بررسی عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها در حوزه شرکت برق منطقه یزد کرمان و سمنان



پیام نور واحد تفت

موضوع: بررسی عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها در حوزه شرکت برق منطقه یزد کرمان و سمنان

استاد راهنما:دکتر حسین علی امینی خواه
دانشجو: هانیه اثنی عشری
شماره دانشجویی: 900116503
رشته:کارشناسی مدیریت بازرگانی
تابستان 94

تقدیر نامه
استاد گرامی آقای دکتر حسین علی امینی خواه
با سـلام و احترام
دلسوزی ، تلاش و کوشش حضرتعالی در تعلیم و تربیت و انتقال معلومات و تجربیات ارزشمند در کنار برقراری رابطه صمیمی و دوستانه با دانشجویان و ایجاد فضائی دلنشین برای کسب علم و دانش و درک شرایط دانشجویان، حقیقتاً قابل ستایش است .و از زحمات و خدمات ارزشمند شما استاد گرانقدر تقدیر و تشکر می نماییم. از خداوند متعال برایتان سلامتی ، موفقیت و همواره یاد دادن را مسئلت داریم.

چکیـده :
موضوع تحقیق عبارت است از : " بررسی عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها در حوزه شرکت برق منطقه یزد کرمان و سمنان" . این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها و نیز ارائه پیشنهادات لازم در جهت بهبود مدیریت انجام گرفته است .
نیروی انسانی و در راس آن مدیران هر سازمان از مهمترین ارکان آن سازمان محسوب می شوند . بطور کلی اهمیت تحقیق به جهت شناسایی و اولویت بندی عواملی است که در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها و به تبع آن شرکتهای توزیع برق در دستیابی به اهداف سازمانی موثراست . شناسایی این عوامل می تواند بعنوان راهنمایی با ارزش برای مسئولین و برنامه ریزان شرکتهای توزیع برق و نیز مدیران برق شهرستانها مورد استفاده قرار گیرد .
عوامل متعددی بر موفقیت مدیران تاثیر گذارند ، بخشی از این عوامل به ویژگیها و خصوصیات شخصی مدیر مربوطند که از آن جمله می توان به شخصیت مدیر ( برونگرایی ، اعتماد به نفس ، ریسک پذیری ، مسئولیت پذیری و … ) ، تحصیلات و تخصص مدیر ، مهارتها و تجربه مدیر ، هوش و استعداد و… اشاره کرد . بخشی دیگر، عوامل سازمانی هستند که از جمله این عوامل ، اهداف ، برنامه ها و منابع سازمان را می توان نام برد . پاره ای دیگر از عوامل تاثیرگذار بر موفقیت مدیران عوامل محیطی و خارج از سازمان می باشند که از آن جمله می توان به عوامل اقتصادی ، عوامل فرهنگی ـ اجتماعی و عوامل قانونی ـ سیاسی اشاره کرد .همچنین علاوه بر عوامل فوق الذکر موفقیت هر مدیر تابعی از نحوه عملکردش در جایگاه و پست مدیریت نیز می باشد . روش تحقیق در این پژوهش از نوع کاربردی و توصیفی است و حجم نمونه برابر32 نفراز مدیران برق شهرستانها در شرکتهای توزیع برق یزد ، کرمان و سمنان در دوره زمانـی 1393-1392 مـی باشـد . متغیـرهـای مستقل در این تحقیق شامل ویژگیهای فردی مدیران ، عوامل سازمانی ، عوامل محیطی و عوامل عملکردی بوده و متغیر وابسته نیز ، موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها می باشد . در این پژوهش جهت آزمون فرضیه ها از آزمون دوجمله ای و جهت اولویت بندی عوامل نیز از آزمون تحلیل واریانس فریدمن استفاده شده است .
نتایج تحقیق نشان می دهد که عوامل سازمانی ، عوامل فردی ، عوامل عملکردی و عوامل محیطی بر موفقیت مدیران برق شهرستانها موثر بوده و از نظر میزان تاثیر، به ترتیب فوق الذکردر اولویتهای اول تا چهارم قرار دارند .
با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می گردد ، مسئولین و برنامه ریزان شرکتهای توزیع برق خصوصاً در مورد تامین پرسنل کافی برای برق شهرستانها و ارتقاء کیفی پرسنل و نیز تجهیز شهرستانها به امکانات مناسب کاری و اجرایی ، برنامه ریزی و اقدامات لازم بعمل آورند ، اختیارات کافی به مدیران برق شهرستانها تفویض ، و به عوامل انگیزشی و آموزش آنان توجه بیشتری نموده و افرادی را برای مدیریت برق شهرستانها انتخاب نمایند که از تجربه مدیریتی کافی ، مهارت و توانایی فکری لازم ، انگیزه و ویژگیهای مثبت شخصیتی برخوردار باشند .

فهرست مطالب
فصل اول
مقدمه 2
اهمیت و ضرورت تحقیق 4
اهداف تحقیق 5
اهداف فرعی 5
فرضیه های تحقیق 5
متغیر های تحقیق 8
تعاریف مفهومی واژه ها 8
تعاریف عملیاتی واژه ها 9
فصل دوم
مقدمه 14
1-2 ادبیات تحقیق 15
1-1-2 تعریف مدیریت 15
مدیران عالی 16
مدیران میانی 17
مدیران اجرایی 17
وظایف مدیران 17
مهارتهای مدیریتی 22
سبکهای مدیریت و رهبری 25
2-1-2 موفقیت و عوامل آن در مدیریت 27
ویژگیهای روسای موفق از دید دیرا- ای -بنتون 28
عوامل موفقیت در مدیریت از دیدگاه برخی از محققین و صاحبنظران مدیریت 32
عوامل موفقیت مدیران (از دیدگاه اسلام) 36
عوامل محیطی موثر بر موفقیت مدیران 40
عوامل سازمانی(داخلی) موثر بر موفقیت مدیران 42
جمع بندی عوامل موثر بر موفقیت مدیران (مدل اولیه) 44
عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستان ها 45
2-2 تاریخچه سازمان ها 49
1-2-2 تاریخچه شرکت توزیع برق استان یزد 49
2-2-2 تاریخچه شرکت توزیع برق استان کرمان 51
3-2-2 تاریخچه شرکت توزیع برق استان سمنان 52
3-2 پیشینه پژوهش 54
فصل سوم
مقدمه 58
1-3 انواع روشهای تحقیق 58
2-3 تعریف روش تحقیق ( در این پژوهش) 60
3-3 جامعه آماری 60
4-3 حجم نمونه و روش نمونه گیری 61
5-3 روش جمع آوری داده ها و اطلاعات 61
6-3 شیوه سنجش روایی پرسشنامه 64
7-3 شیوه سنجش پایایی پرسشنامه 64
8-3 روش اجرایی پرسشنامه و نحوه استخراج اطلاعات 65
9-3 روش تجزیه و تحلیل آماری داده ها 65
فصل چهارم
مقدمه 68
1-4 اطلاعات مربوط به شناخت آماری 68
1-1-4 وضعیت سنی نمونه آماری 69
2-1-4 وضعیت تحصیلات نمونه آماری 70
3-1-4 نوع تحصیلات نمونه آماری 71
4-1-4 وضعیت سابقه کار نمونه آماری 72
5-1-4 وضعیت سابقه مدیریت نمونه آماری 73
فصل پنجم
مقدمه 75
خلاصه نتایج حاصل از تحقیق 77
پیشنهادات 77
فهرست منابع و مآخذ 79
ضمیمه
پرسشنامه 82

فصل اول

مقدمــه
در طی هزاران سال زندگی بشری همه چیز در تغییر و تطور و تکامل است وهمه تدبیرها در مسیر این خط تکامل ، نیازمند مدیریت .
مدیریت صحیح کلید پیشرفت است ، مکتبهایی به سعادت مادی و معنوی رسیدند که با کوشش رهبران توانستند از منابع مادی و نیروی انسانی خود با دقت بیشتری استفاده کنند وکمتر نیروهای سازنده را به هدر دهند . موفقیت مدیران در کسب اهداف سازمان همواره بعنوان یکی از بحثهای کلیدی و نخستین علم مدیریت و اندیشمندان آن مطرح بوده است .
در هر سازمان بی شک مهمترین و اساسی ترین موضوع برای دست ـ اندرکاران، مسئولین وبرنامه-ریزان آن سازمان ، موفقیت در دستیابی به اهداف تعیین شده می باشد و مهمترین نقش را در توفیق هر سازمان ، نیروی انسانی و بویژه مدیران آن سازمان که آن را اداره و هدایت می کنند بر عهده دارند . به همین دلیل موضوع موفقیت مدیران سازمانها و اینکه عوامل موثربرآن کدامند و اولویت این عوامل به چه ترتیبی است همواره مورد نظر سازمانها و مسئولین آنها بوده و می باشد .
در شرکتهای توزیع برق نیز با توجه به اینکه برق شهرستانها، بخشهای اجرایی ودر ارتباط با مردم این شرکتها می باشند، موضوع موفقیت مدیران آن بسیار با اهمیت بوده و می توان گفت موفقیت شرکتهای توزیع برق در گرو موفقیت مدیران برق شهرستانها در دستیابی به اهداف تعیین شده می باشد ولذا به منظور بررسی عوامل موثر بر موفقیت مدیران این بخش وبا عنایت به نقش واهمیت عوامل سازمانی ، ویژگیها و خصوصیات فردی مدیران ، نحوه عملکرد آنها در مقام و پست مدیریت و نیز عوامل محیطی ، در موفقیت مدیران ، در این پژوهش عوامل مذکور مورد بررسی قرار گرفته و میزان تاثیر آنها بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها ارزیابی و اولویت بندی می گردد وسپس بر اساس نتایج و یافته های تحقیق پیشنهادات لازم در راستای بهبود عملکرد و موفقیت هر چه بیشتر مدیران در دستیابی به اهداف سازمانی ارائه می گردد .
عنوان تحقیق :

" بررسی عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستا نها در حوزه شرکت برق منطقه ی یزد کرمان و سمنان ( از دید مدیران توزیع برق شهرستا نها ) "
تعریف موضوع تحقیق ( بیان مساله) :
نیروی انسانی و در راس آن مدیران هر سازمان از مهمترین ارکان آن سازمان محسوب می شوند . برای توسعه و رسیدن به اهداف، سازمانها مستلزم داشتن مدیران موفق می باشند و بدیهی است سازمانها وگروههایی که از مدیریت کارآمدی برخوردار باشند در دستیابی به اهداف خود با توفیق همراه بوده و سازمانهایی که تحت مدیریت ضعیفی قرار دارند ناموفقند. در این پژوهش مساله اصلی این است که : " چه عواملی در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثرند و از نظر مدیران برق شهرستانها ، میزان تاثیر و اولویت بندی عوامل به چه ترتیبی است ؟"
در راستای دستیابی به اهداف سازمانی عوامل متعددی بر موفقیت مدیران تاثیر گذارند ، بخشی از این عوامل به ویژگیها و خصوصیات شخصی مدیر مربوطند که در این زمینه نظریـات گوناگونی توسط صاحبنظران مدیریت ( مانند کونتز ، میستوگدیل ، بنتون و…) بیان شده است . بخشی دیگر ازعوامل موثر بر موفقیت مدیران عوامل سازمانی هستند که از جمله این عوامل ، اهداف و برنامه های سازمان ، ساختار سازمانی و منابع سازمان را می توان نام برد. پاره ای دیگر از عوامل تاثیرگذار برموفقیت مدیران عوامل محیطی و خارج از سازمان می باشند که از آن جمله می توان به عوامل اقتصادی ، عوامل فرهنگی ـ اجتماعی و عوامل قانونی ـ سیاسی اشاره کرد . علاوه بر عوامل فوق الذکر موفقیت هر مدیر تابعی از نحوه عملکردش در جایگاه و پست مدیریت نیز می باشد بطوری که می توان گفت هر مدیری در صورتی به اهداف مورد نظر دست خواهد یافت و موفق خواهد بود که نقش ها، ماموریت ها و وظایف محوله را نیز به خوبی و به نحو احسن به انجام رساند .
در این تحقیق موضوع عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها مورد بررسی قرار می گیرد و عوامل مختلفی که بر موفقیت مدیران در راستای دستیابی به اهداف سازمانی و کسب نتایج مطلوب عملکردی موثر است با استفاده از منابع مختلف و مطالعات کتابخانه ای شناسایی شده و به جهت تعیین و شناسایی دقیق تر عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها ، با تعدادی از کارشناسان و مدیران برق در حوزه برق منطقه ای مصاحبه و نظرات آنها در این خصوص اخذ می گردد و سپس عوامل شناسایی شده، با استفاده از پرسشنامه که در بین نمونه آماری توزیع می شود مورد سنجش قرار گرفته و اولویت بندی می گردند .

اهمیت و ضرورت تحقیق :
مهمترین منبع و عامل تعیین کننده در هر سازمانی نیروی انسانی و بویژه مدیران آن سازمان می باشند، نقش و جایگاه مدیران به گونه ای است که حیات و دوام سازمان ها درگرو توانمندی ها و موفقیت مدیران آنهاست. مدیران عضو حیاتی سازمان هستند و آن را اداره و هدایت می کنند بطوری که می توان گفت موفقیت مدیران ، موفقیت سازمان ها است و شکست مدیران شکست سازمان ها ، وقتی که موفقیت مدیران تا این اندازه اهمیت دارد شناخت عوامل موثر بر این موفقیت ضرورت تام می یابد . از طرفی با توجه به اینکه در شرکتهای توزیع برق ، واحدهای برق شهرستانها بخشهای اجرایی و در ارتباط با مردم این شرکتها می باشند می توان گفت که موفقیت شرکتهای توزیع برق در نیل به اهداف سازمانی در گرو موفقیت برق شهرستانها و مدیران آنها می باشد و لذا شناسایی و اولویت بندی عواملی که در موفقیت این مدیران موثر است بسیار با اهمیت بوده و می تواند بعنوان راهنمایی با ارزش برای مسئولین و برنامه ریزان شرکتهای توزیع برق و نیز مدیران توزیع برق شهرستانها، مورد استفاده قرار گیرد . به این دلایل در این پژوهش محقق بدنبال آن است که با بررسی و شناسایی عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها ، پیشنهادها و راهنمایی های لازم در جهت موفقیت هر چه بیشتر این مدیران در راستای دستیابی به اهداف سازمانی ارائه نماید .
اهداف تحقیق :
این تحقیق در پی دستیابی به اهداف زیر است :
هدف اصلی:بررسی وشناسایی عوامل موثر برموفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها درحوزه برق شهرستانهای یزد ، کرمان و سمنان
اهداف فرعی :
1- بررسی وشناسایی عوامل فردی موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها
2- بررسی وشناسایی عوامل عملکردی موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها
3- بررسی وشناسایی عوامل سازمانی موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها
4- بررسی وشناسایی عوامل محیطی موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها
5- اولویت بندی عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها

فرضیه هـای تحقیق :
1-فرضیه های اصلی :
1- عوامل(ویژگیهای)فردی در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است .
2- عوامل عملکردی در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است .
3- عوامل سازمانی در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است .
4- عوامل محیطی در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است .

2-فرضیه های فرعی :
فرضیه های فرعی زیر مجموعه فرضیه های اصلی پژوهش ، به شرح زیر می باشند :
الف – فرضیه های فرعی زیر مجموعه فرضیه اول :
فرضیه فرعی 1-1 : ویژگیهای شخصیتی مدیران توزیع برق شهرستانها در موفقیت آنها
موثر است .
فرضیه فرعی 2-1 : سطح تحصیلات مدیران توزیع برق شهرستانها در موفقیت آنها موثر است .
فرضیه فرعی 3-1 : برخورداری مدیران برق شهرستانها از مهارتهای لازم مدیریتی، بر موفقیت آنها در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
فرضیه فرعی 4-1 : داشتن تجربه مدیریتی در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است .
فرضیه فرعی 5-1 : داشتن انگیزه و اشتیاق برای پذیرش پست مدیریت ، بر موفقیت مدیران برق در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
فرضیه فرعی 6-1 : هوشمندی و استعداد مدیران برق شهرستانها ، بر موفقیت آنها در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
ب – فرضیه های فرعی زیر مجموعه فرضیه دوم :
فرضیه فرعی 1-2 : توجه و اهمیت مدیران برق شهرستانها به عوامل انگیزشی پرسنل ، برموفقیت آنها (مدیران ) در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
فرضیه فرعی 2-2 : نحوه برنامه ریزی فعالیتها توسط مدیران برق شهرستانها بر موفقیت آنها در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
فرضیه فرعی 3-2 : نحوه کنترل و نظارت فعالیتها توسط مدیران برق شهرستانها بر موفقیت آنها در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
فرضیه فرعی 4-2 : تفویض اختیار کنترل شده به پرسنل زیر دست ، بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است .
فرضیه فرعی 5-2 :ارزشیابی عملکرد کارکنان توسط مدیران برق و آگاه ساختن آنها از نتایج کارشان ، بر موفقیت مدیران در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
فرضیه فرعی 6-2 : توجه و اهمیت مدیران برق شهرستانها به امرآموزش پرسنل،بر موفقیت آنها (مدیران ) در دستیابی به اهداف موثر است .
فرضیه فرعی 7-2 : توجه و اهمیت مدیران برق شهرستانها به مسئله حفاظت و ایمنی ، بر کاهش حوادث جانی پرسنل در حوزه برق شهرستانها موثر است .
ج – فرضیه های فرعی زیر مجموعه فرضیه سوم :
فرضیه فرعی 1-3 : تفویض اختیار( با حمایت ) به مدیران برق شهرستانها از جانب مدیران مافوق ، در موفقیت آنها ( مدیران برق شهرستانها ) در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
فرضیه فرعی 2-3 : نحوه تدوین اهداف و برنامه های سازمانی توسط شرکتهای توزیع برق ، بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها در دستیابی به اهداف موثر است .
فرضیه فرعی 3-3 : توجه و اهمیت سازمانها (شرکتهای توزیع برق ) به عوامل انگیزشی مدیران برق شهرستانها ، در موفقیت آنها ( مدیران برق ) موثر است .
فرضیه فرعی 4-3 : چگونگی ترکیب پرسنلی و امکانات کاری برق شهرستانها ( از نظر کمیت و کیفیت ) ، بر موفقیت مدیران برق در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
فرضیه فرعی 5-3 : آموزش حین خدمت برای مدیران توزیع برق شهرستانها ، بر موفقیت آنها در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
د – فرضیه های فرعی زیر مجموعه فرضیه چهارم :
فرضیه فرعی 1-4 : عوامل اقتصادی جامعه در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است .
فرضیه فرعی 2-4 : عوامل فرهنگی ـ اجتماعی جامعه در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است .
فرضیه فرعی 3-4 : عوامل قانونی ـ سیاسی در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است .

متغیرهای تحقیق :
در این تحقیق متغیرهای مستقل و وابسته به شرح ذیل می باشند :
* متغیرهای مستقل : ویژگیهای فردی مدیران ، عوامل سازمانی ، عوامل محیطی و عوامل عملکردی .
* متغیر وابسته : موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها .

تعاریف مفهومی واژه ها :
* سازمان : سازمان عبارتست از فرآیندی نظام یافته از روابط متقابل افراد برای دست یافتن به هدفهای معین . (ایران نژاد و ساسان گهر ، 1382 ، 23) .
* مدیریت : مدیریت فرایند بکارگیری کارا و موثر نیروی انسانی و مادی در برنامه ریزی ، کارگزینی ، کنترل ، سازماندهی و رهبری جهت رسیدن به یک سری اهداف در یک نظام ارزشی مشخص است . (حقیقی ، 1378 ، 222) .
* موفقیت : موفقیت به معنی دستیابی ونائل شدن به اهداف است و در مورد یک مدیر، موفقیت عبارت است ازکسب اهداف سازمانی که بصورت کارایی و اثر بخشی مدیر جلوه گر می شود . (جعفری ، 1377 ،2).
* عوامل محیطی : عوامل محیطی به معنی نیروهای محیط بیرونی است که خارج از مرزهای سازمان قرار داشته و بر سازمان و عملکرد آن اثر می گذارند و به طور مستقیـم در کنترل مدیریت سازمان نمی باشند . (سید جوادین ، 1381 ، 74 )
* عوامل سازمانی: عوامل داخلی سازمان هستند که بر سازمان و عملکرد آن تاثیر گذاشته وبیشتر در اختیار و کنترل مدیریت سازمان{مدیران عالی و برنامه ریزان سازمان}می باشند . (سید جوادین ، 1381 ، 93 )
* عوامل (ویژگیهای فردی) : ویژگیهایی هستند که در افراد وجود دارند ، بر رفتار و عملکرد آنها موثرند و معمولا موجب تمایز افراد از همدیگر می گردند مانند : هوش ، شخصیت ، تحصیلات و ….
* عوامل عملکردی : به معنی نحوه عملکرد ونحوه انجام وظایف توسط فرد در شغل و پست احراز شده است . بعنوان مثال در مورد یک مدیر ، عوامل عملکردی به معنی نحوه عملکرد او در مواردی چون : انگیزش پرسنل ، آموزش پرسنل ، برنامه ریزی فعالیتها، نظارت و کنترل فعالیتها ، تفویض اختیار به پرسنل و….. می باشد .
تعاریف عملیاتی واژه ها ( متغیرهای تحقیق ) :
الف – در این تحقیق عوامل فردی بر اساس معیارهای ششگانه ذیل :
* شخصیت مدیر
* تحصیلات و تخصص مدیر
* مهارتهای مدیر
* تجربه مدیریتی
* انگیزه و اشتیاق برای پذیرش شغل مدیریت
* هوش و استعداد مدیر
از طریق پرسشنامه و در مقیاس لیکرت سنجیده می شود .
ب – در این تحقیق عوامل عملکردی بر اساس معیارهای هفتگانه ذیل از طریق پرسشنامه و در مقیاس لیکرت سنجیده می شود .
* انگیزش پرسنل
* نحوه برنامه ریزی فعالیتها توسط مدیر برق
* نحوه کنترل و نظارت فعالیتها توسط مدیر برق
* تفویض اختیار به پرسنل زیردست توسط مدیر برق
* ارزشیابی عملکرد کارکنان
* توجه واهمیت مدیر برق به آموزش پرسنل
* توجه و اهمیت مدیر برق به حفاظت و ایمنی پرسنل

ج – در این تحقیق عوامل سازمانی بر اساس معیارهای پنجگانه ذیل از طریق پرسشنامه و در مقیاس لیکرت سنجیده می شود .
* تفویض اختیار به مدیر برق شهرستان
* اهداف و برنامه های سازمان
* انگیزش مدیران
* ترکیب پرسنل و امکانات و تجهیزات کاری واجرایی برق شهرستان
* آموزش حین خدمت برای مدیران
د – در این تحقیق عوامل محیطی بر اساس معیارهای سه گانه ذیل از طریق پرسشنامه و در مقیاس لیکرت سنجیده می شود .
* عوامل اقتصادی
* عوامل فرهنگی ـ اجتماعی
* عوامل قانونی ـ سیاسی

و- در این تحقیق منظور از موفقیت مدیران برق شهرستانها ، دستیابی آنها به اهداف زیر است :
* کاهش نرخ انرژی توزیع نشده سالیانه در شهرستان مربوطه
* کاهش نرخ زمان خاموشی سالیانه (دقیقه در روز برای هر مشترک)در شهرستان مربوطه
* افزایش درصد وصول به فروش انرژی سالیانه ، در شهرستان مربوطه
* کاهش درصد تلفات انرژی سالیانه در شهرستان مربوطه
* افزایش درصد جذب قراردادهای منعقده با برق منطقه ای ، در حوزه مدیریت برق شهرستان
* نداشتن حوادث جانی منجر به فوت در طول سال ، برای پرسنل برق شهرستان
* کسب حداکثر امتیاز توسط مدیر برق شهرستان در ارزشیابی سالیانه مدیران که در شرکتهای توزیع برق صورت می گیرد .
* افزایش رضایتمندی مشترکین و پرسنل برق شهرستان

فصل دوم

مقدمـه :

یکی از جنبه های عمده و ضروری در هر پروژه پژوهشی ، مباحث نظری پژوهش و ادبیات تحقیق است . مطالعه منابع مربوط به موضوع مورد تحقیق به پژوهشگر کمک می کند تا بینش عمیقی در زمینه موضوع مورد پژوهش و حوزه ای که تحقیق به آن تعلق دارد کسب کند .
همچنین جهت آشنایی با مطالعات ، تحقیقات و نوشته های دیگران در زمینه مورد پژوهش ، افزایش وسعت دید و آگاهی از نظرات و دیدگاههای مختلف ، ونیز به منظور عدم تکرار پژوهشی که قبلاً توسط دیگران انجام شده است مطالعه آنچه که در گذشته در زمینه موضوع پژوهش انجام گرفته لازم و ضروری است .
این فصل شامل سه بخش است ، بخش اول ادبیات تحقیق است که خود شامل دو قسمت می باشد در قسمت اول در مورد مدیریت ، تعاریف آن ، وظایف و مهارتهای مدیران و سبکهای مدیریت و رهبری مطالبی آمده است در قسمت دوم در مورد موفقیت ، ویژگیهای مدیران و روٌسای موفق ، عوامل موفقیت مدیران از دیدگاه اسلامی و از دیدگاه صاحب نظران مدیریت ، عوامل محیطی و سازمانی مو‏ٌثر بر موفقیت مدیران و نیز دیدگاه تعدادی از کارشناسان و مدیران حوزه برق منطقه ای در مورد عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها ، مطالبی ارائه می گردد .
در بخش دوم این فصل درباره تاریخچه سازمان های برق 3 استان مطالبی ذکر شده و در بخش سوم درباره پیشینه تحقیق و پژوهشهای مشابهی که محقق به آنها دسترسی داشته است مطالبی عنوان می گردد.

1- 2 – بخش اول : ادبیات تحقیق
1-1-2- مدیریت

شاید یکی از مهمترین فعالیتها در زندگی اجتماعی بشر امروز را بتوان مدیریت دانست . در عصر امروز به مدد این فعالیت است که ماموریت ها و اهداف سازمانها تحقق می یابند ، از منابع و امکانات موجود بهره برداری می شود و توانائی و استعداد انسانها از قوه به فعل در می آید . مدیران در انجام وظایف خود فرآیندی را دنبال می کنند که شامل اجزائی چون برنامه ریزی ، سازماندهی ، نظارت وکنترل ، انگیزش ، ارتباطات ، هدایت و تصمیم گیری است . مجموعه این فعالیت هاست که مدیریت را شکل می دهد و هماهنگی ونیل به هدفها را میسر می سازد .( الوانی ، 1372 ، 9 )

تعریف مدیریت
مدیریت را به گونه های متفاوت تعریف کرده اند :
* مدیریت فرآیند بکارگیری کارا و موثر نیروی انسانی و مادی در برنامه ریزی ، کارگزینی ، کنترل ، سازماندهی و رهبری جهت رسیدن به یک سری اهداف در یک نظام ارزشی مشخص است . (حقیقی ، 1378 ، 222 )
* مدیریت ، انجام دادن کارها بوسیله و از طریق دیگران است .( حقیقی ، 1378 ، 223 )
* به عقیده مری پارکرفالت1: مدیریت عبارت از علم ، هنر ویا سلیقه متشکل کردن ، هماهنگ نمودن ، رهبری ، کنترل و اداره فعالیتهای دسته جمعی برای نیل به هدف در حداکثر کارایی می باشد .
* و به عقیده گریفین2: مدیریت عبارت است از هماهنگی منابع مختلف اعم از انسانی ، فیزیکی ، مالی واطلاعاتی که با توجه به اصول سازماندهی ، برنامه ریزی ، تصمیم گیری ، رهبری وکنترل انجام می شود . ( فخیمی ، 1379 ، 4 و 5 )

سطوح مدیریت
سطوح مدیریت شامل طبقاتی است که مدیران سازمان طی سلسله مراتب مشخص از راس تا ذیل در آن قرار می گیرند و عبارت از سه سطح عالی ، میانی و اجرایی می باشد .

مدیران عالی :
در این سطح ، مدیران گروه نسبتاً کوچکی هستند که کلیه امور سازمان را در اختیار و کنترل خود دارند. مدیران عالی اهداف و استراتژیهای سازمان را پایه گذاری می کنند و سیاستها و خط مشی- های اجرایی را تعیین می نمایند . مدیران عالی همچنین عهده دار معرفی سازمان به گونه ای رسمی به مراجع و مقامات خارج از سازمان و به عبارت دیگر به محیط خارجی سازمان از طریق تشکیل جلسات ، ملاقات و مذاکره با آنها ، اعم از مسئولان دولتی و یا مدیران و مسئولان سازمانهای خصوصی می باشند. بنا به طبیعت و ماهیت وظایف شغل مدیران عالی بسیار پیچده و پر از تنش و با تصمیم گیریهای موردی و یا روزانه تواُم می باشد . ( فخیمی ، 1379 ، 31و32 )

مدیران میانی :
مدیران میانی در اصل مسئول پیاده کردن سیاستها و برنامه های تدوین شده توسط مدیران عالی سازمان ، و نظارت ، هماهنگی و کنترل فعالیتهای مدیران سطوح پایین تر می باشند . مدیران میانی را معمولاً ستون فقرات فعالیتهای سازمانها می شناسند زیرا سمت و پست این گروه از مدیران در سازمانهای دولتی غیر سیاسی تلقی می شود و با تحولات سیاسی دچار تغییر وتحولات مکرر نمی گردد . به دلیل ثبات شغلی ، مدیران میانی دارای اهمیت ویژه ای در حفظ تداوم و استمرار فعالیتهای سازمان به هنگام تغییر مدیران عالی که ناشی از تحولات سیاسی است ، می باشند . ( فخیمی ، 1379 ،32 )

مدیران اجرایی ( صف ) :
مدیران اجرایی یا مدیران صف مقدم ، وظیفه سرپرستی و هماهنگی فعالیتهای کارکنان خط مقدم و اجرای خط مشی های عمومی سازمان را بعهده دارند . نقش این گروه از مدیران بدلیل پیشبرد اهداف سازمان از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد و به علت ماهیت کار دارای توانایی های ویژه ای از جمله توانایی مراوده ای و توانایی فنی می باشند . این گروه از مدیران با توجه به نقش حساسی که در ایفای وظایف سازمان اعم از تولید و یا ارائه خدمات دارند ، نبض سازمان محسوب می شوند زیرا با عدم همکاری می توانند فعالیتهای سازمان را به تعطیلی بکشانند . (فخیمی ، 1379 ، 32 )

وظایف مدیران
دانشمندان علم مدیریت هر یک وظایف خاصی را برای مدیران در نظر گرفته اند :
در اوایل قرن بیستم یک صنعتگر فرانسوی به نام هنری فایول نوشت که همه مدیران پنج وظیفه برنامه ریزی ، سازماندهی ، فرماندهی ، هماهنگی و کنترل را انجام می دهند . در نیمه دوم 1950 پروفسور هارولد کونتز وظایف ، برنامه ریزی ، سازماندهی ، کارگزینی، هدایت و کنترل را بعنوان وظایف مدیریت مطرح نمودند .( سیدجوادین ،1381 ، 6 )
یکی از علمای مدیریت و اقتصاد3 مدیریت را تصمیم گیری دانسته و این وظیفه را بهترین و اصلی ترین نقش مدیر قلمداد کرده است . عالم دیگری4 برای مدیر وظایف و نقشهایی چون ، رهبری سازمان ،منبع اطلاعاتی و عامل تصمیم گیری و روابط باسایرسازمانها برشمرده است (الوانی ،1372،10)
حال پس از ذکر دیدگاههای برخی از دانشمندان علم مدیریت درباره وظایف مدیران، در ادامه بطور اجمال به توصیف و بیان این وظایف می پردازیم .

1- برنامه ریزی
برنامه ریزی عبارت است از دوراندیشی سازمان یافته برای ارتباط دادن حال به آینده از طریق پیش بینی مسائل و به ترتیب اولویت قرار دادن اهداف و فراهم کردن وسائل تحقق آنها در چارچوب زمانی مشخص و معین . به عبارت دیگر برنامه ریزی پلی است میان حال و آینده با توجه به منابع مادی و انسانی کمیاب ، با هدف تقلیل میزان خطرهای احتمالی و اتخاذ تدابیر لازم برای دست یابی به اهداف پیش بینی شده . ( فخیمی ، 1379 ، 71 )
برنامه ریزی به معنی تعیین هدفها و معیارها ، تهیه مقررات و روشهای انجام کار و پیش بینی و طرح ریزی رویدادهای آتی می باشد .( حقیقی ، 1378 ، 224 )

2- سازماندهی
سازماندهی به معنی تعیین وظیفه جداگانه برای هر یک از زیردستان ، ایجاد واحدهای سازمانی ، تفویض اختیار به زیردستان ، برقراری مجاری اختیارات و ارتباط و هماهنگ کردن کار زیر دستان می باشد . ( حقیقی ، 1378 ، 224 )
سازماندهی عبارت از شناسایی و گروه بندی فعالیت ها ، تعیین اختیار و مسئولیتهای شاغلان ، تعیین مراتب و سطوح و ایجاد هماهنگی بین وظایف و فعالیتها می باشد .(سیدجوادین ، 1381 ، 16)
3- رهبری
به عقیده جرج تری 5 یکی از نویسندگان مدیریت ، رهبری عبارت است از عمل اثر گذاری بر افراد به طوری که از روی تمایل و علاقه برای دست یافتن به هدفهای گروهی تلاش کنند (ایران نژاد ، ساسان گهر ، 1382 ، 420 )
رهبری فرآیندی است که ضمن آن مدیریت سازمان می کوشد تا با ایجاد انگیزه و ارتباطی موثر انجام سایر وظایف خود را در تحقق اهداف سازمانی تسهیل کند و کارکنان را از روی میل و علاقه به انجام وظایفشان ترغیب نماید . از این رو رهبری در مفهوم سازمانی آن به عنوان جزئی مجزا و مستقل از مدیریت مطرح نبوده ، بلکه یکی از وظایف عمده و اصلی آن بشمار می آید .( الوانی ، 1372 ، 110 )
4- تصمیم گیری
تصمیم گیری فرآیندی است که شامل شناسایی و تعریف و تشخیص مسائل ، یافتن شقوق گوناگون برای حل مسائل ، ارزیابی راه حلهای ارائه شده و انتخاب بهترین شق یا راه حل می شود . ( ایران نژاد ، ساسان گهر ، 1382 ، 173 )
تصمیم گیری عبارت است از عمل ویا انتخابی که متعاقب تفکر ، اندیشه و مداقه در موضوعی برای حل مشکل و یا مشکلاتی در دنیای واقعیت به وقوع می پیوندد.
در اداره امور سازمانها تصمیم گیری با برنامه ریزی ، سازماندهی ، رهبری و کنترل ارتباط دارد و اصول و ضوابط آن در زمره اساسی ترین وظایف مدیران قرار دارد . آگاهی و شناخت ابزار علمی مختلفی که امروزه در تصمیم گیریها نقش عمده ای را ایفا می کنند ، برای مدیران امری حیاتی می باشد و به مدیریت استحکام و انسجام بیشتری می بخشد . ( فخیمی ، 1378 ، 127 و 128 )
به عقیده هربرت سایمون6 ، تصمیم گیری جوهر اصلی مدیریت است و حتی میتوان مدیریت را مترادف با آن دانست .(منوچهر حاضر،1374،3 )
اگر فعالیتهای مختلف مدیریت را در نظر بگیریم به وضوح مشاهده می شود که جوهر تمام فعالیتهای مدیریت تصمیم گیری است . تصمیم گیری از اجزای لایتجزای مدیریت بشمار می آید و در هر وظیفه مدیریت به نحوی جلوه گر است . در تعیین خط مشیهای سازمان ، در تدوین هدفها ، طراحی سازمان ، انتخاب ، ارزیابی و در تمامی افعال و اعمال مدیریت ، تصمیم گیری جزء اصلی و رکن اساسی است . مدیر همواره مواجه با مواردی است که اخذ تصمیم را از جانب او طلب می کند و کیفیت و چگونگی این تصمیمات است که میزان توفیق و تحقق هدفهای سازمان را معین می کند .(الوانی ، 1372 ، 77)

5- کنترل
شاید به جراُت بتوان ادعا کرد انجام هیچ فعالیتی در سازمان قرین توفیق نخواهد بود مگرآنکه کنترل های لازم نسبت به آن بعمل آمده باشد . به کمک کنترل است که مدیریت نسبت به نحوه تحقق اهداف و انجام عملیات آگاهی یافته و قدرت پیگیری و سنجش و اصلاح آنها را پیدا می کند. کنترل فعالیتی است که ضمن آن عملیات پیش بینی شده با عملیات انجام شده مقایسه می شوند و درصورت وجود اختلاف وانحراف بین آنچه باید باشد و آنچه هست به رفع و اصلاح آن اقدام می شود. (الوانی ، 1372 ، 87 و 88)
6- ارتباطات سازمانی
یکی از مسائل مهم اداری ، ارتباطات و چگونگی تاثیر آن بر روند پیشرفت و توسعه و ترقی سازمان می باشد و به این دلیل است که دانشمندان و محققان علوم اداری ، ارتباطات را به منزله سلسله اعصاب سازمان و از ارکان مهم و اساسی آن شمرده اند. (فخیمی ، 1379 ، 407)
ارتباطات را انتقال مفاهیم و یا انتقال معانی و نیز انتقال و تبادل پیامها می دانند. (فرهنگی ،1380 ، 6)
ارتباطات عبارت است از فرآیند ارسال اطلاعات از طریق یک شخص به شخص دیگر و درک آن توسط شخص گیرنده ، یعنی انتقال و سهیم شدن در اندیشه ها ، عقاید و واقعیتها ، به گونه ای که گیرنده آنها را دریافت و درک کند . به این ترتیب ارتباطات تعامل هدفدار ، با معنی و با مفهومی است میان افراد ، بنحوی که انچه انتقال یافته است هم برای فرستنده و هم برای گیرنده ، معنی و مفهوم یکسان داشته باشد.(ایران نژاد ، ساسان گهر، 1382 ، 343 و344)
با وجود تنوع برداشتها از ارتباطات ، در مدیریت ارتباطات را انتقال اطلاعات ، مفاهیم و معانی بین افراد سازمان تعریف می کنیم و منظور از اطلاعات تنها وقایع و نظرات نبوده ، بلکه احساسات و عواطف را نیز شامل می گردد و بدین ترتیب ارتباطات عبارت است از: " انتقال و تبادل اطلاعات ، معانی و مفاهیم و احساسها بین افراد در سازمان با واسطه یا بلا واسطه ."
وجود ارتباطات موثر و صحیح در سازمان همواره یکی از اجزای مهم در توفیق مدیریت بشمار آمده است . به تجربه ثابت شده است که اگر ارتباطات صحیحی در سازمان برقرار نباشد ، گردش امور مختل شده و کارها آشفته می شوند . هماهنگی ، برنامه ریزی ، سازماندهی ، کنترل و سایر وظایف مدیر بدون وجود سیستم ارتباطی موثر در سازمان قابل تحقق نبوده و در غیاب چنین سیستمی امکان اداره سازمان موجود نخواهد بود . ( الوانی ، 1372 ، 145 تا 147 )

مهارتهای مدیریتی

مدیریت به گونه کلیه فعالیتها و حرف نیازمند داشتن مهارتهایی است که بعنوان اهرمی در دست مدیر در مسائل و مشکلات سازمان و یا شرکت مداوماً مورد استفاده قرار می گیرد . امروزه کلیه مدیران اعم از مدیران دولتی و یا مدیران شرکتهای خصوصی نیاز به داشتن مهارتهایی خاص دارند که موفقیت آنها را در مقابله با شرایط در حال تغییر مداوم محیط ، که سازمان باید با آنها کنار بیاید ، تامین نماید (فخیمی ، 1379 ، 33 ).
بطور کلی برای انجام فرآیند مدیریت سه زمینه مهارت را ضروری دانسته اند که عبارتند از : مهارتهای فنی ، انسانی و نظری .(رضائیان ، 1372 ، 184)
1- مهارت فنی
توانایی حاصل از تجربیات ، آموزش و کارآموزی در بکار گیری دانش ، روشها ، فنون و تجهیزات لازم برای انجام کارهای خاص را مهارت فنی می گویند .
مهارتهای فنی از جمله مهارتهایی هستند که برای انجام دادن فعالیتهای تخصصی لازم می باشند . این مهارتها اغلب همراه با عملیات و فعالیتهای سازمان دیده می شوند . مهارت های فنی بخصوص برای مدیران صف مقدم فعالیتها لازم است و اگر قرار باشد که مدیران موفقی باشند باید این نوع مهارتها را دائماً تقویت نمایند .

2- مهارت انسانی
توانایی و اعتقاد به کار به همراه مردم و بوسیله آنان که شامل شناخت ، انگیزش و کاربرد رهبری موثر در رابطه با آنان می باشد را مهارت انسانی می نامند .
3- مهارت نظری
قدرت درک پیچیدگیهای سازمان و جایگاه عملیات خود فرد در سازمان مهارت نظری نامیده می شود . این دانش به فرد اجازه می دهد که بجای اینکه تنها بر اساس اهداف و نیازهای گروه تحت امر خود وارد عمل شود مطابق با اهداف کل سیستم عمل کند .
ترکیب مناسب این مهارتها با پیشرفت فرد در مدیریت از پست مدیریت اجرایی به مدیریت عالی تغییر می کند .
این مطلب در نمودار شماره 1-2 نشان داده شده است . (رضائیان ، 1372 ، 185)
نمودار شماره 1-2 : مهارتهای مدیریتی لازم در سطوح مختلف سازمانی

هنگامی که فردی از سطح عملیاتی(اجرایی) به سطوح بالاتر سازمانی ترفیع می یابد ، برای موثر بودن به مهارت فنی کمتری احتیاج دارد ولی برای این منظور مهارت نظری بیشتری مورد نیاز است .سرپرستان سطوح عملیاتی نیاز قابل توجهی به مهارت فنی دارند زیرا اغلب از آنان خواسته می شود تکنسینها و سایر کارمندان را در بخشهای خود آموزش دهند تا رشد کنند و از سوی دیگر مدیر عامل در یک سازمان نیازی به دانستن چگونگی انجام کارها در سطح عملیاتی ندارد . او باید بتواند چگونگی ارتباط وظایف سازمانی را در کسب اهداف کلی سازمان تشخیص دهد .
با توجه به نمودار شماره 1-2 در حالی که میزان مهارتهای فنی و نظری مورد نیاز در سطوح مختلف مدیریت تفاوت دارد ، وجه اشتراکی که در تمام سطوح قطعی می نماید مهارت انسانی است . ( رضائیان ، 1372 ،184 و 185 )
گریفین بر چهار نوع مهارت برای مدیران تاکید دارد که به شرح زیر می باشند :
1- مهارت فنی
2- مهارتهای مراوده ای
مدیران اصولاً وقت زیادی را صرف مراودات در داخل و خارج سازمان می نمایند . به عقیده مینتزبرگ 7 مدیران 69 درصد وقت خود را صرف ملاقات ها می کنند و 6 در صد با تلفن صحبت می کنند و 3 درصد در سازمان می گردند . کلیه این فعالیتها تماس با دیگران را شامل می شود و برای انجام موفقیت آمیز این گونه صرف وقت ، مدیران باید دارای مهارتهای مراوده ای باشند که عبارت است از توانایی در استقرار ارتباط ، درک مسائل و انگیزاندن افراد گروه .

3- مهارتهای ادراکی
این مهارت بستگی به توانائی تفکر مدیر درباره جذب مسائل دارد . مدیران باید دارای ظرفیت فکری برای فهمیدن رابطه علت و معلولی ( رابطه علیت ) در سازمان باشند و سازمان را از دیدگاه کلیت آن مورد توجه قرار دهند .

4- مهارتهای تشخیص و تحلیل مسائل
مدیران موفق آنهایی هستند که در تشخیص و تحلیل مسائل دارای مهارت کافی باشند و با تشخیص دادن و تحلیل نمودن مشکلات سازمان از طریق مطالعه علائم آن ، به راه حل مناسب دست پیدا کنند . مهارتهای تشخیص و تحلیل مسائل مدیران را قادر می سازد که بتوانند مشکلات خود را تعریف نموده ، سپس علل احتمالی آنها را تشخیص داده وبا تمرکز بر مشکلات به حل آنها اقدام نمایند . ( فخیمی ، 1379 ، 33 ، 34 )

سبکهای مدیریت ورهبری
سبک رهبری به معنی روش و شیوه رهبری است و اینکه رهبران در برخورد با مرئوسان به چه شیوه هایی عمل می کنند . بر اساس نظریه لیکرت8 سبکهای رهبری به چهار نوع تقسیم گردیده و از هر یک بعنوان یک سیستم نام برده شده است. این سبکها عبارتند از :
* سبک اول ( سیستم اول ) : در این سبک که کاملاً وظیفه مدار وآمرانه است مدیر و رهبر به مرئوسان خود اعتمادی نداشته و روابط رهبر و پیرو مبتنی بر ترس و ارعاب است .
* سبک دوم ( سیستم دوم ) : در این سبک رابطه آمرانه بین رهبر و پیروان همچنان برقرار است اما رابطه مذکور در این حالت تلطیف شده و چون رابطه خادم و مخدوم تواُم با نوعی مرحمت پدرانه است. در این سبک تصمیم گیری همچنان بر عهده رهبر است .
* سبک سوم ( سیستم سوم ) : در این سبک اطمینان و اعتماد به مرئوسان در حد خوبی است و با آنان در تعیین پاره ای از اهداف مشارکت می شود . اما مسائل و موضوعات مهم و عمده سازمانی همچنان بوسیله رهبر و راُساً فیصله می یابد .
* سبک چهارم ( سیستم چهارم ) : در این سبک اعتماد و اطمینان به مرئوسان در حد کمال است و رابطه صمیمانه و مشارکت جویانه در تمام امور بین آنان برقرار می باشد . در این سبک تصمیم گیری ها کاملاً مشارکتی است ( الوانی ، 1372 ،113 تا 115 ).

در تقسیم بندی دیگری سبکهای رهبری به چهار نوع زیر تقسیم می گردند : 9
1. رهبری آمرانه : رفتار رهبر آمرانه است ، مشارکت وجود ندارد و رهبرتعیین کننده همه امور است .
2. رهبری حمایتی : رفتار رهبر دوستانه است ، برای پیروان حرمت قائل است و در حمایت آنان کوشاست
3. رهبری مشارکتی : تصمیمات با مشارکت کارکنان انجام می پذیرد.
4. رهبری توفیقگرا : رهبر هدفهای سازمان را برای زیر دستان مشخص کرده و به آنان اعتماد می دهد تا به هدفهای مذکور نائل آیند ( الوانی ، 1372 ، 120 ) .
بهره گیری از هر شیوه یا الگوی رهبری بستگی به موقعیت دارد . مدیران وقتیکه خود تنها پاسخ مسائل آشکاری را در اختیار داشته باشند ، ممکن است خودکامانه عمل کنند در حالت دیگر و موقعیت دیگر یک رهبر(مدیر) ممکن است با رایزنی با زیردستان ، آگاهی های در خور توجه و تعهد بیشتری را از سوی آنان بدست آورد . همچنین مدیری که با یک گروه از دانشمندان پژوهشگر سروکار دارد ممکن است به آنها در انجام دادن پژوهشها و آزمایشهای خود آزادی عمل کامل بدهد . اما همان مدیر ممکن است در اجرای مقررات ایمنی وابسته به کار با مواد شیمیائی بالقوه خطرناک، بسیار خودکامانه عمل کند( هرولدکونتز ، 1372 ، 292 و 293 )

2-1-2- موفقیت و عوامل آن در مدیریت

تعریف موفقیت
موفقیت بطور کلی به معنی دستیابی و نائل شدن به اهداف است .
موفقیت یک سازمان به معنای دستیابی آن سازمان به اهداف تعیین شده دردوره زمانی مشخص است و موفقیت یک مدیر عبارت است از کسب اهداف سازمانی ] در حیطه مسئولیت خود[ که بصورت کارایی و اثربخشی مدیر جلوه گر می شود . کارایی عبارت است از شاخصی که نحوه انجام کار را با بهترین روش انجام آن کار ( استاندارد ) مقایسه می کند و به تعبیر مفهومی کارایی یعنی انجام درست کار( doing thing right ) و اثربخشی به معنی انجام کار درست و صحیح است ( doing the right thing ) . (جعفری ، 1377 ، 2 )
برای اینکه بتوان مدیر موفقی بود باید اول انسان خوب و موثری بود . انسان خوب و موثر دارای خصوصیاتی از قبیل ژرف بینی ، مسئولیت پذیری ، فرصت توسعه وتعالی فکری برای دیگران فراهم کردن ، قابل اعتماد بودن ، داشتن استقلال فکر و راُی ، روشن نگری ، منصفانه و عادلانه تصمیم گیری کردن ، هویت دیگران را تائید نمودن و غیره می باشد که همه ریشه در پرورش صحیح و تعلیم وتربیت کافی و اصالت انسانی دارد . به قول کنفوسیوس10 هیچ درختی در دنیا وجود ندارد که تنه آن نازک و شاخه ها و ساقه آن قطور باشد . این استعاره را میتوان به قلمرو مسائل انسانی مدیریت تسری داد و بدنه درخت را خصوصیات شخصی و شاخه ها را مهارتهای مدیریتی تصور نمود . آنچه در رابطه با مدیر مهم است توجه به توسعه و رشد یکسان درخت می باشد و نه فقط به شاخه های آن . ( فخیمی ، 1379 ، 58و59 ) .

ویژگیهای روسای موفق از دید ، دبرا- ای- بنتون11
گفتگو با مدیران موفق و پژوهش در احوال و آثار آنان به منظور شناخت ویژگیها ورمز موفقیتشان و نیز طبقه بندی و تنظیم وتدوین این ویژگیهـا به شکلـی سـاده وقابـل استفـاده برای همگان ، کاری است بس دشوار که این کار را خانم بنتون بخوبی انجام داده است .
بر اساس تحقیقات خانم بنتون ، 22 ویژگی مهم وجود دارد که روُسای موفق از آنها برخوردارند :
1- اعتماد به نفس
2- کنترل طرز برخورد :
طرز برخورد در وجنات ظاهری ، آهنگ صدا ، حالت بدن ، دست دادن ، پیام تلفنی، تصمیم گیری ، تفویض اختیار ، مدیریت ، رهبری و دیگر مشخصات فرد ظاهر می شود و انتقال می یابد . مدیران موفق همواره طرز برخورد خود را کنترل می کنند و دیدگاهی را برمی گزینند که با موقعیت منطبق باشد . روُسای خوب ترجیح می دهند خودشان را از موقعیتی که ضمن آن به نحوی نامساعد بر کارکنان اثر می گذارند خارج کرده، تنها زمانی بازگردند که تسلط بر خویشتن را بدست آورند . یا اینکه بخاطر مصالح شرکت تظاهر به اتخاذ یک دیدگاه مفید می نمایند .

3- پا فشاری :
پافشاری یعنی رها نکردن و ادامه دادن راه و به نتیجه رساندن کارها با استقامت کردن در مقابل نا امیدیها ، شکستها ، دلسردیها ، تبعیضات و …..
یکی از ویژگیهای روُسای موفق پافشاری در کارها و نیز توانایی درک زمان عدم پافشاری است و چنانچه پی ببرد که اشتباه می کند پافشاری را کنار می گذارد.
4- مداومت در بهبود وضعیت :
روُسای موفق می کوشند در خصوص سازماندهی ، مهارتهای مالی ، اعتماد به نفس ، مدیریت وقت ، گوش دادن ، تفویض اختیار ، صحبت در حضور جمع ، عادات شخصی ، رویارویی ، قاطعیت ، مهارتهای ارتباطی و …. همواره به کار خود بهبود بخشند .
5- صداقت و پایبندی به اصول اخلاقی :
درستکاری یعنی صادق بودن ، امانت داری ، شرافت ، عدالت ، انصاف ، رک گویی وفقدان نیرنگ ، تقلب ، ریا و دروغ . رهبران موفق همواره از صداقت و درستکاری حمایت می کنند .
6- اول اندیشه وانگهی گفتار
7- خلاقیت
8- فروتنی در انظار :
فروتنی در انظار به این معناست که در همان حال که بخاطر خدمتتان مورد قدردانی قرار می گیرید کبر و غرور بر شما چیره نشود . روسای کارآزموده استعداد و توانائی خود را در حد اعلی نشان می دهند اما از استعدادها ، توانائیها و ارزش خویش با فروتنی سخن می گویند . آنان در گفتار و رفتار رعایت اخلاق را می نمایند .
9- سبک شناسی :
سبک مطلوب عبارت است از رفتار مناسب در وقت مشخص . روُسای موفق خواه در ظاهر یا بواسطه شخصیت خود روی سبکهای مناسب کار می کنند .] متناسب با هرموقعیت سبک مناسب مدیریت را اتخاذ می کنند [
10- شهامت :
با شهامت بودن یعنی ریسک کردن . ریسک کردن با پول ، استراتژیها ، طرحها ، عملیات و افراد . واژه های شهامت ، شجاعت و جسارت را بطور مترادف در مورد روُسای موفق بکار می بریم . با شهامت بودن روحیه ای است که با برخورداری از آن ، با عزم راسخ و به رغم انتقادها و حمله کسانی که برای رئیس اهمیت دارند و در عین حال همواره با تلاشهای وی مبارزه می کنند، می توان با خطر مقابله کرد.

11- شوخ طبعی :
یعنی اینکه تقریباً همه وقت ، با همه کس و تحت هر شرایطی خوشرو بودن .
شوخ طبعی برای آنکه واقعی باشد باید روش ثابت زندگی باشد . جرقه ای اتفاقی و گاه و بیگاه از خوش خلقی کافی نیست .
12- نقش آفرینی :
مدیران تقریباً کامل (موفق) در همه اوقات راحت بنظر می رسند یعنی نقش بازی می کنند . آنان تلاش می کنند با وجود مواجه با موارد ناراحت کننده ، احساس راحتی کنند و راحت به نظر برسند . آنان در مقابل رقبا ، مشتریان ، کارکنان ، هیئت مدیره و … متکی بنفس و شایسته بنظر می رسند حتی در مواقعی که چنین احساسی را نمی کنند .
13- جزئی نگری :
روُسای موفق انسانهایی جزئی نگر می باشند . آنان تا سرحد امکان از جنبه های متعدد آنچه در جریان است آگاهی دارند . توجه به جزئیات شخص را دقیق نگاه می دارد و دقت باعث می شود شخص صادق باشد .
14- میل به رهبری
15- جنگیدن بخاطر کارکنان
16- اشتیاق به پذیرش اشتباهات
17- صراحت لهجه :
روسای موفق در گفتار و نوشتار صریح هستند و از حاشیه روی پرهیز می کنند و آشکارا هدف و
مقصود خود را بیان می کنند .
18- مهربانی
19- کنجکاوی :
یکی از مهمترین ویژگیهای فردی که روُسای خوب از آن بهره می گیرند کنجکاوی است . ] آنها درباره کارها و موضوعات مختلف[ می پرسند ، پاسخها را کسب می کنند و به آنها گوش می دهند و همواره دست از تفحص برنمی دارند .
20- رقابت جوئی
21- انعطاف پذیری
22- مهارت در قصه گویی :
مدیران موفق برای مطرح کردن نقطه نظراتشان از حدیث و حکایت استفاده مناسب می کنندتا مردم بهتر حرف آنها را بفهمند و مدت بیشتری سخنانی را که گفته شده به یاد آورند .( بنتون ، ترجمه ایرج پاد ، 1380 ، 7 تا 234 ) .

عوامل موفقیت در مدیریت از دیدگاه برخی از محققین و صاحبنظران مدیریت

تئوری انگیزه موفقیت توسط دیوید مک کللند12ارائه شده است . او روانشناسی بود که تئوریش ملهم از کار هنری مورای13 است . از دیدگاه مک کللند نیاز به موفقیت بر پایه برتری طلبی ، رقابت ، اهداف چالشی ، اصرار بر انجام کار و فائق آمدن بر مشکلات بنا گردیده است . شخصی که انگیزه توفیق طلبی زیادی دارد ، همواره برتری در عملکرد را جستجو می کند ، از اهداف چالشی لذت می برد و دارای پشتکار و روحیه رقابتی در فعالیتهای کاری است . مطالعات مک کللند نشان می دهد که افراد با نیاز توفیق طلبی بالا، نسبت به کسانی که نیاز موفقیت درآنها متوسط یا پایین است از عملکرد بالاتری برخوردارمی باشند.
بنظر یکی از صاحبنظران مدیریت14حداقل سه عامل عمده برای موفقیت مدیر وجود دارد که وی آنها را در قالب یک فرمول ارائه می کند :
( فرصت ) O ( انگیزه مدیریت ) M ( توانائی ) A= ( موفقیت ) S
S : Success Motivation to manage : M
A : Ability Opportunity : O
بنظر وی سه عامل توانائی ، انگیزه موفقیت و فرصت ، عواملی هستند که اگر در هم ضرب شوند یک فرمول اصولی برای توفیق مدیریت فراهم می شود . وی در ادامه متذکر می شود که موفقیت مدیر به ترکیب متناسب توانائی ، انگیزه مدیریت و فرصت بستگی دارد . عدم وجود یک عامل منجر به ضایع شدن سایر عوامل می گردد و به همین علت است که از ضرب بجای جمع استفاده شده است .
مطالعات مختلفی در زمینه تعیین عوامل موفقیت در مدیریت انجام گرفته شده است که یکی از مهمترین این مطالعات توسط "جان آپلین15 "تحقق یافته است . وی پژوهش خود را بصورت متمرکز بر روی بیش از ده هزار کارمند در دفاتر مرکزی پانصد شرکت بزرگ آمریکا انجام داده است .
در مدل آپلین سه مجموعه عامل ، سطح موفقیت مدیر را تعیین می کند . این مجموعه عوامل عبارتند از :
1- عوامل فردی ( درونی ) 16
2- عوامل محیطی ( بیرونی ) 17
3- عوامل تصادفی ( تعدیل کننده )18

برای موفقیت ، مدیر بایستی صفات و مهارتهای فردی مختلفی را دارا باشد و حتی اگر تمامی شرایط و عوامل فردی مساعد باشد ، موفقیت حاصل نخواهد شد مگر آنکه عوامل محیطی به شکل مطلوبی فراهم گردد . در کنار این عوامل فاکتورهای تعدیل کننده ( فرصت بروز مهارتها و قابلیتها ، استراتژیها و برنامه های سازمان و…..) نیز نقش مهمی را در موفقیت مدیران ایفا می کنند . (مقیمی ، 1380 ، 221 تا223)
یکی از نویسندگان 19چهار خصوصیت عمده را برای رهبران ]مدیران [ موفق ذکر کرده است :
1- هوش
2- بلوغ اجتماعی و وسعت دید
3-انگیزه های توفیق طلبی و نیل به هدف
4-انسان گرائی
نویسنده دیگری 20شش نوع خصوصیت را موثر بر موفقیت مدیران و رهبران دانسته است :
1- خصوصیات ظاهری و فیزیکی مانند قد ، سیما و حرکت دست .
2- زمینه های فرهنگی مانند تحصیلات و تجربیات .
3- هوش
4- شخصیت مانند برونگرائی
5- خصوصیات شغلی مانند پشتکار و تلاش و ابداع و ابتکار
6- خصوصیات اجتماعی مانند مرتبت اجتماعی و سیاسی . ( الوانی ، 1372،112و113 )
همچنین به عقیده هرولد کونتز21از جمله ویژگیهای شخصی (فردی) موثربرموفقیت مدیران می توان به موارد زیر اشاره کرد .

1- اشتیاق به مدیریت
2- مهارتهای ایجاد ارتباط با یگران
3- راستی و درستی
4 – تجربه و عملکرد گذشته در سمت مدیر . ( کونتز ، ت طوسی ، 1372 ، 59 )

وفا غفاریان در کتاب خود تحت عنوان "شایستگیهای مدیریتی" خصوصیات شخصیتی را یکی از عوامل مهم تاثیر گذار بر عملکرد مدیران می داند . به اعتقاد او : ً شخصیت عبارت است از مجموعه الگوهای منحصر بفرد و نسبتاً ثابت رفتاری ، احساسی و فکری که انسانها از خود بروز می دهند . مادامی که انسان در فضای این الگوها باشد ، راحت وبهینه عمل می کند و کارکردن در فضای متضاد با این الگوها سخت ، غیر قابل دوام و کم اثر خواهد بود . یک فرد درونگرا نمی تواند در مشاغلی که لازمه آن تعامل زیاد با افراد متفاوت و اغلب ناشناس است به راحتی عمل کند . برخلاف وی یک فرد برونگرا نه تنها از تعامل با دیگران لذت می برد بلکه انجام ماموریتهایی را که لازمه اش تعامل است برای وی ساده و اثربخش خواهد بود . به عقیده وی برخی از ویژگیهای شخصیتی موثر بر عملکرد و رفتارهای مدیریتی به شرح زیر است : ( غفاریان ، 1379 ، 77 )
– اعتماد بنفس
– روحیه رقابت جویی
– برونگرایی
– شجاعت
– مسئولیت پذیری
– خوش بینی به دیگران
– خونسردی
– استقامت در برابر مشکلات

عوامل موفقیت مدیران ] از دیدگاه اسلامی [
هر قلمی که پیرامون مسائل مختلف مدیریت ، به کاووش می پردازد ، ناگزیر باید عواملی را که موجب موفقیت مدیر می گردد و او را از میان انبوه مشکلات عبور داده و موجب دستیابی به اهداف می گردد مد نظر قرار دهد .
اخلاق نیک ، درایت و اندیشه توانمند ، برخورداری از امکانات کار ، وجود قوانین جامع و مفید ، تخصص و تعهدو … هر کدام بنحوی در پیشرفت امور و توفیق مدیر نقش موثری را ایفاء می کنندو اهرمی برای رفع موانع و جذب منافع خواهند بود ولی عوامل اصولی دیگری نیز هستند که در موفقیت مدیریت نقش اساسی دارند و عدم وجود هر کدام ، عدم پیشرفت و ناکامی مدیر را به همراه خواهد داشت که ذیلاً به برخی از این عوامل می پردازیم:
1- اختیار
این موضوع روشن است که مسئولیت با اختیار رابطه ای مستقیم دارد ، یعنی هر کس که در حوزه فعالیتش مسئولیتی را می پذیرد طبعا برای انجام تعهد خویش باید اختیار لازم و کافی را در چارچوب آن کار داشته باشد .
بر اساس معیارهای عقل و ضوابط شرع ، مسئولیت منوط به داشتن اختیار است . بعنوان مثال کسیکه علم و آگاهی به حکمی را داشته باشد ، ولی از نظر قدرت ، او را آنچنان محدود کرده اند که توان انجام آن را ندارد چنین فردی را گناه و ملامتی نخواهد بود . زیرا عدم اختیار مساویست با عدم مسولیت.
(( لا یکلف نفساً الا وسعها )) ، خداوند کسی را مگر به مقدار قدرتش تکلیف نمی کند . سوره بقره ، آیه 286
آن مدیری قله بلند موفقیت را تسخیر خواهد کرد که در چاچوب قانون اختیار لازم را بدهد و مسئولیت بهتر را بخواهد و همچنین از اختیارات کافی در چارچوب قانون برخوردار باشد .

2- اعتماد به نفس :
یکی دیگر از عوامل موفقیت در مدیریت ، اعتماد به نفس است . مدیری که با تکیه بر قدرت ایمان و آگاهی به لیاقت و کفایت خویش متکی باشد و در میدان فعالیت تنها خود را مسئول کارهای خویش بشناسد و با جدیت و امید به پیشرفت ، اراده و عمل را تکیه گاه خود قرار دهد اعتماد به نفس دارد . مدیری که از صفت ارزنده اعتماد به نفس برخوردار باشد بار مشکلات حوزه مدیریت را به راحتی بر دوش جان می گذارد و عاقبت بنحو شایسته ای به سر منزل مقصود می رساند .

3- تنظیم وقت وتقسیم کار :
رعایت این اصل برای مدیر و در حوزه مدیریت از ضرورت و اهمیت بالایی برخوردار می باشد . زیرا مدیر در مقام مدیریت ، از هر نوعی که باشد . سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی ، نظامی و …. با اقسام گوناگون کارها و انواع سلیقه ها و توقعات روبروست و هر گاه بخواهد به همه کارها در حوزه مسئولیتش برسد و مدیریت خود را نسبت به آنها اعمال کند قبل از هر چیز ، باید تقسیم کار نموده و برای هر بخش به مقدار اهمیت و گستردگی و ظرافت آن ، وقت بگذارد .
مدیر نباید تمام اوقات کاری خود را تنها در یک موضوع صرف کند و از دیگر مسائل مهم غافل بماند، زیرا مجموعه ای که او در راُس آن قرار می گیرد پیکری را ماند که اشراف و نظارت بر همه اعضاء و اندامهای آن ضرورت دارد تا آن مجموعه بتواند با آهنگ متناسب و بصورت هماهنگ راه خود را بسوی هدف بپیماید .
بنابراین مدیر باید زمان را نسبت به کارها و مراجعاتش تقسیم کند . برای هر یک از کارها ، زمان خاصی را منظور بدارد تا هم از نظر وقت با کمبود روبرو نشود و هم از نظر رسیدگی به کارها مجبور به حذف بعضی از آنها نباشد .

4- ایجاد روابط صمیمانه انسانی :
مدیر اسلامی نه تنها باید بخاطر ایجاد شور و شوق و دمیدن حرارت بیشتر در محیط کار ، رابطه خود را با سایر همکاران صمیمی و دوستانه نماید ، بلکه بایستی دوستی و محبت را با گفتار و کردار و با شیوه های مستقیم و غیر مستقیم در میان کارمندان خود ایجاد نماید زیرا در محیطی که دوستی و عواطف ، محبت و عشق وجود نداشته باشد آن محیط ، محیط انسانی نیست و مدیریت در چنین محیطی قرین موفقیت نخواهد بود.

5- گذشته نگری :
یکی از عوامل موفقیت در کار مدیریت گذشته نگری است . مدیر بادرایت و جستجوگر کسی است که گذشته های بسیار دور را بنگرد و از تاریخ گذشتگان که منبع ارزشمند معرفت و تجربه هاست درس بیاموزد ، زیرا تجارب گذشتگان نتیجه تلاشهای فراوان ملتها و رجال سخت کوشی است که چه بسا هر کدام از آنها به قیمت منزلت و حیثیت انسانی افراد و یا جوامع گذشته تمام شده باشد . مدیریتی به موفقیت دست خواهد یافت که تجربه های گذشتگان را در امر مدیریت ، در انبان ذهن داشته باشد و از رمز و راز پیشرفت و انحطاط مدیران گذشته تجربه آموزد .

6- آینده نگری :
همانطور که اسلام ، مسلمانان را به شناخت گذشته توصیه و تشویق می کند بهمان اندازه نیز آینده نگری را مورد توجه قرار می دهد زیرا اینهمه تاکید و تشویق برای شناخت گذشته بخاطر آینده است .
مدیری که بر مسند مدیریت نشسته است نباید هرگز خود را از نگرش به آینده جدا سازد همانگونه که از گذشته نباید جدا باشد . چون او وقتی می تواند در مسیر حرکت با شتاب بیشتر ، اشتباه و خسارت کمتر ، روح آرامتر و امید فراوانتر به موفقیت و پیروزی دست یابدکه آینده را شناخته و برای لحظه لحظه اش برنامه و آهنگی متناسب را آماده کرده باشد.
مدیران آینده نگر همیشه از زمان جلوتر حرکت می کنند و نیازها و مشکلات کار را بررسی و امکانات لازم را از پیش تدارک می بینند و در نتیجه میزان موفقیت آنها بیشتر می گردد .

7- ابهام زدایی :
یکی از ارکان موفقیت در کارهای تشکیلاتی ، هماهنگی و همراهی برخاسته از وجود صفا ، اعتماد متقابل و روابط صمیمانه ما بین اعضاء آن تشکیلات است و مدیری در ایجاد چنین شرایطی موفق
خواهد بود که در بروز و ظهور جلوه های شخصیتی و در برخورد با کار و همکار از مبهمات کمتری برخوردارباشد. مدیر باید بعنوان یک وظیفه ، حرکات و اعمال ابهام آور و سئوال انگیز را که گاه در محیط کار پیش می آید هر چه سریعتر برای همکارانش روشن نماید تا اعتماد آنها نسبت به او لطمه نخورد . ( تقوی ، 1380 ، 159 تا 181 ) .

عوامل محیطی موثر بر موفقیت مدیران
وقتی سخن از مدیریت به میان می آید ، خصوصیات یک مدیر موفق برشمرده می شود و یا الگوی مدیریتی خاصی توصیه می گردد ، باید بخاطر داشت که اینها همه تابعی از شرایط محیطی و سازمانی است .( غفاریان ، 1379 ، 91 )
محیط سازمانی را میتوان چنین تعریف کرد : " محیط سازمانی متشکل از اشیاء ، اشخاص، سازمانها ، نهادها ، نظامها و سایر عوامل موثر محیطی است که در تامین منابع مورد نیاز موسسه و یا استفاده از کالا و خدمات تولید شده توسط آن بطریقی دخالت دارند ." همچنین می توان محیط سازمانی را متشکل از کلیه عواملی ( سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی، علمی ، تکنولوژی و….) دانست که در عملکرد موسسه اثر دارند و سازمان برای ادامه حیات و رشد خود ناگزیر است خود را با عوامل مزبور هماهنگ و سازگار سازد .( ایران نژاد ، ساسان گهر ، 1382 ، 147 ) .
عوامل محیطی متغیرهایی هستند که عموماً خارج از حیطه سازمان شکل می گیرند و بصورت بالفعل و بالقوه بر بخشی و یا تمامی سازمان تاثیر می گذارند . عوامل محیطی خارج از کنترل مدیران سازمان قرار دارند .
برای سازمانها دو محیط تعریف شده است : محیط عمومی و محیط اختصاصی . محیط عمومی از مجموعه عوامل فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی ، آموزشی ، سیاسی ، قانونی و تکنولوژی موثر در عملکرد سازمان شکل می گیرد . رقبا ، مشتریان و ارباب رجوع ، توزیع کنندگان و تامین کنندگانی که یک سازمان برای فعالیت ، بقا و رشد خود به آنها وابسته است، نیز محیط اختصاصی آن را تشکیل می دهند.
یکی از مهمترین عوامل موثر بر ساختار و مدیریت سازمانها ، فرهنگ است . از دیدگاه پاول هیبرت22 فرهنگ، ساختاری یکپارچه از الگوهای قابل اکتساب رفتاری، اندیشه ای و شخصیتی جامعه است .
برخی از مولفه های طبقه بندی فرهنگی – اجتماعی جوامع به شرح زیر است :
* سنت گرایی – تجدد گرایی
* قوم گرایی – جهان گرایی
* ایده آلیسم – تعصب
* جمع گرایی – فردگرایی
* زن سالاری – مرد سالاری
* مذهب
* زبان
* میزان خطر پذیری
تکنولوژی نیز یکی از عوامل موثر محیطی است . همه ساله شرکتهای زیادی در دنیا به علت عدم تطابق با تکنولوژی نو ظهور از صحنه رقابت خارج می شوند . امروزه تکنولوژی ، حیطه ای فراتر از تولید محصولات را در بر داشته و مفاهیمی همچون بازاریابی ، رویکردهای مدیریتی و شیوه های کسب و کار را نیز در بر می گیرد .
مولفه های اقتصادی از دیگر عوامل تاثیر گذار بر ساختار و مدیریت سازمانهاست . سطح دستمزدها ، نرخ بهره ، تولید ناخالص ملی ، شاخص عمومی قیمت اقلام عمده ( زمین، مواد اولیه و…) ، سیاست بازار ( باز ، بسته ، نیمه باز ) و سیاست پولی عوامل مهمی هستند که بر سبک مدیریت بهینه تاثیر می گذارند . الگویی که برای محیط باز اقتصادی طراحی شده است به خودی خود نمی تواند برای محیطی با سیاستهای بسته اقتصادی اثر بخش باشد .
مولفه های سیاسی-قانونی بعد دیگری از عوامل محیطی موثر بر مدیریت و ساختار سازمان را تشکیل می دهد . هر مدیری با شبکه ای از قوانین گوناگون احاطه شده است . قوانین کار و مالیات دو وجه بارز آن است . معمولاً وضع و تغییر این قوانین خارج از حیطه کنترل سازمانهاست و در مجموع شرایط پیچیده ای را برای تصمیم گیری مدیر ایجاد می کند. اینکه یک مدیر ، برنامه منابع انسانی خود را بر استخدامهای کوتاه مدت و یا مادام العمر استوار سازد تابعی از چگونگی قانون کار خواهد بود . موارد فوق الذکر مثالهایی هستند که تاثیر عوامل محیطی بر سازمان و مدیریت را خاطر نشان ساخته و یادآوری می کنند که برای موفقیت و بقاء می بایستی الگوهای متناسب و سازگار با محیط را برگزید. ( غفاریان ، 1379 ، 91 تا 95 ) .

عوامل سازمانی ( داخلی ) موثر بر موفقیت مدیران
عوامل سازمانی و محیط داخلی نیز بر سازمان وعملکرد مدیریت موثر می باشند . کنترل عوامل داخلی بیشتر در اختیار مدیریت (مدیران عالی و برنامه ریزان) سازمان می باشد.
مهمترین عوامل سازمانی موثر بر عملکرد مدیریت شامل فرهنگ سازمانی ، ساختار سازمانی و ابعاد سازمان ، منابع مالی و توانایی پرداخت سازمان ، برنامه ها و خط مشی های سازمان ، منابع انسانی و امکانات و تجهیزات سازمان ، برنامه های انگیزشی و آموزشی در سازمان و… می باشد .
فرهنگ سازمانی را مجموعه ای از ارزشها ، داستانها ، باورها ، مفروضات و هنجارها تعریف می نمایند که در محاورات ، نمادها ، اهداف و اقدامات مدیریت نمود می یابد و موجب احساسات ،نگرشها و تعاملات مشترک می گردد و افراد را در ارائه رفتار بر اساس اهداف سازمان هدایت می کند . فرهنگ سازمانی بصورت پیوستاری از رفتارهای تهدید کننده و خشن در یک سو و رفتارهای مشارکتی و حمایتی از سوی دیگر می باشد . اگر در سازمان رفتارها بسته باشد در کارکنان احساس مسئولیت ، اعتماد و اطمینان نسبت به کارها وجود ندارد از این رو مخفی کاری تمامی سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد و موجب عدم خلاقیت کارکنان می گردد . در طرف دیگر پیوستار که فرهنگ باز وجود دارد ، تصمیمات مشترکی گرفته می شود و درجه بالایی از اعتماد و اطمینان در کارکنان بوجود می آید ، ارتباطات بین آنها بیشتر شده ، خلاقیت واحساس تعلق و وفاداری در آنها افزایش می یابد و ترک خدمت آنها نیز کاسته می شود . ( سیدجوادین ، 1381 ، 103 و 104 ) .

ساختار سازمانی نیز از عوامل موثر بر عملکرد مدیریت و سازمان می باشد .ساختار سازمان سیستمی متشکل از وظیفه ، گزارش دهی ، روابط و اختیارات است که امور سازمان در محدوده آن انجام می شود . ساختار سازمان همچنین تعیین کننده چگونگی قرار گرفتن اجزاء در کنار یکدیگر نیز می باشد . هر ساختار سازمان دارای دو پیام است : تقسیم نیروی کار موجود بر حسب وظیفه ای که باید انجام شود و هماهنگ کردن وظایف تقسیم شده بمنظور حصول اطمینان از انجام شدن وظیفه . ( گریفین ، ت الوانی ، 1380، 338 ، 357 )
از دیگر عوامل سازمانی موثر بر مدیریت ، اهداف ، برنامه ها و خط مشیهای سازمان را می توان نام برد . اهداف جهت ها را مشخص کرده و موجب تمرکز تلاشها و تعیین مسیر برنامه های دیگر می گردد . مدیران سازمانها بر اساس ادراکی که از اهداف دارند به تنظیم اهداف بلند مدت و کوتاه مدت و دیگر برنامه ها می پردازند . برنامه ها در واقع تجسم کننده اقدامات آتی سازمان می باشند .(سیدجوادین ، 1381، 94 ) .
منابع مالی و توانائی پرداخت سازمان و نیز منابع انساسی و امکانات و تجهیزات کاری و اجرایی ، از عوامل سازمانی مهم و موثر در موفقیت مدیران ( در این تحقیق مدیران برق شهرستانها ) محسوب می گردند . بی شک دستیابی به اهداف و داشتن عملکرد مطلوب میسر نخواهد شد مگر اینکه نیروی انسانی کافی و شایسته در سازمان مشغول بکار بوده و امکانات وتجهیزات مناسب کاری نیز ( از نظر کمی و کیفی ) در دسترس باشد .
از دیگر عوامل سازمانی موثر بر موفقیت مدیران می توان به برنامه های سازمان در زمینه های انگیزش و آموزش پرسنل(از جمله مدیران) و نیزتفویض اختیار به مدیران اشاره کرد .
تفویض اختیار جاذبه کار را برای مدیران بیشتر می کند و فرصتی در اختیارشان می گذارد که خلاقیت و نوآوری خود را در انجام امور بکار گیرند .( ایران نژاد ، 1367 ، 1) .

جمع بندی عوامل موثر بر موفقیت مدیران ( مدل اولیه )
در مدل زیر جمع بندی عوامل موثر بر موفقیت مدیران بر اساس مطالعات نظری بخش ادبیات تحقیق ارائه می گردد :
عوامل موثر بر موفقیت مدیران
عوامل فردی عوامل عملکردی عوامل سازمانی عوامل محیطی

– مهارتهای مدیریتی – انجام صحیح وظایف مدیریتی – داشتن اختیارات کافی – عوامل اقتصادی
– خصوصیات شخصیتی – تفویض اختیار به زیردستان – برنامه هاواهداف سازمان – فرهنگی ـ اجتماعی
-داشتن انگیزه ومیل و – آینده نگری – فرهنگ و جو سازمانی – قانونی – سیاسی
-اشتیاق به مدیریت – ابهام زدایی در محیط کار – ساختار سازمانی – تکنولوژی
-تجربه مدیریتی – تنظیم وقت و تقسیم کار – منابع سازمان – مشتریان وارباب رجوع
– هوش و استعداد – برنامه های انگیزشی و… – رقبا
– تحصیلات – آموزشی در سازمان – رقابت جوئی – خلاقیت و داشتن تفکر جدید – خصوصیات ظاهری و فیزیکی – سبک شناسی
خصوصیات شخصیتی :
مسئولیت پذیری- اعتماد به نفس- شهامت و شجاعت- برونگرایی-صداقت و درستی-توفیق طلبی- خوش بینی به دیگران- انسان گرایی-پذیرش اشتباهات- فروتنی و مودب بودن-استقامت و پشتکار- انعطاف پذیری و …

عوامل موثربر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها
جهت تعیین و شناسایی دقیق تر عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها ، با تعدادی از کارشناسان و مدیران برق در حوزه برق منطقه ای ، در مورد مهمترین عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها از دیدگاه آنها ، مصاحبه شد که پس از جمع بندی نتایج مصاحبه ها ، مهمترین عوامل از دید مصاحبه شوندگان به شرح زیرمی باشد :
1- توجه مدیر به عوامل انگیزشی پرسنل و ایجاد انگیزه در آنها
2- اهتمام مدیر در امر آموزش پرسنل
3- ویژگیهای شخصیتی مدیران ( مسئولیت پذیری – اعتماد بنفس – برونگرا و اجتماعی بودن – انتقاد پذیری – ریسک پذیری -صداقت -خوش بین بودن نسبت به دیگران -مودب وخوش خلق بودن و…)
4- داشتن تجربه مدیریت
5- ارتباط مناسب مدیر برق شهرستان با پرسنل داخل و مسئولین خارج سازمان
6- ترکیب پرسنل و امکانات و تجهیزات کاری و اجرایی برق شهرستان
7- برنامه های انگیزشی و آموزشی سازمان برای مدیران برق ( توجه سازمان به عوامل انگیزشی مدیران – اجرای دوره های آموزشی حین خدمت برای مدیران و…)
8- حمایت مدیر برق شهرستان از جانب مدیران مافوق
9- امنیت شغلی مدیران برق شهرستانها
10- وضعیت جغرافیایی منطقه محل مدیریت و راههای دسترسی آن
11- وضعیت آب و هوایی منطقه محل مدیریت
12- انجام صحیح وظایف مدیریتی توسط مدیر برق شهرستان(برنامه ریزی صحیح- کنترل و نظارت دقیق فعالیتها – هماهنگی امور و …)
13- ارزشیابی دقیق عملکرد کارکنان و آگاه ساختن آنها از نتایج کارشان
14- توجه و اهمیت مدیر برق به حفاظت و ایمنی پرسنل
15- توجه و اهمیت مدیربرق به کیفیت کار پرسنل و گروههای اجرایی
16- جلب حمایت و همکاری مسئولین سیاسی محلی ( فرماندار – نمایندگان مجلس و …..) توسط مدیر برق شهرستان
17- همکاری مناسب مسئولین قضایی محلی با برق شهرستانها در انجام وظایف قانونی
18- برخورداری مدیران برق شهرستانها از امکانات مادی و رفاهی ، متناسب با شاُن و پست سازمانی
19- پیاده سازی فرهنگ تکریم ارباب رجوع در برق شهرستان
20- شناخت کافی مدیر برق شهرستان از اهداف شرکت توزیع
21- تلاش مدیر برق در جهت حل تعارضات و مشکلات داخلی حوزه مدیریت
22- برنامه ها و اهداف سازمان(نحوه تدوین اهداف وخط مشیها توسط برق منطقه ای و شرکتهای توزیع برق – امکان سنجی شرکتهای توزیع برق در خصوص واگذاری اجرای پروژه ها به برق شهرستانها – اقدام به موقع و برنامه ریزی شده شرکتهای توزیع برق جهت تهیه اجناس مورد نیاز پروژه ها و (…
23- نظارت و ارزشیابی موثر توسط دستگاههای نظارت عالیه ( وزارت نیرو – برق منطقه ای )
24- وضعیت اقتصادی منطقه محل مدیریت
25- سطح سواد و فرهنگ جامعه محل مدیریت
26- تحصیلات و تخصص مدیر برق
27- داشتن ظاهر آراسته و منظم
28- هوش و استعداد مدیر
29- واگذاری اختیارات کافی از جانب مدیران مافوق به مدیران برق شهرستانها
30- نظم و انضباط مدیر در محل کار
31- استقامت و پشتکار مدیر
32- داشتن انگیزه در کار
33- تفویض اختیار کنترل شده به پرسنل زیر دست

جمع بندی عوامل موثر برموفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها (مدل اصلاح شده )
با توجه به مدل اولیه عوامل موثر بر موفقیت مدیران و با اعمال نظرات مصاحبه شوندگان ، نهایتاً درمورد عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها ،به جمع بندی و مدل نهایی زیر می رسیم:

عوامل موثر بر موفقیت مدیران
عوامل فردی عوامل عملکردی عوامل سازمانی عوامل محیطی

– مهارتهای مدیریتی – انجام صحیح وظایف مدیریتی – داشتن اختیارات کافی – عوامل اقتصادی
– خصوصیات شخصیتی ، تفویض اختیار به زیردستان ، برنامه هاواهداف سازمان
– فرهنگی ، اجتماعی ، داشتن انگیزه ومیل و… ، آینده نگری ، فرهنگ و جو
– سازمانی ، قانونی ، سیاسی ، اشتیاق به مدیریت ، ابهام زدایی در محیط کار
– ساختار سازمانی ، تکنولوژی ، تنظیم وقت و تقسیم کار
– تجربه مدیریتی ، انگیزش پرسنل توسط مدیر ، منابع سازمان ، مشتریان وارباب رجوع
– هوش و استعداد ، توجه و اهمیت مدیر به آموزش ، برنامه های انگیزشی و رقبا
– تحصیلات ، پرسنل ، آموزشی در سازمان ، وضعیت جغرافیایی
– رقابت جوئی ، توجه و اهمیت به حفاظت و… ، ترکیب پرسنل وامکانات ، منطقه محل مدیریت
– خلاقیت و داشتن تفکر جدید ، ایمنی پرسنل ، کاری برق شهرستان ، وضعیت آب وهوایی
– خصوصیات ظاهری و فیزیکی ،ارزشیابی عملکرد کارکنان ، حمایت مدیر برق از منطقه محل مدیریت
– سبک شناسی ، توجه و اهمیت به کیفیت کار ، جانب مدیران مافوق
– داشتن ظاهرآراسته و منظم ، پرسنل و گروههای اجرایی ، امنیت شغلی مدیران
– تخصص ، پیاده سازی فرهنگ تکریم ، برخورداری مدیران برق ، ارباب رجوع از امکانات مادی ورفاهی ، شناخت کافی مدیر برق از ، متناسب با پست سازمانی
– اهداف شرکت توزیع ، تلاش مدیر در جهت حل تعارضات و مشکلات حوزه مدیریت ، نظم و انضباط مدیر در محل کار

با توجه به عوامل ذکرشده در مدل اصلاح شده (نهایی) و مطابق با قلمرو موضوعی تحقیق ، سئوالات پرسشنامه طراحی و تنظیم گردیده است .

2-2- بخش دوم : تاریخچه سازمان ها

1-2-2- تاریخچه 73 ساله شرکت توزیع نیروی برق استان یزد
سال
شرح
1309
نصب و راه اندازی اولین مولد برق استان یزد به قدرت 50کیلوولت در تقاطع خیابان مسجد جامع و امام خمینی توسط مهربان کاووسی
1336
افزایش مولدهای دیزلی به 7 دستگاه به ظرفیت 4350 کیلووات و روشن شدن محلات یزد تا شعاع 2 کیلومتری
1345
واگذاری مدیریت برق یزد از بخش خصوصی به دولت
1355
احداث دو دستگاه توربین گازی با قدرت25/24* 2 مگاوات در نیروگاه شهید زنبق یزد
1357
احداث دو دستگاه مولد گازی دیگر به قدرت 25/24*2 مگاوات
1364
احداث پست 63/400 کیلوولت با ظرفیت 400 مگاولت آمپر و اتصال شبکه برق یزد به شبکه سراسری کشور
1367
انتزاع صنعت برق یزد از شرکت برق منطقه ای اصفهان و تاسیس شرکت برق منطقه ای یزد
1367
انتصاب آقای مهندس مدرسی به سمت مدیر عامل
1371
تاسیس شرکت توزیع نیروی برق استان یزد
1375
تحویل برق شهرستانهای ابرکوه ، هرات و مروست و حاجی آباد به شرکت برق منطقه ای یزد
1376
احداث و بهره برداری از پست 230/400 کیلوولت یزد2 به ظرفیت 400 مگاولت آمپر
1377
احداث دو واحد گازی کرافت به قدرت 60*2 مگاوات و بهره برداری از پست 20/230 کیلوولت چادرملو
1377
انتصاب آقای مهندس عبدالخالق زاده به سمت مدیر عامل
1378
تاسیس شرکت مدیریت تولید برق یزد
1379
بهره برداری از دو واحد سیکل ترکیبی آلستوم به قدرت123*2 مگا وات
1381
الحاق برق شهرستان طبس به برق یزد و بهره برداری از پست 63/230 کیلوولت اردکان
1382
بهره برداری از خط 400 کیلوولت یزد دو – یزد یک و خط 132 کیلوولت هرات – مروست
1382
انتصاب آقای مهندس مهذب ترابی به سمت مدیر عامل
1384
بهره برداری از پست 63/230 کیلوولت شمال و خط 230 کیلوولت یزد دو – شمال
1385
بهره برداری ازبخش بخار نیروگاه سیکل ترکیبی به قدرت اسمی 160 مگاوات
1386
انتصاب آقای مهندس صباغزادگان به سمت مدیر عامل
1386
بهره برداری از خطوط 400 کیلوولت یزد- کرمان و یزد-اصفهان
1387
بهره برداری از 14 پروژه انتقال و فوق توزیع با اعتباری بالغ بر 215 میلیارد ریال
1388
بهره برداری از دو واحد گازی نیروگاه سیکل ترکیبی به قدرت اسمی 320 مگاوات

2-2-2-تاریخچه شرکت توزیع نیروی برق استان کرمان
شرکت توزیع نیروی برق استان کرمان از تاریخ 16/8/71 بصورت شرکت سهامی خاص تاسیس و طی شماره 2191 در اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی کرمان به ثبت رسیده است؛ سپس به منظور خدمات رسانی بهینه در تاریخ 28/10/80 شرکت توزیع نیروی برق استان کرمان به دو شرکت شمال و جنوب تقسیم گردید و با توجه به اساسنامه ابلاغی وزارت نیرو در تاریخ 6/12/85 شرکت توزیع نیروی برق شمال استان کرمان به صورت مستقل فعالیت خود را در مناطق: کرمان، رفسنجان، زرند، شهربابک، راور، کوهبنان و انار آغاز و در حال حاضر زیر مجموعه شرکت مادر تخصصی توانیر می باشد و مرکز اصلی آن در شهر کرمان واقع شده است.
این شرکت توسعه و احداث، اصلاح و بهینه سازی شبکه و انجام کلیه خدمات مربوط به بهره برداری، تعمیرات و نگهداری از شبکه و تاسیسات نیروی برق ،انجام کلیه خدمات فنی، اداری و مالی در شهرهای کرمان، رفسنجان، شهربابک،زرند،کوهبنان، انار،راور، گلباف، ماهان، شهداد، باغین، چترود و راین را در وسعت 90803 کیلومتر مربع بر عهده دارد.محورهای اصلی فعالیت شرکت بر اساس مسئولیتهای بالا استوار می باشند.مدیریت و پرسنل سخت کوش شرکت توزیع نیروی برق شمال استان کرمان هدفی جز رضایت کامل مردم و بالا بردن بهره وری ندارند.امید است بتوانیم گام های بلندی در جهت نیل به اهداف فوق برداریم.

3-2-2-تاریخچه پیدایش برق در استان سمنان :
طلیعه صنعت برق در استان سمنان از سال ۱۳۰۲ با نصب یک دستگاه موتور شش سیلندر کراسلی جهت کارخانه کبریت سازی و دستگاه لیموناد سازی در شاهرود آغاز گردید و پس از آن اهالی شهرستان سمنان با تاسیس کارخانه ریسمان ریسی و با نصب دو دستگاه موتور ژنراتور دیزلی دویتس با قدرت ۱۰۰ کیلووات در سال ۱۳۱۰ ، شهرستان دامغان با نصب دو دستگاه موتور روسی هر کدام به قدرت ۳۰ کیلووات در میدان امام کنونی در سال ۱۳۲۰ و شهرستان گرمسار با استقرار یک دستگاه ژنراتور کوچک که به وسیله موتور تراکتور به گردش در می آمد در میدان قدیمی شهر در سال ۱۳۲۳ برای اولین بار از این نعمت بزرگ برخوردار شدند.
شرکت برق منطقه ای سمنان در سال ۱۳۶۷ از برق منطقه ای تهران منفک و تحت نظارت مستقیم وزارت نیرو و سپس شرکت مادر تخصصی توانیر مشغول به فعالیت گردید.
این شرکت در حال حاضر دارای ۴ دستگاه پست ۴۰۰ کیلوولت ، ۸ دستگاه پست ۲۳۰ کیلوولت و ۲۵ دستگاه پست ۶۳ کیلوولت ، ۷۴۸/۸ کیلومتر خطوط ۴۰۰ کیلوولت ، ۴۴۲/۷ کیلومتر خطوط ۲۳۰ کیلوولت و ۹۵۸/۴ کیلومتر خطوط ۶۳ کیلوولت می باشد.

اهداف
اصلاح الگوی مصرف، تامین برق مطمئن، کاهش تلفات، رضایت و شفافیت و پاسخگویی به ذی نفعان (مشترکین صنعتی، پیمانکاران، کارکنان) ، ارتقاء مشخصه های ایمنی و زیست محیطی در شرکت، ارتباط موثر با نهادهای تاثیرگذار، بهنه سازی شبکه، استفاده بهینه از تاسیسات
آرمان
سازمانی یادگیرنده و برتر در صنعت برق با ارتقاء رضایت همگانی.
ماموریت
کمک به توسعه پایدار منطقه و افزایش رفاه جامعه از طریق تامین انرژی الکتریکی.
ارزش های بنیادی:
۱-مشتری محوری
۲-بهداشت و ایمنی کارکنان
۳-سلامت اداری
۴-حفظ کرامت انسانی

3-2- بخش سوم : پیشینه پژوهش
در ایران در مورد عوامل موثربر موفقیت مدیران سازمانها ، به نسبت سایر موضوعات، تحقیقات زیادی صورت نگرفته است . با توجه به بررسی های بعمل آمده و جستجو در سایتهای اطلاعاتی ، محقق به چند مورد پژوهش مرتبط با موضوع به شرح زیر دسترسی پیدا کرد :
1- بررسی ارتباط بین موفقیت مدیران با خصوصیات شخصیتی آنها در سازمانهای دولتی شهرستان زاهدان
محقق : محمد علی شهریاری
استاد راهنما : دکتر غلامرضا کوثری نژاد
دانشگاه : آزاد اسلامی واحد کرمان
سال : 1377
فرضیات تحقیق :
1- خصوصیات مثبت شخصیتی مدیر با موفقیت آن رابطه دارد .
1- خلق و خوی مثبت مدیر با موفقیت آن رابطه دارد .
روش تحقیق : میدانی
نتایج تحقیق :
– خصوصیات مثبت شخصیت مدیر در موفقیت آن تاثیر دارد .
– خلق و خوی مناسب مدیر در موفقیت آن تاثیر دارد .
– هرچه مدیران دارای ویژگیهای مثبت شخصیتی خلق و خوی مناسب باشند دارای موفقیت بیشتری نسبت به افرادی که دارای این ویژگیها نیستند ، می باشند.

2- بررسی تاثیر ویژگیهای شخصیتی در موفقیت مدیران ارشد سازمانهای دولتی استان زنجان
محقق : مصطفی جعفری
استاد راهنما : دکتر بهروز دری
دانشگاه : شهید بهشتی
سال : 1377
فرضیات تحقیق :
1- بین کانون کنترل ( درونگرایی و برونگرایی ) و موفقیت مدیران ارشد سازمانهای دولتی رابطه معنی داری وجود دارد .
2- بین انگیزه پیشرفت و موفقیت مدیران ارشد سازمانهای دولتی رابطه معنی داری وجود دارد .
3- بین اعتماد به نفس و موفقیت مدیران ارشد سازمانهای دولتی رابطه معنی داری وجود دارد .
روش تحقیق : میدانی
نتایج تحقیق :
– تفاوت فاحشی بین کانون کنترل دو گروه مدیران ( موفق و غیر موفق ) وجود ندارد .
– انگیزه پیشرفت ویژگی ارزشمند مدیران نیست .
– میزان انگیزه پیشرفت مدیران موفق و غیر موفق اختلاف معنی داری ندارد .
– مدیران در هر گروه دارای اعتماد به نفس بالایی هستند . اعتماد به نفس ویژگی شخصیتی ارزشمند مدیران محسوب می شود .
3- بررسی پاره ای عوامل موثر در موفقیت مدیران مجتمع های خدمات حمایت شهری

محقق : سیاوش نصرت پناه
استاد راهنما : دکتر محمود قنادان
دانشگاه : تهران
سال : 1371
نتایج تحقیق :
1- بین سن مدیران مجتمع های فوق الذکر و میزان موفقیت آنها رابطه وجود دارد
2- بین سابقه کار مدیران در این مجتمع ها و میزان موفقیت آنها رابطه وجود دارد
3- بین سابقه مدیریتی مدیران مجتمع ها و میزان موفقیت آنها رابطه وجود دارد .
4- بین سطح تحصیلات مدیران مجتمع ها و میزان موفقیت آنها رابطه وجود دارد .
5- بین رشته تحصیلی مدیران تحصیل کرده مجتمع ها و میزان موفقیت آنها رابطه وجود دارد .
4- ارزیابی درجه موفقیت مدیران شرکتهای دولتی طی دوره 5 ساله 1370 تا 1375 و ارائه الگوی بهینه

محقق : غلام گلچین
استاد راهنما : دکتر عباس صدقی
دانشگاه : تهران
سال : 1377
اهداف تحقیق :
1- ارزیابی درجه موفقیت شرکتهای دولتی و مدیران این شرکتها
2- علل و دلایل موفقیت یا عدم موفقیت این شرکتها و مدیران آنها
3- علل پایین بودن نرخ بازدهی و کارایی این شرکتها در قیاس با شرکتهای مشابه در بخش خصوصی
4- شناسایی نقاط قوت و ضعف ، فرصتها و تهدیدات و تلاش در جهت تقویت نقاط قوت و استفاده از فرصتها و کاهش نقاط ضعف و مبارزه با تهدیدات .

فصل سوم

مقــدمه

روش تحقیق به عنوان قانونی برای درک رابطه علت و معلولی است . اگر چه مشاهدات تجربی مبنای نظریه علمی هستند ، لکن باید بطور منطقی ، منظم و مرتبط باشند. روش تحقیق ،مبانی علمی دانش را به طور منطقی توضیح می دهد و در تجزیه و تحلیل و کشف رابطه علت و معلولی ، منطق را رعایت می کند. قواعد مربوط به تعاریف ، طبقه بندی و استنباط ، تئوریهای احتمالات ، روشهای نمونه گیری ،نحوه محاسبه ، نحوه اندازه گیری و سنجش ، از جمله وسایل و ابزار منطقی محققین و دانشمندان علوم اجتماعی هستند
( ایران نژاد ،1378 ،19 و20 ) .
در این فصل پس از توضیح مختصری در مورد روشهای مختلف تحقیق ، ابتدا روش تحقیق در این پژوهش تعریف شده و در ادامه جامعه آماری ، حجم نمونه و روش نمونه گیری ، روش گردآوری اطلاعات ، چگونگی تنظیم پرسشنامه ، شیوه سنجش روائی و پایائی پرسشنامه و نحوه استخراج اطلاعات تعریف وتعیین می گردد و سپس در مورد روش تجزیه وتحلیل آماری داده ها در این پژوهش ، مطالبی بیان می گردد .
(1-3 ) انواع روشهای تحقیق
روشهای تحقیق به دو گونه دسته بندی می شوند :
1 ـ روشهای تحقیق براساس ماهیت و اهداف پژوهش ، که عبارتند از :
ـ تحقیق بنیادی یا پایه ای
ـ تحقیق توسعه ای یا کاربردی
ـ تحقیق عملی

2 ـ روشهای تحقیق بر اساس روش جمع آوری داده ها جهت آزمون فرضیه ها ، که عبارتند از:
ـ تحقیق تجربی
ـ تحقیق توصیفی
ـ تحقیق تاریخی
ـ تحقیق فلسفی
ـ تحقیق مردم شناسی
تحقیق بنیادی یا پایه ای : تحقیقی است که منجر به پیدایش دستاورد جدیدی برای دانش بشر می شود .
تحقیق توسعه ای یا کاربردی : تحقیقی است که منجر به بسط دانش بشری و استفاده از آن در شرایط مختلف می شود . بیشتر تحقیقات مدیریت از این نوع است .
تحقیق عملی : تحقیقی است که منجر به پیاده کردن یک موضوع یا یک دانش در یک مکان خاص می شود.
تحقیق تجربی : تحقیقی است که در آن امکان دستکاری بر روی متغیر مستقل در اختیار محقق می باشد .
تحقیق توصیفی : تحقیقی است که در آن محقق هیچ گونه دستکاری بر روی متغیر مستقل انجام نمی دهد بلکه به وصف آثار آن می پردازد . تحقیق توصیفی شامل موارد زیر است :
1 ـ تحقیق توصیفی پیمایشی
2 ـ تحقیق علی
3 ـ تحقیق همبستگی
4 ـ تحقیق موردی
5 ـ اقدام پژوهی

(2-3) تعریف روش تحقیق(در این پژوهش)
پژوهش حاضر (بررسی عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها )، از نظر ماهیت و اهداف از نوع کاربردی و از نظر روش جمع آوری داده ها برای آزمون فرضیه ها از نوع توصیفی پیمایشی می باشد . تحقیق توصیفی پیمایشی به بررسی و پیمایش وضع موجود بدون پیش قضاوت می پردازد هدف از انجام این نوع پژوهش ، توصیف عینی ، واقعی و منظم خصوصیات یک موقعیت یا یک موضوع است . پژوهشگر در این گونه تحقیقات سعی می کند تا " آنچه هست " را بدون هیچ گونه دخالت یا استنتاج ذهنی گزارش دهد و نتایجی عینی از موقعیت بگیرد .

(3-3) جامعه آماری
جامعه آماری مجموعه عناصری است که تحت مطالعه قرار می دهیم و دارای صفت مشترکی می باشند .
جامعه آماری در این تحقیق شامل مدیران توزیع برق شهرستانها در شرکتهای توزیع برق استان یزد، کرمان وسمنان می باشد و افرادی را شامل است در شهرستانهای استانهای فوق الذکر بعنوان مدیر برق مشغول بکار بوده اند و تعداد آنها 35 نفر می باشد .

(4-3) حجم نمونه و روش نمونه گیری
بر اساس جدول کرجسی و مورگان و نیز کوهن ، هنگامی که حجم جامعه آماری برابر 35 باشد حجم نمونه می بایست برابر 32 انتخاب گردد (سکاران، 1380 ، 333) . بر همین اساس در این تحقیق حجم نمونه آماری برابر 32 نفر از مدیران توزیع برق شهرستانها در منطقه فوق الذکر انتخاب گردید. برای تعیین اعضای نمونه آماری نیز از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است .

(5-3) روش جمع آوری داده ها و اطلاعات
در این پژوهش جمع آوری داده ها و اطلاعات برمحور سوالات و فرضیات تحقیق و در راستای دستیابی به اهداف بوده و جهت جمع آوری اطلاعات از روشهای زیر استفاده شده است :

1 -مراجعه به کتابخانه و استفاده از منابع موجود اعم از کتب ، مقالات ، پایان نامه های تحصیلی و …
2 – استفاده از اسناد و مدارک سازمان
3 – جستجو در سایتهای اطلاعاتی
4 – مصاحبه با کارشناسان و مدیران برق
5 – پرسشنامه :
در این پژوهش ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات در مورد پاسخگویی به سوالات تحقیق ، پرسشنامه می باشد و نظریات جامعه آماری در مورد عوامل موثر بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها و تعیین درجه اهمیت و اولویت این عوامل ، بوسیله پرسشنامه هایی که در بین آنها توزیع شده اخذ گردیده است .
(6-3) چگونگی تنظیم پرسشنامه
پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش بر محور اهداف ، فرضیات و سوالات تحقیق تنظیم گردیده و سوالات مندرج در آن به دو بخش تقسیم شده اند :
بخش اول : سوالات مربوط به اطلاعات فردی پاسخ دهنده مانند : سن ، میزان تحصیلات ، نوع مدرک تحصیلی ، سابقه کار و سابقه مدیریت می باشد .
بخش دوم : سوالات مربوط به عوامل موثر بر موفقیت مدیران می باشد که شامل 4 دسته سوال، متناسب با چهار فرضیه اصلی پژوهش است .

دسته اول سوالات : این دسته از سوالات ، مربوط به عوامل فردی موثر بر موفقیت مدیران (فرضیه اول) می باشد و شامل 15 سوال است . تقسیم بندی این سوالات در بین فرضیات فرعی زیر مجموعه فرضیه اول به شرح زیر می باشد :
سوالات 1 تا 7 مربوط به فرضیه فرعی(1 – 1) .
سوالات 8،9و10 مربوط به فرضیه فرعی(2 – 1) .
سوالات 11و12 مربوط به فرضیه فرعی(3 – 1) .
سوال 13 مربوط به فرضیه فرعی(4 – 1) .
سوال 14 مربوط به فرضیه فرعی(5 – 1) .
سوال 15 مربوط به فرضیه فرعی(6 – 1) .

دسته دوم سوالات : این دسته از سوالات ، مربوط به عوامل عملکردی موثر بر موفقیت مدیران (فرضیه دوم ) می باشد و شامل 10 سوال است . تقسیم بندی این سوالات در بین فرضیات فرعی زیر مجموعه فرضیه دوم به شرح زیر می باشد :
سوالات 1،2و3 مربوط به فرضیه فرعی(1 – 2) .
سوال 4 مربوط به فرضیه فرعی(2- 2) .
سوال 5 مربوط به فرضیه فرعی(3 – 2) .
سوال 6 مربوط به فرضیه فرعی(4 – 2) .
سوال 7 مربوط به فرضیه فرعی(5 – 2) .
سوال 8 مربوط به فرضیه فرعی(6 – 2) .
سوالات 9و10 مربوط به فرضیه فرعی (7 – 2) .

دسته سوم سوالات : این دسته از سوالات ، مربوط به عوامل سازمانی موثر بر موفقیت مدیران (فرضیه سوم ) می باشد و شامل 11 سوال است . تقسیم بندی این سوالات در بین فرضیات فرعی زیر مجموعه فرضیه سوم به شرح زیر می باشد .
سوالات 1و2 مربوط به فرضیه فرعی(1 – 3) .
سوالات 3،4و5 مربوط به فرضیه فرعی(2- 3) .
سوالات 6،7و8 مربوط به فرضیه فرعی(3 – 3) .
سوالات 9و10 مربوط به فرضیه فرعی(4 – 3) .
سوال 11 مربوط به فرضیه فرعی(5 – 3) .

دسته چهارم سوالات : این دسته از سوالات ، مربوط به عوامل محیطی موثر بر موفقیت مدیران (فرضیه چهارم ) می باشد و شامل 9 سوال است . تقسیم بندی این سوالات در بین فرضیات فرعی زیر مجموعه فرضیه چهارم به شرح زیر می باشد .
سوالات 1و2 مربوط به فرضیه فرعی(1 – 4) .
سوالات 3،4و5 مربوط به فرضیه فرعی(2- 4) .
سوالات 6 تا 9 مربوط به فرضیه فرعی(3 – 4) .
همچنین در پرسشنامه از پاسخ دهنده خواسته شده است سایر عواملی را که بنظرش برموفقیت مدیران موثر بوده و در بین سوالات پرسشنامه به آن اشاره نشده است را در 2 ردیف آخر هر دسته از سوالات به همراه درجه تاثیر و اهمیت آنها در موفقیت مدیران ، مرقوم نماید.

(6-3) شیوه سنجش روایی23 پرسشنامه
منظور از روایی وسیله اندازه گیری آن است که وسیله اندازه گیری فقط همان چیزی را که می خواهیم اندازه گیری کند و نه متغیر دیگری را . روایی بر چند نوع است : روایی محتوا یا صوری، روایی پیش بینی و … که در اینجا روایی محتوا مورد نظر است . برای این منظور و به جهت برخورداری پرسشنامه از روایی قابل قبول طی چند مرحله از نظرات اساتید محترم راهنما و مشاور استفاده گردید و نیز تعدادی از نسخ پرسشنامه پس از طراحی اولیه ، در بین افراد آگاه و مطلع به موضوع توزیع و نظرات آنان در خصوص روایی ، سادگی و مفهوم بودن سئوالات اخذ و در تنظیم نهایی پرسشنامه اعمال شد ( روش نظر خواهی از خبرگان ) ، و بدین ترتیب از روا بودن پرسشنامه اطمینان لازم حاصل گردید .

(7-3) شیوه سنجش پایایی 24 پرسشنامه
منظور از پایایی وسیله اندازه گیری این است کـه اگرخصیصه و صفت مورد سنجش را با همان وسیله تحت شرایط مشابه دو باراندازه گیری نمائیم نتایج حاصله یکسان و قابل اتکاء باشد .
دراین پژوهش جهت سنجش پایایی پرسشنامه ازروش آزمون مجدد25 استفاده شده و برای این منظور 15 نفر از اعضای جامعه آماری به طور تصادفی انتخاب و پرسشنامه در دو مرحله و به فاصله زمانی 20 روز جهت پاسخگویی به آنان ارائه و پاسخهای لازم دریافت گردید که با توجه به نتایج حاصله و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون میزان همبستگی پاسخهای دو آزمون تعیین و به مقدار 92/0 محاسبه گردید کـه چون ضریب محاسبه شده به عدد یک نزدیک می باشد لذا پرسشنامه از پایایی لازم برخوردار است .

(8-3) روش اجرائی پرسشنامه ونحوه استخراج اطلاعات
پس از اینکه پرسشنامه تنظیم و نهایی شد به تعداد اعضاء نمونه آماری (32 نفر)تکثیر و به همراه دستورالعمل نحوه تکمیل در بین اعضاء توزیع شد . پس از جمع آوری ، کلیه اطلاعات پرسشنامه ها شامل اطلاعات فردی و پاسخهای مربوط به سئوالات فرضیه ها ، استخراج و ثبت گردید و پس از طبقه بندی اطلاعات ، با استفاده ازنرم افزار آماری جداول و نمودارها تهیه و محاسبات آماری انجام گردید .

(9-3) روش تجزیه و تحلیل آماری داده ها
در این تحقیق جهت طبقه بندی و تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمار توصیفی شامل محاسبه فراوانیها ، درصد فراوانیها ، جداول ، نمودارها و … استفاده شده و از فنون : " آزمون دوجمله ای "26 و " آزمون تحلیل واریانس فریدمن"27 نیز جهت آزمون فرضیه ها و اولویت بندی عوامل موثر بر موفقیت مدیران استفاده گردیده است .
آزمون دو جمله ای در این پژوهش، جهت بررسی تاثیر عوامل چهارگانه : فردی ، عملکردی ، سازمانی و محیطی و نیز عوامل فرعی زیر مجموعه آنها ، بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها بکار گرفته شده ، و از آزمون تحلیل واریانس فریدمن نیز به منظور رتبه بندی عوامل فوق الذکر از نظر میزان تاثیر بر موفقیت مدیران ، استفاده شده است .
با توجه به اینکه پاسخ هر یک از سوالات پرسشنامه شامل پنج گزینه می باشد این گزینه ها با اعداد 1 تا 5 به شرح جدول زیر کدبندی شده اند که از این کدبندی در محاسبات فصل چهـارم استفاده شده است .
گزینه ها
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
خیلی کم
کد
5
4
3
2
1

فصل چهارم

مقدمـه

تجزیه و تحلیل به عنوان فرایندی از روش علمی ، یکی از پایه های اساسی هر پژوهش تحقیقی است . پژوهشگر برای پاسخگویی به سوالات تدوین شده و یا تصمیم گیری در مورد رد یا تایید فرضیه هایی که تدوین کرده است لازم است از روشهای مختلف تجزیه وتحلیل اطلاعات استفاده کند .
در این فصل داده های جمع آوری شده و نتایج حاصله از پرسشنامه ها به کمک روشهای ارائه شده در فصل سوم تجزیه وتحلیل گردیده و فرضیه ها مورد آزمون قرار می گیرند .مطالب این فصل شامل سه بخش است :
بخش اول : طبقه بندی اطلاعات مربوط به نمونه آماری
بخش دوم : تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به فرضیات تحقیق و آزمون فرضیه ها
بخش سوم : اولویت بندی و تعیین درجه اهمیت عوامل موثر بر موفقیت مدیران

* تجزیه و تحلیل اطلاعـات
1ـ4 ـ اطلاعات مربوط به شناخت نمونه آماری
داده های مربوط به این بخش از طریق طرح پنج سوال در پرسشنامه تحت عنوان سوالات مربوط به اطلاعات فردی مورد بررسی قرار گرفته است و جداول و نمودارهای (1-1-4) الی (5-1-4) توزیع نمونه آماری را برحسب سن، تحصیلات، رشته تحصیلی ، سابقه کار و سابقه مدیریت نشان می دهند که در مورد هریک به اختصار توضیح داده می شود .

1ـ 1ـ4 ـ وضعیت سنی نمونه آماری

جدول شماره 1ـ1ـ4 : توزیع فراوانی نمونه آماری بر حسب سن
سن
تا 30 سال
35-30 سال
40-35 سال
45-40 سال
45سال به بالا
جمع
فراوانی
1
5
3
14
9
32
درصدفراوانی
1/3
6/15
4/9
8/43
1/28
100

اطلاعات جدول نشان می دهد که گروه سنی (45 – 40 سال) با 8/43 درصد بیشترین تعداد و گروه سنی (تا 30 سال) با 1/3 درصد کمترین تعداد را در بین گروههای سنی ذکر شده تشکیل می دهند .

2ـ1ـ4 ـ وضعیت تحصیلات نمونه آماری
جدول شماره 2ـ1ـ4 : توزیع فراوانی نمونه آماری بر حسب سطح تحصیلات
تحصیلات
دیپلم
فوق دیپلم
لیسانس و بالاتر
جمع
فراوانی
1
11
20
32
درصدفراوانی
1/3
4/34
5/62
100

بر اساس اطلاعات جدول شماره( 2ـ1ـ4 )، 1/3 درصد از نمونه آماری دارای مدرک تحصیلی دیپلم ، 4/34 درصد فوق دیپلم و 5/62 درصد لیسانس و بالاتر هستند که بیشترین تعداد را مدارک تحصیلی لیسانس و بالاتر تشکیل می دهد .

3ـ1ـ4ـ نوع تحصیلات نمونه آماری
جدول شماره 3ـ1ـ4 : توزیع فراوانی نمونه آماری بر حسب رشته تحصیلی افراد
رشته تحصیلی
فنی
مدیریت
مالی
سایر
جمع
فراوانی
26
6
0
0
32
درصدفراوانی
2/81
8/18
0
0
100

اطلاعات بدست آمده از جدول بیانگر آن است که 2/81 د رصد از افراد نمونه آماری دارای مدرک تحصیلی فنی و 8/18 درصد دیگر نیز دارای مدرک تحصیلی مدیریت می باشند و هیچ یک از افراد نمونه آماری دارای مدرک تحصیلی دیگری نمی باشند .

4ـ1ـ4 ـ وضعیت سابقه کار نمونه آماری

جدول شماره 4ـ1ـ4 : توزیع فراوانی نمونه آماری بر حسب میزان سابقه کار در توزیع برق
سابقه کار
تا 5 سال
10 – 5 سال
15 – 10 سال
20-15 سال
20سال به بالا
جمع
فراوانی
1
4
8
6
13
32
درصدفراوانی
1/3
5/12
25
8/18
6/40
100

با توجه به اطلاعات جدول فوق ، در بین رده های مختلف سابقه کار که در جدول آمده است بیشترین تعداد از نمونه آماری (6/40درصد) در رده سابقه کار 20 سال به بالا و کمترین تعداد (1/3 درصد) در رده سابقه کار تا 5 سال قرار دارند .

5ـ1ـ4 ـ وضعیت سابقه مدیریت نمونه آماری

جدول شماره 5ـ 1ـ4 : توزیع فراوانی نمونه آماری بر حسب میزان سابقه مدیریت افراد
سابقه مدیریت
تا 3 سال
6 – 3 سال
9 – 6 سال
9سال به با لا
جمع
فراوانی
7
4
10
11
32
درصدفراوانی
9/21
5/12
2/31
4/34
100

بر اساس اطلاعات جدول فوق ، در بین رده های مختلف سابقه مدیریت که در جدول آمده است بیشترین تعداد از نمونه آماری (4/34درصد) دارای سابقه مدیریت 9 سال به بالا و کمترین تعداد (5/12 درصد) دارای سابقه مدیریت 3تا 6 سال می باشند

فصل پنجم

مقـدمـه
شاید یکی از مهمترین فعالیتها در زندگی اجتماعی بشر امروز را بتوان مدیریت دانست در عصر حاضر به مدد این فعالیت است که ماموریتها و اهداف سازمانها تحقق می یابند ، از منابع و امکانات موجود بهره بر داری می شود و توانایی و استعداد انسانها از قوه به فعل در می آید . برای توسعه سازمان و رسیدن به اهداف آن ، سازمانها مستلزم داشتن مدیران موفق می باشند .
عوامل متعددی بر موفقیت مدیران اثر گذارند که می توان آنها را در چهار عامل کلی : عوامل سازمانی ، عوامل فردی ، عوامل عملکردی و عوامل محیطی دسته بندی کرد .
در این فصل ابتدا نتایج حاصل از تحقیق در مورد تاثیر و اهمیت عوامل فوق الذکر در موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها بیان شده و سپس براساس نتایج بدست آمده از پژوهش پیشنهادات لازم ارائه گردیده است. همچنین در این فصل توصیه هایی به سایر پژوهشگران و نیز محدودیتهای تحقیق بیان گردیده است .

پیشنهادهای محقق (پیشنهادهای عمومی )
* پیشنهاد می گردد شرکتهای توزیع برق در مورد چارت سازمانی و ترکیب پرسنلی برق شهرستانها تجدید نظر کرده و ضمن تقویت رده های کارشناسی ، تناسب شغل با شاغل را خصوصا در پستهای فنی رعایت نمایند .
* پیشنهاد می گردد شرکتهای توزیع برق با اقدامات و سازوکارهای مناسب اصلاحات لازم را در شیوه های مدیریت سنتی و مبتنی بر استاد کاری در برق شهرستانها بعمل آورده و زمینه و بستر مناسب جهت پیاده سازی مدیریت مبتنی بر معیارهای علمی و بکارگیری دانش مدیریتی فراهم آورند .
* پیشنهاد می گردد شرکتهای توزیع برق در تدوین اهداف سالیانه برای برق شهرستانها با توجه به واقعیات موجود و محدودیتها و ظرفیتهای هر شهرستان اقدام نموده و متناسب با اهداف تعیین شده ،به تامین امکانات و تجهیزات لازم اجرایی بپردازند .
* به منظور ایجاد انگیزه لازم در پرسنل پیشنهاد می گردد مدیران برق شهرستانها در پرداختهای جانبی و رشدوارتقاء پرسنل با توجه به معیارها و شایستگیهای آنها عمل نمایند .
توصـیه بـه سایـر محققیـن
* با توجه به اینکه از دید افراد مورد مطالعه در این پژوهش ، عوامل سازمانی ،عوامل فردی و عوامل عملکردی در اولویتهای اول تا سوم از نظر میزان تاثیر بر موفقیت مدیران برق شهرستانها قرار دارند ، توصیه می گردد جهت بررسی و تعیین دقیقتر این عوامل ، پژوهشهای جداگانه ای در مورد هر یک از عوامل فوق الذکر توسط سایر محققین صورت گیرد .
* توصیه می گردد پژوهشهای جداگانه ای در مورد سایر سطوح مدیریتی در شرکتهای توزیع برق ، توسط پژوهشگران انجام گیرد ، تا مجموعه نسبتاً کاملی در مورد عوامل موثر بر موفقیت مدیران در شرکتهای توزیع برق(در سطوح مختلف)، جهت استفاده مسئولین ، برنامه ریزان و مدیران بدست آید .
* همچنین توصیه می گردد این پژوهش در سایر برقهای منطقه ای (استانهای دیگر) تکرار گردد.
محدودیـتهای تحقیـق
* ضعف فرهنگ پژوهش و به تبع آن عدم رغبت لازم جامعه آماری نسبت به مشارکت در امر تحقیق
* عدم اطمینان و باور نسبت به عملیاتی شدن یافته ها و در نتیجه عدم دقت کافی پاسخ دهندگان در پاسخ به سوالات پژوهش
* عدم دسترسی کافی به پژوهشهای مرتبط با موضوع تحقیق
* نیاز به صرف وقت زیاد در استرداد پرسشنامه های توزیعی با توجه به قلمرو مکانی تحقیق

خلاصه نتایج حاصل از تحقیق به شرح زیر است :
1- عوامل فردی ( شامل : ویژگیهای شخصیتی ، هوش و استعداد و تحصیلات مدیر ، مهارتهای مدیریتی ، تجربه مدیریتی ، داشتن انگیزه برای پذیرش پست مدیریت ) بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است .
2- عوامل عملکردی ( شامل عوامل فرعی : انگیزش پرسنل توسط مدیر ، برنامه ریزی صحیح و کنترل و نظارت دقیق فعالیتها توسط مدیر، تفویض اختیار به پرسنل و توجه و اهمیت مدیر به حفاظت و ایمنی پرسنل) بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است و دو عامل فرعی : ارزشیابی عملکرد کارکنان و توجه به آموزش پرسنل ، بر موفقیت مدیران تاثیر چندانی ندارد .
3- عوامل سازمانی ( شامل : ترکیب پرسنلی و امکانات و تجهیزات برق شهرستانها ، تفویض اختیار به مدیران برق شهرستانها ، انگیزش مدیران ، آموزش حین خدمت برای مدیران و برنامه ها و اهداف سازمان ) بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثر است .
4- عوامل محیطی ( شامل : عوامل اقتصادی ، عوامل فرهنگی – اجتماعی و عوامل قانونی سیاسی ) بر موفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها موثراست .
اولویت بندی عوامل نیز نشان می دهد که عوامل سازمانی ، فردی ، عملکردی و محیطی از نظر میزان تاثیر بر موفقیت مدیران ، در اولویتهای اول تا چهارم قرار دارند .

با توجه به نتایج تحقیق اهم پیشنهادات به شرح زیر است :
* برنامه ریزی مناسب در خصوص تامین پرسنل کافی و ارتقاء کیفی آنها در برق شهرستانها و تهیه و تامین تجهیزات مناسب کاری ، توسط شرکتهای توزیع برق .
* تفویض اختیار کافی به مدیران برق شهرستانها از جانب مدیران مافوق .
* برنامه ریزی مناسب در خصوص آموزش حین خدمت برای مدیران .
* افرادی برای تصدی پست مدیریت برق شهرستان انتخاب گردند که از ویژگیهای مثبت شخصیتی ، هوشمندی و توانایی فکری لازم ، تجربه مدیریتی کافی ، سطح تحصیلات مناسب و مهارتهای مدیریتی لازم برخوردار بوده و انگیزه و اشتیاق کافی برای پذیرش شغل مدیریت داشته باشند .
* مدیران برق شهرستانها توجه و اهمیت ویژه ای برای برنامه ریزی و کنترل و نظارت فعالیتها قائل بوده و ضمن توجه به نیازهای پرسنل ، نسبت به انگیزش آنها از طریق انگیزاننده های مادی و غیر مادی اقدامات عملی بعمل آورند .
* تاکید و نظارت مدیران برق شهرستانها بر رعایت مسائل ایمنی توسط پرسنل اجرایی و پیگیری آموزش مستمر آنان در خصوص مسائل ایمنی
* جلب حمایت و همکاری مسئولین سیاسی شهرستانها و نیز مسئولین سایر سازمانها و ارگانها در انجام فعالیتها و اجرای پروژه های شهرستان ، توسط مدیران برق شهرستانها و مسئولین حوزه ستادی شرکتهای توزیع برق .
* اصلاحات لازم در شیوه های مدیریت سنتی و مبتنی بر استاد کاری در برق شهرستانها .
* تجدید نظر در سیستم ارزشیابی عملکرد کارکنان و شیوه و روند آموزش پرسنل .

همچنین با توجه به اینکه در این پژوهش از دید افراد مورد مطالعه ، عوامل سازمانی، عوامل فردی و عوامل عملکردی در اولویتهای اول تا سوم از نظر میزان تاثیر بر موفقیت مدیران برق شهرستانها قرار دارند توصیه می گردد جهت بررسی و تعیین دقیق تر این عوامل ، پژوهشهای جداگانه ای در مورد هر یک از آنها توسط محققین صورت گیرد .

فهـــرست منابع و ماخذ
1- سیدجوادین سیدرضا – مدیریت منابع انسانی و امور کارکنان – تهران – نگاه دانش – 1381
2- سیدجوادین سیدرضا – برنامه ریزی نیروی انسانی – چاپ سوم – تهران – دانشکده مدیریت دانشگاه تهران – 1378
3- حقیقی محمدعلی – تئوریهای مدیریت – تهران – انتشارات نقش مهر – 1378
4- الوانی سیدمهدی – مدیریت عمومی – چاپ ششم – تهران – نشرنی – 1372
5- ایران نژاد پاریزی مهدی و پرویزساسان گهر – سازمان و مدیریت از تئوری تاعمل – چاپ ششم – تهران – نشر موسسه عالی بانکداری ایران – 1382
6- ایران نژاد پاریزی مهدی – روشهای تحقیق در علوم اجتماعی – تهران – نشر مدیران – 1378
7- فخیمی فرزاد – سازمان و مدیریت – تهران – نشر هستان – 1379
8- رضائیان علی – مدیریت رفتار سازمانی – تهران – انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران – 1372
9- مورهد و گریفن – رفتارسازمانی – ترجمه سیدمهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده – چاپ پنجم – تهران – انتشارات مروارید -1380
10- هرولدکونتز ، سیریل اودانل و هاینزویهریخ – اصول مدیریت – ترجمه محمدعلی طوسی و همکاران- دو جلد -جلد دوم – چاپ دوم – تهران – انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی -1372
11- دبرا . ای بنتون – چگونه چون یک مدیر عالی بیندیشیم – ترجمه ایرج پاد – تهران – شرکت سهامی انتشار – 1380
12- تقوی دامغانی سیدرضا – نگرشی بر مدیریت اسلامی – چاپ دوم – تهران – شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی – 1380
13- مقیمی سیدمحمد – سازمان و مدیریت رویکرد پژوهشی – تهران – نشر ترمه – 1377
14- غفاریان وفا – شایستگیهای مدیریتی – تهران – سازمان مدیریت صنعتی – 1379
15- بیان حسام الدین – آیین مدیریت – چاپ دوم – تهران – مرکز آموزش مدیریت دولتی – 1372
16- حاضر منوچهر – تصمیم گیری در مدیریت – چاپ دوم – تهران – مرکز آموزش مدیریت دولتی- 1374
17- فرهنگی علی اکبر – ارتباطات انسانی – جلد اول – چاپ پنجم – تهران – خدمات فرهنگی رسا 1380
18- پارکینسون ، رستوم جی – مهارتهای مدیریت – ترجمه مهدی ایران نژاد پاریزی – تهران -انتشارات آزاده – 1376
19- ریچارد ال . دفت – مبانی تئوری و طراحی سازمان – ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی- تهران – دفتر پژوهشهای فرهنگی – 1378
20- گیزلا هاگمن – انگیزش و مدیریت تحول – ترجمه علی محمد گودرزی – تهران – خدمات فرهنگی رسا – 1378
21- جان لاکت – مدیریت اثربخش – ترجمه سید امین ا… علوی – چاپ دوم – تهران – مرکز آموزش مدیریت دولتی – 1374
22- فرد . ای فیدلر، مارتین . ام چمرز – افزایش کارایی مدیریت – ترجمه محمد طلوع و مهدی چمنزار – چاپ سوم – تهران – خدمات فرهنگی رسا – 1377
23- استفن کاوی – انسانهای موثر – ترجمه مهدی قراچه داغی – چاپ چهارم – تهران – نشر پیکان- 1381
24- آذر عادل و منصور مومنی – آمار و کاربرد آن در مدیریت – 2جلد – جلد اول چاپ پنجم و جلد دوم چاپ سوم – تهران – انتشارات سمت – 1379
25- مایکل لوبوف – بزرگترین اصل مدیریت در دنیا – ترجمه مهدی ایران نژاد پاریزی – چاپ دوم- تهران – ناشرمترجم – 1372
26- دلاور علی – روشهای تحقیق در علوم تربیتی – چاپ هفتم – تهران – انتشارات دانشگاه پیام نور-
1376
27- طاهری ابوالقاسم – روش تحقیق و مآخذ شناسی – تهران – انتشارات دانشگاه پیام نور- 1374
28- جعفری مصطفی- بررسی تاثیر ویژگیهای شخصیتی در موفقیت مدیران ارشد سازمانهای دولتی استان زنجان – پایان نامه کارشناسی ارشد- دانشگاه شهید بهشتی – 1377
29- اوما سکاران – روشهای تحقیق در مدیریت – ترجمه محمد صائبی ، محمود شیرازی – تهران – مرکز آموزش مدیریت دولتی – 1380

ضمیمه
پرسشنامه عوامل موثر برموفقیت مدیران توزیع برق شهرستانها
بخش اول : سئوالات مربوط به اطلاعات فردی :

1 – سن :
تا 30 سال 35-30 سال 40-35 سال 45-40 سال 45 سال به بالا
2 – تحصیلات :
دیپلم فوق دیپلم لیسانس فوق لیسانس و بالاتر
3 – رشته تحصیلی ( آخرین مدرک ) :
فنی مدیریت ما لی سایر
4 – سابقه کار در توزیع برق :
تا 5 سال 10-5 سال 15-10 سال 20-15 سال 20 سال به بالا
5 – سابقه مدیریت :
تا 3 سال 6-3 سال 9-6 سال 9 سال به بالا

بخش دوم : سئوالات مربوط به فرضیات تحقیق :
الف) سوالات مربوط به عوامل فردی :
1- اعتماد به نفس مدیر برق شهرستان تا چه حد در موفقیتش موثر است ؟

2- ریسک پذیری مدیر برق شهرستان تا چه اندازه در موفقیتش موثر است ؟

3- مسئولیت پذیری تا چه حد در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

4- برونگرا و اجتماعی بودن مدیر برق شهرستان تا چه اندازه در موفقیتش موثر است ؟

5- مودب و خوش خلق بودن مدیر برق شهرستان تا چه اندازه در موفقیتش موثر است ؟

6- انتقاد پذیر بودن مدیر برق شهرستان تا چه حد در موفقیتش موثر است ؟

7- استقامت و پشتکار مدیر برق شهرستان تا چه حد در موفقیتش موثر است ؟

8- برخورداری از سطح تحصیلات بالاتر تا چه اندازه در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است؟(از دیپلم تا فوق لیسانس )

9-دارا بودن تحصیلات فنی تا چه اندازه در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

10-دارا بودن تحصیلات مدیریتی تا چه اندازه در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

11-داشتن مهارتهای فنی و تخصصی تا چه اندازه در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

12-داشتن مهارتهای غیر فنی (مهارتهای انسانی و ادراکی ) تا چه حد در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

13-داشتن تجربه مدیریت تا چه اندازه در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

14-داشتن انگبزه واشتیاق جهت پذیرش شغل مدیریت تا چه حد در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

15-هوشمندی و استعداد مدیر برق شهرستان تا چه اندازه در موفقیتش موثر است ؟

ب) سوالات مربوط به عوامل عملکردی :
1-تشویق و تنبیه به موقع زیردستان تا چه میزان در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

2-توجه و اهمیت مدیر برق شهرستان به عوامل انگیزشی پرسنل(پاداش ـ کارانه ـمسکن ـامکانات رفاهی ـتشویق و قدردانی ـرشد و ارتقاء و … )تاچه حددر موفقیتش موثر است ؟

3-رعایت عدالت و انصاف و توجه به معیارها در پرداختهای مالی به پرسنل تا چه حد در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

4-برنامه ریزی صحیح برای انجام فعالیتها و امور برق شهرستان توسط مدیر برق ، تا چه حد در موفقیتش موثر است ؟

5-کنترل و نظارت مستمر و دقیق فعالیتهای حوزه مدیریت توسط مدیر برق شهرستان تا چه حد در موفقیتش موثر است ؟

6-تفویض اختیار کنترل شده به پرسنل زیر دست تاچه اندازه در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

7-ارزشیابی عملکرد کارکنان توسط مدیر برق شهرستان وآگاه ساختن آنها از نتایج کارشان تا چه حد در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

8-تشخیص نیازهای آموزشی پرسنل و پیگیری آموزش آنها مطابق با نیازها توسط مدیربرق شهرستان، تا چه اندازه در موفقیتش موثر است ؟

9-اهمیت و توجه مدیر برق شهرستان به حفاظت و ایمنی در محیط کار و نظارت بر رعایت ایمنی توسط پرسنل ، تا چه حد در کاهش حوادث جانی پرسنل موثر است است ؟

10-توجه و اهمیت مدیر برق شهرستان به تشکیل مستمر کلاسهای ایمنی برای پرسنل اجرایی و آموزش و آگاهی دادن به آنها در زمینه ایمنی تا چه حد در کاهش حوادث وافزایش ایمنی پرسنل موثر است ؟

ج ) سوالات مربوط به عوامل سازمانی :
1-داشتن اختیارات کافی از جانب مدیران مافوق تاچه حد در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است؟

2-حمایت مدیر برق شهرستان از جانب مدیران مافوق تا چه حد در موفقیتش موثر است ؟

3-تدوین صحیح و اصولی خط مشیها و اهداف تعیین شده توسط برق منطقه ای غرب و شرکتهای توزیع ، و قابل حصول بودن اهداف تا چه حد در موفقیت برق شهرستانها در دستیابی به این اهداف موثر است ؟

4-امکان سنجی و برنامه ریزی صحیح حوزه ستادی شرکتهای توزیع برق در خصوص واگذاری فعالیتها و انجام پروژه ها به برق شهرستانها، تا چه اندازه در موفقیت برق شهرستانها (مدیران برق)در اجرای بموقع این فعالیتها و پروژه ها موثر است ؟

5-اقدام بموقع و برنامه ریزی شده شرکتهای توزیع برق جهت تهیه اجناس مورد نیاز پروژه ها تا چه حد در موفقیت برق شهرستانها در اجرای پروژه ها موثر است ؟

6-توجه سازمان (شرکت توزیع برق )به عوامل انگیزشی مدیران برق شهرستانها تا چه اندازه در موفقیت آنها (مدیران برق ) موثر است ؟

7-امنیت شغلی مدیران برق شهرستانها تا چه حد در موفقیت آنها موثر است ؟

8-برخورداری مدیر برق شهرستان از امکانات مادی و رفاهی متناسب با شان و پست سازمانی تا چه حد در موفقیت مدیر برق شهرستان موثر است ؟

9-برخورداری برق شهرستان از ترکیب پرسنلی مناسب (از نظر کمی و کیفی ) تا چه حد در موفقیت برق شهرستان( مدیر برق ) در دستیابی به اهداف موثر است ؟

10-برخورداری برق شهرستان از امکانات و تجهیزات کاری و اجرایی مناسب (از نظر کمی و کیفی ) تا چه حد در موفقیت برق شهرستان( مدیر برق ) در دستیابی به اهداف موثر است ؟

11-اجرای دوره های آموزشی حین خدمت بری مدیران برق شهرستانها توسط شرکتهای توزیع، تا چه حد در موفقیت آنها موثر است ؟

د ) سوالات مربوط به عوامل محیطی :
1-برق منطقه ای سطح دستمزد و رفاه زندگی مردم در جامعه محل مدیریت تا چه حد بر عملکرد بر ق شهرستان موثر است ؟

2-تورم وگرانی تا چه حد بر عملکرد و میزان دستیابی برق شهرستان به اهداف تعیین شده موثر است ؟

3-سطح سواد جامعه محل مدیریت تا چه حد بر موفقیت مدیر برق شهرستان در دستیابی به اهداف سازمانی موثر است ؟

4-وجود قوم گرایی و تعصبات قومی در جامعه محل مدیریت تا چه حد بر عملکرد برق شهرستانها موثر است ؟

5-همگونی زبان و گویش مدیر برق شهرستان با زبان و گویش جامعه محل مدیریت تا چه حد در موفقیتش موثر است ؟

6-همکاری و حمایت موثر مسئولین سیاسی محلی (فرماندار ـ نمایندگان مجلس و … ) از مدیر برق شهرستان تا چه اندازه در موفقیتش موثر است ؟

7-قوانین و مقررات ( قانون کار ـ مالیات ـ استخدام و … ) تا چه حد بر عملکرد و موفقیت برق شهرستان موثر است ؟

8-پیگیری و همکاری مسئولین قضایی منطقه محل مدیریت ، تا چه حد در موفقیت مدیر برق شهرستان در دستیابی به اهداف موثر است ؟

9-نظارت و ارزشیابی توسط دستگاههای نظارت عالیه ( وزارت نیروـ شرکت غرب ) تا چه اندازه در موفقیت برق شهرستانها در دستیابی به اهداف موثر است ؟

1 MARY PARKER FOLLETT
1 RICKY W.GRIFFIN

3 HERBERT A.SIMON
3 HENRY MINTZBERG

5 GEORGE TERRY

6 HERBERT A. SIMON

7 MINTZBERG
8 R.LIKERT
9 J.HOUSE 1971

10 CONFUCIUS
11 BENTON,DEBRA
12 DAVID MCCLELLAND
13 HENRY MURRAY
13 ROBERT KREITNER

15 JOHN APLIN (1978)
15 INDIVIDUALISTIC FACTORS ( INTRINSIC )
15 INDIVIDUALISTIC FACTORS ( INTRINSIC )
15 ENVIRONMENTAL FACTORS ( EXTRINSIC )
15 RANDOM FACTORS ( MODIFYING )

19 K.DAVIS
20 R.MISTOGDILL
21 HAROLD KOONTZ
22 P.HEIBERT
23 Validity
24 Reliability
25 Test – Retest method
26 Binomial Test
27 Friedman Test
—————

————————————————————

—————

————————————————————

2

1