دانشگاه آزاد اسلامی
عنوان مقاله: فوتبال
تربیت بدنی (2)
استاد:
پاییز 90
فهرست
مقدمه
تاریخچه:
– پیدایش فوتبال نوین
– تاریخچه فوتبال در ایران
– تکنیک ها:
1. تعریف تکنیک
2. مهارت
3. دریبلینگ: اصول
4. پاس و حمایت
> بغل پا
> روی پا
> داخل و خارج پا
5. کنترل
6. سر زدن: اصول
7. شوت زدن
> تعریف
> اصول
8. تاکتیک ها
> تعریف
> انواع تاکتیک
> دفاع انفرادی
> دفاع گروهی
> ضربات ایستگاهی
> حمله گروهی
منابع
مقدمه:
بازی فوتبال در دنیای امروز مردمی ترین بازی است. بر روی زمین های متعدد می توان کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان را مشاهده کرد که با شادی و شعف به دنبال توپ می دوند. در مکان های مختلف مانند پارک ها و باشگاه ها، مدارس، دانشگاه ها و حتی گوچه ها برای تفریح و آموزش، فوتبال بازی می کنند.
مردم به فوتبال نسبت به دیگر ورزش ها علاقه بیشتری دارند، به همین دلیل حتی سیاستمدارها نیز به ورزش پرطرفدار فوتبال ارزش قائل می شوند و کشورهایی که پیشرفته ترند، نیز فوتبال قوی تری دارند.
وجود هنرنمایی ها، خلاقیت ها، ریزه کاری های انفرادی و گروهی در بازی فوتبال سبب گردیده که بازیکنان و تماشاچیان با هیجان زیادی این بازی را تماشا کرده و علاقه بیشتری به آن نشان دهند. فوتبال در ایران گهگاهی دارای درخشندگی هایی بوده، ولی سیاست غلط و عدم برنامه ریزی پایه ای و اصولی باعث شده که یک روند خاص را هیچ گاه طی نکند و قابل مقایسه با سایر کشورهای تراز اول دنیا نباشد، در نیروی جوان ما شور و علاقه و پشتکار و خواستن وجود دارد، ولی نواقص همان طور که گفته شد از عدم مدیریت صحیح و برنامه ریزی غلط و کیفیت و کمیت تعلیمات است، شهر ما نیز از این موضوع مستثنا نبوده، جوانانمان، فوتبال دوستان، پیش کسوتان و فوتبال فهمان از آن رنج می برند و همواره فاصله مان از فوتبال پایه ریزی شده و اصولی و به طور کلی از فوتبال جهان بیشتر می شود.
در این جزوه تلاش شده که شیوه صحیح آموزش فوتبال در آن به کار گرفته شود و فهم اصول و قواعد به کار رفته در آن چندان دشوار نباشد. جزوه برای دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رفسنجان جهت گذراندن درس تربیت بدنی2 تهیه شده، انشاءالله که مورد توجه قرار گیرد و بتوانیم نکاتی را هر چند ناچیز به معلومات ورزشی شما دانشجوی عزیز بیفزاییم.
تاریخچه فوتبال جهان:
بازی با توپ تاریخچه ای چند هزار ساله دارد و گر چه به درستی معلوم نیست که نخستین بار ورزش فوتبال در کدامین نقطه از کره زمین متداول شده و چه کسانی آن را ابداع کرده اند اما مدارک تاریخی ثابت می کند که لگد زدن به توپ یا چیز های مدور و گرد در گوشه و کنار گیتی به شکلهای مختلف رواج داشته است .
چین :
نزدیک به دو هزار سال پیش یکی از امپراطور های چینی به نام امپراطور هوانگ تین که به تقویت جسم و روح سربازان خود بسیار علاقمند بود بازی جالب و سرگرم کننده ای را ابداع کرد و نظامیان را واداشت که در اوقات فراغت به آن بپردازند .این بازی تسو- کوه نامیده شد و ترتیب ان چنین بود که دو گروه بدون استفاده از دست و فقط با ضربه های پا توپ را می بردند تا از زمین حریف عبور دهند. تسو در زبان چینی به معنی لگد زدن و کوه به معنی توپ است تو پی که برای بازی تسو- کوه بکار می رفت از هشت قطعه چرم به هم دو خته تشکیل می شد که درون آن را با پر مرغ یا پشم می انبا شتند.
ژاپن:
در اواخر قرن ششم میلادی بازی تسو- کوه از چین به ژاپن راه یافت اما شکلی دیگر به خود گرفت. ژاپنی ها فوتبال خود را گو ماری نام نها دند و آن را با آداب و تشر یفاتی با شکوه در معبد ها بر گزار کردند و رنگی مذ هبی- عبادی به گو ماری بخشید ند.
بیش از هر مسا بقه کو ماری کاهن بزرگ توپ را به دست می گرفت ودعا های مخصوصی بر آن می خواند. آنگاه توپ به زیر پای باز یکنان دو گروه می افتد و بازی مدتها ادامه می یافت.
در اسپارت هم توپ بازی با پا رواج داشت که به شکلی بسیار خشن اجرا می شد و قوانین و مجازات های سختی نیز بر آن حاکم بود فوتبال وایکتینگها نوعی توپ چرمی پر از کاه و گاه با جمجمه حیوانات صورت می گرفت. در نزد اقوام متمدن آزتک بازی با اجسام کروی شکل و لگد زدن به گوی متداول بوده است.
رم و یونان باستان:
انواع توپ بازی با پا در یونان و رم باستان به اجرا در می آمد .تصور بر این است که رمیها بازی با توپ را از یونانیها یاد گرفته باشند .اما قیصر آگوستوس امپراطور رم فوتبال را در سرباز خانه ها ممنوع اعلام کرد. چرا که معتقد بود این بازی برای سربازان و جنگاوران رمی بسیار ملایم و سبک است .فوتبال یونانیها اپیگرو نامیده می شد و در آن دو تیم در دو طرف یک زمین بزرگ صف آرایی می کردند و با شروع بازی هر تیم می کوشید توپ را از یاران حریف عبور دهدو به آن سر میدان برساند .
در میان رومیان بعدها نوعی توپ بازی با پا متداول شد. به نام هارپاستوم به معنی( من میگیرم) بازی هارپاستوم بسیار خشن هیجان انگیز بود به همین جهت سربازان و جنگجویان بیشتر به آن می پرداختند تا قدرت بدنی خود را افزایش دهند. توپ بازی دیگری که رمیها داشتندبا توپی از جنس چرم نرم اجرا می شد. این توپ فولیس نام داشت.
از روی هار پاستوم یونانیها نوعی بازی دسته جمعی پدید آوردند که اسفروناثیا خوانده می شد .
انگلستان:
وقتی امپراطور رم کلاودیوس اول در سال 43میلادی انگلستان را فتح کرد سربازان رمی بازی های پاستوم را در انگلستان رواج دادند.
اهالی دربی انگلستان ادعا می کنند که در سال 217میلادی توانسته اند یک دسته از سربازان رمی را شکست دهند از آن به بعد به افتخار فراری دادن دشمن هر سال در همان روز جشن با شکوهی می گرفتندو در این روز به بازی فوتبال می پرداختند.
بازی فوتبال رفته رفته چنان در قلب جوانان انگلیسی جای گرفت که هر چه زمان می گذشت گروه بیشتری مایل به بازی و تماشای آن می شدندو به این ترتیب چنان گسترش در این کشور یافت که انگلستان تبدیل به مهد فوتبال شد.
قرون وسطی:
توپ بازی با پا در قرون وسطی در مناطق مختلف اروپا رواج داشت که چون قوانین یکسان و معینی برای آن موجود نبود به شکلی پر هیاهو و بسیار خشونت آمیز همراه با مشت و لگد و پشت پا زدن انجام می شد. به همین دلیل حکمرانان محلی و پادشاهان تصمیم گر فتند مانع از اجرای آن در شهر ها و روستاها شو ند.
در فرانسه در قرن چهاردهم میلادی بازی فوتبال چندین بار از سوی پادشاهان کشور ممنوع اعلام شد.
پادشاهان انگلستان در قرنهای 14و 15فوتبال را به عنوان اینکه کاری ناشایست و زیانبار استیک عمل شیطانی دانستند و اعلامیه های در ممنوعیت آن انتشار دادند.ممنوعیت فوتبال درانگلستان همچنان در اواخر قرن 18ادامه داشت اما این قبیل سختگیر ها هرگز نتوانست عملا مانع از توپ بازی با پا شود و فوتبال به شکلهای گوناگون در گوشه و کنار اروپا به ویژه در انگلستان گسترش می یافت و حتی در مدرسه ها و دانشگا هها اجرا می شد.
در سال 1863دانشگاه کمبریج انگلستان بازی فوتبال را رسما پذیرفت و قوانین خاصی برای آن به وجود آورد که به مقررات کمیریج معروف شد.این قوانین را تیمهای آزاد هم پذیرفتند و در بازیهای خود اجرا کردند.
آغاز تحول:
در تاریخ 26اکتبر سال 1863نمایندگان هفت باشگاه و دسته آزاد در لندن جمع شدندوفدراسین فوتبال انگلستان را تاسیس کردند. از این پس با مسابقات منظمی که در میان تیمها برگزار می شد شمار طرفداران فوتبال نیز در انگلستان رو به فزونی می نهاد و از طرف دیگر انگلیسها به هر نقطه از جهان که قدم می نهادند بازی فوتبال را معرفی و منتشر می کردند. در اواخر قرن نوزدهم فوتبال به قدری توسعه یافته بود که در بسیاری از کشورهای اروپای و برخی از کشورهای آمریکای لاتین مسابقات فوتبال به صورتی منظم جریان داشت. در سال 1904 فدراسیون بین المللی فوتبال {فیفا}با مشارکت هفت کشور فرانسه هلند بلژیک سوئیس اسپانیا دانمارک و سوئد تاسیس شد. انگلستان در ابتدا از پیوستن به این هفت کشور خوداری کرد اما سر انجام در سال 1946به آنها پیوست.
در سال 1908همزمان با برگزاری چهارمین دوره بازیهای المپیک فوتبال در برنامه المپیادها قرار گرفت و از سال 1930مسابقات جام جهانی فوتبال راه اندازی شد. در حال حاضر 165کشور جهان عضو فیفا هستند و فوتبال بی تردید ورزش اول دنیا محسوب می شود چرا که فوتبال ترکیب کاملی است از فن مهارت قدرت و کوشش جمعی یک تیم.
کشورهای صاحب فوتبال جهان عبارتند از :برزیل انگلستان آلمان آرژانتین ایتالیا فرانسه هلند اسپانیا بلژیک و اروگوئه.
از میان بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال نیز می توان به این اسامی اشاره کرد:
په له {برزیل}اوزه بیو{پرتقال}کرایف {هلند}یاشین{شوروی}بکن بائر
{آلمان}مارادونا{آرژانتین}و پلاتینی{فرانسه}
پیدایش فوتبال در ایران
ورزش و بازیهای نوین مانند فوتبال که بازیهای اروپایی خوانده می شود در بیست سال پایانی قرن سیزدهم هجری شمسی حدود سالهای {1280-1300}توسط اروپایها بویژه انگلستان در ایران رواج یافتند. اصطلاح فوتبال را دانشجویان اعزامی به اروپا وارد زبان فارسی کردند.
اولین بار فوتبال توسط انگلیسیها مقیم ایران در تهران و ملوانان خارجی در بنادر کشور به راه انداخته شد در سال 1907{1286}هجری شمسی وزیر مختار انگلیس در ایران به منظور ایجاد حس رقابت در بازیکنانو جنبه رسمی دادن به بازیها یک جام {کاپ}برای فوتبال تهیه کرد و اولین دوره رسمی مسابقه فوتبال در همان سال انجام شد.در بازیهای تیمهای انگلیسی هیچ ایرانی شرکت نداشت. کریم زندی اولین ایرانی بود که در سالهای1287تادر 1295در آن تیمها بازی کرد .
طی سال 1299ه.ش فوتبال به صورتی پراکنده و کاملا ابتدایی در زمین های حاشیه تهران بازی می شد.در سال 1300انجمن ترقی و ترویج فوتبال در تهران تاسیس شد و برگزاری مسابقات فوتبال را بر عهده گرفت. اولین بار مدرسه آمریکایی البرز فعلی آموزش فوتبال را به دانش آموزان آغاز کرد.
در سال 1308اولین مسابقه خارجی فوتبال با تیم باد کوبه {شوروی}در تهران برگزار شد که در آن شکست خورد.سال 1312را به حق می توان {سال پیشرفت تشکیلات ورزش}در مدارس و فوتبال در ایران دانست.
در سال1313{انجمن ملی تربیت بدنی و پیشاهنگی}تشکیل شد تا متصدی اداره امور تربیت بدنی و ورزش در خارج از مدارس باشد.
تعداد تیمها در سال 1315و 367تیم در 29استان و شهرستان بود که در مقایسه با سال 1314که 152تیم فوتبال وجود داشت قابل توجه می باشد.
در سال 1316حسین صد قیانی پس از بازگشت از اروپا به ایران مسئول آموزشو گسترش فوتبال شد از کارهای صد قیانی تشکیل تیم ملی و اعزام آن به افغانستان بود.سال 1318 را میتوان یکی از نقاط عطف ورزشی بویژه فوتبال در ایران دانست.
ورزشگاه امجدیه در این سال تکمیل شد و به شکلی در آمد که امروز وجود دارد.در 12اسفند سال 1325نخستین فدراسیون فوتبال ایران به وجود آمد و سال بعد در 30دی ماه1326این فدراسیون به عضویت فیفا پذیرفته شد.
تیم ملی ایران از ابتدا تا سال 1326:
دوره اول:1314-1305
اولین تیم ملی فوتبال ایران در سال 1305به سرپرستی میر مهدی ورزنده برای سفر به باد کوبه {شوروی}تشکیل شدو برای انجام چند مسابقه به آذر بایجان شوروی سفر کرد. از بازیکنان این تیم که در حقیقت ستارگان فوتبال ایران در سالهای 1305تا1314بودند می توان از خان سردار پل هراند شکوه رضا کلانتری حسین سردار احمد سردار حسین صد قیانی علی امیر اصلانی {معروف به گیوه ای}حسن مفتاح و رضا هدایتی نام برد.
دوره دوم :1320-1314
دوره دوم تشکیل تیم ملی فوتبال از سال 1314با اشغال نظامی ایران توسط ارتشهای متفقین پایان یافت.در این دوره تیم ملی ایران دومین سفر خارجی خود را به افغانستان انجام داد. این تیم به سر پرستی حسین صد قیانی از بازیکنان باشگاههای معروف تهران همچون طوفان تدین نیک نام و تهران تشکیل شد. مهمترین این بازیکنان عبارت بودند از :
مصطفی بهار مست اکبر حیدری عبدالله کوهستانی احمد خطیبی محمد بلور فروشان گلبو ناصر انشا حسن گوشه جعفر اخوان گیلانشاه و عباس فرزانگان.
یک ورزشگاه در حومه تهران در سال ۱۳۱۵ خورشیدی
دوره سوم:1330-1321
از سال 1321مقارن با اشغال ایران فوتبال شکل تازهای به خود گرفت.در این دوره تیم ملی ایران در مسابقه ای با تیم ارتش انگلستان که از بازیکنان ملی پوش به نامهای (منین،میگر،بیک)استفاده میکرد در امجدیه مسابقه داد که جهت تماشای آن برای اولین بار بطور رسمی بلیط فروخته شده .
بازیکنان تیم ایران در این دوره که توسط حسین صدقیانی سرپرستی می شدند عبارتند از : مین باشیان،حاجیان، عباس غریب،عزیز فرزانگان، ملک شاهی ،عباس تنیده گرو… که سرپرستی تیم ملی ایران را در سه دوره گذشته بعهده داشت درباره تیم ملی ایران در دوره سوم گفته است:به عقده من در این دوران تیم ملی ایران از نظر بنیه و قدرت در تاریخ فوتبال ایران بینظیر بود
در سالهای 1327تا مسابقات فوتبال جام جهانی 1998فرانسه (1377)فوتبال ایران فراز و نشیب بسیاری را پشت سر گذاشته است مسابقات سراسری {لیگ}در این دوران آغاز شد و از دهه 1350با عنوان جام تخت جمشید با نظم و انسجام تداوم یافت. با آغاز جام ملتهای آسیا تیم ملی فوتبال ایران در این مسابقه شرکت کرد و در سالهای 1345تا1355در اوج فوتبال آسیا قرار و دوران طلا یی خود را آغاز کرد.تیم ایران در مسابقات مقدماتی جام جهانی 1978شرکت کرد و برای اولین بار به این دوره از مسابقات راه یافت.
با پیروزی انقلاب اسلامی فوتبال ایران حدود یک دهه در اثر مشکلات ناشی از جنگ دچار رکود نسبی شد اما با پایان جنگ و آغاز عصر سازندگی فوتبال ایران بار دیگر سیر صعودی خود را آغاز کرد و توانست در جام جهانی 1998 فرانسه شایسته ترین نماینده قاره آسیا باشد.
بازی ایران-آلمان، ۱۷ مهر ۱۳۸۳، ورزشگاه آزادی تهران
1 – تکنیک
تکنیک در لغت به معنی "فن" آورده شده است و منظور از آن در ورزش و به ویژه در فوتبال،به کارگیری صحیح اهرمهای بدن در اجرای حرکات مورد نظر می باشد.
2 – مهارت
– مهارت قابلیتی است که با اطمینان معین و صرف حداقل انرژی یا زمان کاری به نتیجه برسد.
– تصمیم گیری در اجرای تکنیک در زمان و مکان مناسب و صرف حداقل انرژی.
3 – دریبلینگ
– تکنیک ، پیش بردن توپ را با پا ، در بازی فوتبال دریبلینگ گویند.
– حرکت هماهنگ با توپ را که دارای ویژگیهای تغییر سرعت ، تغییر مسیر و فریب باشد"دریبل"می گویند.
1-3- اصول دریبلینگ
اصول دریبلینگ عبارتند از : کنترل توپ ، قابلیت تظاهر و فریب ، قابلیت تغییر مسیر و قابلیت تغییر سرعت.
1-1-3- کنترل توپ از نزدیک :
یعنی توپ در فاصله ای از پا قرار گیرد که فرد بتواند تسلط کافی روی آن داشته باشد.
2-1-3- قابلیت تظاهر و فریب :
منظور از فریب ،خارج کردن حریف از حالت تعادل جسمی و ذهنی است.
فریب از سه طریق قابل اجراست :
الف : فریب با بدن ،از طریق نشان دادن تمایل بدن به یک سمت و حرکت به سمت دیگر.
ب : فریب با چشم ،از طریق نگاه کردن به یک جهت و حرکت به جهت دیگر.
ج : فریب با پا ، از طریق اقدام به رفتن در یک مسیر و حرکت در مسیر مخالف.
3-1-3- قابلیت تغییر مسیر :
بازیکن صاحب توپ باید بتواند مسیر حرکتی خود را با توجه به وضعیت موجود تغییر دهد و پس از تغییر مسیر با سرعت از حریف دور شود.
4-1-3- قابلیت تغییر مسیر:
هر بازیکن صاحب توپ باید بتواند در هر لحظه مسیر حرکت را با توجهر به وضعیت موجود تغییر دهد.
دریبلینگ و گذشتن از حریف در سه مرحله انجام می گیرد :
مرحله 1 – نزدیک شدن :
در این مرحله ، با سرعت کنترل شده به حریف نزدیک می شوید و از حرکت عرضی خودداری می کنید.
مرحله 2 – به هم زدن تعادل حریف :
از طریق اعمال فریب اقدام به هم زدن تعادل حریف نموده ، خارج از حیطه درگیری مدافع از او عبور می کنید .
مرحله 3 – بهره برداری از فضای پشت حریف :
ضربه آخر توپ باید طوری زده شود که بتوان از فضای پشت مدافع بهترین استفاده را برد .
4. پاس و حمایت
تعریف پاس: رد و بدل کردن توپ بین افراد همبازی را "پاس" می گوییم.
تعریف حمایت: قرار گرفتن در زاویه، فاصله و زمان مناسب به منظور کاهش فشار از بازیکن صاحب توپ را "حمایت" می گوییم.
اصول پاس ماهرانه: کیفیت یک پاس خوب به عوامل زیر بستگی دارد:
داشتن تکنیک خوب
انتخاب پاس که به عوامل زیر بستگی دارد:
الف- به آن چه که بازیکن می بیند.
ب- به محل استقرار همبازیان و حریف
ج- به منطقه زیمن، به هر اندازه به دروازه خودی نزدیکتر باشید باید با درصد اطمینان بیشتری پاس بدهید و به هر اندزاه به دروازه حریف نزدیک تر می شوید، پاس ها می توانند با درصد اطمینان کمتری توام باشند.
د- به اهداف تاکتیکی؛ برای مثال اگر تاکتیک تیمی استفاده از ضربات بلند باشد، این نکته را در انتخاب پاس باید مورد توجه قرار داد.
ه- به قابلیت ها و توانایی های تکنیکی پاس دهنده
اجرای پاس که به چند عامل نیازمند است:
الف- دقت پاس: پاس دقیق پاسی است که دریافت کننده بتواند از توپ به راحتی استفاده نماید.
ب- شدت پاس: با توجه به فاصله و موقعیت حمایت کننده و حریف قابل تغییر است.
ج- فریب در پاس: جهت گمراه کردن حریف در تشخیص جهت پاس
د- زمان پاس: بهترین لحظه ای است که حمایت کننده در شرایط دریافت توپ قرار دارد.
پاس بغل پا
پای ضربه: پای ضربه از عقب حرکت کرده، با بغل پا به پشت توپ ضربه می زند. بعد از وارد آوردن ضربه ادامه حرکت پا در جهت مسیر توپ الزامی است. مچ پای ضربه باید کاملاً محکم نگه داشته شود.
پای تکیه: پای تکیه در فاصله مناسب در کنار و امتداد توپ قرار می گیرد. پنجه پای تکیه باید در جهت هدف باشد.
وضعیت سر: وضعیت سر ثابت است و چشم به توپ دوخته می شود.
بالاتنه به نحوی قرار می گیرد که متمایل به عقب نباشد در غیر این صورت توپ از زمین بلند می شود.
نقاط قوت: دقت در پاس بغل پا بسیار اطمینان بخش است.
نقاط ضعف: مسیر پاس، از سوی حریف تشخیص داده می شود.
– برد این پاس کم است.
– به هنگام اجرای این تکنیک آهنگ دویدن تغییر می کند.
– سرعت حرکت توپ محدود است.
پاس روی پا
پای ضربه: مفصل مچ پای ضربه باید محکم باشد و با قسمت روی پا ضربه زده شود. ادامه حرکت پا بعد از وارد آوردن ضربه الزامی است و حرکت دست مخالف به طرف جلو و به سمت پای ضربه ضرورت دارد. زانوی پای ضربه باید در راستای توپ قرار گیرد.
پای تکیه: در محل مناسب در کنار، امتداد توپ در جهت ضربه قرار می گیرد.
وضعیت سر: وضعیت سر ثابت است و چشم به توپ دوخته می شود.
نقاط ضعف: دقت در این نوع پاس کم است.
نقاط قوت:
1- برای شوت می توان از این ضربه استفاده کرد.
2- تغییر ریتم در دویدن لازم نیست.
3- شدت پاس بسیار خوب است.
پاس داخل و خارج روی پا
پای ضربه: پای ضربه معمولاً حرکت عرضی دارد و میزان دامنه حرکتی آن به مقدار انحنای پاس وابسته است.
پای تکیه: کمی عقب و بیرون از توپ قرار می گیرد تا مانع حرکت عرضی پای ضربه نشود.
نقاط ضعف: کنترل این پاس برای دریافت کننده تا حدی مشکل است.
نقاط قوت:
1- شوت کردن: این نوع پاس برد زیادی دارد. بنابراین می توان از آن برای شوت به دروازه استفاده نمود.
2- عبور از حریف: چون توپ مسیر قوس مانندی طی می کند، می تواند از حریفی که بین توپ و هدف قرار گرفته، عبور نماید.
3- سانتر کردن: می توان برای سانترهای کوتاه و پاس قوسی رو به جلو از این ضربه استفاده نمود.
4- وضعیت سر: وضعیت سر، ثابت است و چشم ها به توپ دوخته می شود.
5. کنترل
تعریف کنترل: در اختیار گرفتن توپ را به شکلی که بتوان در کوتاه ترین زمان ممکن بهترین تصمیم را به مرحله اجرا گذاشت، "کنترل" می گویند.
اصول کنترل: به طور کلی، اصول کنترل شامل موارد زیر است:
1- در مسیر حرکت توپ قرار بگیریم: از آن جا که توپ از جهات مختلف به ما می رسد، بهتر است تا حد امکان برای کنترل توپ خود را در مسیر حرکت توپ نزدیک تر کنیم.
2- انتخاب سطح کنترل: به طور کلی در فوتبال دو نوع شرایط برای کنترل وجود دارد.
الف- استفاده از یکی از سطوح بدن که شامل بغل پا، روی پا، خارج روی پا، داخل روی پا، کف پا، ساق، ران، سینه و سر است.
ب- استفاده از یکی از سطوح بدن و زمین که شامل بغل پا و زمین، خارج روی پا و زمین، کف پا و زمین و ساق پا و زمین می باشد.
3- آرامش عصبی – عضلانی: در زمان کنترل باید سطح تماس با توپ را نرم و شل نگه داشت.
6. ضربه سر
در نظر بسیاری از مربیان فوتبال، توانایی در بازی هوایی از جمله مهم ترین فاکتورها برای یک بازیکن می باشد. آن ها معتقدند که بیش از 50% لحظات تعیین کننده در یک بازی فوتبال مربوط به توپ های هوایی است.53% گل هایی که در جام جهانی کره و ژاپن زده شد، حاصل توپ های هوایی و صحنه هایی بوده است که قابلیت سر زدن بازیکنان مدافع در آن نقش تعیین کننده ای داشته و به همین ترتیب توانایی بازیکنان مدافع در ضربه سر نیز می تواند یک نکته اطمینان بخش برای مربیان باشد. بنابراین وقتی ضربه سر تا این حد در به وجود آمدن نتایج فوتبال نقش دارد، ما باید زمان بیشتری را به این تمرین اختصاص دهیم.
تعریف: هماهنگی قسمت های مختلف بدن به هنگام مقابله با یک توپ بلند با سر را ضربه سر می گویند.
اصول مکانیکی ضربه سر
مرحله قبل از ضربه: پاها به اندازه عرض شانه باز، ولی در عرض هم قرار نگیرند، زانوها قدری خمیده، کمر در راستای پاها و بالاتنه به عقب برده می شود. دست ها را به حالت خمیده و در کنار بدن نگهداشته، چشم ها کاملاً باز، دهان بسته و چانه نزدیک سینه قرار می گیرد. هم زمان با نزدیک شدن توپ، سر و سینه با شدت به جلو آورده می شود.
مرحله ضربه: هنگامی که توپ در راستای پاها قرار گرفت، لحظه مناسب برای ضربه زدن به توپ است که با پیشانی به قسمت میانی توپ ضربه زده شده و در این حالت وزن بدن از پاشنه به پنجه پا منتقل، پای عقب به جلو می آید. چشم ها کاملاً باز، دهان بسته و چانه را نزدیک سینه نگه می داریم و از تاب کمر برای شدت بیشتر ضربه استفاده می کنیم.
مراحل تمرین برای آموزش بهتر ضربه سر
1- سیر مقدماتی 2- سر توام با پرش 3- سر توام با حرکت و پرش 4- سر در تحت فشار حریف در دفاع 5- ضربه سر به دروازه در شرایط بازی در مراحل اول تا سوم بهترین وسیله برای یادگیری بهتر استفاده از توپ آویزان است.
7. شوت زدن
مقدمه: در هنگام بازی فوتبال بسیاری از مواقع با یک بازی فشرده، بسته و درگیرانه از جانب حریف روبرو می شویم. در چنین شرایطی بهترین راه برای باز کردن گره بازی "شوت زدن" است؛ به این معنی که وقتی ما شانس نزدیک شدن به دروازه حریف را نداریم، یک شوت دور می تواند همه چیز را به سود ما تغییر دهد. اما باید توجه داشته باشیم که شوت زدن علاوه بر مهارت، یم مسئولیت است و بعضی از بازیکنان در مواجه شدن با یک موقعیت خوب برای شوت زدن ترجیح می دهند که این مسئولیت را به دیگری پاس بدهند. بنابراین بسیار مهم است که به منظور کسب مهارت و شجاعت در شوت زدن، تمرینات ازائه شده را اغلب در شرایط بازی در زمین کوچک و گروه های کوچک تمرین کنیم.
تعریف شوت
به طور کلی به هر ضربه محکم و هدفمندی که به سمت دروازه زده می شود، شوت اطلاق می گردد.
اصول مکانیکی شوت زدن
وضعیت پای ضربه: مانند ضربه با روی پا
وضعیت پای تکیه: در محل مناسب در کنار و امتداد توپ قرار گرفته و نوک پای تکیه در جهت هدف قرار می گیرد. در نظر داشته باشید که وضعیت پای تکیه در دقت شوت نقش بسیار مهمی دارد.
وضعیت سر: ثابت و چشم به توپ دوخته می شود.
برای تمرین شوت باید به سطح پراکندگی در موقعیت های مختلف شوت زدن توجه کرد.
مواردی که دانش آموزان به هنگام تمرین شوت باید به آن توجه خاص داشته باشند.
توجه به منظور و هدف اصلی در شوت به دروازه: بعضی از بازیکنان تنها وقتی خوب شوت می زنند از کار خود احساس رضایت می کنند، در حالی که ممکن است این شوت با اختلاف کمی به بیرون از زمین رفته و یا به تیر دروازه برخورد کند. بنابراین زمانی باید از این عمل خود احساس رضایت کنید که شوت شما به هدف خورده باشد.
شجاعت پذیرفتن مسئولیت شوت به دروازه را در خود تقویت کنید.
با رعایت نکات زیر سعی کنید به یک نگرش صحیح در شوت به دروازه دست پیدا کنید.
– قبل از ضربه به موقعیت دروازه و دروازه بان توجه کنید.
– در زمان ضربه فقط به توپ نگاه کنید.
– در شوت به طرف دروازه سعی کنید بیشتر "دقت" مورد توجه شما باشد، تا فقط "شدت" در شوت زدن.
– سعی کنید تیر دور را برای شوت زدن هدف بگیرید.
– همیشه شوت خود را تعقیب کنید، چون ممکن است شانس مجددی نصیب شما شود.
– شوت زمینی درصد موفقیت شما را افزایش می دهد، زیرا:
الف- مقابله با این گونه شوت ها از طرف دروازه بان مشکل تر است.
ب- در شوت زمینی که از کنار دروازه می گذرد احتمال تغییر مسیر آن توسط بازیکنان دیگر وجود دارد.
ج- احتمال سُرخوردن و پریدن ناگهانی توپ وجود دارد.
در تمرین شوت به دروازه همیشه از دروازه های واقعی با اندازه های استاندارد استفاده شود.
نقاط ضعف تکنیکی خود را شناسایی و به آن توجه کنید و سعی در برطرف کردن آن نمایید.
برای تمرین شوت از بازی های چند نفره، مثلاً 4 * 4 استفاده کنید.
8. تعریف تاکتیک در فوتبال
مهم ترین اصل تیمی، کار تاکتیکی می باشد: کار تیمی مانند زندگی روزمره است. در این راه، همکاری، بیشترین سهم را در پیشبرد اهداف به عهده دارد. در یک خانواده، همه اعضا سعی می کنند با همکاری به هدف خود برسند. یک گروه کاری در ادارهف کارخانه و یا هر قسمت دیگر، برای رسیدن به اهداف خود نیاز به همکاری دارند.
مسلماً همکاری گروهی می تواند قدرت بیشتری را برای گروه به ارمغان آورد و همین امر قاطعی است که همکاری تیمی را به مهم ترین عنصر موفقیت تبدیل می سازد. نیاز اولیه یک تیم فوتبال، همکاری در حمله و دفاع است و اهمیت وظایف خطوط مختلف و هماهنگی آن ها در این ارتباط تقویت می شود.
چگونه توپ را به گردش درآوریم؟ چطور به فضای خالی برویم؟ به کجا برویم؟ چه موقع برویم؟ و چگونه بتوانیم بهره وری بهتری از دوندگی خود در جریان بازی داشته باشیم؟ این ها همه می تواند ثمره یک همکاری گروهی و تاکتیک تیمی باشد.
همان طور که در بسیاری از درگیری های بدنی، میزان آمادگی بدن می تواند نقش اصلی را ایفا کند، در کارهای تاکتیکی نیز شعور و آگاهی این وظیفه را بر عهده دارد. با اطمینان باید بگوییم که در فوتبال ابتدا ذهن و سپس بدن، مشکل گشاست.
تعریف خاص تاکتیک: هر گونه حرکت فردی یا گروهی از پیش تنظیم شده به منظور رسیدن به گل یا جلوگیری از گل خوردن را "تاکتیک" می گویند.
تعریف تاکتیک عام: هنر آرایش نیروها برای رسیدن به موفقیت یا وسیله ای برای رسیدن به نتیجه مطلوب است.
انواع تاکتیک ها
به طور کلی تاکتیک ها در فوتبال به چهار بخش تاکتیک های فردی، تاکتیک های گروهی، تاکتیک های ایستگاهی و تاکتیک های تیمی تقسیم می شوند.
تذکر: تاکتیک های ایستگاهی از جمله تاکتیک های گروهی و تیمی است، اما به دلیل اهمیت آن به طور جداگانه مورد بررسی قرار می گیرد.
تاکتیک های فردی: هر گونه تصمیم گیری فردی مربوط به اهداف گروهی و تیمی برای رسیدن به نتیجه مطلوب را "تاکتیک فردی" می گویند.
تاکتیک های فردی شامل موارد زیر می شوند:
– بازیکنی که صاحب توپ می شود باید حمله جدیدی را آغاز کند.
– توپی را که پاس می دهید از آن حمایت کنید.
– به استقبال توپ بروید.
– در زمان و مکان مناسب دریبل کنید.
– در حداقل زمان ممکن توپ را کنترل و هدایت نمایید.
– بدن را بین توپ و مدافع قرار دهید.
– با هر شروع مجدد، حمله ی جدیدی را آغاز کنید.
– بازیکنی که توپ را از دست می دهد، مدافع می شود.
– توپ را همیشه زیر نظر داشته باشید.
– در بازپس گرفتن توپ مصمم باشید.
تاکتیک های گروهی: هر گونه تصمیم گیری گروهی برای رسیدن به نتیجه مطلوب را "تاکتیک گروهی" می نامند. توضیح این که تاکتیک های گروهی به تدابیری گفته می شود که در فضای محدود و با تعداد محدود انجام گیرد. مثلاً 3*3 در زمینی به ابعاد 30*40 متر یا 5*5 در یک سوم میانی زمین.
تاکتیک های ایستگاهی: هر گونه تدبیر تنظیم شده در شروع مجدد به صورت گروهی و تیمی برای رسیدن به نتیجه مطلوب را "تاکتیک ایستگاهی" می گویند.
تاکتیک های ایستگاهی در حمله و دفاع شامل:
1- ضربه شروع بازی
2- ضربه دروازه
3- ضربه کرنر
4- ضربه آزاد
5- پرتاب توپ از خارج زمین
6- ضربه پنالتی
7- شروع مجدد بازی از سوی داور
تاکتیک های تیمی: هر گونه تدبیر تیمی از پیش تعیین شده برای رسیدن به نتیجه مطلوب را "تاکتیک تیمی" می نامند. توضیح این که تاکتیک های تیمی به تدابیری گفته می شود که در زمین قانونی و با تعداد بیش از 6 نفر انجام می گیرد. مثلاً 7*7 در نیمه زمین برای اجرای تاکتیک آفساید یا 11*11 در زمین کامل برای اجرای دفاع تیمی.
دفاع انفرادی
هر گونه تدبیر فردی برای به تاخیر انداختن حمله مهاجم اول یا گرفتن توپ از او را "دفاع انفرادی" می گویند.
دفاع گروهی
هر گونه تدبیر گروهی برای به تاخیر انداختن حمله حریف یا گرفتن توپ از تیم مهاجم را "دفاع گروهی" می گویند.
ضربات ایستگاهی
امروزه در فوتبال مدرن دنیا به طور متوسط بیش از 35% گل ها از ضربات ایستگاهی به دست می آید، بنابراین وقتی از هر سه گل بیش از یک گل از طریق این ضربات به ثمر می رسد، اهمیت این بخش از کار مشخص می شود. اگر ما با تیمی بازی می کنیم که آن ها بازی را فشرده کرده اند، بهترین راه ممکن برای رهایی از این فشردگی استفاده از ضربات ایستگاهی است، چون وقتی صاحب ضربه آزاد می شویم، حریف مجبور است که 15/9 متر از توپ فاصله بگیرد و شروع مجدد بازی هم از نظر زمانی در اختیار ما می باشد، بنابراین ما می توانیم برنامه های تمرین شده خود را با ابتکار عملی که در دست داریم به خوبی انجام دهیم. پس هر قدر برای این قسمت از بازی بیشتر وقت بگذاریم، سود بیشتری نصیب ما خواهد شد.
عوامل مهم موفقیت تیم در دفاع ضربات ایستگاهی
نظم تیمی: تمام بازیکنان بر اساس وظایف از پیش تعیین شده خود عمل نمایند.
سازماندهی با توجه به جزئیات: باید از قبل تمام احتمالات را در نظر گرفت و بر پایه آن وظایف بازیکنان سد کننده، بازیکنان حریف گیر، بازیکنان فضاگیر و بازیکن طراح یا رهبر کاملاً مشخص شده باشد.
داشتن تمرکز: بازیکنان بر اساس وظایف خود باید کاملاً سهوشیار بوده و تمام تحولاتی را که تا آخرین لحظه صورت می گیرد به دقت زیر نظر داشته باشند.
ایجاد اضطراب در تیم حریف: به همان نسبت که داشتن تمرکز و آرامش در دفاع به ما کمک می کند، عدم آرامش حریف نیز می تواند یک عامل مثبت برای ما باشد.
بنابراین می توانیم از طریق ارتباط کلامی با یکدیگر در وانمود کردن این که مراقب اوضاع هستیم و هم چنین نشان دادن حالت تهاجمی در حمله به توپ قبل از ضربه می تواند در این بخش موثر باشد.
نکات مورد توجه به هنگام تشکیل دیوار دفاعی در اطراف محوطه جریمه
اولین بازیکنی که در ابتدای دیوار دفاعی می ایستد، با هماهنگی دروازه بان محل تشکیل دیوار دفاعی را تعیین می کند.
تعداد بازیکن مورد نیاز در دیوار دفاعی بستگی به محل ضربه دارد و با توجه به نمودار زید مشخص می شود.
بازیکنان به ترتیب قدر می ایستند (بلندترین بازیکن روی تیر نزدیک).
فضاهای حیاتی در اطراف دیوار دفاعی را مراقبت کنیم.
یک بازیکن در کنار دیوار دفاعی برای حمله به توپ و ایجاد اضطراب در حریف، مستقر می شود.
حمله گروهی
تدابیر از پیش تعیین شده ای را که با همکاری 2 تا 6 بازیکن و با هدف دستیابی به دروازه حریف انجام می شود، "حمله گروهی" می گوییم. تیمی که صاحب توپ است در شرایط حمله قرار دارد. این که یک تیم با چه تعداد بازیکن در حمله شرکت می کند، بستگی به تدابیر در حمله، قابلیت های فردی بازیکنان و روحیه تهاجمی تیمی دارد. ولی آن چه که در تمام این نکات مشترک می باشد، حمایت در حمله است. بدین معنی که اگر تیم ما مفهوم حمایت را به درستی فراگرفته و آن را اجرا نماید، می تواند مدت زمان بیشتری نسبت به حریف صاحب توپ بوده و در نتیجه زمان بیشتری در شرایط حمله قرار بگیرد. عامل مهم بعدی در حمله، استفاده از عمق می باشد که کانون توجه بازیکنان مبتکر و خلاق در حمله است. به کارگیری عمق، مستلزم تحرک لازم برای ایجاد فضاهای مناسب در دفاع حریف و سرعت لازم در استفاده از فضاهای به وجود آمده می باشد. باید توجه داشت کند بازی کردن و عدم تحرک در اصل یاری دادن به مدافعان حریف است. حمله گروهی به دو صورت حمله از کناره های زمین و حمله از مناطق مرکزی قابل بررسی است.
منابع:
1. سی جی اشمیت، باب الیو، (1388)، بدنسازی کامل در فوتبال، ترجمه احمد خداداد و ابوالفضل هیهات، چاپ دوم، انتشارات عصر انتظار.
2. فوتبال 1، دوره های فنی و حرفه ای، رشته تربیت بدنی، 1386.
3. جزوه لیسانس A و B کنفدراسیون فوتبال آسیا.
4. اکرامی، 1387، فوتبال فنون و تدابیر، انتشارات فجر.
5. www.hatmiSS.com
2