تاثیر کودهای شیمیایی بر روی گیاهان


مقاله:

تاثیر کودهای شیمیایی بر روی گیاهان

فهرست:
کشاورزی صنعتی و کودهای شیمیایی
کشاورزی پایدار
تاثیر کودهای شیمیایی بر EC و PH خاک و گیاهان
تاثیر کودها بر PHخاک و گیاهان
اسیدیته معادل

کشاورزی صنعتی و کودهای شیمیایی
تکنولوژى همچون شمشیر دولبه اى است که استفاده از یک لبه آن به نفع انسان و استفاده از لبه دیگرش به ضرر اوست. اینکه در این گرماى شدید هواى خنک کولر به داد ما مى ر سد از فواید تکنولوژى امروزى است. اما غافلیم که همین تکنولوژى در بخش هایى مثل کشاورزى صنعتى چه زیان هایى به بار آورده است. استفاده از کود هاى شیمیایى در این نوع کشاورزى بهترین نمونه براى نشان دادن تاثیرات مضر کشاورزى صنعتى بر روى محیط زیست انسان است. این نوع کود ها خاک را زائل مى کنند و منجر به سترون شدن زمین مى شوند.
بهترین مثال استفاده مکرر از کود هاى شیمیایى در کشاورزى با روش صنعتى در جلگه خوزستان و دشت گرگان کشور ما بود که آسیب هاى فراوانى به خاک این مناطق وارد آورد. جلگه خوزستان که زمانى به علت وجود رسوبات بین النهرین در آن قادر بود گندم خاورمیانه را تامین کند و دشت گرگان که از حاصلخیز ترین سرزمین هاى ایران محسوب مى شد، امروزه در اثر نفوذ کود هاى شیمیایى زائل شده است. از اثرات مخرب دیگر تکنولوژى مى توان به فاضلاب ها و پساب هاى حاصل از صنعت اشاره کرد که به آب برگشت داده مى شوند و محیط زیست انسان را آلوده مى کنند.
طبق یک رابطه علت و معلولى طبیعت پسماندى ندارد و همه پسماند ها یا غذاى موجودات دیگر هستند یا به خاک باز مى گردند که همه عناصر تجزیه کننده ضایعات را در خود دارند. اما ما با بازگشت پساب هاى صنعتى به آب این چرخه را برهم مى زنیم و با باقى ماندن این نوع پساب ها محیط زندگى خود و دیگر موجودات زنده را آلوده مى کنیم.
سال هاست کشور هاى پیشرفته علمى تلاش مى کنند ضرر هاى ناشى از تکنولوژى به محیط زیست را با تولید تکنولوژى هاى بى ضرر یا "تکنولوژى سبز"، مهار کنند. از جمله در سال ۱۹۸۷ میلادى مصادف با سال ۱۳۵۷ شمسى "سیاست کشاورزى سبز" پایه گذارى شد که کشاورزى سبز مبتنى بر حذف کامل کود هاى شیمیایى و استفاده از کود هاى طبیعى (حیوانى) و به خصوص تناوب زراعى بود. در این نوع کشاورزى بسیار دقت مى شد تا موادى که از خاک گرفته مى شوند دوباره به آن باز گردند. طورى که وقتى محصولى مانند ذرت و گندم که ازت خاک را مى بلعد؛ مى کاشتند بلافاصله تیره بغولات مثل نخود، شبدر را نیز به خاک مى افزودند تا ازتو باکترى که در ریشه این گیاهان وجود دارد ازت هوا را بگیرد و به خاک پس بدهد.
کشاورزی پایدار
امروزه برنامه ریزی برای بهره برداری از منابع برای نیل به توسعه پایدار به عنوان یکی از مهمترین مسائل اقتصادی ، زیست محیطی و اجتماعی بشر به شمار می آید . به این ترتیب می توان گفت که پایداری یکی از مفاهیم مهم کاربردی است که در مباحث گوناگون صاحب نظران مورد استفاده قرار می گیرد . در این میان بخش کشاورزی به عنوان مسئول اصلی تعیین غذای مردم عرصه فعالیت هایی است که با پایداری منابع آب و زمین و سایر نهادهای مورد نیاز منابع سر و کار دارد. چگونگی فعالیت های کشاورزی در طول تاریخ مراحل مختلفی را طی نموده است در عصر کشاورزی فعالیت های زراعی به صورت ابتدایی توسط دهقانان بر روی عرصه های کوچک صورت می گیرد و شیوه ای کاملا معیشتی و بسته برای رفع نیازهای خانوار در آن به کار می رفت در عصر صنعت کشاورزی با تحولات نوین همراه شد ورود کودهای شیمیایی و سموم و بذور اصلاح شده انقلاب سبز را پایه گذاری نمود و افزایش روز افزون تولیدات کشاورزی فشار بر منابع را افزایش داد در عصر فرا صنعتی کشاورزی به عنوان یک فعالیت اقتصادی وارد عرصه تجارت جهانی گردید در این دوره به ویژه در طول دو دهه آخر هزاره دوم مفاهیمی همچون بهره وری ، مزیت نسبی ، کشاورزی بیولوژیک ، بیوتکنولوژی ، و محیط زیست وارد عرصه فعالیت های کشاورزی شد . افزایش جمعیت و ضرورت تولید هر چه بیشتر مواد غذایی موجب تشدید فشار بر منابع گردید و کاربرد وسیع مواد شیمیایی و ماشین آلات سنگین که موجب تخریب منابع و آلوده کردن آنها می شد پایه گذار مفهوم کشاورزی پایدار در راستای حفظ محیط زیست در ادبیات فعالیت های تولید اقتصادی بخش کشاورزی گردید . بر این اساس می توان گفت که توسعه پایدار کشاورزی تحت تاثیر سیاست های خاص به وجود می آید برخی صاحب نظران سه قاعده کارآمد را در این زمینه که عبارتند از عدالت ، انعطاف پذیری و کارآیی که هر یک معنا و تعبیر خاص خود را دارا هستند . در کشور ما نیز تلاش برای دست یابی به توسعه پایدار کشاورزی به ویژه در دو دهه اخیر همواره مطرح بوده است ، اما برخی بر این عقیده اند که باید سیاست های پایداری به طور جامع ، یکپارچه و همه جانبه در کشور ما جاری گردد . اینک سوال اینجا است که از نظر تحقق سیاست های مربوط به کشاورزی پایدار در کجا واقع شده چه موانعی در مسیر دست یابی به توسعه پایدار کشاورزی با ملاحظات زیست محیطی وجود دارد و چه عامل یا عواملی در تحقق و یا عدم تحقق سیاست های مربوطه در این زمینه موثر است ؟ مجری : بخش کشاورزی در کشورهای مختلف دنیا و در جوامع مختلف بشری از اهمیت بسزایی برخوردار است . بخش کشاورزی تامین کننده غذای آحاد جامعه است . بخش کشاورزی ایجاد اشتغال می نماید و در ایجاد درآمدهای ارزی تاثیر بسزایی دارد . در کشور ما هم بخش کشاورزی مهم ترین بخش های اقتصادی تلقی می شود . نزدیک به 15 درصد از تولید ناخالص ملی در سالهای 1372 تا 84 به طور متوسط در بخش کشاورزی به وجود آمده . بیش از 26 درصد از صادرات نفتی ما در بخش کشاورزی اتفاق می افتد ، اما کشاورزی پایدار یکی از مقوله های با اهمیتی است که در بخش کشاورزی مطرح است و امروزه در دنیا به عنوان کشاورزی با ملاحظات زیست محیطی یا کشاورزی مسئولانه از آن یاد می شود . دکتر ارجمندی : کشاورزی و محیط زیست شاید بسیار تنگاتنگ در کنار هم باشند و باید با هم باشند چون کشاورزی در سطح وسیع در محیط زیست انجام می شود ما تعریفمان از محیط زیست این است که مجموعه دشت ها و صحراها و مناطق ما همه شان در محیط زیست هستند و کشاورزی با محیط زیست رابطه تنگاتنگی دارد ولی کشاورزی که به صورت صحیح انجام شود در خدمت محیط زیست است . الان کشاورزی مطلوبیت دارد که هماهنگ با محیط زیست باشد . وقتی که کشاورزی هماهنگ با محیط زیست باشد در جهت محیط زیست است اگر کشاورزی در جهت تخریب محیط زیست باشد مغایر با محیط زیست است . دکتر خوانساری : در حقیقت کشاورزی قسمتی از طبیعت است قسمتی از محیط زیست ما است حتی در گذشته که کشاورزی صنعتی نداشتیم محصولات کشاورزی به صورت بومی بود و در حقیقت قسمتی از کشاورزی بود که ما در حفظ و نگهداری اش به عنوان یک وظیفه برای حفظ محیط زیست سعی و کوشش می کنیم بنابراین خیلی جدا من نمی بینم . دکتر کرد زنگنه : خود بخش کشاورزی تقویتش به نظر بنده باز تقویت محیط زیست است هر چه فضای سبز در کشور باشد و بخش کشاورزی گل و درخت و سبزی است که همه اینها مواردی است که خودش کمک می کند به محیط زیست درخت سالم ترین منبع تولید اکسیژن است و پاکسازی محیط زیست است . طهماسبی ، نایب ریس کمسیون کشاورزی : در بحث کشاورزی ما منابع آب ، خاک و هوا که اجزایی از محیط زیست هستند اگر لحاظ نکنیم مسائل علمی را موجبات این می شود که پایداری در خیلی بحث های کشاورزی موجب خطر می شود برای مثال منابع آب و خاک کشور و جنگل ها و مراتع و حتی دریاها چنانچه در بحث محیط زیست به آنها توجه نشود ما دیری نخواهد پایید که با مشکلات تولید رو به رو خواهیم شد . دکتر ارجمندی : کشاورزی پایدار عبارت از کشاورزی است که از منابع به خوبی استفاده کند از آب و خاک به خوبی بهره برداری کند ولی تخریب انجام ندهد اگر این را به عنوان یک تعریف اقتصادی بپذیریم حالا تعریف علمی تر و فنی تر هم می شود مطرح کرد در یک کشاورزی پایدار با این تعریف سموم شیمیایی را با همان مقداری که لازم است مصرف می شود کود شیمیایی به همان مقداری که است مصرف می شود مکانیزاسیون با استفاده از ماشین آلات کشاورزی چه در مورد زمینه کاشت داشت و برداشت تراکتورهای سنگین همه ا
ینها می تواند در خدمت کشاورزی پایدار باشد اما مخرب کشاورزی پایدار باشد . مجری : کشاورزی پایدار یعنی کشاورزی مسئولانه با نگاه به آینده کشاورزی پایدار یعنی کشاورزی سبز با در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی کشاورزی پایدار کشاورزی است که به نیکی به نقش و اهمیت استفاده بهینه از منابع طبیعی و منابع خدادادی که در اختیار ما انسان ها قرار گرفته توجه می کند کشاورزی پایدار همان کشاورزی سبز است که محصولاتی را تولید می کند که برای تولید کننده به صرفه باشد و برای مصرف کننده نیز سلامتی و نشاط و امنیت غذایی به دنبال بیاورد بنابراین کشاورزی پایدار از اهمیت بسزایی برخوردار است و نگاه ما بر اساس چالش ها و مباحثی که در این زمینه وجود دارد باید راهگشای آینده باشد و با راهکارهای و پیشنهادهای اساسی همراه باشد . طهماسبی ، نایب ریس کمسیون کشاورزی : مهم ترین چالش محیط زیست در بخش کشاورزی در کشور ما هم روند نگران کننده تخریب منابع آب و خاک است که اگر این توجه لازم شود نه تنها این خطر رفع خواهد شد بلکه ما ثمرات بسیار مفیدی را خواهیم داشت . دکتر کریمی ، عضو هیئت علمی سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی : خیلی از فعالیت های را که ما در حوزه کشاورزی انجام می دهیم تاثیر آن بر حیات جانوری بسیار زیاد است به عنوان مثال کاربرد سموم برای کشاورزی یک امر لازم و ضروری است یا کاربرد کود برای افزایش کشاورزی خیلی مهم است ولی نحوه استفاده از این کود و این سم برای حیات جانوران و پرندگانی که استفاده می کنند از بستر طبیعی آن بسیار با اهمیت است . در خیلی از جهات دیده می شود که پرندگان و وحوش با استفاده از کودی که در مزرعه رها شده و بلافاصله آبیاری نشده استفاده کردند و از بین رفتند. مهندس صمد یار : خاک محدود است نمی توانیم از جای دیگر خاک وارد کنیم مجبوریم از زمین هایی که داریم بهره کشی کنیم سموم ، آفت کش ها ، بارور کننده های خاک ، کودهای شیمیایی که وارد خاک می کنیم اینها مواد شیمیایی هستند در درجه اول باید خاک وابسته باشد ما مشکل این را داریم که وقتی سموم را استفاده می کنیم اینها مواد باقی مانده در محیط دارند این باعث می شود که آب و خاک و گیاهانی که از این خاک و آب استفاده می کنند در واقع دارای مقدار اندکی و جزئی از این مواد آفت کش ها و سموم بشوند در مرحله بعد استفاده کننده ها و در نهایت انسان . دکتر معلمی پور : استفاده از سموم در 20 ، 30 سال گذشته برای مبارزه با آفات گیاهی رواج زیادی پیدا کرد خوب از یک طرف ما دست آوردهای ابتدایی داشتیم دست آوردهایی که منجر به موفقیت در مبارزه به مدت کوتاه بود منتها از آنجایی که استفاده وسیع از این سموم لطمه زد به محیط زیست و خیلی از حشرات و موجودات مفید را هم از بین برد و متاسفانه مقاوم کرد خیلی از این مسببین بیماری ها و آفات را به این سموم و در نتیجه ما هر سال میزان بیشتری از این سموم داریم استفاده می کنیم و در نتیجه هم آبهای زیری زمینی مان آلودگی ایجاد می شود و آبی که می آید از همین طریق می رود پشت سدهایمان شما الان نگاه کنید کیفیت آب ما در پشت سدها غالب سدهای ما به دلیل همین استفاده زیاد از سموم دفع آفات و بیماری ها تنزل پیدا کرده کیفیت اینها . دکتر خلیلی : آلودگی آبها هم می تواند فعالیت های اقتصادی را با خطر مواجه کند و یکی دیگر هم کمبود آب است جهان و به خصوص کشور ایران که یک کشور نیمه خشک است در آینده با چالش جدی کمبود آب مواجه است . دکتر خراسانی : متاسفانه آبی که مایه حیات است متاسفانه در سالهای گذشته به دلیل بهره برداری بی رویه به شدت از بین رفته سفرهای آب زیر زمینی افت بسیار زیادی داشتند تمام برکه ها و تمام قنوات خشک شدند اینها همه بر اثر بهره برداری بیش از حد بوده بهره برداری غیر پایدار بوده . دکتر ابراهیمی : محصولات کشاورزی که در دسته صیفی جات می گنجند اینها به صورتی از زمین های کشاورزی برداشت می شود و با همان خاک کشاورزی که بیش از هزار سال طول می کشد که یک ذره ای از این خاک تهیه شود وارد کامیون بسته بندی فله ای می شود و می آید در بازار میوه اقسی نقاط شهرها توزیع می شود خوب قطعا نمونه اش سبزیجات و اینها نمونه های زیادی دارد که داخل سبزیجات این می آید و مجدد ما حدود 30 درصدش را استفاده می کنیم و 70 درصدش را به عنوان ضایعات دور ریز خصوصا در بخش سبزیجات و صیفی جات دوباره بر می گردانیم به چرخه زباله و این وارد طبیعت دیگر نخواهد شد . مهندس صمد یار : وقتی صنعتی نداریم که بتواند حمایت کند از محصولات کشاورزی مان چه در بسته بندی چه در ارتقا کیفیت و چه در دسته بندی ما الان گره بندی خاصی در محصولات کشاورزی نداریم وقتی میوه می آید در دسترس مردم قرار می گیرد و عرضه می شود برای مردم ما می بینیم که خیلی هایش بیرون ریخته می شود حتی از درون خانه ها این خوب حتما برایش هزینه شده و حتما آب و خاک این کشور و سموم این سیکل ادامه پیدا می کند و تا زمانی که ما نیاییم کارخانه ها و صنایعی را ایجاد کنیم که نیاید یک استفاده از این محصولات کشاورزی کند ما همین طور در این سیکل می گردیم . دکتر ابراهیمی : گام موثری که در این موضوع می تواند برداشته شود این است که ارگان های ذی ربط مثل وزارت و جهاد کشاورزی و کسانی که در این مقوله کار می کنند بیایند در همین سر زمین اینها را دسته بندی کنند و موارد مثل خاک زدایی شود مثل سیب زمینی و سایر سبزیجات و کاهو و آن مقدارهای که قابل مصرف نیست همان جا جداسازی شود وکیوم شود و آن مقداری که قابل مصرف است به داخل شهرها بیاید که ما این قدر ه
زینه های حمل و نقل هم پرداخت نکنیم . دکتر مثنوی : 10 سانتیمتر مربع خاکی که بتواند زراعی باشد یا قابل کشت باشد بنابر بعضی از برآوردها حدود هزار سال طول می کشد که این خاک مستعد شود و این هم نه در همه کشورها دنیا در آن کشورهایی که قابیلت کشاورزی دارند ولی ما در بسیاری از جاهای کشور خودمان این 10 سانتیمتر مستعد کشاورزی را به عنوان خاک نخاله جمع آوری می کنیم تا به زمین سفت برسیم تحت عنوان علف کنی بنابراین با انجام یک عملیاتی در یک زمین بزرگ شما می بینید که این خاک مستعد که ارزش آن شاید به اندازه ارزش طلا باشد ولی از نظر ما ارزش خاک را دارد و حتی یک پولی هم بگیرند و این را به عنوان نخاله و دور ریز ببرند در یک جایی . دکتر معلمی پور : بالاخره جریان ها ما و جلوگیری از بیابان زایی در کشور که در یک برهه ای از زمان حالا به دلایلی همین استفاده از چوب و عدم کنترل زمانی که می خواستند یک سیاست های غلطی در کشور فرض منید اتخاذ شده بود و مثلا ورود چوب را ممنوع کرده بودند خوب برای چه ما کشوری که از نظر جنگل خودکفا باشیم و زیاد داشته باشیم و مازاد و اینها نبودیم و باید اتفاقا ورود چوب را زیاد می کند و می گفتند که کسی دست نزند هر کسی نیاز به چوب دارد برای ساختن لنچ و نیازها دیگر اینها باید مجاز باشند چوب را به راحتی بیاورند و بعد از مدت ها تازه ورود چوب آزاد شد و متوجه شدند این موضوع را . مجری : استفاده از سموم شیمیایی آلاینده ها و کودهای شیمیایی متاسفانه در بعضی از کشورها همچنان رو به افزایش است اما در بسیاری از کشورها هم استفاده از این مواد مورد مذمت قرار دارد خوشبختانه در کشور ما قوانینی وجود دارد که استفاده از کودها و سموم شیمیایی را محدود می کند و تاکیدی که در برنامه چهارم توسعه هم به عمل آمده این مهم را بیشتر مورد توجه قرار می دهد . در ماده 61 از برنامه چهارم توسعه بند ب آمده است که به منظور جلوگیری از افزایش بی رویه مصرف سموم دفع آفات نباتی و کودهای شیمیایی اتخاذ روشی می باید که موجبات استفاده بیشتر از کود کمپوست و مبارزه بیولوژیک به تدریج فراهم شود ضوابط ورود ، ساخت ، فرمولاسیون و مصرف کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی از جهت تاثیرات زیست محیطی را توسط وزارت خانه های جهاد کشاورزی ، بهداشت و درمان و آموزش پزشکی ، سازمان حفاظت محیط زیست و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تهیه و به تصویب هیئت وزیران برساند این یکی از نکات و نقاط قوتی است که می تواند ما را در دست یابی به آینده سبز در راستای چشم انداز 20 ساله نظام کمک کند . طهماسبی ، نایب ریس کمسیون کشاورزی : اگر ما تدبیر لازم و برنامه ریزی و قانون گذاری لازم که ما مسئولیتش را داریم انجام بدهیم و مجریان امر هم این هماهنگی مناسب را اجرا و نظارت کنند می توانیم امیدوار باشیم که بخشی از این چالش ها که امروز در بحث محیط زیست داریم انشاءالله بتوانیم حل کنیم .
دکتر ارجمندی : ما می توانیم کشاورزی را در مسیر قرار بدهیم و توجه کنیم که کاملا همراه و هماهنگ با محیط زیست باشد در گذشته می گفتند که ما هر کار اقتصادی بخواهیم انجام بدهیم باید از زمین نیروی کار و سرمایه استفاده کنیم بعد فهمیدند که نه اگر این سه تا عامل اصلی هم باشد کافی نیست باید مدیریت هم باشد و بعد فهمیدند اگر مدیریت هم باشد کافی نیست ما از زمین و نیروی کار و سرمایه و مدیریت زمانی می توانیم استفاده ببریم که همراه و هماهنگ با محیط زیست و باز یک عامل پنجمی ایجاد شد کشاورزی چون یک امر اقتصادی است ضمن این که آن سه عامل اصلی زمین و نیروی کار و سرمایه را دارد و باید مدیریت هم شود حتما باید همراه با هماهنگ با محیط زیست باشد . طهماسبی ، نایب ریس کمسیون کشاورزی : امنیت غذایی کشور ما در گرو حفظ منابع آب و خاک است توام با به کار بردن دانش روز . دکتر معلمی پور : الان دنیا می رود به سمت مبارزه بیولوژیک کم کردن استفاده از سموم و افزایش مبارزان بیولوژیک است که این استفاده از خود حشرات مفید برای از بین بردن آن ناقلین بیماری های مضر که باید در این زمینه هم اقدامات خوبی انجام شود. طهماسبی ، نایب ریس کمسیون کشاورزی : خوشبختانه به هر حال به دلیل ارتقا سطح دانش و فرهنگ جامعه ما این امید است که چون سطح سواد و دانش در کشور ما خوشبختانه در سالهای اخیر افزایش پیدا مرده اقشار مختلف مردم سطح سواد و علمشان بالا رفته و لذا ما می توانیم امیدوار باشیم که آن سطح آگاهی مردم بالا رفته به زبان راحت تری بتوانیم با مردم صحبت کنیم که اگر اصلاح نکنند این سیستم را این محیط را خودشان دچار مشکل می شوند . دکتر خراسانی : ما اگر بخواهیم جنگل های خودمان را برای خودمان و برای نسلهای بعدی همین طور داشته باشیم که الان است باید از این جنگل ها در حد توان آنها برداشت کنیم ما اگر از جنگل ها و مراتع در حد توانشان برداشت کنیم هم خودمان استفاده می کنیم و هم نسل های آینده استفاده خواهند کرد . دکتر معلمی پور : انجام طرح های آبخیز داری و آب خوان داری که خوشبختانه جهاد کشاورزی همت خوبی کرده و به تجربه هایی هم ما دست پیدا کردیم برای جلوگیری از گسترش بیابان ها و توسعه جنگل کاری ئ استفاده از آب در لایه های اولیه زمین یک قدم بسیار خوبی است که در خیلی جاها نتیجه داده کنترل شن های روانمان را داریم انجام می دهیم که خوب اهمیت زیادی برایش قائل شدیم در برنامه چهارم .
دکتر مثنوی : این خاک که خاک زراعی است اگر ما درست فکر کنیم این را باید به عنوان یک منبع زآینده و تولید کننده محصولات کشاورزی اینها در جایی حفظ شود و نگهداری شود و به قیمت واقعی اش به فروش برسد . دکتر خراسانی : ما باید برای توسعه پایدار در کشاورزی حفظ منابع آب کنیم زمین هایی که اختصاص به کشاورزی دارند آنها را حفظ کنیم و از علم جدید هم استفاده کنیم منتها با رعایت رویکرد بوم شناختی یعنی در تمام فعالیتهایمان مساله محیط زیست را بهش توجه کنیم . دکتر خلیلی : 90 درصد آب مهار شده کشور ایران در بخش کشاورزی مصرف می شود یعنی از حدود 100 میلیارد متر مکعب آب سالانه 90 میلیارد متر مکعب آن در بخش کشاورزی با راندمان حدود 35 درصد که راندمان پایینی است ما باید به جای اینکه آب را به صورت سنتی در سطح کشاورزی خودمان مورد استفاده قرار بدهیم روش های نوین آبیاری را توسعه بدهیم تا با حداقل مصرف آب بیشترین زمین ها را زیر کشت ببریم و اگر این کار را بکنیم با چالشی که در آینده با آن مواجه خواهیم بود می توانیم به نحو مطلوبی مقابله کنیم . طهماسبی ، نایب ریس کمسیون کشاورزی : از این بابت من بسیار خوشبین هستم که هم اقشار مختلف مردم و هم مجریان و هم قانون گذاران کما اینکه در قانون برنامه چهارم من فکر نمی کنم در برنامه های قبلی کشور به این اندازه به محیط زیست توجه شده باشد دکتر ارجمندی : محیط زیست و منابع طبیعی هر لحظه و هر زمان با یکدیگر مرتبط هستند حفظ محیط زیست ایجاب می کند که ما از منابع طبیعی حالا چه درباره دریا و دیگر منابع و شیلات و همه در بهره برداری نهایت دقت و توجه را بکنیم که با هماهنگی و همراه با محیط زیست از این منابع استفاده شود . طهماسبی ، نایب ریس کمسیون کشاورزی : احیای محیط زیست در کشاورزی اش و تداوم آن در بحث تولید قطعا اصل بسیار مهمی است و ما باید سعی کنیم چه دولتمردان چه قانون گذاران و چه مردم خصوصا که ایشان تاثیر بسیار مهمی دارند در پایداری و حفاظت از محیط زیست انشاءالله با مشارکت یکدیگر در راه پایداری این قضیه قدم برداریم . مجری : ما در بخش کتاب سبز برنامه اقتصاد سبز معمولا آثار و انتشاراتی در ارتباط با محیط زیست را خدمت شما عزیزان معرفی می کنیم در این برنامه هم یکی دیگر از این آثار حضورتان معرفی خواهد شد به نام بهار خاموش نوشته راشل مارسون و ترجمه عبدالحسین وهاب زاده ، عیوض کوچکی و امین علی زاده . اما این کتاب که از انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد می باشد و در سال 1381 به چاپ رسیده . در واقع مجموعه ای از داستان هایی است در ارتباط با استفاده از آلاینده های شیمیایی و مواد شیمیایی خطرناکی که در طی دوران های مختلف توسط کشاورزان آمریکایی استفاده شده داستان هایی بسیار هشدار دهنده و مستندی که در نتیجه استفاده بی رویه از سموم و مواد شیمیایی در آمریکا که هنوز هم حجم عمده ای از این مواد در این کشور دارد استفاده می شود و سلامت جامعه جهانی را به خطر می اندازد در این کتاب آمده و شاید جالب باشد که شما هم بدانید در ایالت کالیفرنیا در حال حاضر سالانه 200 میلیون تن آفت کش استفاده می شود . نریتور : امام علی (ع) می فرمایند : کسی که آب و خام در اختیار داشته باشد و با وجود آن فقیر باشد و تهی دست زندگی کند از رحمت الهی دور خواهد ماند .
تاثیر کودهای شیمیایی بر EC و PH خاک و گیاهان
در این جا در خصوص اثرات کودهای شیمیایی بر H P و EC بحث می کنیم. به عبارت دیگر آیا کودهای شیمیایی می توانند EC خاک یا شوری خاک را افزایش دهند؟

تاثیر کودهای شیمیایی بر EC خاک براساس ضریب شوری سنجیده می شود. حال منظور از ضریب شوری چیست؟
100 * افزایش فشار اسمزی مربوط به کود
افزایش فشار اسمزی مربوط به نیترات سدیم
= ضریب شوری کود

با توجه به فرمول بالا می توان ضریب شوری را برای هر کود محاسبه کرد. کودها نمک های محلول هستند به عبارت دیگر با اضافه شدن به خاک، فشار اسمزی محلول خاک را بالا می برند و همان مشکلی را ایجاد می کنند که از اضافه کردن نمک در خاک حاصل می شود.
روش کار بدین صورت است که یک واحد عنصر غذایی از هر کود به خاک اضافه می شود، و بعد فشار اسمزی اضافه شده را اندازه گیری می کنند. سپس به یک نمونه ی دیگر از همین خاک یک واحد نیترات سدیم اضافه می شود و افزایش فشار اسمزی دوباره اندازه گیری می شود. سپس به کمک رابطه ای که در بالا ذکر شد ضریب شوری کود را محاسبه می کنند.
ضریب شوری کود برای کودهایی که درصد عناصر غذایی بالاتری دارند کمتر است. بعنوان مثال اگر کود اوره را با %۴۶ ازت با کود سولفات آمونیوم با %۲۱ ازت مقایسه کنیم ضریب شوری کود اوره ۱/۶۱ است ولی ضریب شوری کود سولفات آمونیوم ۳/۳۵ است. بنابراین در خاک های شور از کودهایی استفاده می شود که دارای ضریب شوری کمتری باشند.
ضریب شوری به حلالیت کود بستگی دارد. هر چه حلالیت کود بیشتر باشد ضریب شوری کود بیشتر خواهد بود. ضریب شوری برای انواع کودهای ازتی، فسفری و پتاسیمی در جدول زیر دیده می شود.

ضریب شوری کودهای مختلف شیمیایی برای یک واحد عناصر غذایی
کود
غلظت عنصر
ضریب شوری
آمونیاک غلیظ
نیترات آمونیوم
نیترات آمونیوم
سولفات آمونیوم
فسفات آمونیوم
نیترات سدیم
اوره
82 درصد ازت
26 " "
25 " "
21 " "
17 " "
16 " "
46 " "
57/0
00/4
99/2
25/3
32/2
06/6
61/1
سوپر فسفات
سوپر فسفات تریپل
فسفات آمونیوم
40 درصد P2O5
48 " P2O5
47 " P2O5
39%
21%
71%
سولفات پتاسیم
50 درصد K2O
89%
آمونیاک غلیظ با %۸۲ ازت دارای ضریب شوری ۵۷/. است. سولفات آمونیوم با ۲۱/. ازت دارای ضریب شوری ۳/۲۵ و نیترات سدیم با ۱۶/. ازت دارای ضریب شوری ۶/۰۶ است. البته نیترات سدیم برای خاک های ایران اصلاً استفاده نمی شود زیرا کودیست که باعث بوجود آمدن مشکلات دیگری می شود.
* تاثیر کودها بر PHخاک و گیاهان
1- کودهای اسیدزا؛ کودهای شیمیایی چند نوع تاثیر بر PH خاک دارند، به بعضی از این کودها اصطلاحاً کودهای اسیدزا می گویند. این کودها بر اثر مصرف مداوم، PH خاک را کاهش می دهند و موجب اسیدی شدن خاک می شوند. نمونه بارز این کود، سولفات آمونیوم است. این کود طی واکنش های شیمیایی مختلفی که در خاک ایجاد می کند PHخاک را کاهش می دهد و آن را به سمت اسیدی شدن پیش می برد.
2- کودهای قلیازا؛ بر اثر مصرف مداوم موجب قلیایی شدن خاک و یا باعث افزایش PH خاک می شوند. در شرایط ایران چون PH خاک ها عمدتاً قلیایی است به هیچ وجه نباید کودهای قلیایی مصرف شود. کود نیترات سدیم به شدت قلیایی است و در صورت استفاده از آن خاک قلیایی می شود.
3- کودهای بی اثر؛ هیچ تاثیری بر روی PH خاک ندارند. در بین کودهای شیمیایی، کودهای ازتی بیشترین تاثیر را روی اسیدیته خاک دارند. کودهای فسفری و پتاسیمی در حقیقت کودهای خنثی هستند و تاثیری بر روی PH خاک ندارند.
* اسیدیته معادل
تاثیر کودهای شیمیایی بر روی PH خاک بر اساس قلیاییت معادل یا اسیدیته معادل سنجیده می شود. بعنوان مثال کود اوره با 46/0 ازت دارای اسیدیته معادل برابر 148 می باشد. به جدول زیر توجه کنید.

شدت اسیدزایی و قلیازایی بعضی از کودهای شیمیایی
نوع کود
فرمول کودی
اسیدیته معادل
قلیاییت معادل
آمونیاک
0-0- 82
180
–
نیترات آمونیوم
0-0- 5/33
176
–
سولفات آمونیوم
0-0- 21
523
–
اوره
0-0- 46
148
–
گوگرد
–
316
–
نیترات کلسیم
0-0- 15
–
133
نیترات پتاسیم
44-0- 13
–
200

اسیدیته معادل برای نشان دادن تاثیر کودهای شیمیایی بر روی اسیدی کردن خاک بکار می رود و مقدار کربنات کلسیم لازم برای خنثی کردن اسیدیته حاصل از مصرف ۱۰۰ کیلوگرم کود اسیدزا است. هر چه این عدد بزرگتر باشد علامت تاثیر بیشتر کود مصرفی بر اسیدی تر کردن خاک است و هر چه این عدد کمتر باشد نشانه ی تاثیر کمتر است.
اما قلیاییت معادل مقدار کربنات کلسیم لازم برای ایجاد قلیاییت حاصل از مصرف ۱۰۰ کیلوگرم کود قلیازا است. بعبارت دیگر قلیاییتی که از مصرف ۱۰۰ کیلوگرم کود قلیازا حاصل می شود با مصرف کربنات کلسیم سنجیده می شود.

منابع:

WWW.Mergin.com

WWW.Iranian.ir

WWW.Hamshahri.net

8