تفنگ گلنگدنی چند فشنگه
در ابتدای عرضه اینگونه تفنگها به بازار ،بسیار از تیر اندازان ترکیب این تفنگها را ترکیبی نا متجانس می دانستند،زیرا تیر اندازی با تفنگ ساچمه زنی تداعی کننده ((سرعت عمل)) است.حال آنکه تفنگ گلنگدنی در مقایسه با تفنگ دستکش یا نیمه خودکار ،بسیار کند کار می کند .لیکن این تفنگها که معمولا با خشاب سه فشنگه تغذیه می شوند،به دلیل ارزانی قیمت در مقایسه با تفنگ های دستکش یا نیمه خودکار ، برتری نسبی در مقایسه با تفنگهای تک تیر وموثر بودن در کار برد های ویژه مانند تیر اندازی تک گلوله به شکار بزرگ ،با گذشت زمان جای خود را در بازار گشودند وخلا بین تک تیر ودستکش یا نیمه خودکار را پر کردند.
به نظر کارشناسان این نمونه تفنگ ها مناسبترین وارزان ترین نوع تفنگ ((تک گلوله )) زنی محسوب می شوند.
سلاح
تفنگ دو لول :
از قدیمیترین انواع ساچمه زنی است وگر چه نوع دو لول ((رویهم)) تنها در چند دهه اخیر به بازار عرضه شده است،با این حال هر دو ،در انواع کالیبر و ترکیب کالیبر های ساچمه زنی وگلوله زنی ساخته شده اند . مادامی که شکار پرنده مورد نظر شکارچی باشد ،تفنگ دو لول به ویژه نوع((رویهم)) آن بهترین نوع ساچمه زنی است.
لیکن چنانچه کار برد های دیگری در نظر باشد ،به دلیل محدودیت ظرفیت فشنگ ومشکل نصب دوربین ،باید به سایر انواع ، مانند گلنگدنی ،دستگش یا نیمه خودکار روی آورد .
فشنگهای ساچمه زنی برای کاربرد ها و شکارهای متفاوت
تفنگهای ساچمه زنی یک لول:
انواع یک لول عبارتند از یک لول کمر شکن ،گلنگدنی تک تیر، گلنگدنی
امروزه تنوع مجموعه تفنگهای گلوله زنی گلنگدنی،شگفت انگیز است وچنانچه امکان دسترسی به انواع آن باشد ،انتخاب تفنگ مناسب ،کاری مشکل خواهد بود .تنوع کالیبر تفنگهای گلنگدنی به تنهایی از مجموع کالیبر انواع دیگر بیشتر است.
دستگاه پرتاب بشقاب
تفنگهای ساچمه زنی دستکش یا نیمه خودکار
در مورد سرعت یا نواخت تیر اینگونه تفنگها ، همان حقایق در مورد تفنگ های ساچمه زنی دستکش یا نیمه خودکار نیز صادق بوده ونیازی به بحث اضافی نیست.
طبیعتا تیر اندازانی که از تفنگهای گلوله زنی دستکش یا نیمه خودکار استفاده می کنند به دلیل آشنایی وعادتی که به این مکانیسم دارند ،تفنگ ساچمه زنی خود را نیز از همان نوع انتخاب خواهند کرد.باید گفت که عده کثیری از شکارچیان مکانیسم نیمه خود کار را نه تنها به دلیل نواخت سریع تیر ،بلکه بدلیل کاهش لگد محسوس آن ،مکانیسم ها ترجیح می دهند.
حسن دیگر تفنگ های دستکش یا نیمه خود کار ، سهولت نصب((چوک سر لوله))یا ((سر لوله خاندار)) بر روی آنها وسهولت تعویض لوله های اضافی خاندار یا بی خان ،می باشد.قابلیت انعطاف ،سرعت یکنواخت تیر وظرفیت زیاد خزانه فشنگ،این دو نوع تفنگ را((همه کاره)) ومحبوب شکارچیان کرده است.
تفنگ ساچمه زنی متناسب
در مبحث مربوط به قنداق تفنگ اهمیت بیش از حد متناسب بودن قنداق با ویژگی جسمی تیر اندازی ،به ویژه در تیر اندازی با تفنگ ساچمه زنی(هوازنی) بیان شد. تفنگ متناسب، تفنگی است که به راحتی وروانی به روی دست بیاید،قنداقش خود به خود در روی شانه تیر انداز قرار می گیرد،گونه تیر انداز روی شانه قنداق جا بگیرد وچشم وی بی هیچ تلاشی در امتداد لوله (لوله های ) تفنگ قرار بگیرد.
چنانچه تفنگی را که برای اولین بار آزمایش می کنید واجد چنین ویژگی هایی باشد ،آن تفنگ متناسب با ساختار جسمی شما است وگرنه یا باید اندازه وشکل قنداقش را تغییر داد تا با ویژگی های بدنی شما متناسب شود یا به فکر تفنگ دیگری باشید.
در کشور های غربی که خریدار می تواند به فروشگاه های مختلف برود ودر هر فروشگاهی که تا فروشنده امیدوار باشد که خریدار قصد خرید دارد ،تفنگهای مختلف را آزمایش کند وحتی با تفنگی که تقریبا پسندیده است چند تیر بیندازد ،یافتن تفنگ متناسب مشکل بزرگی نیست وبا سر کشیدن وپرسه زدن در چند فروشگاه وآزمایش تفنگ مختلف ،هر کس سر انجام می تواند تفنگ متناسب خود را بیابد.
در کشور ما وضع چنین نیست به دلیل کمی عرضه وبالا بودن تقاضا ،معمولا شکارچی حق انتخاب ندارد ومجبور است تفنگی که برای فروش عرضه شده به هر تقدیر ،خریداری کند .در این شرایط به احتمال بیش از 50 درصد ،تفنگ خریداری شده با ویژگیهای بدنی خریدار کاملا هم آهنگ نیست.
مشخصه برخی از کلت ها
Beretta S.p.A. via Beretta 18, 25063 Gardone V.T. (BS) کالیبر: 22
Smith & Wesson 2100 Roosvelt Avenue 01102 Springfield Massachusset
کالیبر: 38 special
Smith & Wesson 2100 Roosvelt Avenue 01102 Springfield Massachusset
کالیبر 38 Special
Colt Firearms P.O. Box 1868 06101 Hartford Connecticut
کالیبر: 45 ACP-HP
شمایی از قرار گرفتن فشنگ در خشاب کلت
تفنگهای دستکش
در حالیکه وینچستر ،ساوج ومارلین در زمینه ساخت تفنگهای اهرمی فعالند ، رمینگتون در واقع انحصار ساخت وتولید تفنگهای دستکش را در اختیار دارد.امکان مسلح کردن سریع این تفنگ پس از تیر اندازی هرفشنگ،تیر اندازی پیاپی سریع را مسیر می سازد.در این تفنگ دست نگهدارنده قبضه ،پس از هر تیر اندازی در جای خود ثابت می ماند وتیر انداز با دستی که پیش قبضه را نگه داشته ،آنرا به عقب کشیده وسپس به جلو می راند وبا همین عمل ساده وسریع ،پوکه فشنگ تیر اندازی شده را خارج و فشنگ جدیدی را به جان لوله وارد کرده وتفنگ را برای تیر اندازی بعدی آماده می سازد.
این نوع تفنگ از نظر سرعت نواخت تیر،بعد از تفنگهای نیمه خودکار سریعترین نوع تفنگهای این گروه هستند.
موضوعات : تفنگ هجومی سی زد 58 ، تاریخ تکامل اسلحه ، تفنگ هجومی سار 21 ، تفنگهای شکاری سی زد ، تفنگهای ساچمه زنی فرانچی و بنیلی ، روولور تاروس ، تفنگ تک تیر انداز اس اس جی پلیس ، سلاح کمری گلوک 36 ، سلاح کمری برونینگ ، تفنگ ساچمه زنی نیو زکیاد ، آشنایی با تیر و کمان ، آشنایی با دارت ، تفنگ ام 16 ، آشنایی با سلاحهای رزمی ژاپن – سای ، تپانچه ورزشی والتر ، تفنگهای بادی والتر ، مسلسل دستی برتا مدل 12 اس ، سلاح کمری برتا مدل 92 اف اس و معرفی محصولات جدید
کاریرد سلاحها برای شکارهای خاص :
در این مطلب به سلاحهای آتشین (Firearms) و به اصطلاح گرم می پردازیم. به عبارت دیگر سلاحهای دیگری نیز برای شکار مورد استفاده قرار می گیرند مثل تیرو کمان یا نیزه که مورد بحث ما نیست.
در این مطلب فقط به تفنگهای شکاری که در ایران قابل استفاده هستند می پردازیم. تپانچه ها (Handguns) و سلاحهای نظامی مورد نظر نیستند. البته توضیح خواهم داد که برخی از تفنگها هم هستند که با وجود آزادی خرید و فروش، مجوز شکار ندارند.
در اینجا به سلاحهای قدیمی یعنی تفنگهای سرپر (Muzzle Loader) اشاره نمی شود و فقط تفنگهای ته پر (Breach Loader) بررسی می شوند. در گذشته که فشنگ بصورت امروزی مرسوم نشده بود، باروت و گلوله از سر لوله داخل لوله ریخته می شد و با سنبه فشرده می شد و در ابتدای لوله هم چاشنی یا سنگ چخماق از طریق سوراخ کوچکی، باروت را منفجر می کرد. به این نوع سلاحها سرپر می گفتند. امروزه در سلاحها از فشنگ استفاده می شود که فشنگ در ابتدای لوله قرار داده شده و در آنجا مهار می شود. با مکانیزمهای مختلفی، چاشنی انتهای فشنگ منفجر شده و باروت را منفجر کرده و گلوله یا ساچمه ها را پرتاب می کند.
* مسلم آنکه اطلاعات ارائه شده، بعضا از منابع داخلی و عمدتا از منابع خارجی استفاده شده است. البته سعی شده است مطالب به نحوی ارائه شود که با شرایط کشورمان متناسب باشد. همچنین تصاویر مورد استفاده، از طریق اینترنت و از منابع خارجی تهیه شده است.
انواع تفنگهای شکاری
اگر از تعریف تفنگ که عموما با آن آشنایی دارند بگذریم، باید گفت که بطور کلی دو نوع تفنگ شکاری وجود دارد: تفنگ گلوله زنی (Rifle) و تفنگ ساچمه زنی (Shotgun). تفنگهای گلوله زنی برای پرتاب یک عدد گلوله(Bullet) سربی که عمدتا دارای روکش برنجی یا مسی هستند به کار می رود و تفنگهای ساچمه زنی برای پرتاب تعدادی ساچمه (Shot) سربی بکار گرفته می شوند. بدین ترتیب سلاحهای گلوله زنی دقیق و در عین حال مخربتر از تفنگهای ساچمه زنی هستند. از طرف دیگر تفنگهای ساچمه زنی نیاز به هدف گیری دقیق ندارند و لذا با این نوع تفنگها می توان اهداف متحرک را بهتر مورد هدف قرار داد، با این حال برد مفید این سلاحها بسیار کمتر از سلاحهای گلوله زنی هستند.
ذکر این نکته ضروری است که بعضی از افراد تفنگهای بادی را تفنگ ساچمه زنی می نامند. در واقع این دو از یکدیگر متمایز هستند. اگرچه تفنگهای بادی هم نوعی ساچمه سربی پرتاب می کنند اما از آنجا که انرژی آنها از هوای فشرده تامین می شود لذا به آنها تفنگ بادی گفته می شود (Air Rifle).
در جدول زیر مقایسه ای بین دو نوع تفنگ گلوله زنی و ساچمه زنی از جهات مختلف انجام شده است.
شرح
تفنگ گلوله زنی
تفنگ ساچمه زنی
تعدادگلوله در هر شلیک
یک گلوله
از یک (تک گلوله) تا صدها ساچمه
محل اصابت
یک نقطه
یک صفحه
تخریب
مخرب تا مسافتهای نسبتا دور
مخرب در مسافتهای نزدیک تا متوسط (برحسب بزرگی ساچمه ها)
نشانه روی
نشانه روی دقیق
نشانه روی ویژه
وضعیت خان (Rifle) (شیارهای پیچشی در داخل لوله برای هدایت بهتر گلوله)
دارای خان
عمدتا بدون خان. البته انواع جدیدی تولید شده است که دارای خان است و برای شلیک گلوله های غلاف دار (Sabot) ساخته شده است و بنابراین شاید بهتر است آنها را به عنوان سلاحهای گلوله زنی طبقه بندی کنیم.
حیوانات مورد شکار
پستانداران
پرندگان
قطر داخلی لوله
کالیبر (Caliber)
نمره یا مقیاس (Gauge)
جنس پوکه فشنگ
فلزی (برنج)
پلاستیک و برنج
جنس گلوله
عمدتا سرب با روکش برنجی یا مسی
در مواردی آهن و در عمده موارد سرب که بندرت دارای روکش مسی یا نیکلی است
کالیبر و نمره در سلاحهای گلوله زنی و ساچمه زنی
قطر داخلی لوله در تفنگهای گلوله زنی و ساچمه زنی دارای تنوع زیادی است.
قطر داخلی لوله در تفنگهای گلوله زنی را کالیبر (Caliber) می گویند که برحسب میلیمتر یا اینچ بیان می شود. تنوع کالیبر در تفنگهای گلوله زنی بسیار زیاد است. البته عدد یک کالیبر صرفا به قطر داخلی لوله تفنگ اشاره نمی کند بلکه فشنگ مورد استفاده در هر کالیبری از نظر ویژگیها و اندازه های پوکه، منحصر به فرد است.
قطر داخلی لوله تفنگهای ساچمه زنی را نمره یا مقیاس (Gauge) می گویند و واحد خاصی ندارد. لوله تفنگهای ساچمه زنی در نمره های مختلف از قبیل 10، 12، 16، 20، 28، و 410 عرضه می شود. این مقیاس دارای تعریف خاصی است. بنابراین تعریف، قطر داخلی لوله تفنگ ساچمه زنی در یک مقیاس معین برابر است با قطر همان تعداد گلوله سربی به نحوی که وزن آن تعداد گلوله سربی معادل یک پوند باشد. مثلا قطر داخلی لوله تفنگ نمره 12 معادل قطر یک عدد گلوله سربی است که وزنی معادل یک دوازدهم پوند داشته باشد (هر پوند معادل ۴۵۳گرم است). این قاعده در مورد تفنگ ساچمه زنی نمره 410 صادق نبوده و قطر داخلی لوله این تفنگ 410 هزارم اینچ است. بنابراین هر چه نمره یک تفنگ کوچکتر می شود، قطر داخلی لوله آن بزرگتر می شود. یعنی نمره 10 بزرگتر از نمره 12 است. متداولترین نمره در تفنگهای ساچمه زنی نمره 12 است. برعکس تفنگهای گلوله زنی، در تفنگهای ساچمه زنی تنوع زیادی از نظر طول فشنگ مشاهده نمی شود. معمولا پوکه این فشنگها در سه اندازه 70 میلیمتر (دو و سه چهارم اینچ)، 76 میلیمتر (سه اینچ) و 89 میلیمتر (سه و نیم اینچ) وجود دارد. در پوکه های 76 و 89 میلیمتری مقدار وزنی بیشتری ساچمه وجود دارد که به این نوع فشنگها اصطلاحا مگنوم (Magnum) می گویند.
انواع سلاحها از نظر مکانیزم فشنگ گذاری و مسلح شدن
کمرشکن: تفنگهای تک لول و دولولی هستند که برای فشنگ گذاری باید آنها را تا کرد.
چخماقی (Hammer): با بازکردن تفنگ، فشنگ گذاری می شود و برای مسلح کردن باید چخماق را عقب کشید.
کوسه (Hammerless): چکش(ها) در داخل اسلحه جاسازی شده و از بیرون مشاهده نمی شود. با باز کردن سلاح، مسلح می شود.
گلنگدنی (Bolt Action): با زدن گلنگدن یک فشنگ از خزانه داخل لوله شده و همزمان تفنگ مسلح می شود.
دستکش یا پمپی (Pomp Action): با کشیدن دسته ای که زیر لوله سلاح قرار دارد، یک فشنگ از خزانه داخل لوله شده و همزمان تفنگ مسلح می شود.
اهرمی (Lever Action): با کشیدن اهرمی که زیر اسلحه و نزدیک ماشه قرار دارد، یک فشنگ از خزانه داخل لوله شده و همزمان تفنگ مسلح می شود.
نیمه خودکار (Semi Automatic): فقط یکبار گلنگدن کشیده شده و بدین ترتیب یک فشنگ داخل لوله می شود و همزمان تفنگ مسلح می شود. بعد از هربار شلیک پوکه خالی به بیرون پرتاب شده و یک فشنگ دیگر در لوله قرار می گیرد و همزمان تفنگ مسلح شده و آماده شلیک بعدی می شود. تفاوت آن با تفنگهای خودکار (Automatic) این است که لازم است برای هر شلیک یک بار ماشه را چکاند و سلاح بصورت مسلسل عمل نمی کند. اصولا در شکار، از سلاحهای خودکار (مسلسل) استفاده نمی شود.
انواع سلاحها از نظر خزانه فشنگ
بدون خزانه فشنگ: فشنگ مستقیما داخل لوله سلاح قرار داده می شود. در تفنگهای کمرشکن.
با خزانه فشنگ ثابت: عمدتا در تفنگهای گلنگدنی. مخزن فشنگ در زیر گلنگدن کار گذاشته شده و از بالا فشنگ داخل خزانه می شود.
با خزانه فشنگ متحرک (خشاب) (Magazine): عمدتا در تفنگهای گلوله زنی بخصوص نوع خفیف. تعدادی فشنگ در خشاب قرار داده شده و سپس خشاب از زیر تفنگ داخل می شود.
خزانه فشنگ لوله ای (Tube Magazine): در برخی از کالیبرهای تفنگهای گلوله زنی مثل خفیف و در تعدادی از تفنگهای ساچمه زنی بخصوص از نوع دستکش و اهرمی. فشنگ گذاری معمولا از زیر تفنگ به داخل لوله ای که حکم خزانه فشنگ را دارد و در زیر لوله و به موازات آن کار گذاشته شده است، انجام می گیرد.
انواع سلاحها از نظر تعداد لوله
تک لول (Single Barrel): عمده سلاحهای گلوله زنی و تعدادی از سلاحهای ساچمه زنی دارای یک لوله هستند.
دولول (Double Barrel): معدودی از سلاحهای گلوله زنی و بسیاری از سلاحهای ساچمه زنی دارای دو لوله هستند. در برخی از تفنگها یکی از لوله ها گلوله زنی و یکی دیگر ساچمه زنی است. سلاحهای دولول در دو شکل دولول کنارهم (Side by Side) و دولول روی هم (Over/Under) وجود دارند.
چندلول: عمدتا سه لول و در مواردی چهار لول هم مشاهده می شود. البته بیشتر در سلاحهای قدیمی دیده می شود. عمدتا ترکیبی از گلوله زنی و ساچمه زنی هستند.
انواع سلاحها از نظر ظرفیت تعداد شلیک
تک گلوله در تفنگهای تک لول (Single Shot)
چند گلوله متناسب با تعداد لوله های تفنگ
چند گلوله در تفنگهای تک لول با توجه به ظرفیت خزانه فشنگ
فشنگ سلاحهای گلوله زنی و ساچمه زنی
گلوله زنی: معمولی
ساچمه زنی: ساچمه ای Shot، چهارپاره Buck Shot، تک گلوله Slug، زابوتSabot
قوانین استفاده از تفنگهای شکاری در ایران
در ایران هر فرد دارای 18 سال می تواند سه تفنگ داشته باشد. یک تفنگ گلوله زنی برای شکار پستانداران، یک تفنگ گلوله زنی با کالیبری کوچکتر از 6 میلیمتر برای تمرین تیراندازی (به این نوع سلاحها اصطلاحا خفیف گفته می شود و معروفترین آن کالیبر 22 است) و یک تفنگ ساچمه زنی برای شکار پرنده (البته اقلیتهای دینی می توانند برای شکار برخی از حیوانات دیگری مثل گراز و خرگوش با تفنگ ساچمه زنی نیز پروانه شکاردریافت کنند). برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه دریافت مجوز سلاحهای شکاری به مطلب مصاحبه با معاونت محترم اسلحه ومهمات ارتش جمهوری اسلامی در وبلاگ آشنایی با انواع سلاح، مراجعه فرمایید.
شایان ذکر است صدور مجوز نگهداری و حمل سلاح به عهده نیروهای نظامی و صدور مجوز شکار با تفنگهای شکاری به عهده سازمان حفاظت محیط زیست است. براساس قوانین ایران، به تفنگهایی که کالیبر آنها کوچکتر از 6 میلیمتر باشد، پروانه شکار داده نمی شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه دریافت پروانه شکار به سایت سازمان حفاظت محیط زیست مراجعه فرمایید.
اثر گلوله ها ناشی از چند بار شلیک تفنگ گلوله زنی (Group)
گلوله زنی / گلنگدنی / تک لول / خزانه ثابت
گلوله زنی / اهرمی / تک لول / خزانه لوله ای
ساچمه زنی / کمرشکن / تک لول / چخماقی
ساچمه زنی / کمرشکن / دولول روی هم / کوسه
ساچمه زنی / کمرشکن / دولول کنار هم / کوسه
ساچمه زنی / کمرشکن / دولول کنار هم / چخماقی
ساچمه زنی / دستکش / تک لول / خزانه لوله ای
ساچمه زنی / نیمه خودکار / تک لول / خزانه لوله ای
27