نشانه های پیدایش رستاخیز عمومی :
این نشانه ها که از آنها تعبیر به الشراط الساعه یعنی : شرایط تحقق قیامت می شود ، دو جور است : یک قسم ، حوادثی است که حتما بایستی پیش از پیدایش قیامت و به عنوان پیش آهنگ رستاخیز ، تحقق پیدا کند .
و قسم دیگر اتفاقاتی است که ضرورت ندارد ، حتماً پیش از وقوع رستاخیز تحقق پذیرد ، هرگاه مقارن پیدایش قیامت نیز ، صورت پذیرد ، مانعی نخواهد داشت .
و ما ذیلاً به مهمترین آن نشانه ها اشاره می نمائیم :
نظام این عالم ، عوض می شود :
همان طوری که دانشمندان علم هیئت و فیزیک می گویند نظام کرات سماوی ، وابسته به یک نیروی قوی و نیرومندی است که تمام کرات را در چنبره قدرت خود گرفته ، نمی گذارد این نظام بدیع از هم پاشیده و یا اصطکاک و تصادمی در آن ، پدید آید .
دانشمندان مذبور این نیروی قوی و به تعبیر قرآن ستون های نامرئی را که همچون رشته ای کرات آسمانی را به هم پیوند داده بنام قوه ی جاذبه می خوانند .
هنگامی که بنا شود رستاخیز عمومی پدید آید ، مثل اینکه خداوند آن نخ پیوند دهنده و برقرار سازنده نظام بدیع را از میان کرات برداشته ، آنها را به حال خود وامی گذارد .
بدیهی است در آن صورت نظم و پیوستگی کرات از هم گسسته ، سر و صدا و انقلاب عجیبی در عالم پدید خواهد آمد .
آیات زیر اشاره به همین حقیقت و بیان کننده اوضاع و احوال چنین روزی است :
1- القارعه مالقارعه و ما ادریک ماالقارعه ، یوم یکون الناس کالفراش المبثوث و تکون الجبال کالعهن المنفوش…
یعنی : حادثه ی کوبنده ای؟ و تو چه می دانی که حادثه ی کوبنده چیست؟ روزی که مردم ، چون پروانه های پراکنده باشند و کوه ها چون پشم حلاجی شده باشد.(سوره ی قارعه آیه های 1- 5 )
2- یوم نطوی السماء کطی السجل للکتب ، کما بدانا اول خلق نعیده .
یعنی : روزی که آسمانها را در هم پیچیم مانند در هم پیچیدن طومار برای نوشتن ، چنانکه در ابتدا مخلوقات را آفریده ایم همان طور هم اعاده شان خواهیم داد. (انبیاء آیه 104)
3- یوم تبدل الارض غیرالارض و السموات ، و برزو لله الواحد القهار.
یعنی : روزی که زمین به زمینی جز این تبدیل شود و هم چنین آسمانها بغیر وضع فعلی درآیند و مردم در پیشگاه خدای یکتای مقتدر حاضر شوند . (ابراهیم آیه 48 )
4- والسماء منفطر به کان وعده مفعولا.
یعنی : در آن روز ،آسمان شکافته شود ، وعده خدا واقع شدنی است . (مزمل آیه 18)
5- یوم تکون السماء کالمهل.
یعنی : روزی که آسمان ، مانند روغن جوشان گردد.(معارج آیه 8)
و همچنین است آیات:
اذا السماء انشقت (انشقاق آیه1)
و اذا السماء و انفطرت و اذا الکواکب انتثرت (سوره انفطار آیه 1-2)
و نظائر اینها .
خورشیدو ماه و ستارگان ،خاموش می شوند :
دانشمندان فلک شناس ،اظهار عقیده می کنند که : این خورشید فروزانی که ریاست منظومه ما را به عهده دار،1300،000 برابر حجم زمین ما حجم دارد ، و جرم آن 332000 مرتبه از جرم زمین بیشتر است و هرگاه بخواهیم وزن آن را به حسب تن بیان کنیم ، باید عدد 2 را بنویسیم و 27 صفر پهلوی آن بگذاریم در حالیکه زمین ما 082،841،310 ،0001،1کیلومتر مکعب ، حجم و 5977 تریلیون تن وزن دارد.
همین کره ی آتشین که گرمای ، سطح آن 11000 درجه فارنهایت و حرارت مرکزی آن 70 میلیون درجه است و شعله های آن تا 160000 کیلومتر زبانه می کشد و با سرعتی برابر 6000 کیلومتر در ساعت به بیرون پرتاب می شود بر اثر اینکه در هر ثانیه بالغ بر 4 ملیون تن از حجم آن : تبدیل به انرژی و حرارت می شود بالاخره روزی به خاطر این سخاوت بی مانند ، نیرویش تمام شده و به یک جرم کاملاً تاریک و بی فروغ تبدیل خواهد شد.
نه تنها خورشید ما دارای چنین سرنوشتی است ، بلکه ستارگان دیگر ، چه آنهائی که از خورشید کسب نور می کنند و چه آنهائی که خود ، دارای نور نبوده و از دیگران کسب نور می نمایند ، به چنین سرنوشتی دچار خواهند شد .
قرآن شریف ، چنین روزی را که دانشمندان فلک شناس ، پیش بینی می کنند به عنوان پیش آهنگ قیامت و رستاخیز عمومی می شناسد . که ذیلاً به بعضی از آن آیات اشاره می شود :
1- اذا الشمس کورت و اذا النجوم انکدرت و اذا الجبال سیرت …
یعنی : وقتی که خورشید ، پیچیده و خاموش شد ، و وقتی ستارگان تیره شوند و هنگامی که کوهها سیر داده شوند … هر کسی آنچه احضار کرده اند بداند .( سوره تکویر آیات 1- 3 )
2- یسئل ایان یوم القیامه ، فاذا برق البصر و خسف القمر ، و جمع الشمس و القمر ، یقول الانسان ، یومئذ این المفر ؟
یعنی : می پرسد روز رستاخیز کی می رسد ؟ و چون دیده خیره شود و ماه بگیرد و خورشید و ماه در یکجا جمع شوند ، آنروز انسان گوید : گریز گاه کجاست ؟ ( سوره قیامت آیات 6- 10)
3- اذا السماء و انفطرت و اذا الکواکب انتثرت و اذا البحار فجرت و اذا القبور بعثرت علمت نفس ما قدمت و اخرت .
یعنی : هنگامی که آسمان بشکافد ، و ستارگان پراکنده شود و دریاها به هم پیوندد ، و گورها زیر و رو شود ، هر کسی خواهد دانست که چه کرده و چه نکرده . (سوره انفطار آیه 1- 5 )
4- فاذا النجوم طمست و اذا السماء فرجت ، و اذا الجبال نسفت و اذا الرسل اقتت لای یوم اجلت لیوم الفصل و ما ادریک ما یوم الفصل .
یعنی : هنگامی که ستارگان ، تار شوند و آسمان شکافته شود و کوه ها برافکنده شوند ، و فرستادگان وقت داده شوند ، برای چه روزی پس انداخته شوند ؟ برای روز جدا شدن ، و نمی دانی روز جدائی چیست ؟ (سوره مرسلات آیه 8 – 14)
زمین لرزه عمومی :
اذا زلزلت الارض زلزالها ، و اخرجت الارض اثقالها و قال الانسان مالها یومئذ تحدث اخبارها .
یعنی : هنگامی که زمین به لرزشی هراس انگیز بلرزد ، و محتویات گران قیمت خود را از خود خارج کند و انسان از روی شگفت گوید : چرا زمین چنین می کند ؟ ! آنگاه زمین اخبار گفتنی را به او می گوید . ( سوره زلزال آیه 1- 4 )
فاذا نفخ فی الصور نفخه واحده و حملت الارض و الجبال فدکتاد دکه واحده فیومئذ وقعت الواقعه .
یعنی : هنگامی که نفخه ی صور یک دفعه دمیده شود و زمین و کوه ها برداشته شوند و به یک مرتبه درهم بشکنند آنوقت ، قیامت تحقق پیدا خواهد کرد . ( الحاقه آیه 14)
و یسئولونک عن الجبال فقل ینسفها ربی نسفافیذرها قاعا صفصفا لاتری فیها عوجا و لا امتا یومئذ یتبعون الداعی لاعوج له و خشعت الاصوات للرحمن فلا تسمع الا همسا.
یعنی : از سزنوشت کوه ها می پرسند بگو خدای من آنها را پاره پاره می کند ، آنگاه آنها را به شکل زمینی هموار در می آورد که نه کجی و نه پستی و بلندی در آن نمی بینی ، در آن روز مردم از خواننده ای که از ناحیه ی خدا مردم را ندا می دهد ، بدون تخلف ، پیروی می کنند و تمام صداها برای خداوند پست شده ، جز صدای آرام نمی شنوی . ( طه آیه 108)
و تکون الجبال کالعهن المنفوش .
یعنی : کوه ها چون پشم رنگارنگ حلاجی شده گردد . ( قارعه آیه 5)
اذا رجت الارض رجا و بست الجبال بسا فکانت هباءً منبثا .
یعنی : هنگامی که زمین لرزه شدیدی پدید آید و کوه ها بنحو عجیبی پاره پاره شود و غباری پراکنده گردد . (واقعه آیه 605)
یوم ترجف الارض و الجبال و کانت الجبال کثیبا مهیلا
یعنی : روزی که زمین با کوه هائی که روی آن قرار دارد ، بلرزد و کوهها چون ریگها پراکنده گردد . ( مزمل آیه 14)
یا ایها الناس اتقو ربکم ان زلزله الساعه شی ء عظیم یوم ترونها تذهل کل مرضعه عما ارضعت و تضع کل ذات حمل حملها و تری الناس سکاری و ما هم بسکاری و لکن عذاب الله شدید .
یعنی : ای مردم ! از پروردگارتان بترسید که زلزله روز قیامت چیز بزرگی است . روزی که زلزله ی رستاخیز را به بینید ، زنان شیرده از شیرخوار خویش غافل شوند و زنان باردار ، بار خویش بگذارند و مردم را مانند افراد مست بینی اما مست نیستند بلکه عذاب خدا سخت است . ( سوره انبیاء آیه 2)
شاید پیش از رستاخیز در اثر همین زمین لرزه و آتشفشانها است که آب دریاها به مواد مذاب زمین که در حال غلیان و جوشش است ارتباط پیدا می کند و یا بواسطه ی سقوط پاره های ستارگان آسمانی که هنوز خاموش نشده اند ، و به دریاها می ریزند ، آب دریاها به حال غلیان و جوشش در می آید و فاصله ی بین آنها از بین می رود .
و قرآن شریف درباره ی آن می گوید : و اذا البحار سجرت یعنی : هنگامی که دریاها آتشین شود . ( سوره تکویر آیه 6)
و اذا البحار فجرت .
یعنی هنگامی که دریاها به هم پیوندد.( سوره ی انفطار آیه 3)
و نیز شاید برای خاطر همین عوامل است که معدنها و گنج هائی که در دل زمین و کوهها پنهان است آشکار شده بی مشتری روی زمین معطل می مانند .
و اخرجت الارض اثقالها .
یعنی : زمین متاعهای نفیس خود را بیرون اندازد ( سوره زلزال آیه 2)
و القت ما فیها و تخلت .
یعنی : زمین هرچه را که در شکم دارد بیاندازد و خالی شود ( انشقاق آیه 4)
رستاخیز عمومی :
بعد از آنکه حوادث گذشته و صحنه های یاد شده که حکایت از یک انقلاب کلی در عالم می کرد ، در جهان پدید آمد و جغرافیای طبیعی زمین و آسمان عوض شد و دنیای ما صورت دیگری به خود گرفت ، در آن وقت رستاخیز بزرگ که قرآن از آن تعبیر به " یوم البعث ، یوم القیامه " ، " یوم النشور …" می کند ، پدید خواهد آمد و مردم دوباره زنده خواهند شد ، تا نتایج کردار پسندیده و یا زشت خود برسند .
در آن روز وحشت زا و هولناک که صحنه های یاد شده به عنوان پیش آهنگ و پیشقراول آن بشمار می آیند ، مردم فوج فوج به سوی صحرای محضر روانند ، برادر از برادر ، پدر از فرزند ، زن از شوهر ، دوست از دوست گریزانند ، چهره هائی در آن روز ، روشن و خندان و شادان است و بر بعضی دیگر گردی از پریشانی و بدبختی نشسته است . ( سوره عبس آیات 34 تا 41)
در آن روز وانفساه که نور ماه گرفته و خورشید و ماه در یک جا جمع می شوند ، آدمی با خود می گوید : امروز دیگر به کجا می توان فرار کرد ؟ راه فرار از هر طرف مسدود است ، قرارگاه همه نزد پروردگار تو است ، آنگاه هر کسی به آنچه که کرده و نکرده آگاه می شود .
" ینبو الانسان یومئذ بما قدم و اخر" ( سوره قیامت 7 تا 15)
در آن روز هراس انگیز که زلزله وحشتناک آن دلها را می لرزاند ، زهره ها را آب می کند ، طبقات مختلف مردم برای مشاهده کردار خویش ، مبعوث می گردند تا هر که هر مقدار و ذره ای کار نیک ، یا بد کرده باشد ثمره آن را دریابد :
" فمن یعمل مثقال ذره خیرا یره و من یعمل مثقال ذره شرا یره ." ( سوره ی زلزال آیات 6 تا 8 )
در آن رستاخیز بزرگ که حسب و نسب بکلی ملغی است و از هیچکس پرسش نمی شود که از چه دودمان و خانواده ای هستی ، در آن روز آنهائیکه پرونده اعمال نیکشان سنگین تر است ، رستگارند ولی آنها که کردار زشت شان بیشتر است بر خود زیان وارد ساخته همواره در جهنم خواهند بود :
فاذا نفخ فی الصور فلا انساب بینهم بومئذ و لا یتسائلون فمن ثقلت موازینه فاولئک هم المفلحون و من خفت موازینه فاولئک الذین خسروا انفسهم فی جهنم خالدون ( مومنون آیات 99 تا 102)
وسائل سنجش اعمال مردم در آن روز آن چنان دقیق است که سر سوزنی به کسی ستم نخواهد شد و کوچکترین کرده آنان از قلم نخواهد افتاد . " والوزن یومئذ الحق فمن ثقلت موازینه فاولئک هم المفلحون و من خفت موازینه فاولئک الذین خسروا انفسهم بما کانوا بآیاتنا یظلمون " ( اعراف آیات 8 – 9)
" و نضع الموازین القسط لیوم القیامه فلا تظلم نفس شیئا و ان کان مثقال حبه من خردل اتینا بها و کفی بنا حاسبین ."
میزانهای عدالت را روز قیامت به کار می اندازیم ، در آن روز به هیچ کسی ستم نخواهد شد ، هر کسی به مقدار عملش پاداش خواهد دید ، اگر چه کرده او به مقدار خردلی باشد ما آنرا به حساب خواهیم آورد و همین بس که ما حسابرس آنانیم .
" و اتقوا یوما ترجعون فیه الی الله ثم توفی کل نفس ما کسبت و هم لا یظلمون "
از روزی بپرهیزید که در آن روز به سوی خدا بازگشت خواهید نمود ، آنگاه هر کسی نتائج کردارش را خواهد یافت و به کسی هم ستم نخواهد شد . ( بقره 28)
گرچه کسانی که نیکوکار و درست کردارند تخفیفهائی به آنها داده می شود و موقع حساب ، برای آنها تسهیلاتی در نظر گرفته می شود . " فاما من اوتی کتابه بیمینه فسوف یحاسب حسابا یسیرا ". ( انبیاء آیه 2)
در آنروزی که مردم مانند پروانه ها پراکنده و کوهها چون پشم حلاجی شده گردد و شدت ترس و وحشت به اندازه ای باشد که بچه های خردسال به پیری زودرس دچار گردند کسانیکه پرونده ی آنان از اعمال نیک پر است در نهایت آرامش خاطر می زیند ولی بدبخت مردمی که اعمال نیکشان کم باشد ، آنان در میان شعله های سوزانی ماوی خواهند داشت که نمی شود شدت حرارت و عذاب در آنرا توصیف کرد .
" فاما من ثقلت موازینه فهو فی عیشه راضیه و اما من خفت موازینه فامه هاویه و ما ادریک ماهیه نار حامیه "
گرچه مردم از آمدن آن روز غافلند ولی خواه ناخواه آن روز فرا خواهد رسید .
" اقترب للناس حسابهم و هم فی غفله معرضون" (انبیاء آیه 1)
و در آنروز چه بخواهند کردار زشتشان را پنهان نگهدارند یا آشکار کنند بالاخره خداوند دقیقا اعمال آنان را مورد محاسبه قرار خواهد داد . آنگاه هرکسی را بخواهد می بخشد و هر که بخواهد عذاب می کند . خداوند بر هر چیز توانا است .
" و ان تبدوا ما فی انفسهم او تخفوه یحاسبکم به الله فیغفر لمن یشاء و یعذب من یشاء و الله علی کل شی ء قدیر " ( بقره آیه 282)
با توجه به کلیات یاد شده لازم است یک سلسله حقائق که بعد از رستاخیز عمومی صورت می گیرد را بررسی کنیم :
حشر :
بعد از برهمخوردن نظام این عالم و نفخ صور ، مردگان جهت تعیین سرنوشت نهائیشان زنده شده فوج ، فوج و گونه گون و به اشکال مختلف بسوی صحرای محشر که محل تجمع همه ی خلائق است می شتابند .
گروهی در کمال عزت و جلال و بر ناقه هائی از نور سوار وارد صحرای محشر می شوند :
یوم نحشر المتقین الی الرحمن و فدا
روزیکه پرهیزگاران را به سوی پروردگارشان سواره و دسته جمعی محشور گردانیم . ( مریم آیه 85 )
گروهی دیگر در نهایت ذلت و پریشانی در حالیکه به رو ، روی زمین کشیده می شوند ، کور و کر و گنگ می باشند محشور می گردند :
و نحشر هم یوم القیامه علی وجوههم عمیا و بکما و صما ماویهم جهنم کلما خبت زدنا هم سعیرا .
روز قیامت آنان را در حالیکه چهره هایشان رو به زمین و کور و کر و لال هستند محشورشان می کنیم . جایشان جهنم است که هرگاه خاموش شود شعله را افزایش دهیم . ( اسراء آیه 97)
دسته ای دیگر نورشان پیشاپیش آنان را روش کرده و دسته ای دیگر پیش پایشان تاریک و از گروه نخست التماس نور می کنند :
یوم تری المومنین و المومنات یسعی نورهم بین ایدیهم و بایمانهم بشریکم الیوم جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها ذالک هو الفوز العظیم یوم یقول المنافقون و المنافقات للذین آمنوا انظرو نانقتبس من نورکم قیل ارجعوا ورائکم فالتمسوا نورا فضرب بینهم بسورله باب باطنه فیه الرحمه و ظاهره من قبله العذاب .
روزی که مردان و زنان مومن را می بینی که نورشان جلو رو و سمت راستشان می شتابد ( به آنها گفته می شود ) امروز به شما بشارت باد بهشتی که نهرها در آن جاری است و همواره در آن باقی خواهید بود و این فوز عظیمی است ، روزی که مردان و زنان و منافق به مومنان می گویند : مهلت دهید تا از نورتان اقتباس کنیم ، گفته می شود : به گذشته برگردید و از آنجا التماس نور کنید ، ( در این هنگام ) میان آنان دیواری پدید آید که دارای دری است که در باطن و داخل آن رحمت و در بیرون و ظاهر آن عذاب خواهد بود . (سوره حدید آیات 11 تا 13)
جمعی دیگر بر اثر شدت ناراحتی و ندامت دستهایشان را به دندان می گزند :
و یوم یبعض الظالم علی یدیه یقول یا لیتنی اتخذت مع الرسول سبیلا یا ویلتی لیتنی لم اتخذ فلا ناخلیلا لقد اضلنی عن الذکر بعد اذ جائنی و کان الشیطان للانسان خذولا .
و روزی که ظالم دستهایش را می گزد و می گوید : ای کاش من با پیامبر اسلام راه دوستی و اطاعت پیش می گرفتم ، وای بر من ، ای کاش که فلانی را دوست نمی گرفتم که رفاقت با او مرا از پیروی قرآن و رسول خدا بازداشت و گمراه کرد ، آری شیطان برای آدمی مایه خواری و گمراهی است . ( فرقان آیات 27 و 28)
قرآن مجید در سوره مبارکه "نباء آیات 17 و 18" بطور سربسته اعلام می کند که در روز قیامت مردم گونه گون و فوج فوج محشور می شوند :
ان یوم الفصل کان میقاتا ، یوم ینفخ فی الصور فتاتون افواجا .
پیامبر بزرگوار اسلام در ضمن روایتی در تفسیر این آیه مبارکه شکلهای گونه گون مردم را در روز محشر چنین توصیف می کند :
براء بن عازب می گوید : معاذبن جبل در خانه ابو ایوب انصاری نزدیک رسول خدا نشسته بود ، عرض کرد یا رسول الله ! معنی قول خدا که فرمود : روزی که در صور دمیده شد ، مردم فوج فوج وارد صحرای محشر می شوند چیست ؟
رسول خدا فرمود : ای معاذ ! از امر عظیمی سوال کردی ، آنگاه اشک از چشمهای مبارکش جاری گردید و سپس فرمود : ده طائفه از امتم که خداوند آنها را از دیگر مسلمین جدا کرده و صورتهایشان را دگرگون فرموده است پراکنده در قیامت محشور می فرماید :
1- آنها که به صورت میمون محشور می شوند .
2- آنها که به صورت خوک محشور می شوند .
3- آنها که واژگونه محشور می شوند : پاها بسوی هوا و سرها به سوی زمین ، به گونه ای که صورتهایشان روی زمین کشیده می شود.
4- آنها که کورند و راه به جائی نمی برند .
5- آنها که کر و لالند و قدرت ادراک ندارند .
6- آنها که زبانهایشان را می جوند و خون و چرک از دهانشان می ریزد و مردم از دیدن آنها رنج می برند .
7- آنها که دست و یا پایشان را بریده است .
8- آنها که بر شاخه هائی از آتش آویخه می شوند .
9- آنها که از هر مرداری بدبوترند .
10- آنها که لباسهائی از قطران ( مس گداخته یا روغن سیاه بد بوی جوشان ) که بر پوستهای بدنشان چسبیده است پوشیده دارند .
اما دسته ی اول کسانی هستند که نمامی می کنند .
دسته ی دوم کسانی هستند که مال حرام می خورند .
دسته ی سوم کسانی هستند که ربا می خورند .
دسته ی چهارم کسانی هستند که در حکم ستم می کنند .
دسته ی پنجم کسانی هستند که از خود راضی و به اعمالشان عجب می ورزند .
دسته ی ششم علماء و قضاتی هستند که رفتارشان مخالف گفتار آنها است .
دسته ی هفتم کسانی هستند که به همسایه هایشان اذیت می کنند .
دسته ی هشتم کسانی هستند که علیه افراد پیش سلاطین و زمامداران سعایت می کنند .
دسته ی نهم کسانی هستند که در شهوات و لذات نامشروع منغمر و حقوق الهی را در مورد اموالشان رعایت نمی کنند .
دسته ی دهم کسانی هستند که اهل تکبر و خودپسندی هستند .
و البته روایات زیادی از پیشوایان مذهبی رسیده است که نشان می دهد برخی افراد در آخرت به شکل مورچه ، مار ، سگ و غیره نیز محشور می شوند که جهت دوری از اطاله ی سخن از ذکر آنها خودداری شده است .
حشر حیوانات :
در مورد حشر برخی حیوانات عده ای عقیده دارند که حیوانات نیز همانند انسانها در قیامت محشور خواهند شد از جمله آیات قرآن در این باره :
و اذا الوحوش حشرت .
و هنگامی که وحشیان محشور می شوند . ( تکویر آیه 5)
و ما من دابه فی الارض و لا طائر یطیر بجناحیه الا امم امثالکم ما فرطنا فی الکتاب من شی ء ثم الی ربهم یحشرون .
هیچ جنبنده ای در زمین و هیچ پرنده ای که با دو بالش پرواز می کند نیست جز آنکه همانند شما طائفه هائی هستند و ما در قرآن از بیان هیچ امری کوتاهی نکردیم ، آنگاه همه به سوی پروردگار خود محشور می وند . ( انعام آیه 38)
در روایات آمده :
* هرگاه شتری سه سال جهت رفتن به حج به خدمت گرفته شود از چهارپایان بهشت خواهد بود .
* اسب های سربازان راه خدا مرکوب آنان در بهشت خواهند بود .
* قربانی هایتان را نیکو گردانید که مرکوب شما در صراط خواهند بود .
* پیامبر اکرم شتر ماده ای را دید که پایش بسته و بار بر پشت او بود ، حضرت فرمود : کجاست صاحب این شتر ؟ به او بگوئید : خود را برای محاکمه در قیامت با این شتر آماده کند که این شتر با او خصومت خواهد کرد .
* علی علیه السلام ضمن روایتی فرمود : فردای قیامت از هیچ ستمی نمی گذرد اگر چه حیوان شاخداری ، حیوان بی شاخی را زده باشد ، آنها را محشور می فرماید و میان آنها حکم به حق خواهد فرمود .
* و از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده : که الاغ بلعم با عور و ناقه ، صالح و گرگ یوسف و سگ اصحاب کهف در بهشت خواهند بود .
بنابراین حیوانات نیز با مرگ به کمال خود رسیده و روح حیوانی آنان به وجهی به غایه الغایات می پیوندند که این همان حشر حیوانات است .
گواهان محکمه ی الهی :
بعد از آنکه خداوند مردگان را جهت رسیدگی به عملکردهایشان مبعوث فرمود ، محکمه ای بدین منظور تشکیل می گردد و به تمام کوچک و بزرگ اعمالشان رسیدگی می ننماید .
البته این دادگاه همانند دادگاههای دنیا نیست که بشود حقائق را مخفی نگهداشت و سر قاضی و محکمه را کلاه گذاشت و مطالب را وارونه بیان کرد ؛ خیر ، اولاً آن روز انکشاف حقائق (الحاقه ) و آشکار شدن پنهانها ( یوم تبلی السرائر) است و ثانیاً گواهانی که در آن محکمه گواهی می دهند به گونه ای حقیقت را آشکار می کنند که جای هیچگونه شبهه ای جهت حکم نهائی باقی نمی ماند .
در زیر این گواهان را با توجه به آیات قرآنی معرفی می کنیم :
1- خداوند دانا :
و ما تکون فی شان و ما تتلوا منه قرآن و لا تعملون من عمل الا کنا علیکم شهودا اذ تفیضون فیه و ما یعزب عن ربک من مثقال ذره فی الارض و لا فی السماء و لا اصغر من ذالک و لا اکبر الا فی کتاب مبین .
در هیچ حالی نباشی و هیچ آیه ای از قرآن نخوانی و هیچ عملی انجام ندهید مگر آنکه ما بر شما گواه باشیم – آنگاه که بدان شروع می کنید – و هیچ امری بر علم و دانش پروردگار تو – حتی به اندازه ی سنگینی ذره ای – مخفی نمی ماند نه در زمین و نه در آسمان و نه کوچکتر و نه بزرگتر از آن ، مگر اینکه همگی در کتاب آشکار ثبت است . (یونس آیه 62)
2- پیامبران الهی :
و یوم نبعث فی کل امه شهیدا علیهم من انفسهم و جئنابک شهیدا علی هولاء.
روزی را که در هر امتی از خودشان علیه آنها گواهی آریم و ترا نیز بر آنان گواه قرار دهیم .(سوره نحل آیه 89 )
3- خواص از امت اسلامی :
و قل اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله و المومنون.
بگو : هرچه در دلتان می خواهد انجام دهید که خدا و پیامبر و مومنان ، عملتان را خواهند دید . ( سوره توبه آیه 105)
4- فرشتگان:
و ان علیکم لحافظین کراما کاتبین یعلمون ما تفعلون .
و بی گمان بر شما نگهبانانی هستند ، نویسندگانی گرانقدر که می دانند آنچه را که انجام می دهید .(سوره انفطار آیات 10 تا 12)
5- اعضاء و جوارح و پوست بدن :
یوم تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم بما کانوا یعلمون .
روزی که زبانها ، دست ها و پاهایشان در مورد کارهائی که انجام داده اند علیه آنها گواهی می دهند . ( سوره نور آیه 24)
6- زمین و زمان:
و اخرجت الارض اثقالها و قال الانسان مالها یومئذ تحدث اخبارها بان ربک اوحی لها .
هنگامی که زمین سنگینی هایش را برون ریزد و آدمی گوید : زمین را چه می شود ؟ در آن روز زمین اخبارش را بازگو می کند زیرا پروردگار تو به او وحی کرده است . ( زلزال آیات 2 تا 5)
7- نامه اعمال و حضور خود عمل :
در این وقت دستور می رسد که : شخص مجرم پرونده اش را بخواند :
اقراء کتابک کفی بنفسک الیوم علیک حسیبا .
نامه اعمالت را بخوان که امروز خودت حسابگرت باشی کافی است .(اسراء آیه 14)
13