تحقیقی در مورد قیر و انواع ان

قیر و انواع ان
مقدمه :
در ایران از دوران باستان با قیر آشنا بوده اند و از آن برای عایق کاری بنا استفاده می کرده اند ، خانواده قیرها به طور عمده شامل قطران ها ، پس مانده های قطران و قیرهای معدنی و نفتی می شوند . برخی از هیدروکربورهای قیر دارای گوگرد ، اکسیژن و ازت هستند . در راه سازی برای اندود کردن مصالح سنگی وچسباندن آنها به یکدیگر از چسبنده های هیدروکربوری ( قطران و قیر ) استفاده می شود ، قطران از تقطیر گازهای زغال سنگ برای تهیه کک بدست می آید ، قیر جسمی است هیدروکربوری به رنگ سیاه تا قهوه ای که در سولفورکربن کاملاً حل شده و حالت آن با افزایش درجه حرارت از جامد به خمیری و از خمیری به مایع تغییر می کند قیر به علت داشتن دو خاصیت مهم یعنی غیر قابل نفوذ بودن در برابر آب و چسبنده بودن ، یکی از پرکاربردترین مصالح ساختمانی است .

ویژگیهای عمومی قیرها :
خصوصیات عمومی قابل توجه چسباننده های سیاه عبارتند از :
1- غیر قابل نفوذ بودن در برابر رطوبت و آب
2- عایق الکتریکی
3- قابلیت ارتجاع
4- پایداری متوسط دربرابر اسیدها ، بازها و نمک ها
5- چسبندگی به سایر مصالح
برخی از معایب عمده چسباننده های سیاه نیز عبارتند از :
1- خواص فیزیکی و مکانیکی آنها با افزایش دما تغییر می کند و نرم و روان می شود .
2- در برابر گرمای زیاد تجزیه شده ، می سوزند و مبدل به ذغال می شوند و خاصیت چسبندگی خود را از دست می دهند .
3- در برابر فشار زیاد تغییر شکل می دهند .
4- در روغن های معدنی و برخی از حلال ها ماند سولفور کربن حل می شوند .
5- در محیط های مرطوب و آلوده به خاک چسبندگی خود را از دست می دهند .
خاصیت چسبندگی قیر به سطح ظاهری جسم ونیز حالت قیر بستگی خواهد داشت ، برای ایجاد عمل چسبندگی بایدماده قیری توانایی چسبندگی به سطحجسم را داشته باشد .

انواع قیر :
قیر یا به صورت طبیعی از معادن قیر استخراج می شود ( قیر طبیعی ) و یاز از پس مانده تقطیر نفت خام بدست می آید ( قیر نفتی ) .
قطران : زمانی که مواد آلی مانند چوب، زغال سنگ ، شیل و تورب و نظایر آنها را تقطیر نمایند ( در ظروف سربسته و دور از هوا حرارت دهند از آنها گازهایی متصاعد می شود که از سرد کردن این گازها ) ماده ای تیره رنگ و چسبناک پدید می آید که قطران خام نامیده می شود .
قیر معدنی ( طبیعی ) : بعضی از رگه های نفت خام به سطح زمین راه می یابند و تراوش می کنند و به مرور زمان تحت عوامل جوی روغن های خود را از دست می دهد قیر آن به جای میماند که به آنها قیر معدنی گویند . قیرهای معدنی خالص نیستند و اغلب به همراه خود خاکستر آتشفشانی ، گوگرد ، بقایای گیاهی و خاک رس کلوئیدی دارند . برای پالایش قیرهای معدنی آنها را تا حدود ْ160 سانتی گراد حرارت می دهند و صاف می کنند . قیر طبیعی یا در سنگهای طبیعی یافت میشود و یا از دریاچه های قیری بدست می آید .
قیر طبیعی را در زمانهای باستان نیز می شناختند و از آن در ساختن ابنیه و همچنین برای آب بندی کردن کف ساختمانها و حمام ها استفاده می کردند ، تاریخ نویسان ، قدیمی ترین معادن قیر طبیعی را در کشور عراق کنونی و در طول سواحل رودخانه های دجله و فرات می دانند . معدن مهم قیر طبیعی دنیا در جزیره ترینیداد در آمریکای جنوبی و در دریاچه قیر برمودا در ونزوئلا قرار دارد . در ایران هم در نقاط مختلف از جمله قلعه قیران لرستان قیر دره ارمغان کرمانشاه و بهبهان قیر طبیعی یافت شده است . در بررسی که توط مهندس احمد حامی بر روی قیر معدنی بهبهان انجام گرفته نتایج زیرگزارش شده است :
مشخصات فنی قیر طبیعی بهبهان
مشخصات
قیر بهبهان
درجه خلوط ( روش سولفور کربن )
2/81%
درجه نفوذ
1
در}ه نرمی ( روش حلقه و گلوله )
119
قابلیت شکل پذیری خاصیت انگمی )
صفر
درجه استعال
143
افت وزنی پس از 5 ساعت گرما دیدن در cْ163
1/0 %

قیرهای خالص :
قیرهای خالص از پالایش نفت خام بدست می آیند طی این فرآیند محصولاتی از قبیل بنزین هواپیما،نفت کوره ، روغن های ماشین و قیر تولید می شود . در اثر حرارت دادن ؟ مواد سبک نفت خام در برجهای تقطیر جدا می شود و در گرمای حدود 380 درجه سانتیگراد قیر به جا می ماند . این نوع قیر باید همگن باشد و آب به همراه نداشته باشد و در گرمای تا 175 درجه سانتیگراد کف نکند .
با بالا رفتن درجه حرارت روغن های سنگیت تر جدا می شود ، آنچه که در ته برجهای تقطیر باقی ی ماند قیر خالص است ، با تنظیم درجه حرارت و فشار داخل برجهای تقطیر می توان قیرهای با درجه سختی متفاوتی بدست آورد . در اغلب تصفیه خانه ها در مرحله اول عمل تقطیر نفت خام معمولاً پنج نوع مواد که عبارتند از : بنزین ، نفت چراع وسوخت دیزل ، روغن موتور و قیر بدست می آید ، ساختمان شیمیایی قیر پیچیده بوده و از تعداد زیادی مولکولهای هیدروکربورهای تشکیل دهنده قیرها را می توان به یکی از سه دسته آسفالتین ها ، رزین ها و رغنها تقسیم کرد . آسفالتین ها ، اسکلت ساختمانی قیرها را تشکیل می دهند .
رزین ها در میزان چسبندگی و قابلیت شکل پذیری قیرها موثر هستند روغن ها در روی کند روانی انها تاثیر می گذارند . از این جهت خصوصیات یک قیر تابعی است از کمیت وکیفیت هیدروکربورهای تشکیل دهنده آن است که خود تابعی است از جنس نفت خام وهمچنین نحوه تقطیر آن .
هر قدر مواد پارافینی قیری کمترباشد آن قیر از نظر راه سازی مرغوب تر بوده و عملکرد آن بهتر خواهد بود .
از فرآورده های قیر نفتی خالص سه گروه قیر تولید می شود :
1- قیر نفتی دمیده با اکسیده که در اثر حرارت نرم می شود .
2- قیرهای نفتی محلول که در حل کننده های معدنی محلول می باشند .
3- قیرهای نفتی امولیسون که در آب پراکنده و شناور می باشند .

1- قیر دمیده یا اکسیده :
قیر خالص جهت تولید ماده ای سخت تر تحت عملیات دیگری قرار می گیرد ، قیر دمیده ( اکسیده ) با دمیدن هوای داغ 200 تا 300 سانتیگراد به قیر خالص یا به قیر خالص حل شده در روغن های معدنی درمرحله آخر بدست می آید . در اثر دمیدن هوا اتم های هیدروژن هیدروکربن ها با اکسیژن هوا ترکیب می شود و هیدروکربونهای سنگین تر با سختی بیشتر به دست می آید، روغن قیرهای دمیده در گرما تبخیر نمی شود و این قیرها در سرمای محیط هم خاصیت چسبندگی و نرمی خود را حفظ میکند . قیر دمیده دارای درجه نفوذ کمتر و درجه نرمی بیشتر از قیر خالص اولیه است و حساسیت آن نسبت به تغییر درجه حرارت کمتر می باشد و لذا حالت سخت خود را خیلی بهتر از قیر اولیه در حرارت های بالاتر حفظ می کنند . ویژگیهای قیر اکسیده موجب می شود که از آن برای ساختن لایه های آب بندی پیش ساخته ( مقوا ، مشمع قیری ) ، اندود های آب بندی ، رنگ های ضد آب و اندودن لوله ومانند اینها استفاده شود ، پر کردن درزها و ترک ها نیز با این نوع قیر انجام می شود ، قیرهای دمیده کمتر در راه سازی مصرف میشود و از آنها برای ساختن ورقهای پوشش بام، باطری اتومبیل ، قیر پاشی زیر اتومبیل ، رنگ های ضد آب و اندود کاری هم استفاده می شود . اضافه کردن کاتالیزورهای مخصوص به قیرهای دمیده در موقع ساخت آنها سبب می شود که قیر حالت خمیری پیدا کرده و این حالت را حتی در جره حرارت های پایین که قیرهای خالص در اندرجه حرارتها حالت شکننده دارند حفظ کنند . از این نوع قیر دمیده که تا حدودی شبیه به لاستیک است برای پوشش کف کانالها استفاه می شود . در ایران دو نوع قیر دمیده 25-80 R و 15-90R ساخته می شود . مقادیر 25 و 15 درجه نفوذ این قیرها و اعداد 80 و 90 درجه نرمی آن ها است .

قیر محلول :
این دسته از قیرها از حل کردن قیر خالص در روغن های نفتی نظیر بنزین ، نفت ، نفت گاز و یا نفت کوره بدست می آید . درصد روغن های نفتی موجود در قیرهای محلول حدود 10 تا 50 درصد است . نوع روغن نفتی بکار رفته برای تهیه قیرهای محلول در سرعت گرفتن آنها تاثیر می گذارد . اگر از بنزین برای حل کردن قیر خالص استفاده شود ، قیر مایع بدست آمده را قیر تند گیر ( RC ) می نامند ، زیرا بنزین موجود در محلول به سرعت پس از مصرف آن تبخیر شده و قیر به جا می ماند اگر از نفت بای حل کردن قیر استفاده شود به علت آنکه نفت دیرتر از بنزین می پرد قیر مایع حاصل را قیر کندگیر ( MC ) می نامند . هر گاه از روغن های سنگین تر نظیر نفت گاز یا نفت کوره استفاه شود قیر محلول حاصل قیر دیرگیر ( SC ) نامیده می شود . قیرهای محلول را در راه سازی و اندود آب بندی و روکش به کار می برند .

قیر امولیسیون :
این نوع قیر از مخلوط کردن قیر و آب به کمک یک ماده امولیسیون ساز به دست می آید ، قیر در این نوع مخلوط در اب حل نشده بلکه به صورت گلبول و یا کره هایی به قطر 01/0 تا 001/0 میلیمتر در آب شناور می شود . ( شکل زیر ) .
به کار بردن ماده امولیسیون ساز که معمولاً ملح قلیایی ، یک اسید آلی و یا نمک آمونیوم و یا نمک آمین است باعث می شود که سطح دانه های قیرباردار شده و نیروی دافعه ای بین آنها به وجود بیاید که مانع از به هم پیوستن و در نتیجه لخته شدن قیر می شود . قیر امولیسیون مایعی است به رنگ قهوه ای که دانه های بسیار ریز قیر ( نزدیک به 001/0 میلیمتر ) در آن شناور هستند . گاهی اوقات برای افزایش پایداری امولیسیون های قیر در برابر لخته شدن و به هم پیوستن دانه های قیر به آنها مواد پایدار کننده نظیر صابون های پتاسیم اضافه می کنند که باعث پایداری بیشتر امولیسیون انبار شده می شود .
امولیسیون های قیر معمولاً دارای 3/0 تا 5/0 درصد ماده امولیسیون ساز و 30 تا 50 درصد آب هستند . هر گاه از امولسیون قیر برای آب بندی استفاه شود باید امولسیون را قبل از مصرف رقیق کرد ، رقیق کردن امولسیون ها با اضافه کردن آب ( حداکثر 65 درصد ) انجام می شود . قیر امولسیون برای اندود کردن سنگ های سرد و مرطوب ، پایدار کردن خاک ، جلوگیری از روان شدن ماسه های روان در هر آب و هوایی مصرف می گردد . از آن برای زیر سازی و روسازی راه استفاده می شود و به راحتی حمل و نقل می گردد . امولسیون ها از نظر پایداری به سه دسته زود شکسن ( RS ) ، کند شکسن ( MS ) و دیرشکن ( SS ) گروه بندی شده اند . از آن جا که امولسیون ها به صورت سرد مصرف شده و لزومی به حرارت دادن آن ها نیست ، لذا از نقطه نظر اقتصادی و همچنین ایمنی بر انواع دیگر قیرها برتری دارد ، اشکالی که در استفاده از امولسیون ها وجود دارد ، آب ناشی از شکستن آن ها است که باید دفع شود تا بتوان مصالح را به خوبی کوبیده و متراکم گردد .

شناسایی قیرها
قیرها به طور عام بر اساس درجه نفوذ ، درجه کشانی و درجه نرمی شناسایی می شوند ، آزمایشات قیر برای تعیین خصوصیات فنی قیرها به کار می رود و بر حسب نوع قیر مورد آزمایش نوع این آزمایشات متفاوت است . آزمایشات قیرهای خالص عبارتند از : درجه نفوذ ، کند روانی درجه اشتعال ، افت وزنی در اثر حرارت ، لعاب نازک قیر ، قابلیت شکل پذیری ، درجه خلوص ، چگالی و درجه نرمی . در اینجا سه آزمایش درجه نفوذ ، درجه کشسانی و درجه نرمی را توضیح می دهیم:
1- درجه نفوذ : این آزمایش برای تعیین سختی نسبی قیرهای خالص و قیرهای دمیده به کار می رود . درجه نفوذ چسباننده های سیاه نشانه روانی ، شلی ، خمیری ، سختی و سختی آن است . درجه نفوذ ، میزان فرورفتن سوزن با مشخصات معین تحت وزن یک صد گرم نیرو در مدت 5 ثانیه در نمونه قیر می باشد . این ویژگی به صورت درجه نمایش داده می شود و هر درجه معادل 1/0 میلیمتر است و آزمایش را در دو حرارت صفر و 25 درجه سانتیگراد انجام می دهیم ، درجه نفوذ در قیر با حرارت آن متناسب است . در دمای پایین درجه نفوذ کم و قیر به صورت جسمی سخت به نظر می رسد و با افزایش حرارت درجه نفوذ نیز بیشتر می شود . درجه نفوذ کمتر نشانه قیر سخت تر و درجه نفوذ بیشتر نشانه قیر نرمتر است .
2- درجه کشسانی ( قابلیت شکل پذیری ، خاصیت انگمی قیر ) : برای تعیین نشانه ای از چسبندگی قیرها مقدار قابلیت شکل پذیری آنها اندازه گیری می شود ، زیرا هر اندازه قیری چسبنده تر باشد دارای قابلیت شکل پذیری بیشتر خواهد بود . طبق تعریف قابلیت شکل پذیری یک قیر عبارت است از میزان افزایش طولی که نمونه با شکل و ابعاد معین می تواند کش بیاید تا پاره شود . این نمونه قیر که دارای سطح مقطع یک سانتیمتر مربع است با سرعت 5 سانتیمتر در دقیقه کشیده می شود تا پاره شود . مقدار افزایش طول نمونه قیر در لحظه پاره شدن بر حسب سانتیمتر شکل پذیری قیر نامیده می شود . آزمایش تعیین قابلیت شکل پذیری قیر در گرمای 25 و یا 6/15 درجه سانتیگراد انجام می شود .
3- درجه نرمی : تغییر حالت قیرهای خالص از جامد به مایع د راثر افزایش درجه حرارت به طور تدریجی انجام می پذیرد و سرعت این تغییر حالت برای قیرهای مختلف متفاوت است . طبق تعریف درجه نرمی قیر ( روش حلقه و گلوله ) درجه حرارتی است که در آن گلوله ای با وزن و قطر معین از داخل یک لایه قیر به قطر و ضخامت مشخص عبور می کند و به صفحه ای که در فاصله 25 میلیمتری از آن قرار دارد می رسد .

معمولاً قیرها را بر اساس دو عدد شناسایی می کنند ، مثلاً قیر 25-85 که در ان عدد سمت راست درجه نفوذ و عدد سمت چپ درجه نرمی قیر را مشخص می نماید بنابراین در اقلیم گرم قیر با درجه نفوذ کم و درجه نرمی بالا و همچنین در اقلیم سرد ، قیر با درجه نفوذ بیشتر و درجه نرمی کمتر کاربرد دارد ، درجه نرمی قیرهایی که در راه سازی به کار می روند ( 50 – 40 AC ) تا ( 300 -200– AC ) بین 57 تا 35 درجه سانتیگراد متغیر است . انجام آزمایش تعیین درجه نرمی به خصوص در مورد قیرهای دمیده از اهمیت بیشتری برخوردار است . زیرا قیرهای دمیده به علت نوع کاربرد آنها باید دارای حساسیت کمتری در برابر تغییرات درجه حرارت محیط باشد. درجه نرمی قیرهای دمیده یکی از خصوصیات مشخصه آنها ست و این نوع قیرها بر حسب درجه نفوذ و درجه نرمی شان درجه بندی می شوند .

کاربردهای قیر :
در جهان صنعتی امروز کاربرد قیر شامل حیطه گسترده ای می باشد ، عموماً در هنگام به کار گیری قیرها کیفیت مورد نیاز بررسی می شود . کیفیت چسبندگی و عدم نفوذ رطوبت به همراه قیمت ارزان ، قیرها را به عنوان مصالح اصلی محافظت از پوشش های سقف و ساخت پوشش های آماده معرفی کرده است . گونی ( چتایی ) و مشمع اشباع شده که به صورت پیش ساخته درمحافظت از بام ها مورد استفاده قرار می گیرند دارای قیرهای بادرجات ویژه می باشند . یکی از عمده مصارف قیرها استفاده از آنها در ساخت آسفالت های قیری می باشد. از کاربردهای دیگر قیر در ساختمان میتوان استفاده از آن را در ساخت چسب ها ، عایق بندها ، پوشش های آکوستیک ، رنگ ها ، پوشش کف ، پانل های الیافی چند لایه و انواع ماسیک ها نام برد . در بیشتر موارد می توان با اضافه نمودن مواد معدنی به قیرها خواص آنها را اصلاح نمود .

پوشش سطوح به کمک فرآورده های قیری ( ایزولاسیون ـ عایق رطوبتی ) :
ایزولاسیون و یا عایق کاری به معنای جدا کردن یا جدا سازی بکار می رود معمول ترین روش آب بندی بام ها و سایر قسمت های ساختمان استفاه از قیرو گونی است . هنگامی که از این مصالح برای پوشش استفاه می شود نکات زیر را باید در نظر داشت:
1- عایق کاری به هنگام بارندگی مجاز نیست .
2- عایق کاری بر روی سطح های مرطوب مجاز نیست . زیرا در این صورت حباب هایی در زیر لایه عایق تشکیل می شود ، که با تغییر دما تغییر حجم می دهند و بر اثر ضربه عایق کاری پاره میشود .
3 ـ قیرهای جامد را تا هنگامی که نرم و روان هستند باید به مصرف برسانند .
4 – عایق کاری در دمای کمتر از 4 درجه سانتی گراد نباید انجام شود .
5 ـ قیرهای مورد مصرف را به علت تبخیر مواد فرار نباید بیش از 175 درجه سانتیگراد حرارت داد .
6 ـ مصرف هر گونه ادوات سوراخ کننده برای نگهداری ورق های قیر اندود مجاز نیست .
7 ـ باید از انجام هر عملی که امکان صدمه دیدن عایق کاری را فراهم آورد ( مانند راه رفتن با کفش غیر مناسب ) ، جلوگیری نمود .
8 ـ لایه های عایق باید از هر طرف ده سانتی متر یکدیگر را پوشانده با قیر مشابه به یکدیگر بچسبند .
9 ـ در هنگام پوشش سطوح شیبدار ، عایق کاری از رقوم پایین تر به بالا انجام وهم پوشانی به نحوی باشد که حرکت آب به میان لایه ها عملی نباشد .
10 – در زمانی که فقط با یک لایه عایق کاری انجام می شود ، بایستی عایق کاری در جهت عمود به خط شیب سطح از پائین ترین رقوم سطح به بالا انجام گردد .
11 ـ چنانچه عایق کاری در لایه های متوالی انجام گردد هر لایه باید عمود بر لایه قبلی باشد .
12 ـ پوشش نهایی برای عایق کاری باید به نحوی پیش بینی شود که از رسیدن هر گونه صدمه به عایق کاری جلوگیری به عمل آید .
13 – انتخاب قیر مناسب و ب مقدار کافی به نحوی که تمامی منافذ بافت گونی اشباع گردداز اهمیت فراوانی برخوردار است ، البته گونی هم باید فاقد پوسیدگی و پارگی باشد .

قیر
قیر مصرفی در ایران اکثراًقیر بدست آمده از نفت خام می باشد که در بشکه های 170 تا 200 کیلوگرمی به فروش می رسد . و بر حسب خواص آن از 10 × 20 تا 320 × 280 نام گذاری شده است . معمولاً برای ایزولاسیون روی پی در نواحی سردسیر و معتدل از قیر 70 – 60 استفاده میشود . قیر را باید به وسیله حرارت ذوب نموده به طوریکه کاملاً روان بشود . باید توجه داشت چنانچه بیش از حد لزوم به قیر حرارت بدهند قیر می سوزد و خاصیت عایق بودن خود را از دست می دهد . علائم قیر سوخته آن است که رنگ آن قهوه ای بوده و خاصیت چسبندگی ندارد . در صورتیکه قیر معمولی دارای رنگ مشکی براق بوده و خاصیت چسبندی دارد . چنان چه آب داخل بشکه قیر بشود و موقع گرم کرن ، قیر کف کرده و کلیه آن سر می رود . برای لایه هایی که در تماس مستقیم با هوا و آ‏فتاب می باشد از قیرهای سفت مانند قیر 25*85 یا 15 × 90 که در مقابل حرارت دیرتر ذوب می شود استفاده می گرد و برای سطوحی که با آفتاب تماس ندارد از قیرهای شل ماند قیر 70 × 60 استفاده می شود .
گونی یا چتائی
گونی یا چتائی به عنوان الیاف نگاهدارنده . در قیر به کار می رود . گونی های مورد استفاه در قیر و گونی از لحاظ درشتی و ریزی بافت به انواع مختلف زیر تقسیم می گردد :
10× 45 7 × 40
11×45 8×45
12×45 9×45
عدد اول (45 یا 40 ) نماینده عرض چتائی بر حسب اینچ می باشد که عرض 45 اینچ تقریباً مساوی با 114 سانتیمتر است و عدد دوم 8 و 9 و 10 نماینده وزن یک فوت مربع آن بر حسب اونس است . بدیهی است با عرض ثابت هر قدر وزن یک فوت مربع آن بیشتر باشد چتائی ریز بافت تر است . چتائی مناسب برای قیرو گونی 9 × 45 و 10 × 45 و 11×45 می باشد زیرا چتائی کلفت تراز 11× 45 مانع چسبیدن دو لایه قیر به یکدیگر شده ونازک تر از 9×45 قدرت نگهداری قیر را ندارد ، همیشه باید چتائی بین دو لایه قیر قرار گرفته باشد . بدین ترتیب همیشه لایه های قیر یک لایه بیشتر از لایه های گونی می باشد . مثلاً دو لایه گونی و 3 لایه قیر و یا یک لایه گونی و 2 لایه قیر در موقع ایزولاسیون کف پی باید دقت شود که کلیه سطح پی قیر اندود بشود زیرا در غیر این صورت نقاط ضعفی در ایزولاسیون وجود خواهد داشت . در طبقه همکف و زیرزمین برای پوششهای معمولی مانند موزائیک و غیره معمولاً ایزولاسیون را در کف اتاق ها ادامه نمی دهند و برای جلوگیری از نفوذ رطوبت در این قسمت به بلوکاژ کف قناعت می نمایند . ولی چنان چه بخواهند کف اتاق های طبقه هم کف یا زیرزمین را با پارکت مفروش نمایند با توجه به اینکه پارکت در مقابل رطوبت مقاومت ننموده و از کف جدا می شود کف اتاق را هم باید بعد از زیرسازی( قشر ماسه سیمان ) به وسیله قیر و گونی ایزوله میکنند . پارکت فرش چوبی است به ضخامت 5 الی 7 میلیمتر که آن را بوسیله چسبهای مخصوص به زمین چسبانیده و بعد روی آن را به وسیله لاک های مخصوص لاک کاری می کنند . این کف پوشها در مقابل رطوبت بسیار ضعیف است .

ملات ماسه سیمان برای پوشش روی قیر و گونی :
همان طوری که قبلاً اشاره شد برای محفوظ نگاهداشتن قیر و گونی از آسیب ، مخصوصاً در ساختمانهایی که از ملات آهک استفاده می شود می باید روی قشر قیر و گونی با ملات ماسه سیمان پوشانیده شود . در جاهایی که دیوار چینی نمی شود این قشر ماسه سیمان مانع از آسیب دیدن لایه قیر و گونی در اثر رفت و آمد خواهد گردید .

قشر ماسه سیمان زیر و روی قیر و گونی :
زیر قیر و گونی را به دو دلیل با یک قشر ماسه و سیمان اندود می نمایند .
1 ـ برای ایجاد یک سطح صاف و مناسب جهت اندود قیر و گونی ، زیرا چنان چه بخواهیم بلافاصله بعد از کرسه چینی اقدام به قیر و گونی بنمائیم سطح آجر کرسی چینی به علت ناهمواری برای قیر و گونی مناسب نیست . و اصولاً قیر و گونی به علت شکننده بودن از زیر و رو باید بین دو پوشش محافظ قرار بگبرد . روی این اصل در این مرحله لایه ای به ضخامت 2 الی 3 میلیمتر از ملات ماسه سیمان روی دیوار محافظ می کشند .
2 ـ چنانچه ملات عمومی که برای ساختمان مصرف می شود دارای آهک باشد یعنی برای ساختمان از ملات ماسه آهک و یا ماسه سیمان و آهک استفاده شود برای دور نگه داشتن قیر و گونی از آهک اقدام به ایجاد لایه ماسه سیمان روی آجر می نمایند . زیرا در غیر این صورت به سبب ترکیب قیر با آهک بعد از مدتی قیر و گونی فاسد گشته و در آن سوراخ هایی ایجاد می گردد که باعث نفوذ رطوبت به سطح های بالاتر گشته وخاصیت قیروگونی از بین می رود . چنان چه ایزولاسیون روی شناژ بتنی اجرا گردد سطح بالایی بتن را به وسیله تخته ماله به خوبی صاف نمایند احتایج به قشر ماسه سیمان نیست اگر ملات عمومی ساختمان دارای آهک باشد باید روی قیر و گونی هم با پوسته ای از ملات ماسه سیمان پوشانده شود به طوریکه قیر وگونی به هیچ وجه با آهک در تماس نباشد . قبل از قیر و گونی باید سطح ماسه سیمان کاملاً خشک باشد .
قیر وگونی : اگر خاک های مجاور دیوارهای زیرزمین مرطوب باشد روی ماسه سیمان را سه قشر قیر و دو قشر گونی می پوشانند در این مکان بیشتر از قیر70× 60 استفاده می نمایند . در موقع قیر و گونی کردن باید دقت شود به هیچ وجه منفذ یا سوارخی خالی نمانده و در همه لایه ها قیر کلیه سطح را بپوشاند . بهتر است در همین مرحله قیر و گونی تا روی کرسیچینی دیوار زیر زمین به طور یکسره ادامه پیدا کند در کلیه مراحل باید به وسیله بهتر کلیه سطح دیوار پوشانیده شده باشد . اگر خاک اطراف زیاد مرطوب نباشد یک لایه قیر و گونی کافی است .

کارخانه قیر سازی
کارخانه قیرسازی در حقیقت وسائلی است که محصول قیر غیر استفاده از ته برج خلاء را به صورتهای گوناگون و اقتصادی تبدیل می نماید به طوریکه بتوان درآسفالت جادهها به صورت سرد و گرم در آسفالت بام ها ، ساخت عایق ها ، قیر باطری ، قیر کابل و … مورد مصرف قرار داد . بنابراین برای ساخت انواع قیرها ابتدا باید نقطه نفوذ پذیری ـ نرمی و شکنندگی آن را طوری تنظیم نمود که بتوان در مناطق گرم و سرد ومعتدل مورد استفاده قرار داد . می دانیم ته مانده برج خلاء به صورتی نیست که مستقیماً مصرف شود چون نقطه نرمی فوق العاده پائین دارد و همچنین نفوذ پذیری آن خیلی بالا است که مشخصات محصول را باید به وسیله دمیدن هوا و انجام عمل پلی مریژه و اکسیداسیون در برج اصلی طبق استاندارد در آورد . در اصل ترکیب هوا با مولکولهای سبک انجام می شود که نتیجه به صورت گاز انیدریدکربنیک اکسید و کربن سولفور و کربن از بالای برج خارج می گردد این ترکیب باعث افزایش درجه حرارت می گردد و بقیه ته مانده برج همان محصول قیر می باشد هم می تواند به صورت مقطعی کار کند و هم به صورت ممتد که پس از انجام گرفتن پخت و آزمایش از محصول و رسیدن به نتیجه آن را در بشکه یا در پاکت مخصوص بسته بندی و با بازار عرضه می کنند .

شرح عملیات
قیر سفت پس از حمل با کامیونهای مخصوص حرارت می گیرد و به وسیله تلمبه های قیر در مخازن ذخیره می گردد ، هر کدام از مخازن دارای کوره و دودکش مخصوص به خود است که در مواقع حمل و نقل قیر را به صورت مذاب درآورد تا امکان جابجایی به وجود آید . پس از اینکه مطمئن شدند خوراک به اندازه کافی موجود است آن به مخزن گرم کننده اولیه انتقال داده میشود . در این مخزن آن را تا 400 – 370 درجه فارنهایت گرم می کنند . سپس آنرا به برج اصلی برای دمیدن هوا منتقل می کنند و تا 70% طول برج انباشته می کنند . خوراک در برج اصلی نباید بیش از 70% طول برج پر شود زیرا عمل دمیدن هوا به علت نمناکی آن باعث افزایش حجم قیر و سرریز احتمالی می گردد . پس از اینکه تمام محتویات ظرف گرم کننده به برج اصلی تخلیه شد مشعل کوره اینبرج را روشن نموده و از لوله مخصوص تزریق هوا را به داخل برج شروع می کنند . علت اینکه هوا ابتدا از بالای برج وارد می شود گرم شدن تدریجی و خشک شدن هوا مورد نظر است و همچنین پر نشدن لوله هوا از قیر در مواقع قطع هوا و دردسرهای بعدی آن می باشد. هوا در ته برج از نازل های مربوطه به محفظه برج خارج و به طوریکسان به نقاط مختلف با مولکولهای قیر تماس حاصل می نماید و عمل اکسیداسیون و پلی مرایژه شدن را باعث میگردد و مولکولهای سبک را از بالای برج خارج می نماید . محتویات باقی مانده همان قیر سفت است که پس از سرد شدن و به حدود 300 تا 320 درجه قابل بارگیری می باشد .
بخارات حاصل که شامل گاز کربنیک ، انیدرید کربنیک و انیدرید سولفور و … می باشد از بالای برج خارج می شود . از لوله ای که عبور مینماید به وسیله تزریق آب سردگرمای این بخارات را کاهش داده ، روغن های زائد در آب گیر ( مایع گیری ) ته نشین شده و سایر گازها را به لوله مربوط به سوخت هدایت کرده و در کوره ها سوخته می شود . آب ها و روغن های زائد جمع شده در مایع گیر مرتباً باید تخلیه شود . بالا آمدن سطح آب در این ظرف باعث بالا رفتن فشار برج اصلی و آسیب دیدن دستگاهها و وقفه در عملیات می گردد .
ساخت قیر 15-90 یا 25 – 85
در صورتیکه خوراک از قیر 70 – 60 است برای ساختن قیر 15 – 90 یا 25 – 85 باید به نسبت حجمی20 -25 درصد روغن سوخته تبخیر شده یا روغن سنگین خام یا استراکت سبک روغن سازی را به خوراک تزریق نمود زیرا در صورتیکه این ماده به خوراک تزریق نشود شکنندگی که یکی از خصوصیات اصلی قیر است تصحیح نشده و باعث نامرغوب شدن قیر می گردد . البته مخلوط نمودن این روغن ها به خوراک ترکیب مولکولی و خارج شدن مولکولهای سبک از محصول و از ساختن شکنندگی در حد استاندارد می باشد .

1

47