که دارای زهکشی مناسبی باشد.
یک گلخانه می تواند در هر اندازه ای ساخته شود، اما کوچکترین گلخانه ای که می توان در نظر گرفت، چیزی در حدود ۲۰۰ فوت مربع است (۱۸/۴ مترمربع). گلخانه های کوچکتر به نسبت از لحاظ ساخت و عملکرد بسیار گران هستند.
ساختمان گلخانه
هزینه ساخت گلخانه به طور کلی به اندازه و ماده پوشش دهنده آن بستگی دارد. ساخت گلخانه با پوشش شیشه ای و قاب فلزی معمولاً بیشترین هزینه را دارد.

پوشش های دیگر مانند فایبرگلاس، اکریلیک و پلی کربنات دارای هزینه متوسطی می باشند. پوشش پلی اتیلن با قاب چوبی دارای کمترین هزینه است. تجهیزات حرارتی و تهویه نیز هزینه ای با توجه به ساختمان گلخانه و اندازه آن دارند. ساخت گلخانه های خورشیدی نیز امکان پذیر است، اما به مهندسی خاصی نیازمند می باشد.
اسکلت یا قاب گلخانه از فلز یا چوب ساخته می شود. فضای بین لایه های پوشش را می توان برای کمک به مقاومت در برابر وزش باد خالی از هوا کرد. گلخانه با اسکلت چوبی به آسانی ساخته می شود و انتخاب مناسبی برای سازنده است.
گرمایش
محیط گلخانه معمولاً به وسیله هوای داغ، آب داغ یا بخار گرم می شود. گاهی اوقات گرما به صورت تکمیلی توسط گرمکن های الکتریکی تامین می شود. انتخاب منبع حرارتی باید با توجه به هزینه اولیه تجهیزات و هزینه عملیاتی انجام گیرد.
گرمکن های الکتریکی هزینه اولیه کمی داشته، اما معمولاً هزینه عملیاتی بسیار بالائی دارند. گرمایش به وسیله آب داغ یا بخار از لحاظ هزینه نصب گران است؛ اما هزینه عملیاتی کمی دارد. گرمایش به وسیله هوای داغ با استفاده از گاز طبیعی یا نفت به عنوان سوخت به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. ذغال سنگ و چوب هم می تواند به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد. البته هرکدام به مدیریت دقیقی نیازمند است. باید توجه داشت که هر نوع گرمکن احتراقی برای جلوگیری از انباشت گازهای نامطلوب، که موجب از بین رفتن گیاهان می شود، دریچه ای به خارج گلخانه داشته باشد.
بهترین گرمایش در حالتی انجام می شود که از کف صورت گیرد؛ چرا که به طور طبیعی هوای گرم به سمت بالا می رود. گیاهان اغلب دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند.
دمای شبانه دارای بیشترین اهمیت است؛ با این وجود دمای روزانه بالا می تواند موجب از بین رفتن محصولات گلخانه شود.
دمای روزانه و شبانه توصیه شده برای چند محصول متداول گلخانه ای
محصول دمای شبانه (F) دمای روزانه (F)
گوجه فرنگی ۶۶ ۶۰ ۸۰ ۷۰
کاهو ۵۵ ۷۸ ۷۰
خیار ۶۵ ۸۰
فلفل ۶۲ ۸۰ ۷۰

گل داوودی ۶۳ ۶۲ ۸۰ ۷۵
گل شمعدانی ۶۰ ۵۵ ۷۵ ۷۰
تهویه و سرمایش
گرمایش گلخانه کار نسبتاً ساده ای است اما سرمایش آن بسیار مشکل تر می باشد. به علاوه در گلخانه های کوچکتر کار گرمایش و سرمایش دشوارتر است. یک گلخانه برای کاهش حرارت در تابستان و نیز در روزهای زمستانی آفتابی به تهویه توسط هوای تازه نیازمند است. همچنین کار تهویه برای کاهش رطوبت بیش از حد و نیز تامین دی اکسیدکربن از هوای خارج مورد استفاده قرار می گیرد.
کنترل ها
اغلب دارندگان گلخانه های کوچک می دانند که وسایل کنترل اتوماتیک دارای ارزش زیادی هستند. ترموستات ها، رطوبت سنج ها، زمان سنج ها و یا کنترل های کامپیوتری می توانند با هم ترکیب شده تا مدیریت دقیقی از دما و رطوبت (حتی هنگامی که مالک حضور ندارد) به دست دهند. آبیاری و روشنائی را هم می توان به صورت اتوماتیک کنترل کرد. سیستم های کنترل را می توان شخصاً سرهم کرد و یا اینکه به صورت پکیج خریداری کرد.
ساخت گلخانه
قبل از آغاز کار ساخت گلخانه یک برنامه ریزی دقیق بسیار مهم است. اصولاً ساخت یک گلخانه به هزینه و زمان زیادی نیازمند نمی باشد. انتخاب نهائی برای نوع گلخانه به فضای مورد نیاز رشد، معماری مربوطه، محل های موجود و هزینه های آن وابسته است. همچنین یک گلخانه باید محیط مناسبی برای رشد گیاهان فراهم نماید.
موقعیت
موقعیت گلخانه باید به صورتی باشد که بیشترین مقدار نور را دریافت نماید. اولین انتخاب برای موقعیت گلخانه به صورت نمای جنوبی با جنوب شرقی می باشد. نور تمام روز بهترین شرایط را برای گیاه فراهم می کند. البته نور امیده شده از جانب شرق، به هنگام صبح، برای گیاهان کافی می باشد. نور صبح بیشترین مطلوبیت را دارا است، زیرا که به گیاهان اجازه داده می شود که فرآیند تولید غذا را زودتر آغاز نمایند؛ و این موضوع منجر به حداکثر رشد می شود.
بالطبع انتخاب های بعدی، نمای جنوب غربی و نمای غربی می باشد؛ چرا که دریافت نور دیرتر صورت می گیرد. نمای شمالی کمترین مطلوبیت را دارد و فقط برای گیاهانی که نور کمی احتیاج دارند، مناسب می باشد.

درختان برگ ریز مانند افرا و بلوط می توانند به طور موثری از نور شدید بعد از ظهر تابستانی با ایجاد سایه بکاهند. البته باید توجه داشت که درختان در هنگام صبح، بر روی گلخانه سایه نیاندازند. این درختان در زمستان اجازه می دهند که نور کافی به گلخانه برسد؛ چرا که در پائیز برگ های خود را از دست می دهند.
انواع گلخانه
یک گلخانه خانگی می تواند در تماس با ساختمان موجود و یا به صورت یک سازه ساده ساخته شود. محل انتخابی برای گلخانه و سلیقه شخصی می تواند در انخاب نوع گلخانه موردنظر قرار گیرد. البته هر نوع گلخانه ای معایب و مزایای مختص به خود را دارد. نمونه ای از گلخانه های متداول در ادامه آمده است.
مجموعه خوبی از مواد ساختمانی و اسکلت گلخانه های تجاری در دسترس می باشد. اسکلت گلخانه معمولاً از چوب، فولاد گالوانیزه یا آلومینیوم ساخته می شود. لوله های پلاستیکی به عنوان اسکلت گلخانه، معمولاً در برابر بار وارده از طرف برف و باد ناپایدار می باشند. اسکلت گلخانه را می توان با شیشه، فایبرگلاس سخت، پلاستیک دوجداره محکم و یا ورق پلاستیکی پوشانید.
انواع پیکربندی
انواع پیکربندی اسکلت های گلخانه، از ساده گرفته تا پیچیده به ابتکار طراح و مهندس مربوطه وابسته است. در ادامه چند نوع پیکربندی متداول آمده است؛
فونداسیون و کف سازی
در یک گلخانه، فونداسیون دائمی برای مواد ورقه ای شیشه ای، فایبرگلاس و پلاستیک سخت دوجداره باید فراهم شده باشد. سازنده برای ساخت فونداسیون باید برنامه ریزی دقیقی داشته باشد. اغلب گلخانه ها به یک فونداسیون بتون ریزی شده، همانند ساختمان های مسکونی، نیازمند هستند.
کف دائمی برای گلخانه توصیه نمی شود زیرا رطوبت را نگه می دارد و به واسطه آمیختگی خاک و شاخ و برگ ها منجر به لغزندگی می شود.
ساخت یک گردشگاه سیمانی، شنی یا سنگی به عرض ۲۴ تا ۳۶ اینچ برای دسترسی آسان به گیاهان توصیه می شود. مابقی کف باید توسط چند اینچ شن، جهت زهکشی آب اضافی پوشانیده شود.
گرمایش مورد نیاز یک گلخانه به دمای مطلوب برای رشد گیاهان، موقعیت و ساختمان گلخانه و کل مساحت خراجی در معرض هوای بیرون وابسته است. با اینکه ۲۵% گرمایش مورد نیاز روزانه می تواند به وسیله تابش خورشید تامین شود؛ اما یک گلخانه عایق به مقدار زیادی گرمایش در یک شب زمستانی نیازمند می باشد. سیستم گرمایشی باید به گونه ای باشد که دمای مطلوب روزانه و شبانه را تامین کند.
گلخانه با گرمکن خورشیدی، در طول دوره بحران انرژی مورد پسند عوام قرار گرفته است. البته استفاده از این سیستم معمولاً اقتصادی نمی باشد. به علاوه مجموعه های خورشیدی اختصاصی و سیستم های ذخیره گرما به فضای زیادی نیازمند هستند. با این وجود مالکان گلخانه ها می توانند روش های جمع آوری گرما را مورد آزمایش قرار دهند. یک روش این است که تانک هائی را برای جذب گرما با رنگ سیاه، رنگ کرده و جهت نگهداری حرارت آنها را پر از آب کرد. از آنجا که دمای هوای گلخانه باید در دمای مناسب رشد گیاهان ثابت بماند، گلخانه به خودی خود نمی تواند ذخیره کننده خوب گرما باشد.
سیستم های حرارتی را می توان توسط الکتریسیته، گاز طبیعی، نفت و یا چوب به کار گرفت. گرما می تواند به وسیله جریان اجباری هوای داغ، تشعشع، آب داغ و یا بخار در محیط گلخانه توزیع گردد. انتخاب سیستم حرارتی و نوع سوخت مصرفی به مواردی از جمله، دسترسی محلی، احتیاجات گرمائی گیاهان، هزینه و سلیقه شخصی وابسته است.
برای تامین اهداف ایمنی و جلوگیری از تماس گیاهان با گازهای مضر، تمام محصولات احتراق حاصل از سوزاندن گاز، نفت و چوب را باید به خارج گلخانه هدایت نمود، همچنین برای تامین اکسیژن مورد نیاز مشعل ها جهت احتراق کامل، باید از دریچه های واصل به هوای تازه استفاده کرد.
کنترل های ایمنی مانند: پیلوت های اطمینان و شیر قطع جریان گاز، باید به اندازه نیاز مورد استفاده قرار گیرد. چراغ های قابل حمل با سوخت نفت سفید که در خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد، برای گرمایش گلخانه پرخطر است؛ زیرا بعضی از گیاهان به گازهای تشکیل شده ناشی از احتراق سوخت ها بسیار حساس می باشند.
گردش هوا
نصب فن های گردش هوا در گلخانه سرمایه گذاری خوبی است. در طول زمستان هنگامی که گلخانه باید گرم شود، به گردش هوا نیازمند است تا بدان وسیله دمای یکنواختی در داخل گلخانه تامین گردد. بدون فن های اختلاط هوا، هوای گرم به بالای گلخانه رفته و هوای سرد در کف گلخانه و در اطراف گیاهان باقی می ماند.
برای گلخانه های کوچک (کمتر از ۶۰ فوت درازا)، فن ها را به صورت قطری در گوشه های مقابل هم و کمی خارج از گوشه نصب می کنند. هدف از این کار ایجاد یک الگوی دایره ای (بیضی) برای جابه جائی هوا می باشد. فن ها باید به طور مداوم در طول زمستان به کار گرفته شوند. اما این فن ها را در تابستان هنگامی که گلخانه به تجدید هوا (تهویه) نیازمند است، باید خاموش کرد.
تهویه
تجدید هوا، معاوضه هوای داخل با هوای بیرون برای کنترل دما، بیرون بردن رطوبت و غنی سازی دی اکسیدکربن می باشد. چندین سیستم تهویه متفاوت را می توان برای تجدید هوای گلخانه مورد استفاده قرار داد.
تهویه طبیعی هوا با استفاده از دریچه های سقفی که بر روی دیواره های کناری گلخانه نصب شده اند، ورت می گیرد. هوای گرم با استفاده از جریان های جابه جائی بالا رفته و از طریق دریچه ها خارج می گردد و به این ترتیب موجب دریافت هوای سرد از همه طرف می شود.
تهویه مکانیکی هوا با استفاده از فن های خروجی که هوا را از یک گوشه گلخانه به خارج می رانند در حالی که هوای بیرون از گوشه دیگر گلخانه وارد می شود، صورت می گیرد. اندازه فن های خروجی باید به نحوی باشد که کل حجم هوای داخل گلخانه را در یک دقیقه تعویض کند.
کل حجم هوا در یک گلخانه متوسط با بزرگ (برچسب فوت مکعب) را می توان با حاصلضرب مساحت کف در عدد ۸ (میانگین ارتفاع) محاسبه کرد.
اندازه فن خروجی یک گلخانه کوچک (حچم آن کمتر از ۵۰۰۰ فوت مکعب) از حاصلضرب مساحت کف در عدد ۱۲ به دست می آید.
احتیاجات تجدید هوا با شرایط آب و هوائی و فصل های مختلف متغیر خواهد بود. در تابستان باید، ۱ تا ۵/۱ برابر حجم هوای گلخانه در هر دقیقه تعویض شود. البته گلخانه های کوچکتر به مقدار بیشتری تعویض هوا احتیاج دارند. در زمستان، اختلاط ۲۰ تا ۳۰ درصد از حجم هوای داخل با هوای بیرون در هر دقیقه، بدون سرد شدن محیط گیاهان، کافی خواهد بود.
سرمایش
معمولاً ممکن است گردش هوا به تنهائی توسط تهویه در اواسط تابستان کافی نباشد. در تابستان اغلب لازم است که دمای هوا با استفاده از سرمایش تبخیری کاهش یابد. همچنین ممکن است در طول تابستان شدت تابش خورشید برای گیاهان خیلی زیاد باشد. لذا در طول این دوره ممکن است سرمایش تبخیری، ایجاد سایه با رنگ آمیزی ضروری باشد.
سیستم سرمایش تبخیری شامل یک فن و یک اپراتور برای تبخیر آب می باشد. بدین وسیله هوا خنک شده و رطوبت آن افزایش می یابد. طی فرآیند سرمایش تبخیری، گرمای هوا برای تغییر حالت آب از مایع به بخار گرفته می شود. به این ترتیب هوای خنک و مرطوب به گلخانه وارد می شود، در حالی که هوای گرم داخل از طریق دریچه های سقفی و دیگر منافذ به خارج رانده می شود.
سیستم سرمایش تبخیری در حالتی که رطوبت هوای خارج پائین باشد، بهتر و مناسب تر عمل می کند. این سیستم را می توان بدون تبخیر آب برای تجدید هوای گلخانه مورد استفاده قرار داد. ظرفیت سیستم سرمایش تبخیری باید ۱ تا ۵/۱ برابر حجم گلخانه باشد.
دی اکسیدکربن و نور

دی اکسیدکربن و نور برای رشد گیاهان ضروری می باشد. صبحگاهان با بالا آمدن آفتاب، گیاهان تولید انرژی غذائی (فتوسنتز) را آغاز می کنند. میزان دی اکسیدکربن در گلخانه، به واسطه مصرف توسط گیاهان، کاهش می یابد.
با تجدید هوا می توان میزان دی اکسیدکربن را به اندازه میزان آن در محیط بیرون بالا برد. از آنجا که دی اکسیدکربن و نور در فرآیند فتوسنتز مکمل یکدیگر هستند، با تامین روشنائی تکمیلی و تزریق دی اکسیدکربن می توان بازده سبزیجات و گلدهی محصولات را افزایش داد. دی اکسیدکربن مایع، یخ خشک و احتراق سوخت های بدون سولفور می تواند به عنوان منابع تامین دی اکسیدکربن مورد استفاده قرار گیرد.
شرایط محیطی
فعالیت های شیمیائی صورت گرفته در فرآیند فتوسنتز گیاهان، مستقیماً متاثر از شرایط محیطی می باشد. فتوسنتز به عواملی مانند دما، شدت نور و وجود آب و موادغذائی وابسته است. تنفس گیاه نسبت به دما حساس می باشد. محدوده دمائی توصیه شده برای بیشتر گیاهان گلخانه ای که منجر به بالاترین بازده فتوسنتزی می شود، چیزی بین ۵۰ تا ۸۵ درجه فارنهایت می باشد. بنابراین بدون توجه به اینکه گلخانه برای چه کاری مورد استفاده قرار می گیرد، باید محیط آن کنترل شده باشد. این کار برای سلامت گیاهان گلخانه ضروری می باشد.
دما
دمای مناسب برای گلخانه توسط انرژی حاصل از تابش خورشید فراهم می شود و در صورتی که این انرژی کافی نباشد، دما به وسیله حرارت تکمیلی تامین می گردد. گیاهان مختلف به محدوده دمائی متفاوتی نیاز دارند. برای مثال گیاهان گرمسیری به محدوده دمائی ۷۰ تا ۸۰ درجه فارنهایت نیازمند می باشند.
دمای داخل گلخانه باید در روز ثابت بماند و در شب ۱۰ درجه فارنهایت پائین تر باشد. چهار روش برای ثابت نگه داشتن دما در حد مطلوب وجود دارد:
جلوگیری از اتلاف حرارت
ذخیره گرما
اضافه کردن حرارت
خارج کردن حرارت اضافی
دما، مهم ترین فاکتور محیطی در نزد کشاورزان می باشد. تنظیم کردن دما، تاثیر مستقیمی بر روی رطوبت نسبی و سطح دی اکسیدکربن دارد. تهویه می تواند بیشتر یا همه کنترل دمای مورد نیاز برای گلخانه های کوچک فصلی را به انجام برساند. گلخانه های بزرگتر ممکن است به فن های الکتریکی (برای خنک کردن گلخانه در تابستان) و سیستم های حرارتی برای شب های سرد نیازمند باشند. با توجه به آنچه گفته شد، اغلب گیاهان دارای دمای مخصوص متوسطی برای رشد ایده آل می باشند.
رطوبت نسبی
رطوبت نسبی مقیاسی از مقدار آب موجود در هوا در یک دمای داده شده می باشد. میزان تنفس گیاهان متاثر از رطوبت نسبی هوای اطراف می باشد، زیرا رطوبت نسبی، اختلاف فشار بخار بین سطح برگ ها و هوای اطراف را تعیین می کند.

رطوبت نسبی بین ۲۵ تا ۸۰ درصد، تاثیر ناسازگاری بر روی رشد اکثر گیاهان ندارد. رطوبت نسبی خارج از این محدوده می تواند مانع تنفس گیاه شده و به گسترش بیماری ها کمک کند. در ضمن رطوبت نسبی بالا موجب افزایش بیماری های برگی در گلخانه می شود.

رطوبت نسبی هوای داخل گلخانه به وسیله دمای سطوح داخلی تعیی نمی شود. کاهش جریان هوا و نیز کم شدن نرخ تعویض هوا، منجر به افزایش رطوبت نسبی می شود. یک گلخانه دار که دارای گلخانه ای کاملاً بسته با پوشش دو لایه می باشد، باید از وجود امکانات تهویه کافی که برای کنترل رطوبت نسبی و نیز حداکثر دما لازم است، مطمئن باشد. رطوبت نسبی ایده آل برای گلخانه چیزی بین ۵۰ تا ۶۰ درصد است.

اگر رطوبت نسبی خیلی بالا باشد، شرایط برای حمله بیماری ها به گیاهان فراهم می شود. اگر رطوبت نسبی خیلی پائین باشد، گیاهان از تنش آبی در رنج خواهند بود. رطوبت نسبی را می توان با آبیاری کردن در صبح و بیرون راندن هوای مرطوب کنترل کرد. باید توجه داشت که هرگز نباید آبیاری را بعدازظهر انجام داد.
نور

شدت، استمرار و پخش طیفی نور مرئی برای رشد گیاه، مهم و حیاتی است. نور مورد نیاز معمولاً توسط خورشید تامین می شود مگر اینکه گلخانه در فصل زمستان فعال باشد. عوامل موثر در تعیین مقدار نور عبوری از پوشش گلخانه عبارتند از:

موقعیت گلخانه

جهت گیری نسبت به خورشید

زاویه پوشش شفاف گلخانه نسبت به شعاع نور
خصوصیات فیزیکی پوشش
سطوح منعکس کننده نور در داخل گلخانه می تواند مقدار نور در دسترس گیاهان را افزایش دهد. رنگ سفید و ورق های آلومینیومی برای این کار مناسب است.
روشنائی در دو حیطه اندازه گیری می شود، کمیت و کیفیت. کیفیت مربوط به شدت تابش و کمیت مربوط به طول دوره تابش می باشد. می دانیم که یک گیاه به مقدار مشخصی از تابش نور نیازمند است. اگر کیفیت نور پائین باشد با اضافه کردن کمیت آن، میزان نور تابیده شده به مقدار کمی اضافه می گردد و برعکس.
در هر گلخانه شفافیت لازم برای عبور نور توسط پوشش گلخانه فراهم می شود. مثال هائی از مواد شفاف جهت پوشش گلخانه عبارتند از: شیشه، پلاستیک، اکریلیک و فایبرگلاس
دی اکسیدکربن
یکی دیگر از فاکتورهای محیطی که برای رشد گیاه لازم است، دی اکسیدکربن می باشد. دی اکسیدکربن یکی از اجزاء اصلی در فرآیند فتوسنتز است اما تاکنون آنگونه که از تاثیرات دما، نور و رطوبت بر روی رشد گیاهان آگاه هستیم، در مورد دی اکسیدکربن اطلاعات زیادی نداریم.
در یک گلخانه کاملاً بسته که گیاهان فراوانی دارد، کمبود دی اکسیدکربن می تواند فاکتورهای رشد را محدود کند. تنظیم میزان این عامل محیطی برای بهبود رشد گیاهان در گلخانه، بخشی از مدیریت موفق گلخانه می باشد. البته باید توجه داشت که کمیت و کیفیت مطلوب محصولات گلخانه به وسیله مدیریت مناسب فاکتورهای رشد تحقق می یابد به طوری که این عوامل در زمان درست و به مقدار مورد نیاز در اختیار گیاه قرار گیرد.
جریان هوا
گردش هوا در گلخانه ضروری است. وقتی که یک گیاه در معرض جریان هوای تازه خارج از گلخانه باشد، هوای تازه در نزدیکی برگ ها تامین شده و گیاه می تواند اکسیژن پس داده و از دی اکسیدکربن تازه استفاده کند. جریان هوا همچنین به پائین نگه داشتن رطوبت نسبی و کنترل دما در گلخانه کمک می نماید.
گلخانه های تجاری به همه نیازمندی های اشاره شده در بالا و حتی بیشتر از آن وابسته هستند. در یک گلخانه تجاری، هدف اصلی سوددهی است. برای رسیدن به این هدف، گلخانه باید از لحاظ تامین شرایط محیطی مطلوب کارآمد باشد. نور و دمای گلخانه باید به طور سخت و جدی کنترل شود. اخیراً کامپیوترها برای چنین کنترل هائی به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته اند.
همچنین وجود گازهای سمی و گرد و غبار در گلخانه ممکن است یک مشکل جدی باشد. این گازها شامل مونواکسیدکربن، اکسید نیتروژن و دی اکسیدنیتروژن می باشند که ممکن است از وسایل حرارتی متصاعد شوند.
تمامی آنچه برای ساخت گلخانه باید بدانید
گلخانه بخش محدودی از فضاست که در آن کلیه عوامل محیطی قابل کنترل بوده و برای کشتهای متراکم و تولید محصول خارج فصل و یا خارج از محیط طبیعی گیاه احداث میگردد.
– تعریف گلخانه:
گلخانه بخش محدودی از فضاست که در آن کلیه عوامل محیطی قابل کنترل بوده و برای کشتهای متراکم و تولید محصول خارج فصل و یا خارج از محیط طبیعی گیاه احداث میگردد.

2- انواع گلخانه ها :
گلخانه ها از نظر نوع تو لید و نوع تیپ سازه دارای انواع مختلفی به شرح ذیل می باشند.
تقسیم بندی بر اساس نوع تولید:
۱-2- گلخانه های تولیدی سبزی و صیفی شامل محصولاتی نظیر خیار, گوجه فرنگی, توت فرنگی, فلفل, بادمجان, طالبی, سبزیجات برگی(ریحان- شاهی و……..) می باشد.
2-2- گلخانه های تولید گل و گیاهان زینتی برای تولید انواع گلهای شاخه بریده(رُز- ژربرا – گلایول – داودی) وگلهای آپارتمانی می باشد.
3-2- سالنهای گلخانه ای تولید قارچ دکمه ای و قارچ صدفی
از نظر نوع سازه گلخانه ها به دو دسته چوبی یا سنتی و مدرن یا فلزی تقسیم می شوند.
4-2- گلخانه های چوبی
اسکلت اصلی این گلخانه ها از چوب با پوشش پلاستیک مـی باشد. ارتفاع در ایـن سازه هـا 2 تا 3 متر و سیستم گرمایی و تهویه مناسبی ندارد و بدلیل ارتفاع پایین مناسب کشت محصولاتی نظیر خیار و گوجه فرنگی نمی باشد. مزیت این گلخانه ها قیمت ارزان احداث هر واحد آن می باشد ولی بدلیل نامناسب بودن محیط داخلی برای رشد گیاه معمولاً میزان تولید در واحد سطح در مقایسه با گلخانه های مدرن بسیار کمتر است. بدلایل ذکر شده این نوع گلخانه ها توسعه نیافته است و گلخانه های چوبی که قبلاً احداث شده به تدریج به گلخانه های مدرن تبدیل می شوند.
5-2- گلخانه های فلزی یا مدرن
اسکلت این گلخانه ها از فلز است که معمولاً با پلاستیک های ضد اشعه ماوراء بنفش (uv) پوشش و دارای سیستم گرمایشی و تهویه مناسب می باشد. ارتفاع این نوع گلخانه ها بیش از 5/4 متر است و بدلیل شرایط مناسب رشد گیاه در اینگونه سازه, عملکرد در واحد سطح نسبت به گلخانه های چوبی افزایش دارد.
اتصال قطعات در گلخانه های فلزی بوسیله پیچ ومهره(پرتابل)و یا استفاده از جوش می باشد. هزینه واحد گلخانه های پرتابل نسبت به سیستم جوشی 20-15% بیشتر است ولی نصب آن آسانتر و تغییرات در سازه راحت تر است. تیپ های مختلف سازه های موجود, مزایا و معایب در جدول شماره(1) نشان داده شده است.
سالنهای گلخانه ای تولید قارچ های خوراکی:
کارگاههای تولید قارچ های خوراکی با بلوک, آجر, سیمان, بصورت یک ساختمان معمـولی ســاخته می شود و در آن امکانات گرمایشی, سرماساز و رطوبت ساز تعبیه می شود.
بعضی از کارگاههای تولید قارچ بصورت گلخانه ای احداث میگردد ولی با توجه به اینکه رشد قارچ به نور ناچیزی نیاز دارد. پوشش های گلخانه ها از نوع پلاستیک های رنگی که نور ناچیزی باید از آن عبور کند انتخاب می شود.
قارچ های خوراکی که در ایران پرورش داده می شوند عبارتند از قارچ دکمه ای و قارچ صدفی, تولید قارچ دکمه ای علاوه بر سالنهای پرورش نیاز به کارگاه تولید کمپوست دارد که تولید کمپوست آلودگی محیط را به همراه دارد. لذا باید این کارگاهها در خارج از مناطق مسکونی و با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست احداث شود.
بستر پرورش قارچ صدفی کاه وکلش غلات است و چون نیازی به کمپوست ندارد موجب آلودگی محیط نمی شود و در مناطق مسکونی هم می توان به پرورش آن اقدام نمود و نیازی به مجوز سازمان حفاظت محیط زیست ندارد.
– انواع بسترهای کاشت محصولات گلخانه ای
بستر کاشت در گلخانه ها به دو صورت خاکی و یا هیدروپونیک(بدون خاک)هستند که در کشت خاکی ریشه گیاه در خاک قرار میگیرد که در این روش مدیریت تغذیه آسان و نیاز به دانش فنی زیادی ندارد ولی مقداری از مواد غذایی مصرفی از دسترس گیاه خارج و بیماریهای خاکزی همواره کشت را تهدید می کند.
در کشت هیدروپونیک ریشه گیاه در موادی نظیر پرلایت, پشم سنگ, لیکا, ماسه و……. قرار داده می شود و مواد غذایی مستقیماً در دسترس گیاه قرار میگیرد که این روش مصرف آب را کاهش, بیماریهای خاکزی کم و عملکرد را در واحد سطح افزایش می دهد امّا نیاز به دانش فنی بالا و مدیر کارآزموده و متخصص دارد و هزینه ساخت هم 20-15 درصد افزایش می یابد.
4- عملکرد تولیدات گلخانه ای
مهمترین مزیت تولیدات گلخانه ای نسبت به تولید در فضای باز عبارتند از: اشتغالزایی بالا, مصرف آب کم و افزایش تولید در واحد سطح.

محل مناسب احداث گلخانه
خاک محل احداث گلخانه باید دارای بافتی متوسط, زهکشی مناسب, فاقد شوری و قلیائیت, آهک و گچ باشد. محل گلخانه حتی الامکان نزدیک جاده های اصلی یا دارای جاده های مناسب باشد. شیب های تند, محلهای بادگیر مکان مناسبی برای احداث گلخانه نیستند. ابعاد زمین باید طوری انتخاب شود که بتوان گلخانه ها را در جهت شمال – جنوب در آن احداث نمود.
2-5- وجود آب کافی با کیفیت مناسب
حداقل آب مورد نیاز برای 1000مترمربع گلخانه در هر شبانروز در فصل تابستان(پیک مصرف)10-8 مترمکعب است که با توجه به میزان آب موجود, سطح گلخانه قابل احداث را میتوان مشخص کرد. علاوه بر مقدار آب, کیفیت آب از عوامل مهم در تولید محصولات گلخانه ای است.
تحمّل گیاه نسبت به املاح موجود در آب آبیاری متفاوت است. مهمترین عامل محدود کننده برای کشت های گلخانه ای شوری یا
EC آب است.
EC قابل تحمّل برای گیاهان در جدول(شماره3)بیان گردیده است.
میزان EC اگر از مقادیر ذکر شده بیشتر گردد عملکرد محصول کاهش می یابد. علاوه بر EC, میزان سدیم قابل جذب(S.A.R),کلر, بیکربنات موجود در آب هم در عملکرد محصول موثرند لذا لازم است قبل از احداث گلخانه از آب مورد استفاده, آزمایش کاملی بعمل آید.
EC مناسب برای کشت محصولات گلخانه ای
تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها
از تجهیزات و ادوات مورد نیاز گلخانه میتوان به سیستم گرمایشی, سرمایشی, ژنراتور و……. اشاره نمود.
الف- انواع سیستم گرمایشی:
1- سیستم مرکزی: سیستم شوفاژ(برای گلخانه های بالای 4/.هکتار) در این سیستم از بخار آب یا آب داغ استفاده می شود.
2- سیستم موضعی: بخاری شامل سه دسته, بخاریهای منفرد یا تراکمی- بخاریهای کنوکسیونی یا همرفتی- بخاریهای تابشی با انرژی پایین.
ب- انواع سیستم سرمایشی:
1- سیستم خنک کننده تابستانه:
1-1- سیستم خنک کننده فن وپد: متداولترین سیستم تابستانه در گلخانه ها به شمار می رود.
Fan and pad evaporative coding system)
2-1- سیستم خنک کننده تبخیری(مه پاش)
(Fog evaporating cooling system)
2- سیستم خنک کننده زمستانه
2-1- سیستم تیوپ- پنکه (fan tube ventilation)
7- سایر تجهیزات مورد نیاز گلخانه
1- ژنراتور (برق اِضطراری) 2- ترموستات 3- سیستم آبیاری تحت فشار
8- آفات و بیماریهای مهم گلخانه ای در مناطق مرکزی
اسامی برخی از آفات و بیماریهای مهم که معمولاً به محصولات سبزی و صیفی و گل و گیاهان زینتی خسارت وارد می سازند به شرح ذیل می باشد.
الف- آفات گلخانه ای
مینوز
تریپس
شته ها
زنجرکها
مگس سفید
حلزون های صدف دارو
کنه تارعنکبوتی
10 طرح کم هزینه برای ساخت گلخانه
هر باغی بدون گلخانه ناقص است، در حقیقت، جذابیت واقعی از یک باغ بزرگ در یک گلخانه ساده و کوچک نهفته است. شما برای ساخت گلخانه نیاز به صرف هزینه زیادی ندارید. درست کردن یک گلخانه با دستان خودتان یک پروژه کم هزینه و مناسب است. در این متن طرح هایی در مورد ساخت یک گلخانه ساده با هزینه کم شرح داده شده است.
هر باغی بدون گلخانه ناقص است، در حقیقت، جذابیت واقعی از یک باغ بزرگ در یک گلخانه ساده و کوچک نهفته است. شما برای ساخت گلخانه نیاز به صرف هزینه زیادی ندارید. درست کردن یک گلخانه با دستان خودتان یک پروژه کم هزینه و مناسب است. در این متن طرح هایی در مورد ساخت یک گلخانه ساده با هزینه کم شرح داده شده است.
طرح گلخانه حلقه ای
چوب برای پایه اصلی – اندازه چوب با توجه به منطقه ای که شما می خواهید تحت پوشش قرار دهید تعیین می شود.
میله برای درست کردن ساختار حلقه ای – لوله های سر باز PVC که می توان آن ها را به صورت حلقه درآورد مناسب هستند. برای استحکام بیشتر می توان با پیچ لوله ها را به پایه چوبی وصل کرد.
گلخانه را با ورق های پلاستیکی پوشش دهید . در نهایت در را اضافه کنید، با استفاده از یک قاب چوبی پوشیده شده با پلاستیک در را درست کنید. اگر شما می خواهید یک گلخانه کوچک داشته باشید، این طرح گلخانه چوبی برای شما بسیار مناسب است.با توجه به متن زیر شروع به کار کنید:
تخته های چوب را برای ساختن فریم دیوار برش دهید، در صورتی که خودتان تخته چوب نداشتید می توانید به راحتی آن را با هزینه کم خریداری کنید. برای ساختن پوشش چهارچوب می توانید از صفحات حلبی شفاف و صفحات پلاستیکی شفاف استفاده کنید که محکم هم هستند. ساختار کلی این گلخانه با صفحات راه راه پوشانده شده است.
گلخانه با قاب چوبی
با استفاده از این طرح شما می توانید یک گلخانه شیک با ارتفاع بلند بسازید. شما به یک اسکلت چوبی برای پایه، یک قاب بزرگ پنجره برای تهویه و البته یک در نیاز دارید. شما می توانید با میخ، چوب های پایه را به هم وصل کنید و به شکل محکم آن را در باغ نصب کنید.
گلخانه کوچک
قدم اول ساختن چهارچوب های کناری است. سپس باید چوب ها را با دریل سوراخ کنید و با استفاده از پیچ آن ها را به هم وصل کنید. به همین ترتیب شما می توانید جلو و پشت گلخانه را بسازید، صفحات افقی این ساختار را قرار دهید و آن ها را با پیچ به اسکلت وصل کنید. در نهایت، در را با یک قاب چوبی درست کنید و آن را در قسمت جلو قرار دهید.
طرح گلخانه ارزان
گلخانه با طرح حلقه ای بسیار محبوب است، در اینجا طرح یک گلخانه به شکل تونل گفته خواهد شد. این طرح برای داشتن یک گلخانه کوچک نیز در باغ ایده آل می باشد. قاب این گلخانه را با چوب محکم باید ساخت. این گلخانه حداقل به مدت 3 سال دوام خواهد داشت، حتی اگر آب و هوا در بدترین حالت ممکن باشد. در طول درست کردن ساختار گلخانه، در را به صورت باز نگه دارید و برای پوشش قسمت های دیگر از پلاستیک شفاف استفاده کنید. بعد از پوشاندن گلخانه با پلاستیک، در آن را هم درست کنید. برای ایجاد شکل حلقه باید از لوله های PVC استفاده کرد.
گلخانه گنبدی شکل
اگر شما برای درست کردن گلخانه به ساختارهای مثلثی شکل علاقه دارید، باید این گلخانه زیبا را بسازید. شما این طرح را زیاد نمی بینید، زیرا زمان زیادی برای درست کردن آن باید صرف کرد. شما می توانید اسکلت این گلخانه را با پایه های چوبی در زمین قرار دهید. برای برش چوب ها در ساختن این گلخانه به زمان زیادی نیاز است. شما به یک طرح و اندازه گیری دقیق برای به دست آوردن مثلث های یکدست نیاز دارید. در نهایت شما می توانید با پوشش های پلاستیکی یا ورق های مخصوص پوشش گلخانه که در بازار موجود هستند، گلخانه را بپوشانید.
درست کردن گلخانه با پنجره های بی استفاده
برای درست کردن این گلخانه تنها به پنجره های قدیمی و بی استفاده نیاز است. پنجره ها را با کمک پیچ به هم وصل کنید و اسکلت گلخانه را بسازید. برای سقف از صفحات پلاستیکی شفاف استفاده کنید و شیشه پنجره هایی که شکسته شده اند را با شیشه جدید عوض کنید. گل های خود را در این گلخانه قرار دهید تا به زیبایی آن بیافزایید.
درست کردن گلخانه با درهای قدیمی و بی استفاده
شما ممکن است در انبار خود درهای قدیمی و بی استفاده داشته باشید که با استفاده از آن ها می توانید گلخانه ای زیبا بسازید. این طرح، یک طرح ساده برای درست کردن گلخانه است که به جای درست کردن قاب گلخانه به راحتی می توانید از درهای قدیمی استفاده کنید. از ورق های پلاستیکی شفاف برای درست کردن سقف استفاده کنید.

گلخانه هرمی شکل
این طرح برای ساخت گلخانه بسیار شیک است و البته آسان هم می باشد. قرار گرفتن ساختار این گلخانه روی زمین به شکل V معکوس است، یک طرف را برای در تعیین کنید و آن را با لولا به سمت دیگر وصل کنید که بتوانید به آسانی آن را باز و بسته کنید و گیاهان خود را در آن قرار دهید.
10 – ساخت گلخانه با استفاده از بطری های پلاستیکی
من مطمئن نیستم که شما بتوانید 1000 بطری جمع کنید. این طرح یک ایده بسیار جالب است، با درست کردن ساده ترین اسکلت گلخانه با استفاده از چوب، می توانید بطری های پلاستیکی جمع شده را در میان این اسکلت چوبی قرار دهید. من فکر میکنم این ایده برای یک فضای کوچک بسیار مناسب است
جدیدترین ایده های خلاقانه ساخت گلخانه خانگی
امروزه در بسیاری از طراحی های صورت گرفته برای دکوراسیون فضای باز, از گلخانه استفاده می کنند. در واقع ساخت گلخانه در حیاط و فضای سبز منازل, زیبایی آن را دو چندان می کند. در این مطلب با ایده های خلاقانه در ساخت جدیدترین گلخانه ها آشنا می شویم.

ساخت گلخانه خانگی با ایده های خلاقانه و جدید
امروزه در بسیاری از طراحی های صورت گرفته برای دکوراسیون فضای باز, از گلخانه استفاده می کنند. در واقع ساخت گلخانه در حیاط و فضای سبز منازل, زیبایی آن را دو چندان می کند. در این مطلب با ایده های خلاقانه در ساخت جدیدترین گلخانه ها آشنا می شویم.
جدیدترین ایده های خلاقانه ساخت گلخانه خانگی
یکی از جدیدترین ایده ها در دکوراسیون فضای باز, ایجاد گلخانه است. گلخانه محیطی برای پرورش گیاهانی است که نمی توانند در شرایط آب و هوای خاص رشد کنند. در واقع با ایجاد گلخانه خانگی, شرایط را برای پرورش بسیاری از گیاهان زینتی و غیر زینتی آماده می سازند. بنابراین در ساخت این فضا باید فاکتورهایی را مدنظر قرار داد. گرمایش, دی اکسید کربن و نور, دما, رطوبت و جریان هوا از جمله مهمترین فاکتورهایی است که در طراحی گلخانه ها باید مورد توجه قرار گیرند. کمبود و یا نامناسب بودن هر یک از این فاکتورها ممکن است سلامت گیاهان موجود در گلخانه را به خطر بیاندازد.
در ساخت و طراحی گلخانه ها از انواع مواد ساختمانی استفاده می شود. بنابراین با هزینه های مختلفی می توان گلخانه ساخت. قاب فلزی و پوشش شیشه ایی, قاب چوبی و پوشش فایبرگلاس, قاب فلزی و پوشش اکریلیک, قاب فلزی و پوشش پلی کربنات, قاب چوبی با پوشش پلی اتیلن از جمله مهمترین مواد در ساخت گلخانه های خانگی می باشند. قاب های چوبی در مقایسه با قاب های شیشه ایی هزینه کمتری دارند. بنابراین اگر قصد دارید گلخانه ایی با هزینه پایین بسازید, توصیه می کنیم از قاب های چوبی استفاده کنید. همچنین پوشش های شیشه ایی بیشترین هزینه را در تهیه گلخانه تحمیل می کنند. این در حالی است که پوشش پلی اتیلن کم هزینه ترین پوشش برای ساخت گل خانه است. تصاویر زیر نمونه هایی از جدیدترین ایده های خلاقانه ساخت گلخانه خانگی در حیاط خانه های مختلف را نشان می دهد. با الهام از این ایده ها می توان زیباترین گلخانه را در منزل خود داشته باشید.
یکی از بهترین امکاناتی که وجود گلخانه در حیاط خانه فراهم می کند امکان استفاده از فضای سبز در فصول سرد سال است توجه داشته باشید که گلخانه ها نه تنها هزینه اضافی در منزل شما نیستند بلکه با مدیریت صحیح می توانند منبع درآمد مناسبی نیز برای شما محسوب شوند.
مراحل تصویری ساخت گلخانه
آموزش مراحل ساخت گلخانه ای ساده و اصولی
مراحل تصویری ساخت گلخانه
١

٢

٣

٤

٥

٦

٧

٨

٩

١٠

١٠

انواع پوشش های گلخانه ای و تجهیزات مورد نیاز
تا قبل از سال 1950 فقط گلخانه های شیشه ای وجود داشت امروزه این گلخانه هاپرهزینه ترین نوع گلخانه محسوب می گردد .چون مصرف سوخت در این گلخانه ها بالاست ، نیاز به اسکلت های محکم دارند
تا قبل از سال 1950 فقط گلخانه های شیشه ای وجود داشت امروزه این گلخانه هاپرهزینه ترین نوع گلخانه محسوب می گردد .چون مصرف سوخت در این گلخانه ها بالاست ، نیاز به اسکلت های محکم دارند . بسته به پهنای گلخانه از اسکلتهای مختلفی می توان برای بنای آن استفاده نمود . در پهنای کمتر از 6 متر اسکلت چوبی بدون نیاز به ستونهای میانی قابل استفاده است . برای گلخانه هایی با پهنای تا حدود 12 متر اسکلت لوله ای بدون نیاز به ستون های عمودی وسط قابل کاربرد هستند ولی بایستی برای استحکام به قاب پنجره ها متصل شوند .
پوششهای پلاستیکی
پوششهای پلاستیکی می تواند از جنس پلی استر ، پلیوینل کلراید (P.V.C) پلی وینل فلوراید(P.V.F) باشد . از مزایای این پوششها عدم نیاز به اسکلتهای سنگین وکاهش هزینه گرم کردن تا حدود 40% نسبت به گلخانه های
شیشه ای یک لایه است . امروزه گلخانه های پلاستیکی درصد بالایی از گلخانه های دنیا را به خود اختصاص می دهند . ولی در اروپای شرقی محبوبیت چندانی ندارد .عیب پوششهای پلاستیکی دوام کم آنهاست چرا که اشعه ماورای بنفش خورشید باعث شکنندگی و تیرگی پلاستیک می شود . اغلب پوششهای پلاستیکی از نوع پلیاتیلن بوده که معمولاً به ماده مفاوم کننده در مقابل UV( اشعه ماورای بنفش ) آمیخته شده اند که در این صورت طول عمر آنها تا حدود 3 سال قابل افزایش است . همچنین عیب دیگر این پوششها این است که در زمستان اگر هوای گلخانه سردتر بوده و با برخورد هوای مرطوب داخل گلخانه قطرات بخار آب بر روی آنها تشکژل می گردد که با پیوستن به هم بزرگ شده و با چکیدن قطرات بر سطح برگها باعث بالا رفتن رطوبت سطح برگ و ایجاد بیماری های قارچی می گردند و از طرفی با ریزش قطرات بر کف گلخانه ها باعث افزایش رطوبت بسترخاکها و کاهش میزان اکسیژن خاک می شوند . که تداوم این امر می تواند منجر به کاهش جذب عناصر غذایی و کاهش رشد عمومی گیاه شود . راه حل این مشکل استفاده از اسپری محلول مواد شوینده در آب است که بر روی سطح داخلی پوشش می پاشند که البته این مواد خیلی زود پاک می شوند . حسن این کار جلوگیری از بزرگ شدن قطرات است . امروزه در کشورهای پیشرفته پلی اتیلن و سایر پوششهای پلاستیک را به مواد نگهدارنده نور مادون قرمز (IR) آمیخته می کنند که تلفات دمای گلخانه را در شب 15 تا 25 درصد کاهش می دهند .
PVF نیز یکنوع پوشش پلاستیکی جدید است که تا ده سال دوام داشته و واکنش آن نسبت به نور و قیمت آن تقریباً معادل شیشه است . پوششهای دوبل پلاستیکی نیز کاهش هزینه سوخت تا یک سوم نقش موثری دارند . انجام پوششهای دولایه در اسکلت های سوله ای که ستون کمتری دارند راحت تر است . فاصله بین دولایه پایینی از 10-25/1 سانتی متر کمتر یا بیشتر نباشد.گلخانه های نیمه استوانه ای برای پوششهای دولایه ای مناسب می باشند .میزان کشیدگی پلاستیک بسیار مهم است . هنگامی که در یک روز سرد نصب شود می بایست آن را محکم کشید و در روز گرم کمتر کشیده شود با در هوای سرد منقبض و پاره نگردد . امروزه اکثر گلخانه های جدید در آمریکا چه به صورت دایم و یا موقت با پوششهای پلاستیکی ساخته می شوند.
سکوها و بسترهای کشت

سکو بخشی از فضای گلخانه است جایگاهی است برای قرار گرفتن گلدان ها یا کشت گیاهان در بستر های بالا تر از سطح زمین همانگونه که از نام آن پیدا است ، سکوها همواره در سطحی بالاتر از کف گلخانه ها قرار می گیرند . این عمل ضمن جلوگیری از گسترش عوامل آلوده کننده و بیماری زای گیاهی به تهویه بهتر و گرم شدن زودتر بستر کمک می کند . انتخاب شکل سکوها و مواد سازنده آنها به نوع گیاه ، گلخانه و سلیقه سازنده بستگی دارد . به طور کلی ویژگی های یک سکوی خوب عبارت است از:
الف _ از زهکشی مطلوبی برخوردار باشند .
ب_ پهنای آن طوری باشد که کارگران به آسانی به مرکز سکو دسترسی داشته باشند .
ج_ طوری نصب شده باشد که حداکثر نور را جذب کنند .
کارکردن با سکوها برای قرار دادن گلدان ها به کارگران این امکان را می دهد که بدون خم شدن کار خود را انجام دهند در صورتی که سکوها برای کشت گیاهان استفاده بهتر است 30-15 سانتیمتر عمق داشته و از زهکشی مناسبی برخوردار باشد . ارتفاع سکوها از سطح زمین می بایست به گونه ای باشد که اقدامات داشت با تسلط کارگر بر محصول امکانپذیر باشد که این امر به نوع محصول بستگی دارد . سکوها را می توان از جنس آلومینیوم ، ایرانیت ، الوار چوبی و یا مواد بتنی ساخت . آلومینیوم عمری طولانی دارد ولی گران قیمت است و چوب ارزان بوده ولی عمر کوتاهی دارد و احتمال پوسیدگی آن نیز زیاد است و همچنین عوامل بیماری زا نیز در آن نفوذ می کنند .
نحوه قرار گرفتن سکوها
بایستی سکوها را طوری نصب نمود که از حداکثر فضای گلخانه ای برای پرورش گیاهان استفاده شود . تعداد و عرض راهروها بستگی به نحوه استفاده از آنها و نوع محصول دارد .
ارتفاع سکوهای کشت 90-80 سانتیمتر است . پهنای سکوهای مجاور دیواره ها حدود 90سانتیمتر و پهنای سکوهای میانی که از دو طرف قابل دسترسی است حداکثر میبایست 180 سانتی متر باشد . سکوهای کشت گیاهان گلدانی نبایست دیواره داشته باشد و کف سکوها تا حد ممکن بایستی منفذدار باشد . تخته های چوبی سوراخدار به همراه تورسیمی محکم برای ساختن کف سکوها مناسبند .
در روش نوین به منظور استفاده موثر از حداکثر فضای گلخانه از سکوی متحرک استفاده می کنند . این سیستم فضای تولید را تا بیش از 90% مساحت گلخانه افزایش می دهد . راهروها توسط سکوهای متحرک اشغال شده که با حرکت سکو راهرو از یک سمت باز می شود و از طرف دیگر بسته می شود .
سکوها و بسترهای زمینی گلهای بریده
گلهای بریده را در شرایط گلخانه ای به هر دو شکل بسترهای سکوئی و زمینی کشت می کنند . گیاهانی مثل گل داوودی و میمون را می توان بر روی سکوها کشت نمود . ولی این سکوها بایستی نزدیک زمین قرار گیرند تا عملیات حذف جوانه ها ، محلول پاشی و برداشت امکان پذیر باشد ، میخک را نیز به علت حساسیت به بیماری پژمردگی باکتریایی برروی سکوهای کوتاه پرورش می دهند .
ضد عفونی کردن خاک سکوها راحت تر و موفقیت آمیز تر از بسترهای زمینی است . بسترهای زمینی باید به گونه ای باشند که خاک اطراف ریشه را از قسمتهای دیگر مجزا کنند . بتون برای بسترهای زمینی مناسب است .
تجهیزات و ادوات مورد نیاز در گلخانه ها
از تجهیزات و ادوات مورد نیاز گلخانه میتوان به سیستم گرمایشی, سرمایشی, ژنراتور و……. اشاره نمود.
الف- انواع سیستم گرمایشی:
1-سیستم مرکزی:سیستم شوفاژ(برای گلخانه های بالای 4/.هکتار) در این سیستم از بخار آب یا آب داغ استفاده می شود.
2-سیستم موضعی: بخاری شامل سه دسته, بخاریهای منفرد یا تراکمی- بخاریهای کنوکسیونی یا همرفتی- بخاریهای تابشی با انرژی پایین.
ب- انواع سیستم سرمایشی:
1- سیستم خنک کننده تابستانه:
1-1- سیستم خنک کننده فن وپد: متداولترین سیستم تابستانه در گلخانه ها به شمار می رود.
2-1- سیستم خنک کننده تبخیری(مه پاش)
2- سیستم خنک کننده زمستانه
2-1- سیستم تیوپ- پنکه
در این ساختنی یاد می گیرید چطور با کمترین هزینه یک گلخانه کوچک با سیستم آب پاش بسازید. ساخت گلخانه با این روش بسیار ساده است و نیاز به ابزار خاصی ندارد. اگر می خواهید با این روش گلخانه بسازید باید جای گلخانه را با دقت انتخاب کنید و در میزان آبیاری هم دقت کنید.
گلخانه ای که در تصاویر می بینید، 5.5 متر طول و 2.5 متر عرض دارد. در مرحله آخر هم تصاویر یک گلخانه 6 در 5 متر را می بینید که با همین روش ساخته شده است. شما هم می توانید ابعاد گلخانه را متناسب با نیازتان تغییر بدهید.
گام اول : وسایل مورد نیاز
ده عدد لوله سه گوش 165 سانتیمتری
بیست متر لوله باغبانی پلیمری با قطر 5 سانتیمتر
بیست عدد نایلون مخصوص گلخانه 70 درصد 3.6 متری
پست مخصوص میله سه گوش
پلاستیک مناسب برای پوشاندن کف گلخانه
وسایل مورد نیاز برای ساخت سیستم آب پاش
سی متر لوله پلیمری 13 میلیمتری
سه عدد بست 90 درجه 13 میلیمتری
سه عدد بست T 13 میلیمتری
رابط لوله به گلخانه 13 میلیمتری
50 عدد سری آب پاش مخصوص گلخانه
طناب
بست کمری
اره دستی
گام دوم : مکان مناسب را انتخاب کنید
محل مناسب برای ساخت گلخانه را انتخاب کنید
نوع مکانی که انتخاب می کنید به نوع گیاهانی که می خواهید بکارید، بستگی دارد. با این حال بهتر مکانی که صبح ها نور زیاد و عصرها نور کمی داشته باشد و کم هم بادگیر باشد، خیلی خوب است.
گام سوم : پایه ها را وصل کنید
پایه ها را داخل زمین نصب کنید
برای ساخت گلخانه ابتدا باید پایه ها را نصب کنید. برای اینکار، لوله های سه گوش را با کمک پست ها طوری داخل زمین قرار بدهید که 125 سانتیمتر از آنها بیرون باشد. اگر می خواهید این اندازه را تغییر بدهید، حواستان باشد همه میله ها ارتفاع یکسان داشته باشند.
گام چهارم : پایه ها را به لوله به وصل کنید
فاصله پایه ها از یکدیگر را اندازه بگیرید و سپس لوله های پلیمری 5 سانتیمتری را ببرید. اگر درباره اندازه لوله ها مطمئن نیستید، بهتر است از کسی کمک بگیرید و قبل از بریدن لوله ها را روی پایه ها تست کنید.
سپس لوله هایی که بریده اید را از دو طرف داخل پایه های روبروی هم فرو کنید. دو سر لوله باید درست روبروی هم قرار بگیرند. اگر ضخامت لوله و میله طوری است که لوله خیلی حرکت می کند با بست یا هر چیزی که دارید، جایش را ثابت کنید.
گام پنجم : مقاومت گلخانه را تست کنید
برای ادامه مراحل ساخت گلخانه باید مطمئن شوید بدنه از مقاومت کافی برخوردار است. میله ها را با دست تان کمی تکان بدهید. اگر خیلی تکان می خورند و داخل خاک محکم نیستند، باید عمق شان را بیشتر کنید. البته گاهی اوقات جنس خاک طوری است که بیشتر کردن عمق تاثیری در محکم شدن پایه ها ندارد. اگر مشکل شما همین است، دور پایه ها کمی سیمان بریزید.
بعد از اینکه مطمئن شدید مقاومت پایه های گلخانه خوب است، می توانید نایلون را روی پایه ها بیاندازید. از یک طرف شروع کنید و نایلون را را بست کمری به لوله ها ببندید. هنگام نصب به صورت طولی حرکت کنید. یعنی ابتدا چند سانتیمتر از نایلون را به همه لوله ها وصل کنید و به همین ترتیب بالا بروید.
برای در گلخانه هم می توانید از نوار ولکرو استفاده کنید.
همانطور که در تصاویر می بینید در این مرحله فقط نیمی از گلخانه را با نایلون می پوشانیم. در ضمن نایلون حتماً نباید یک تکه باشد؛ مهم این است که بتوانید روی گلخانه را خوب بپوشانید.
گام ششم : سیستم آب پاش را اضافه کنید
قبل از اینکه گلخانه را کاملاً با نایلون بپوشانید باید سیستم آب پاش را اضافه کنید. برای اینکار ابتدا باید لوله های 13 میلیمتری را وصل کنید. سه تکه از لوله با طول مناسب ببرید. یکی از لوله ها را درست سقف گلخانه نصب کنید. حالا فاصله بین این لوله تا جایی که پایه ها کاملاً صاف می شوند را اندازه بگیرید. این فاصله را نصف کنید و لوله ها دوم و سوم را با این فاصله از لوله اول نصب کنید. برای سفت کردن لوله ها از ترکیب پیچ و طناب به روشی که در تصویر دوم می بینید، استفاده کنید.
بعد از اینکه لوله ها را اضافه کردید باید آنها را با بست های 90 درجه و T به یکدیگر و لوله اصلی وصل کنید. نحوه این اتصالات به جای لوله اصلی آب بستگی دارد. سری های آب پاش را هم با فواصل مناسب در طول هر سه لوله وصل کنید.
گام هفتم : نیمه دیگر نایلون را اضافه کنید
نیمه دیگر نایلون را طرف دیگر پایه ها قرار بدهید و آن را به تدریج بالا ببرید و به لوله ها وصل کنید. وقتی به محل اتصال دو نایلون به یکدیگر رسیدید، نایلون را موقتاً با بست کمری سفت کنید. سپس با سوزن و طناب آنها را بهم بدوزید. کوک هایی که می زنید را خیلی از هم فاصله ندهید تا اتصال به اندازه کافی محکم بشود.
گام هشتم : ساخت گلخانه را کامل کنید
وقتی دو تکه نایلون را بهم وصل کردید، با طناب و بست کمری نایلون را به پایه های دو سر گلخانه محکم کنید.
سپس نوار ولکرو را اضافه کنید و در گلخانه را آماده کنید. اگر یک تکه نوار ولکرو به یکی از پایه های کناری وصل کنید، می توانید برای رسیدن هوای اضافی به داخل گلخانه، در را بصورت موقت باز نگه دارید.
بعد از اینکه ساخت گلخانه را تمام کردید، یکبار سیستم آب پاش را چک کنید و مطمئن شوید همه سری ها درست کار می کنند.
گلخانه کوچک تان آماده است
گلخانه آماده است و می توانید گیاهان تان را داخلش بگذارید. گلخانه ای که در تصاویر دوم و سوم می بینید کمی بزرگ تر است اما با همین روش ساخته شده است. با این تفاوت که یک پایه چوبی به وسط بدنه اضافه شده تا مقاومت بدنه بیشتر بشود. شما هم اگر قصد افزایش متراژ گلخانه را دارید، باید با این روش مقاومت بدنه را بیشتر کنید.
آموزش ساخت گلخانه خانگی : داشتن گلخانه یکی از آرزوهای هر علاقه مندی به گل و گیاه می باشد و گاهی به دلیل نبودن فضا و امکانات کافی نمی توان به راحتی گلخانه ساخت، در این مقاله به نحوه ساخت یک گلخانه کوچک و شیک در خانه می پردازیم. در ساخت این گلخانه خانگی از لوله های PVC یا همان لوله سفیدهای مخصوص لوله کشی آب استفاده می کنیم. بهتر است از لوله های محکم چند لایه استفاده کنید تا هم مقاومت گلخانه زیاد شود و همین که گلخانه خم نداشته باشد و به صورت راست و شکیل ساخت شود.
این گلخانه خانگی را در هر اندازه ای می توان ساخت و اندازه آن به شما بستگی دارد.
این گلخانه بسیار مناسب می باشد برای کاشت بذر کاکتوس و ساکولنت. به دلیل کوچک بود گلخانه و احتمال افزایش زیاد دمای داخل گلخانه آن را در محلی قرار دهید که در معرض تابش آفتاب شدید نباشد و آفتاب صبح یا عصر برای پرورش گیاهان کافی است و یا از توری یا پارچه برای کاهش نور مستقیم آفتاب استفاده کنید.
مراحل ساخت گلخانه خانگی:

تصویر شماره یک: در مرحله اول شما باید اندازه گلخانه را مشخص کنید و بر اساس آن به تهیه لوله و اتصالات اقدام نمایید. برای گلخانه های کوچک اندازه لوله ۳/۴ اینچ کافی می باشد. حتماً قبل از ساخت و خرید لوازم روی کاغذ نقشه گلخانه را بکشید

منابع
http://greenhousesco.com
http://www.golkhaneh.net/
http://www.bartarinha.ir/fa/news
http://research.irantvto.ir/uploads/
http://agrilib.areo.ir/book
تصویر شماره دو
تصویر شماره دو: ابتدا قسمت پایین گلخانه را با لوله درست کنید. حتما برای مقاومت در برابر باد و عدم تکان خوردن گلخانه از ابتدا مهارهای لازم مانند پایه سیمانی یا پیچ کردن به دیوار یا زمین را در نظر بگیرید.

مقاله مرتبط 10 خصوصیت گلخانه مخصوص کاکتوس ها

تصویر شماره سه
تصویر شماره سه: بعد از ساخت پایه گلخانه سایر قسمت های آن را به هم وصل می کنیم. می توانید بر اساس ابتکار خودتان برای گلخانه در تعبیه کنید یا از زیپ و نایلون استفاده کنید برای درست کردن در گلخانه.
تصویر شماره چهار
تصویر شماره چهار: بعد از ساخت گلخانه حال نوبت پوشش گلخانه می رسد که می توانید پوشش از جنس نایلون (ترجیحاً یو وی) یا از صفحات پلی کربنات استفاده کنید. امیدوارم این مقاله برای شما عزیزان مفید بوده باشد.
منبع
http://greenhousesco.com
http://www.golkhaneh.net/
http://www.bartarinha.ir/fa/news
http://research.irantvto.ir/uploads/
http://agrilib.areo.ir/book

راهنمای ساخت گلخانه
2017

2