اهمیت مطالعه کردن در تعلیم و تربیت

عنوان :

1-1 مقدمه
به نام خداوندی که والاترین تعلیم خویش را برای برگزیده ترین مخلوق حضرت محمّد(ص) با امر بخوان آغاز نمود و به ایشان چنین وحی فرمود "اقرء بِسمِ رَبّکَ الذَّی خَلَق"1 بخوان به نام پروردگارت که تو را آفرید خواندن را آغاز تعلیم و کاملترین دین خویش قرار داد و قرائت را نخستین پایه ای برای تکامل نهایی و رسیدن به آخرین مرحله تعلیم ضروری دانست و لوح قلم نگاشته بدان را چنان گرامی و مقدس دانست که سوگند موکد خویش را بر آن استوار نمود و فرمود "ن والقلم و ما یسطرون"2 سوگند به قلم و آنچه بدان نویسند و چنین شد که خواندن و آنچه از قلم عالمان مومن و متقی و متعهد تراوش نمود نخستین گام باروری و اعتقاد و ایمان آدمی و اولین مرحله گام نهادن در وادی آگاهی و سیر به سوی کمال و آراستگی انسان است و انوار حاصل از خواندن مشعل طریق سعادت و کامیابی بشر گردیده است و درود بر حضرت محمد مصطفی (ص) که با ظهور خود چراغ فروزان دانش و آگاهی و تقوا را فرا راه بشر قرار داد و آدمیان را از تپّه ظلمانی ضلالت و گمراهی به سوی بادیه منوّر فضل و دانش رهنمون گردانید و دعوت به آگاهی و امر به آموزش و خواندن را سرلوحه کلام خویش ساخت و فرمود "اطلبو العلم من المهد الی اللحد" خواند و آموختن را از گهواره تا گور بجویید.
در دو قرن اخیر که سرعت پیشرفت بشر به واسطه پیدایش ابزار جدید ارتباط جمعی از قبیل روزنامه، مجلات، رادیو و تلویزیون و… و دگرگونی عمیق و شیوه چاپ و نشر کتب بیشتر گردیده و آموزش به نوعی عمومیت تامی یافته است نقش کتاب و کتابخوانی اهمیت و درخشش ویژه داشته است و توجه این موضوع نظر علمای تعلیم و تربیت را به خود جلب نموده تا جایی که رشته تخصصی روشهای مطالعه عنوان یکی از شاخه های آموزش گردیده است و عده ای از علمای تربیتی به تحقیق و بررسی آن مشغول شدند و نتایج پژوهشهای اکثر ایشان به صورت مختلف چاپ و نشر شده است آنچه را که اکثر محققین بر آن معتقدند این است که در جهان متغیر عصر حاضر که هر روز در زمینه های علمی – سیاسی – اقتصادی – هنری دگرگونی تازه ای رخ می دهد کتاب و مطالعه دیگر کار افراد ویژه نیست بلکه هر شخصی در هر موقعیت و در هر مقام و شغلی نیازمند به مطالعه و خواندن مستمر است و باید بطور مرتب مقداری از وقت روزانه خود را به خواندن مطالب کتب و روزنامه ها و مجلات اختصاص دهد شک نیست که اگر دانش آموزان به روزنامه خوانی و مطالعه کتب خود گیرند و هر روز که از عمرشان می گذرد مقداری بر سطح آگاهیشان افزوده گردد می توانند به عنوان افرادی آگاه و بصیر جامعه خود را به سوی پیشرفت و ترقی سوق دهند.
کتابخوانی انسان را در تعیین سرنوشت خود و جامعه خویش شریک می کند حس همنوع دوستی و خیرخواهی را برمی انگیزد، قوه ابتکار و خلاقیت، روحیه آزادی خواهی و بزرگ منشی را تقویت می کند. خواندن و مطالعه در نزد انسان یک توانایی اکتسابی است که هر چه فرد در آن بیشتر تمرین کند تبحّر بیشتری کسب می نماید تمام کسانی که با سرعت و علاقه به خواندن می پردازند سالها تجربه مطالعه و کتابخوانی از همان دوران کودکی داشته اند بنابراین هر چه انسان بیشتر مطالعه کند و با کتاب و سایر مطالب خواندنی بیشتر سر و کار داشته باشد بر فنون و روشهای درست و تسریع مطالعه تسلط بیشتری پیدا می کند و بهتر می آموزد که چگونه بر مشکلات سریع خوانی غلبه کند همچنین ایجاد علاقمندی و عادت به مطالعه بایستی قسمتی از برنامه موسسات آموزشی، کودکستانها، مدارس ابتدائی و متوسطه باشد و در هر سنی مطابق با امکانات و احتیاجات همان سن کار مداوم و مطابق با برنامه معین انجام گیرد.

2-1 بیان مسئله
علاقه به مطالعه کتاب که ریشه در حس کنجکاوی انسان دارد امری فطری و هماهنگ با انگیزه های درونی افراد است و کم و بیش در تمام کودکان وجود دارد کودکان در صورتی که در خانواده ای با هر موقعیت فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی باشند حداقل به تماشای تصویر کتاب علاقه دارند اگر چه این امر می تواند سرآغاز علاقه به مطالعه کتاب در بزرگسالی شود اما به مرور زمان با توجه به موقعیت خانواده این علاقه در دو جهت مختلف شکل می گیرد در عده ای نگرش مثبت به کتاب رشد کرده و علاقه آنها روز به روز بیشتر می شود تا آنجا که طبق برنامه منظم و دقیق مطالعه کتاب را در برنامه روزانه خود جای می دهند و در عده ای نگرش منفی ایجاد می گردد و آنچنان از کتاب گریزان می شوند که کتابهای درسی را میز برای کسب حداقل نمره قبولی مطالعه می کنند و با کتابهای دیگر هیچ رابطه دوستی و نزدیکی ندارند از دلایل عدم استفاده از مطالعه را می توان گفت در کشور ما هنوز هیچ اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است دلیل اصلی این بی توجهی را می توان در این دید که مطالعه هنوز در ایران یک موضوع جدی تلقی نشده و نیاز به مطالعه هنوز برای مردم یک نیاز واقعی به حساب نمی آید.
نظر به اینکه گرایش و انگیزه به مطالعه در خانواده و از دوران کودکی شکل می گیرد قطعاً برای یافتن علت اصلی ابتدا باید سراغ خانواده و سپس به دنبال عوامل دیگر رفت که به نوبه خود دارای اهمیت ویژه ای هستند به همین دلیل به عنوان یک معلم که می تواند در تشویق دانش آموزان به مطالعه موثر باشد تحقیقی را در زمینه تاثیر مطالعات غیر درسی در کمک به تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدائی، موضوع پژوهش قرار داده تا قدم کوچکی در راه تعالی بخشیدن فرهنگ مطالعه در میان آینده سازان کشور برداشته شود.
3-1 اهداف تحقیق
هدفهای کلی تحقیق
1- آگاهی از تاثیر مطالعات غیر درسی در موفقیت تحصیلی دانش آموزان.
2- آگاهی از تاثیر کتابخانه مدارس در ایجاد عادت به مطالعه در دانش آموزان و زمینه سازی برای توسعه فرهنگی.
هدفهای جزئی تحقیق
1- آگاهی از تاثیر تشویق والدین و معلمان در گرایش دانش آموزان به مطالعه
2- آشنایی با عواملی که در مطالعه دانش آموزان نقش دارد.
3- آگاهی از ضرورت تهیه کتابهای ادبیات کودکان مطابق با سن و فهم و احتیاجات فعلی آنها از سوی متخصصان.
4- مشخص کردن میزان علاقه دانش آموزان نسبت به موضوعات مختلف مورد مطالعه
5- تحریک قوه خلاقیت و ابتکار دانش آموزان و تقویت و پرورش نیروی تخیل آنان.
6- آگاه نمودن والدین دانش آموزان به اهمیت مطالعات غیر درسی در کسب موفقیت های تحصیلی.
7- آگاهی از تاثیر مطالعات غیر درسی در پیشرفت خواندن.

4-1 اهمیت موضوع تحقیق
انسان از زمانی که خط را اختراع کرد تا امروز که صفحه کامپیوتر منعکس کننده افکار و امیال و جولانگاه فکر بشر است هیچگاه از کتاب و کتابخانه بی نیاز نبوده است در دنیای معاصر که بوسیله وسایل ارتباطی مثل دهکده ای کوچک و محدود شده است و چهار گوشه آن هر لحظه روشن تر و واضح تر و قابل رویت می شود هنوز کتاب و مطالعه جایگاه رفیع فرهنگی خود را حفظ کرده و به عنوان سرآمدترین و بهترین وسیله انتقال پیام و اطلاعات محسوب می شود.
درباره اهمیت مطالعه و نقشی که در سازندگی فرد و اجتماع و سرنوشت بشری دارد و اینکه مطالعه می تواند چه نقش عظیمی در تعلیم و تربیت ایفا کند صحبت فراوان شده است و امروزه کمتر کسی را می توان یافت که با کتاب سر و کار نداشته باشد و به این نکته مهم واقف نباشد شکی نیست که علاقمندی به مطالعه خصلتی است که باید در افراد بوجود آید و مدام تقویت شود تا زمانی که فرد خود بتواند این کار را ادامه دهد عادت به مطالعه اکتسابی است و باید از همان دوران کودکی در شخص تقویت گردد.
با توجه به اینکه یکی از وظایف آموزش و پرورش ایجاد عادت به مطالعه مستمر در دانش آموزان است و از طرفی نقشی که مطالعه مدام در شکل گیری شخصیت انسان دارد به اهمیت نقش والدین و مدرسه و جامعه در این امر مهم پی می بریم هدف آموزش و پرورش به معنای واقعی گذشته از تعلیم و تدریس، جستجو و کنکاش در روح دانش آموزان برای درک ذوق و استعدادهای نهفته آنان و رهبری این استعدادها به سوی کمال است. در عصری که ما در آن زندگی می کنیم هدف آموزش و پرورش در آموزشگاهها به پایان رساندن برنامه درسی سالانه نیست امروز دیگر نمی توان دانش آموزان را محکوم و محدود به خواندن چند کتاب درسی کرد ذهن کنجکاو و جستجوگر آنان پاسخ پرسشهای بی شماری را که پیشرفت حیرت انگیز دانش و اکتشافات بی شمار امروز برای او بوجود آورده است، طلب می کند و برآوردن این نیازها دسترسی به منابع و خدمات کتاب و کتابخانه می باشد.
متاسفانه امروزه دانش آموزان به مطالعات جانبی به علل گوناگون رغبت و علاقه چندانی نشان نمی دهند و شمار قابل توجهی از اولیاء و معلمان نیز با غفلت و عدم آشنایی از اهمیت و نقش اینگونه مطالعات، دانش آموزان را در این جهت تشویق و راهنمایی نمی کنند گاهی بر این باورند که این مطالعات باعث اتلاف وقت و موجب افت تحصیلی می گردد در صورتی که کتاب بهترین دوست انسان و موجب باروری اندیشه و غذای روح بشر است بنابراین کودکان و نوجوانان به کتابهایی نیاز دارند که جذاب و عمیق و شیرین بوده و با تجربه های آنان و نیز نیازها و علایق و تواناییهای آنها هماهنگ باشد و همچنین وسیله ای باشد برای کنجکاوی های خودانگیخته و آرمانهای بلندپروازانه آنها، خوراکی باشد برای تخیل سرشار و سیّال آنان و بر وسعت تجربه های آنان بیافزاید به آنها لذت خواندن و عمیق شدن را ارزانی دارد و سرانجام لذت را به علاقه و علاقه را به عادت مبدل سازد.
در جوامع مترقی دنیا که اهمیت مطالعه و خواندن مطالب به علت پیشرفت علم و تکنولوژی بر مردم آشکار شده است بهبود وضع مطالعه و افزایش سرعت خواندن و درک مطالب یکی از اقدامات مهم آموزشی به حساب می آید در این جوامع روشهای درست مطالعه در ضمن آموزش دروس مختلف آموزشگاهها به یادگیرندگان آموزش داده می شود متاسفانه در کشور ما هنوز هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است بنابراین اهمیت تحقیق با توجه به موارد بالا و اهداف ، به خوبی آشکار است و نیازی به توضیح بیشتر ندارد.

5-1 فرضیه های تحقیق
1- بین مطالعه کتابهای غیر درسی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی رابطه معنی دار وجود دارد.
2- بین کتابخانه مدارس و عادت به مطالعه در دانش آموزان رابطه معنی دار وجود دارد.
3- بین تشویق دانش آموزان و تمایل آنان به مطالعه کتابهای غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.
4- بین پرسشهای بعضی از دروس و ارجاع دانش آموزان به مطالعه غیر درسی رابطه معنی دار وجود ندارد.
5- بین دانش آموزان علاقمند به درس و ارجاع آنان به کتابخانه برای مطالعه کتابهای غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.
6-1 تعریف عملیاتی مفاهیم و متغیرها
الف) مفاهیم
بررسی: یک آزمایش منظم پدیدارهای برای فهمیدن یا بیان آنهاست (تحقیق)
تاثیر: اثر کردن، احساس قبول کردن امری یا مطلبی که در فرد ایجاد شود.
مطالعه: بکار بردن عقل یا ذهن برای یادگیری یک مسئله و موضوع و نگریست و دقت نظر در چیزی برای فهمیدن و آگاهی یافتن از آن است.
کتب درسی: کتبی که مربوط به آموزش رسمی کشور می باشد.
کتابهای غیر درسی: نوشته هایی هستند که در رشته های گوناگون علمی، ادبی، هنری، اجتماعی و … برای دانش آموزان در سنین مختلف نوشته می شوند و با کتابهای درسی تفاوت دارند.
مطالعات غیر درسی: مطالعاتی که مربوط به کتابهایی غیر از کتب مربوط به آموزش رسمی کشور باشد.
موفقیت تحصیلی: معلومات یا مهارتهای اکتسابی خصوصی یا عمومی در موضوعهای درسید که معمولا بوسیله آزمایشها یا نشانه ها یا هر دو که معلمان برای دانش آموزان وضع می کنند اندازه گیری می شوند و نیز توانایی دانش آموز در کسب نمره در زمینه های مختلف درسی و توانایی ارتقاء او از یک سطح و پایه تحصیلی به سطح بالاتر است.
دانش آموز: شخصی که یک مطالعه جدی و رسمی را آغاز کرده و در این تحقیق منظور کودکان واجب التعلیم که دوره های مربوط به آموزش رسمی کشور را می گذرانند است.
ب) متغیرها
1- متغیر مستقل یا تاثیرگذار: مطالعه کتابهای غیر درسی
2- متغیر وابسته یا تاثیرپذیر: موفقیت تحصیلی دانش آموزان

الف) ادبیات تحقیق
1-2 مقدمه
گسترش علم و دانش و پیدایش رشته های علمی جدید در هر مقعطی از زمان مه پشت سر گذاشته می شود موجب توسعه اندیشه انسان و نشر دست آوردها و اندیشه های او در پهنه جهان است و کتاب در این میان کماکان نقش ویژه ای دارد. کتاب چه در زمینه شعر و قصه و چه مضامین آموزشی – علمی می تواند نقش موثری در رشد و تربیت صحیح کودکان بازی کند. محمود حکیمی نویسنده کتاب نوجوانان درباره کتاب این چنین می نویسد کتاب خوب می تواند در کودک و نوجوان شوق و پرس جو و کنجکاوی فراهم کند و او را به جهان انسان بودن یعنی دنیای دانستن و آزاد زیستن رهبری کند، انسان آگاه و آزاد، ستم پذیر و بنده آدمیان نیست هر چه می شوند و می خواند کورکورانه نمی پذیرد، مغزش را به کار می گیرد، پیش از آنکه سخنی را بپذیرد اندیشه می کند، کتاب ابزار انتقال فرهنگ و تمدن و دانش بشری است همچنین عامل محرک انسانها می باشد. کتاب سازنده و توسعه دهنده فرهنگ نخبگان است ادیانی که تا امروز دوام آورده اند صاحب کتاب بوده اند و جامعه ای که به کتاب اهمیت و اعتبار می دهد و در نشر و توسعه و توزیع آن سرمایه گذاری می کند جامعه ای که به پژوهش و تحقیق بها می دهد، آن جامعه فرهنگی پویا سازنده دارد کتاب یکی از پایه های چهارگانه آموزش پرورش است سه پایه دیگر آموزگار، برنامه و روش می باشد، بدون داشتن کتاب، آموزش و پرورش ناقص است و کتاب با معلم همکاری بسیار صمیمانه ای می نماید او را در آموزش مطالب یاری می دهد، لازمه لذت بردن از هر کاری مهارت داشتن در آن کار است مطالعه کتاب نیز بدین نحو می باشد اگر شخصی به امر مطالعه عادت و مهارت کافی نداشته باشد به هر بهانه ای از انجام آن خودداری خواهد کرد. علاقه و استعداد تنها عوامل موثر در این امر نیستند بلکه فرصتهای زمانی هم اهمیت بسیار دارد، زیرا عادت در طول یک دوره شکل می گیرند و ممکن است که روزها، ماهها و یا سالها طول بکشد.

2-2- تاریخچه شروع کتاب نویسی برای کودکان در ایران
دقیقاً نمی توان بیان داشت ایرانیان از چه زمانی نوشتن کتاب و یا بررسی در مورد کتابخوانی یا قصه خوانی برای کودکان را بصورت مدون شروع کرده اند ولی این امر مسلم و غیر قابل انکار است که در زمانهای قدیم کتاب و جزواتی مخصوص کودکان و به زبان آنها بصورت پراکنده نوشته شده ولی در آنها زبان کودک، محتویات ذهنی، سن و سال، محیط، احساسات، عواطف و میزان فهم آنها رعایت نشده است. از آثار قابل اهمیتی که کم و بیش همه آن را می شناسند داستان موش و گربه بصورت شعر از "عبید زاکانی" است ولی دقیقاً نمی توان اظهار کرد که این اثر فقط برای کودکان نوشته شده و مستندی بر این باشد که کودکان ایرانی از زمان "عبید زاکانی" کتاب مخصوص به خود داشته اند ولی می توان اظهار داشت که کتاب مدون و ساده ای نوشته شده که می تواند مورد استفاده کودکان هم قرار بگیرد.
تا پیش از پیدایش شهرهای بزرگ و صنعت چاپ، تاریخ تمدن بشری حکایت از وجود کتابخانه های گوناگونی دارد که سابقه آنها به اختراع خط و کلام مکتوب باز می گردد. این کتابخانه ها بیشتر وظیفه نگهداری و حفظ آثار مکتوب را به عهده داشتند و فقط لایه نازکی از اقشار جامعه آن روزگار می توانستند از گنجینه های پر ارزش آنها بهره گیرند در ایران قبل از اسلام بر اساس کاوشهای باستان شناسی حداقل 6 کتابخانه بزرگ وجود داشته است و در دوران تمدن اسلامی نیز با اهمیتی که اسلام برای کتاب و کتابخوانی قائل شده است، اسناد تاریخی خبر از صدها کتابخانه کوچک و بزرگ در سراسر ممالک اسلامی و از جمله ایران دارد صنعت چاپ کتاب را در اختیار همگان نهاد و ورود اولین ماشین های چاپ به ایران نیز به تعداد کتابخوانان و کتابخانه ها افزوده شد.
در سال 1327 عباس میرزا ولیعهد و حاکم تبریز صنعت چاپ را در ایران راه اندازی کرد عباس میرزا به یاری ایرانیانی که صنعت چاپ را فرا گرفته بودند، مرکز چاپی به نام "باسمه خانه" در تبریز تاسیس و دو کتاب "فتح نامه" و "مآثر سلطانیه" را به چاپ رساند اولین چاپخانه تهران در سال 1329 هجری تاسیس و کار خور را با چاپ کتاب "محرق القلوب" آغاز کرد با تاسیس چاپخانه در ایران امکان مطالعه کتاب برای باسوادان جامعه فراهم شد از آن زمان به بعد بر تعداد باسوادان جامعه نیز افزوده شد و نیاز به مطالعه کتاب در دم افزایش یافت و به تدریج بر تعداد کتابخانه نیز افزوده شد اما تا زمان تاسیس "کتابخانه ملی" اوایل حکومت رضاشاه گزارش از وجود و فعالیت کتابخانه های عمومی به مفهوم جدید آن در دست نیست، کتابخانه مجلس که همزمان با مجلس اول تاسیس شده بود تا حدودی وظیفه یک کتابخانه عمومی را انجام می داد کتابخانه سلطنتی در سال 1304 تاسیس شد و علاوه بر کتابخانه ملی، مجلس و سلطنتی از کتابخانه های مهم آن روزگار می توان به کتابخانه ملک، کتابخانه حاج سید نصرالله تقوی، کتابخانه نصرت الدوله، کتابخانه میرزا محمدعلی و تربیت اشاره کرد.
اولین کتابخانه عمومی در ایران رد سال 1305 به همت شهرداری تهران "بلدیه آن روزگار" تاسیس شد در این سال "کریم بوذر جمهری" کفیل بلدیه تهران با تاسیس بلدیه و استقرار آن در ساختمان توپخانه و اصطبل محمدشاهی، دو اتاق به کتابخانه بلدیه تهران اختصاص داد و این کتابخانه در واقع اولیه کتابخانه عمومی است که در ایران تاسیس شد.
در ایران ما نمی توانیم پیشینه کتاب کودک را از جنبش مشروطیت و آغاز قرن 20 عقب تر ببریم و آغازگر ادبیات کودک در ایران را باید جبار باغچه بان به شمار آورد او نخستین کسی که کتابها و نمایشنامه هایی برای کودکان نوشت و با دنیای کودک همخوانی داشت یحیی دولت آبادی و عباس یمینی شریف سنت او را ادامه دادند و صمد بهرنگی رنگ و تحرک تازه ای به آن داد تاسیس شورای کتاب کودک در سال 1340 و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال 1344 امکانی فراهم آوردند که کتاب کودک با سرعت بیشتر و کیفیت بهتر رشد کند و به این ترتیب نویسندگان و شعرای زیادی به آفرینش اثر برای کودکان روی آوردند.
در دهه های اخیر پژوهشگران و علاقمندان و مربیان ایرانی در این زمینه شروع به تحقیق کرده اند و اقدامات قابل توجهی نیز در مورد ادبیات کودکان و ایجاد کتابخانه انجام داده اند.

3-2 اشاره به مسئله کتاب و کتابخانه در دیگر کشورهای جهان
– امریکا در سال 1732 مبادرت به افتتاح نخستین کتابخانه عمومی توسط شرکت "بنیامین فرانکلین" نمود کتابخانه های عمومی همیشه باید با مدارس همکاری نموده و طرز استفاده از کتاب را به دانش آموزان می آموختند و تقریبا هر سال بین 1200 تا 1400 کتاب برای کودکان چاپ می شد.
– در انگلستان در سال 1862 نخستین کتابخانه برای کودکان تاسیس گردید.
– در فرانسه اولین شخصی که دستور تاسیس کتابخانه را برای کودکان صادر کرد ناپلئون بود و در سال 1924 تعداد کتابخانه های مدارس در فرانسه بیش از 5000 بوده است.
– آلمانیها از آغاز قرن بیستم، به تاسیس کتابخانه برای کودکان پرداختند.
– در روسیه، شوروی سابق نیز اهمیت به کتاب و کتابخانه برای کودکان را در برنامه خود گنجانده بود به طور مثال در سال 1938 در اوکراین و قفقاز 94 کتابخانه مستقل برای کودکان تاسیس شده بود و 486 کتابخانه وابسته به کتابخانه های عمومی برای اطفال تاسیس شده بود.
– در ژاپن در سال 1960 بوسیله "هاتوجوموکو" در ناحیه "کاگاشیمای" ژاپن طرح و اقدامی آغاز گردید که اکنون در سراسر ژاپن گسترش یافته است، طرحی است که در آن کودکان هر روز به مدت 20 دقیقه از روی کتابی با صدای بلند برای والدینشان "معمولا مادر" می خوانند. فایده این طرح ساده این است که والدین و کودکان در احساس یکدیگر شریک بوده و هر دو از طریق خواندن کتاب اطلاعات یکسانی بدست می آورند که این امر در تشویق به مطالعه بسیار موثر است. طرح مشابه دیگر این است که مادران را تشویق کنند تا با صدای بلند برای کودکانشان بخوانند حتی اگر کودک درک اندکی از مطالب داشته باشد این کار بسیار مفید خواهد بود، اثر روانی این نوع مطالعه آن است که در کودکان نسبت به مطالعه کتاب ایجاد ذوق و علاقه می نماید چیزی که ایجاد آن در سنین بالاتر بسیار دشوار خواهد بود.3
کشورهای دیگر نیز کم و بیش در این زمینه قدمهای موثری برداشته اند اما آنچه که مسلم است امروزه مسئله کتاب و کتابخوانی امری جدی است که جای خود را در طرح ریزی برنامه دولت ها بطور مستقیم و یا غیر مستقیم باز کرده است و یکی از مسائلی است که می توان با اشاعه آن اوقات فراغت و خالی کودکان و نوجوانان را پر کرد.

4-2 ادبیات کودکان و اهداف آن
ادبیات وسیله انتقال تمدن و فرهنگ از نسلی به نسل دیگر است و محیط زندگی را برای انسان تعبیر و تفسیر می کند ادبیات کودکان به مجموعه کتابها و نوشته هایی اطلاق می شود که توسط نویسندگان، کارشناسان و متخصصین برای مطالعه آزاد کودکان تهیه می شوند و در تمام آنها ذوق و سطح رشد کودکان رعایت می گردد این تعریف چنانکه می بینیم همه مطالبی را شامل می شود اعم از متون ادبی، علمی و هنری که برای کودکان یا نوجوانان در حد استعداد و فهم آنها گردآوری و تدوین شده اند و جنبه درسی ندارند ادبیات کودکان تمام مسائل مربوط به زندگی را در برمی گیرد و کودکان و نوجوانان را در همه شئون زندگی کمک می کند قدرت تخیل آنها را گسترش می دهد تجربه های متعدد و متنوعی در اختیارشان می گذارد و قدرت خلاق آنها را برمی انگیزد و پرورش می دهد تاریخ ادبیات کودکان را از قرن هیجدهم میلادی نمی توان به عقب برد نخستین بار در قرن هیجدهم بود که عالم کودکی به رسمیت شناخته شد و به مختصات ذهن کودک توجه شد تا این زمان کودکان را در واقع مقیاس کوچکتری از بزرگسالان به شمار می آوردند.
مصطفی رحماندوست در این زمینه می نویسد "ادبیات کودکان و نوجوانان حاصل تلاش هنرمندانه ای است که در قالب کلام عرضه شود و با زبان و شیوه ای مناسب و درخور فهم کودک یا نوجوان او را به سوی "رشد" هدایت کند".
با این تعریف باید گفت: همه نوشته هایی را که بزرگترها برای کودکان نوشته اند نمی توان "ادبیات کودکان و نوجوانان" نامید زیرا هدف از نوشتن برای کودکان تاثیرگذاری بر روی آنهاست اگر نوشته ای هنرمندانه نباشد تاثیر نمی گذارد. اگر نوشته ای با زبان کودکان و نوجوانان تهیه نشده باشد نمی توان جزئی از ادبیات کودکان و نوجوانان باشد پس باید گفت که نوشته های ویژه کودکان و نوجوانان باید "هدف" یا "پیام" داشته باشد.
علی اکبر شعاری نژاد در کتاب ادبیات کودکان هدفهای ادبیات کودکان را چنین خلاصه می کند.
1- ذوق و علاقه مطالعه آزاد را در کودکان برانگیزد.
2- محدودیت و کمبودهای کتابهای درسی را از لحاظ مطلب تامین کند.
3- کودکان را با مسائل گوناگون زندگی آشنا کند.
4- اوقات فراغت دانش آموزان را سودبخش کند.
5- استعدادهای ذهنی مختلف دانش آموزان را آشکار کند و گسترش دهد.
6- کودکان را با جهان وسیع معرفت و فرهنگهای مختلف انسان آشنا کند.
7- دانش آموزان را در موفقیت تحصیلی کمک کند.
8- معلمان را در امر آموزش و پرورش یاری دهد.
زیرا کمی فرصت و محدودیت اوقات رسمی مدرسه به معلم امکان نمی دهد که فعالیتهای تربیتی خود را در حد مطلوب انجام دهد آنچنانکه متناسب نیازها و رغبتهای همه دانش آموزان باشد از طرفی دیگر معلم از تنظیم برنامه های درسی و تهیه و تدوین کتابهای درسی بی اطلاع و دور است بنابراین ناگزیر است از راههای دیگر کمبودهایی را که در آنها احساس می کند جبران کند. مطالعه کتابهای آزاد یا ادبیات کودکان، بهترین وسیله برای جبران همه آن نقصهاست بعلاوه از این راه دانش آموزان در خارج از کلاس و مدرسه نیز تحت تربیت قرار می گیرند و این اصل مهم "تربیت باید مداوم باشد" واقعیت پیدا می کند.
ادبیات کودکان و نوجوانان امروزه در کشورهای جهان بسیار مورد توجه واقع شده است و به عنوان بخشی از نظام تربیتی جایگاه رفیعی پیدا کرده است بطوری که در سراسر جهان، کنفرانسهای جهانی، منطقه ای و ملی بسیاری در این مورد برگزار می گردد، مقالات و کتابهای گوناگون درباره آن چاپ و منتشر می شود و از آثار و منافع توسعه و گسترش کتابهای مفید و مخصوص کودکان و نوجوانان بحثهای بسیاری به میان می آید.4

5-2 اهمیت مطالعه
اهمیت مطالعه و کتابخوانی در سنین پایین مورد تاثیر قرار گرفته است ژاپنی ها معتقدند که مطالعه از دامان مادر آغاز می شود بسیاری از منابع موثق بر این باورند که بهترین راه ایجاد نسل مطالعه گر این است که کودکان طوری تربیت شوند که افرادی مطالعه گر بار آیند مراکز و کتابخانه ها می توانند در فعالیتهای مربوط به پیشرفت مطالعه در افراد مفید باشند معلم می تواند مطالعه را به عنوان وسیله ای برای افزایش آگاهی و مهارت در دروس گوناگون به کودک معرفی کند تا او به مطالعه تشویق شود امروزه یکی از ملاک های مهم سنجش پیشرفت و تکامل و تمدن یک جامعه میزان و مقدار مطالعه افراد آن جامعه در یک واحد زمان است متاسفانه در کشور ما برخلاف عصر پیشرفت فرهنگ و علم درصد افراد کتابخوان بسیار کم است به رغم فرهنگ دیرینه و پایداری که از جامعه مان سراغ داریم این روزها به دلیل خوب جا نیفتادن فرهنگ کتابخوانی در بین مردم، نتیجه ای را پیش روی داریم که یکی از معضلات مهم به حساب آمده، بطوری که کتاب یکی از ضروری ترین نیازهای جامعه نادیده گرفته شده است جایگاهی که اکنون کتابخانه در برنامه های آموزشی و پرورشی نظامهای پیشرفته جهان دارد با آنچه در مدارس ما وجود دارد مطابقت ندارد زیرا در نظامهای پیشرفته کتابخانه و کتابخوانی جزء برنامه های آموزشی و الزامی می باشد و روشهای درست مطالعه در ضمن آموزش دروس مختلف آموزشگاهها به یادگیرندگان آموخته می شود ولی در کشور ما هنوز هیچ اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است.
از این رو سرمایه گذاری و برنامه ریزی در آموزش و پرورش علی الخصوص در مقطع ابتدائی از مهمترین وظایف دست اندرکاران و مسئولان جامعه است و باید از اولویت ویژه ای برخوردار باشد.

1-5-2 اهداف مطالعه:
مطالعه باید پویشی هدف دار و کوششی جهت دار باشد. خواندن مبدا و مقصد می خواهد بنابراین هدف از مطالعه باید "کمال پویایی" و مقصد آن باید "تعالی خواهی" باشد بسیاری از افراد هستند بی آنکه هدف اصلی مطالعه را بفهمند از روی عادت و بطور ناخودآگاه به مطالعه کتاب و یا سایر منابع مطالعه می پردازند.
عده ای برای اظهار فضل و علم و خودنمایی و معروفیت و مشخص شدن در جامعه و عده ای دیگر از برای ارضاء خویشتن و رهایی از حس خودکم بینی و احساس حقارت و … به مطالعه می پردازند.
انسان واقعی هیچگاه هدفهای پستی را انتخاب نمی کند و احساس شرم می کند از تصور چنین حالاتی در خویشتن. بلکه هدف نهایی و منظور اصلی از مطالعه و تحقیق باید کشف حقیقت و دستیابی به واقعیت مسائل و موضوعات باشد.
بنابراین اهداف کلی مطالعه را می توان بدین صورت دسته بندی کرد:
– آموختن دانستنیها و افزودن به آن و دستیابی به حقایق و معارف.
– تقویت افکار و نقد اندیشه ها و تفکرات دیگران.
– عمل به یافته ها و معلومات سودمند و رشد آور.
– انتقال دانستنیها و معارف به معرفت جویان و طالبان علم.
– رضای خداوند و خدمت به خلق خدا.5
پیامبر اکرم می ‍فرماید: هر کس دانش آموزی را برای چهار چیز بخواهد در دوزخ وارد می شود بر دانشمندان مباهات ورزد، با سفیهان در ستیز آید، توجه مردمان را به خود جلب نماید و از امیران صله گیرد.6
مطالعه دارای هدفهای جزئی هم می باشد:
مانند مطالعه برای آزمون، تفریح، سرگرمی، رفع نیازهای شغلی، برطرف کردن کسالت و خستگی شرکت در انجمنها و سمینارها و کنفرانسها و … ولی در هر حال هدف مطالعه باید سیر به سوی کمال نهایی باشد.
عوامل موثر در مطالعه:
برخی از عوامل موثر در مطالعه و یادگیری عبارتند از:
– درک ضرورت و احساس نیاز به مطالعه و موضوع آن.
– داشتن انگیزه، علاقه، حوصله و پشتکار در کار مطالعاتی.
– پاسخ خواهی مجهولات درونی و بیرونی خویشتن.
– آشنایی با انواع و مراحل شیوه مطالعه.
– رفع موانع و آفات مطالعاتی و نیز یادداشت برداری و تلخیص مطالب.
– یادسپاری، یادآوری و بکارگیری معلومات (مثلاً تدریس یا بازگو کردن آن).
– توکل و توسل و طهارت باطنی و معنوی.
– بالا بردن معلومات و سطح آگاهی.
– تصمیم و کوشش برای بکارگیری روش صحیح مطالعه و اندیشیدن در هنگام مطالعه.7

2-5-2 انگیزه های مطالعه:
اهداف و انگیزه های مطالعه در فرهنگهای مختلف متفاوت است مهمترین انگیزه های مطالعه عبارتند از:
عادت، وظیفه، گذراندن اوقات فراغت، آگاهی از مسائل جاری، ارضاء میل شخصی، نیاز روزمره زندگی. افزایش میزان علایق و سرگرمی ها، ارضاء نیازهای اجتماعی و شخصی، رشد عمومی از جمله ارتقاء سطح فرهنگی، ارضاء نیازهای مبرم روحی و معنوی و فکری می باشد.8

3-5-2 روشهای مطالعه:
مطالعه کردن به هفت روش انجام می گیرد.
1- خواندن اجمالی
هدف از خواندن اجمالی دست یافتن به نکات و مطالب مهم کتاب، کشف ساختمان مواد و مطالب در یک زمان کوتاه و با سرعت زیاد است.
فواید خواندن اجمالی عبارتند از:
الف)تخمین زدن اهمیت مطالب و طرح ریزی یک روش مناسب مطالعه
ب) تخمین زدن مقدار مطالب و دشواری آنها برای یک بودجه بندی واقعی از زمان.
پ) کسب یک نظر کلی از مطالب پیش از خواندن جزئیات، برای افزایش میزان درک مطالب و نگهداری آنها در حافظه
ت) افزایش میزان دقت و تمرکز حواس از طریق افزایش میزان علاقه به مطلب
روش: روش خواندن اجمالی مبتنی است بر یک نمونه گیری سریع از نکات اساسی و صرف نظر کردن از جزئیات در این روش مطالعه در جستجوی نکات کلیدی درباره مواد و ساختمان مطالب و نظر و سبک مولف است همچنین برای افزایش میزان علاقه خود نسبت به مطالب به طرح سوالاتی در مورد مطالب خواندنی بپردازید.
2- سریع خواندن
هدف از سریع خواندن یک کتاب کسب یک آشنایی کلی با مطالب کتاب از طریق مرور کتاب با یک سرعت فوق العاده زیاد است.
فواید سریع خواندن عبارتند از:
الف) کامل کردن روش خواندن اجمالی و افزودن به ارزش آن
ب) مرور کردن مطالبی که قبلاً خوانده اید
پ) جایگزین کردن این روش با روش مطالعه دقیق و کامل، هنگامی که درک کمتری از مطالب مورد نیاز است و وقت کمی موجود است.
ت) افزودن بر وسعت دامنه مطالب خواندنی
روش: روش سریع خواندن مستلزم یک حرکت منظم و همراه با ریتم چشم بر روی صفحات است در حالی که روش خواندن اجمالی مبتنی است بر یک روش انتخابی و نمونه گیری از مطالب و عبارات اساسی و کلید است روش سریع خواندن امکان مرور کردن مطالب را به طرزی بسیار سریع میسر می سازد نتیجه کار یک آگاهی خیلی وسیع ولی نه خیلی دقیق از محتوای کتاب یا مطالب خواندنی است.
3- عبارت خواندن
هدف عبارت خوانی افزایش سرعت مطالعه است از طریق خواندن عبارات و جملات به عوض خواندن کلمات.
فواید عبارت خوانی به قرار زیرند:
الف) افزایش سرعت مطالعه از طریق کاهش زمان مطالعه
ب) افزایش درک مطلب از طریق شناسایی اندیشه ها و مفاهیم و رابطه بین آنها
پ) افزایش تمرکز حواس و لذت حاصل از مطالعه از طریق هماهنگ کردن سرعت خواندن با سرعت فکر کردن
روش: روش عبارت خوانی دارای دو سطح است یکی سطح مکانیکی، دیگر سطح ادراکی، سطح مکانیکی مربوط است به عادت دادن چشم برای حرکت سریع از طریق توجه کردن به گروه کلمات، در عوض توقف چشم بر روی یک یک کلمات همچنین مستلزم استفاده از میدان وسیعتر دید خواننده است، آنطور که وی با نگاه کردن به سطور متوجه مجموعه های بزرگتر و بیشتری از کلمات و عبارت که حاوی معانی بیشتری هستند بشود. هر چه خواننده بر سطح مکانیکی روش عبارت خوانی بیشتر تسلط یابد، در سطح ادراکی میزان فراگیری مطالب برای وی بیشتر می شود خواننده به تدریج یاد می گیرد تا معانی و مفاهیم مطالب خواندنی را از ترکیب کلمات، یعنی عبارات، کسب کند و انرژی خود را از راه حرکت کُند چشم از کلمه ای به کلمه دیگر به هدر ندهد.
4- روش دقیق خواندن
هدف دقیق خواندن درک کامل مطالب خوانده شده و نگهداری آنها به طرزی منظم و منطقی در حافظه است، به طریقی که یادآوری آنها برای استفاده های بعدی میسر باشد.
فواید خواندن دقیق به قرار زیرند:
الف) فهم بیشتر مطالب از طریق درک ساختمان مفاهیم و معانی.
ب) نگهداری بیشتر مطالب در حافظه از طریق یک روش ساده و مرور کردن و یادگیری جزئیات و ربط دادن آنها به اصول و مفاهیم.
پ) افزایش توانایی خواننده در پاسخ دادن به سوالات، بدین خاطر که در این روش مطالعه، مفاهیم بوسیله خواننده سازمان می یابند و به زبان وی بیان می شوند و صرفاً به حافظه سپرده نمی شوند.
ت) افزایش کسب لذت در نتیجه ایجاد اطمینان بیشتر حاصل از درک عمیق تر مطالب.
روش: فنون اساسی روش دقیق خواندن عبارتند از سازمان دادن و مرتب کردن، حاشیه نویسی و علامت گذاری و خلاصه کردن.
در سازمان دادن و مرتب کردن، خواننده به دنبال سازمان فکری مولف می گردد و از رابطه بین مطالب آگاه می شود با حاشیه نویسی و علامت گذاری خواننده صفحات را علامت می زند تا مطالب را روشن تر سازد در خلاصه کردن، خواننده مطالب را مرور می کند و درک خود را از مطالب روشن تر و بهتر می سازد.
5- خواندن تجسسی
هدف خواندن تجسمی تمرکز بیشتر به حواس دادن ودرک عمیقتر معانی است.
فواید خواندن تجسمی به شرح زیراند:
الف ) کمک به تمرکز حواس از طریق تحریک حس کنجکاوی
ب ) غلبه بر تنبلی ، حالت کسلی و حواس پرتی از طریق شرکت فعالانه در مطالعه
پ ) آمادگی بیشتر برای گذراندن موفقیت آمیز امتحانات و شرکت در بحث های کلاسی
ت) افزایش زمان نگهداری مطالب در حافظه، از طریق کسب رضایت حاصل از دادن پاسخ درست به سوالات.
ث ) افزایش آفرینندگی ، از طریق نوع تفکری که هدفش همواره طرح پرسش و جستجو برای دادن پاسخ به پرسش است.
روش: روش خواندن تجسسی مستلزم طرح تعداد زیادی از انواع مختلف سوالات است طرح تعداد زیادی از سوالات و دقت در کیفیت و جهت این سوالات خصوصیات روش خواندن تجسسی هستند. سوالات ساده مسائل عینی را مورد پرس و جو قرار می دهند، سوالات دقیق تر به طور عمیق تر وارد مسائل می شوند و بهترین نوع سوالات از محدوده مطالب موجود فراتر می روند و مسائل ادراکی را در بر می گیرند.
6- خواندن انتقادی
هدف از خواندن انتقادی دستیابی به قضاوت مستدل و درگیری عمیق تر با مطالب از طریق تجزیه و تحلیل معانی است.
فواید خواندن انتقادی عبارتند از:
الف) فهم عمیق تر مطالب و درگیری بیشتر با مطالب در نتیجه تجزیه و تحلیل مطالب.
ب) طولانی ساختن مدت نگهداری مطالب در حافظه از طریق شناسایی روابط بین مواد مختلف مطالب و روابط بین مواد و مطالب خواندنی دیگر و تجربیات شخصی.
پ) کسب اعتماد در مورد ارائه نظرات انتقادی از راه مستدل ساختن عقاید.
روش: منظور از خواندن انتقادی قضاوت کردن در مورد درستی، اعتبار یا ارزش مطالب خواندنی، بر اساس ملاکها یا استانداردهای صحیح است. خواندن انتقادی، با یک ذهن فعال و پرسنده برای قضاوت کردن درست اهمیت فراوان دارد خواندن انتقادی کلید فهم صحیح مطالب و درگیری با مطالب است، که برای تشخیص و ارزش گذاری نوشته های خلاق ضرورت دارد این روش همچنین برای تشخیص حقیقت و ارزش سایر نوشته ها لازم است.
7- خواندن برای درک زیبایی و جنبه های هنری مطالب
هدف از خواندن برای درک زیبایی، افزایش آگاهی و لذت بردن از کارهای هنری است.
فواید خواندن برای درک زیبایی عبارتند از:
الف) افزایش میزان درک و فهم از طریق کشف معانی عمیق یک نوشته.
ب) غنی کردن تجربیات شخصی از طریق صراحت بخشیدن به افکار و احساسات.
پ) بالا بردن سطح آگاهی نسبت به زندگی از طریق شریک شدن در تجربیات و طرز فکر دیگران.
ت) بهره گیری بیشتر از استعدادهای شخصی از طریق برانگیختن افکار، ادراکات و احساسات.
روش: روش خواندن برای درک زیبایی مبتنی است بر درک معانی عمیق اشعار، داستانهای کوتاه، و سایر نوشته های ادبی. در این روش مطالعه، برخلاف روشهای مناسب برای نوشته های علمی، زیاد به دنبال مطالب دقیق و صریح نباشید در اینجا در پی کلمات، اندیشه ها و تصوراتی باشید که بتوانند برای شما تداعی هایی را زنده کنند که معانی عمیق مطالب را به شما نشان دهند.
در شعر و داستانهای جدی هدف نویسنده بیش از بیان یک داستان است هدف او ممکن است این باشد که در شما حالتی ایجاد کند، نکته ای را روشن کند یا بخواهد تا شما دنیا را از طریق دیگری ببینید کوشش شما باید بدین منظور باشد که مقصود نویسنده را کشف کنید و با نحوه انتقال مطالب و بیان او آشنایی حاصل کنید.9

4-5-2 تاثیرات مطالعه:
مطالعه کردن تاثیرات زیادی در رشد فکری و اجتماعی و عاطفی فرد دارد که این تاثیرات عبارتند از:
الف) اثر کاربردی مطالعه کردن موجب آگاهی بیشتر فرد از مسائل موجود و کسب مهارت او برای حل آنها خواهد شد.
ب) اثر مطالعه در کسب اعتبار: این امر موجب رهایی فرد از احساس حقارت و خودکم بینی شده و باعث کسب اعتماد به نفس بیشتر در او خواهد شد.
ج) اثر مطالعه در تحکیم عقاید و نظریات: این امر موجب تحکیم عقاید فرد و یا کسب شیوه فکر و دیدگاههای جدید و آمادگی او جهت شرکت در مباحثات و مجادلات نظری خواهد شد.
د) اثرات مربوط به زیباشناسی: این امر موجب برخورد و آشنایی فرد با شاهکارهای جهان خواهد شد.
ه) اثر مطالعه در تسکین و آرامش فرد: این امر چنانچه مطالب سرگرم کننده و جالب باشد موجب فراغت خود از اضطرابها خواهد گردید به نظر می آید که نقش و موقعیت اجتماعی فرد به منزله مجموعه ای از ویژگیهای فکری، روحی و اجتماعی او عامل تعیین کننده الگوی مطالعه شخصی باشد. دنیای درون خواننده در برداشت او از مطلبی که می خواند تاثیر عمده ای دارد اگر این دنیا غنی باشد مطالعه او با ارزش تر خواهد بود و اگر فقیر باشد قابلیت تجزیه و تحلیل مطلب در او ضعیف خواهد بود.

5-5-2 ارتباط مطالعه و خواندن با دروس دیگر:
جدا کردن خواندن از دروس دیگر غیر ممکن است و کمتر می توان موضوعی را در مدرسه پیدا کرد که ارتباط مستقیم با خواندن نداشته باشد بلکه خواندن شرط لازم برای موفقیت در دروس دیگر است. فراگیری که در خواندن صورت مسئله اشکال نداشته باشد خیلی زود مطلب را نسبت به دانش آموزی که به سختی آن را می خواند درک می کند. دانش آموزی که متن جغرافیا و تاریخ را به راحتی می خواند بهتر و بیشتر مفاهیم را می آموزد. بین خواندن کلمات و املای آنها رابطه بسیار نزدیکی موجود است اغلب کسانی که در خواندن قوی هستند در املای کلمات نیز کمتر دچار اشکال می شوند. دانش آموزی که روش خواندن بی صدا را بطور صحیح یاد می گیرد با صرف وقت کمتری نتیجه بیشتری به دست خواهد آورد.
دانش آموزی که از خواندن لذت می برد، با میل و رغبت بیشتری به مطالعه و تحقیق درباره مطالب و موضوعات مختلف می پردازد.
تا پایه زبان مادری کودکان قوی نباشد و تا دانش آموزان نتوانند موضوعهای مختلف را با تسلط لازم مطالعه نمایند هیچ نوع مفهوم علمی و اجتماعی را نمی توانند به آسانی درک کنند از آنچه بیان شد نتیجه مهم بدست می آید.
1- در هر یک از دروس باید به خواندن توجه کرد و آموزگار باید وظیفه تدریس و راهنمایی را به عهده بگیرد.
2- باید فرصتهای مناسب و موقعیت های لازم را برای مطالعه موضوعهای مختلف برای کودکان فراهم کرد و نمونه هایی از آنها را در کتاب درسی گنجاند تا تدریجاً کودک در خواندن موضوعهای مختلف مهارت پیدا کند و تسلط لازم را به دست آورد.10

6-2 ویژگی و معیارهای اساسی کتاب کودک:
تدوین کتاب کودک با توجه به ظرایفی که در مسیر خود و رویارویی کودکان وجود دارد کار چندان ساده ای نیست.
به همین لحاظ بسیاری از معیارها و میزانهای موجود در تدوین کتاب برای بزرگترها در این رهگذر کاربردی نخواهد داشت بویژه که اگر بزرگترها علی رغم "ندانستن ها" و "بدفهمی هایشان" مدعی باشند که دارند از زبان کودک سخن می گویند سخت در اشتباه خواهند بود. در ادبیات کودک هر چیزی که تقلید را در دل کودک ریشه دار نماید سخت ناپسند است و آنچه کودک را به وسیله خاصی، جای خاصی، و یادگیری خاص محدود نماید سخت نامطلوب است در کتاب کودک با هر محتوای مناسبی که نوشته شود رعایت پاره ای اصول اساسی در حکم قاعده کلی کار، ضروری به نظر می رسد از جمله اینکه:
الف) قالب و محتوای کتاب کودک با کتاب بزرگسالان تفاوتهای اساسی و چشمگیر دارد.
ب) فضاسازی کتاب کودک باید آنچنان باشد که کودک را از اقتضای سن او جدا نکند و نوع ادب مناسب همان سن و سال را نیز همراه داشته باشد.
ج) در مجموع کتاب به عنوان یک وسیله باید برای ساعات فراغت کودک خوراکی شایسته باشد و هم مثل درس نباشد و فشار ذهنی ندهد و هم بین آموخته ها وحدت و هماهنگی ایجاد نماید و هم راه تطبیق آنها را با زندگی به کودک بیاموزد.
د) در انتخاب مطالب و نقاشی های کتاب باید از مطالب و نقاشی های برگزیده و مورد پسند کودکان سالم استفاده کرد. محتوای کلی کتاب کودک باید آنچنان باشد که او را در دنیای "خیالهای واهی" سرگشته و رها و تنها نگذارد حتی استفاده از داستانهای خیالی تنها با این شرط که کودک را از "خیال واهی" به "تخیل انتزاعی" و "حساب شده" و "بررسی گشته" برسانند و از "توهم بیهوده" به "توهم طراح و با ذوق" توام و سازنده و آفریننده برساند مطلوب خواهد بود.11
1-6-2 اهم مطالبی که در خصوص قالب و محتوای کتاب کودک گفتنی است عبارتند از:
الف) قالب (فرم) کتاب
1- کم حجم باشد، یعنی صفحات کم شماری داشته باشد.
2- صفحات کتاب حتی الامکان قابل شست وشو باشد.
3- جلد و صفحات آن قابل شکست نباشد.
4- در همه حال حتی به هنگام بازی نیز برای کودک قابل استفاده باشد.
5- به مدد عکس و طرح و اسلایدهای زیبا، گیرایی و جذابیت بیشتری پیدا کند.
6- تصاویر به اقتضای سن کودک طراحی شود و برای تاکید به قسمتهایی از تصاویر کودک برجستگی خاصی داد.
7- از قالب بیان مناسب برای کودکان استفاده شود "قالبهایی چون نقاشی، رسم ادبیات".
8- مطالب قابل فهم برای کودکان بیان شده باشد و با خط درشت و خوانا چاپ شود.
9- زیبایی حاشیه های کتاب و ترکیب کلی صفحه بندی نیز رعایت شود.
ب) محتوای کتاب
1- مشترکات مسائل کودکان را مطرح کند.
2- وجود مشترک باید بخش عملی کتاب (تبه اصلی کار) را تشکیل دهد.
3- تسلسل منطقی مطالب مراعات شود.
4- در کتاب باید از رفتارهایی سخن به میان آمده باشد که کودک را از اقتضاء سن او جدا نکند، به کودک ادب مناسب همان سن و سال را بیاموزد.
5- داستان دنباله دار نمی تواند برای کودکان مناسب باشد.
6- در کتابهای کودکان می توان با هر محتوا که مناسب حال فرزندان باشد با استفاده از داستانهای قرآن، حدیث و روایات و تشبیهات، حالات و رفتار مناسب را به کودکان آموخت.

2-6-2 نکاتی در مورد چگونگی علاقمند کردن کودکان به کتابخوانی:
1- به دانش آموزان نشان می دهیم که ما خودمان برای کتاب ارزش زیادی قائل هستیم شاید این یکی از مهمترین شیوه هایی باشد که می توان از طریق آن به دانش آموزان کمک کرد تا درک کنند که کتاب در زندگی آنها چه نقشی دارد.
2- کتابی را که مربوط به مطالعه دانش آموزان می باشد و آن را برای نظرخواهی پیش شما می آورند نفی نکنید برخی از کتابهایی که به عنوان هدیه تولد به بچه ها داده می شود ممکن است از آنهایی نباشد که از بهترین ها محسوب می شود با وجود این کتابها می توانند بهانه ای برای صحبت با کودک باشند.
3- خودتان به اکتشاف و لذت بردن از کتابهای کودکان اقدام کنید دانش آموزان از نظر کیفیت و تنوع کتابهایی که در دسترسشان قرار می گیرد متکی به ما هستند. شناخت کتابها، محتوا و کیفیت آنها بخشی از مسئولیت ما به عنوان معلم و مربی است اگر بتوانیم در خواندن کتاب با بچه ها شریک شویم و برای آنان کتاب بخوانیم اثری که کار ما در تشویق آنان به کتابخوانی دارد بسیار زیاد خواهد بود.
4- در جای مناسب و موقع مناسب همراه بچه ها و برای دانش آموزان کتاب بخوانیم محل و موقع کتاب خواندن برای بچه ها از اهمیت زیادی برخوردار است.
گاهگاهی لازم است به جای داستان خوانی از داستان سرایی استفاده کرد داستان سرایی نه تنها جالب تر است بلکه دانش آموزان بیشتری هم می توانند در آن شرکت کنند.
5- همه ما دوست داریم که متنوع ترین انواع کتاب را در کلاس خود و در کتابخانه خود داشته باشیم تا از آن استفاده کنیم اما در اینجا با مشکل تامین هزینه مواجه هستیم می توان از کتابهایی که بصورت جزوه هستند استفاده کنیم اما نباید از کتابهایی که جلد نفیس دارند غافل ماند باید به بچه ها یاد داد که از کتابهای نفیس خوب نگهداری کنند.
6- در مورد دشوار بودن خواندن کتاب عجله به خرج ندهید بدیهی است که کلمات طولانی و جملات پیچیده برای خواننده کوچک و کم تجربه دشواریهایی ایجاد می کند اما مسئله اصلی پیچیدگی معانی کلمات و جملات است اگر کتاب را برای کودک بخوانیم و او را تشویق کنیم در مورد موضوع کتاب بحث کند آن وقت کتاب آسان تر خوانده می شود مسئله تا حد زیادی مربوط به ارتباط متقابل کودک و مربی و کتاب است.
7- اصرار نکنید همه کتابها از اول تا آخر خوانده شود تشویق دانش آموزان به گشت گذار در میان کتابها و خواندن جالب ترین آنها به آنان کمک می کند که برای انتخاب خود دلیل منطقی پیدا کنند کتابهای زیادی در دسترس کودک بگذارید تا فرصت انتخاب بهتری در اختیار داشته باشند و به آنان امکان دهید که ببینند خود شما هم به همین صورت عمل می کنید.
8- جامعه باید به اندازه کافی مدرسه و کتابخانه های عمومی و کتابفروشی ایجاد کند مرکز مطالعه یا کتابخانه باید در محلی قرار گیرد که کودکان بتوانند به سادگی و راحتی به آن رفت وآمد کنند و محل کتابخانه باید آرام و دور از سر و صدا باشد.

7-2 راههای ایجاد عادت به مطالعه در کودکان
ایجاد عادت به مطالعه را باید از گهواره و با لالائی آغاز کرد و گوش کودکان را با اولین شکل ادبیات که انتقال دهنده محبت و ایجاد کننده احساس امنیت است نوازش کرد آنگاه که کودکان نیازمند کسب تجربه های حسی و حرکتی هستند بایستی از پهنه بازیهای عامیانه که همراه با ترانه و کلام است سود جست زیرا بازیهای قویم ریشه در ادبیات دارد هم جسم کودکان را پرورش می دهد و هم با موسیقی کلامی آشنایشان می کند با آغاز زبان آموزی همراه با شناخت آواها و با اشعار آهنگین که بر پایه اصوات هر زبان بنا شده است باید به کودک کمک کرد تا صداها را که پایه های زبان مادری را تشکل می دهد درک کند، زمانی که تخیل کودکان قوت می گیرد و شروع به خیال پردازی و همزادپنداری می کنند قلمرو قصه های شگفت انگیز قومی را به روی آنها گشود و به این وسیله پیوند آنها را با فرهنگ سرزمینشان مستحکم ساخت و نیروی تخیلشان را پرورش داد و زمانی که اولین نشانه های تفکر کودکانه ظاهر می شود می خواهند کتابهای تصویری وارد زندگیشان شود در این زمینه نبایستی تردید کرد که همیشه متن انتقال دهنده اطلاعات و آگاهی نیست کتابهای تصویری خود در رابطه با کودکانی که هنوز خواندن را نیاموخته اند بسیار قوی تر از کتابهای دیگر عمل می کند که کودک ابتدا تصویرها را می خواند و برای خود تفسیر می کند. تا بعد بتواند با متن نیز چنین کند بین تمام فعالیتهای زندگی بایستی جایی را هم برای خواندن باز کرد در اولین سالهای مدرسه که شوق خواندن وجود دارد دست کم بایستی برا کودکان یک مجله خوب و مناسب انتخاب کرد تا بنابر توالی زمان انتشار، برای مطالعه آن روزشماری کند و پس از پایان انتظار، آن را با لذت بخواند. ضرورت زندگی امروز سبب شده است که کودکان همراه بزرگسالان به همه جا سر بزنند به کتاب فروشیها و نمایشگاههای دائمی کتاب و … در میان کتابهای بی شمار و گوناگون سیر کنند و سرانجام با کمک بزرگترها کتابهای مناسب خود را برگزینند سعی شود کودکان در یک کتابخانه عمومی عضو شوند زیرا با توجه به قیمت کتاب ممکن است نتوان برای همیشه خرید کتاب را برآورده ساخت از طرفی عضویت در کتابخانه تجربه در جمع حاضر شدن و بحث و گفتگو کردن درباره کتاب را برایشان تامین کرد، تماشای فیلمهای تهیه شده که از روش شاهکارهای ادبیات کودکان و نوجوانان، آموزش صحیح از تلویزیون، ویدئو، سهیم شدن در خواندن با کودکان و گفتگو درباره ارزشهای آثار، موجب می شود کودکان دید انتقادی پیدا کنند و خود را یکسره به خوانده هایشان نسپارند.
تقسیم بندی کتابهای کودکان به هفت حوزه به شرح زیر می باشد
1- کتابهای تصویری: کودکانی که هنوز فن خواندن را به خوبی یاد نگرفته اند نیازمند کتابهای تصویری هستند زیرا بنا به خصوصیات ذهنی خود آنها را بهتر درک می کنند و رابطه برقرار کردن با این کتابها تیز آسانتر است آنها در کتابهای تصوری اشیاء و حیوانات و افراد آشنای خود را در عالمی جالب و تازه می بینند دنیای پیرامون او مشغول است و او در این دنیا به سیر و گشت می پردازد و دم به دم مسائل تازه ای می آموزد و قوه تخیل و خلاقیتش رشد می یابد کتابهای تصویری به کودکان امکان می دهد تا با آداب و رسوم و سنن دینی، ملی و تاریخی کشور خود آشنا شوند و برای خود صاحب فرهنگی گردد کودکان با استفاده از این کتابها با زبان رسمی و نوشتاری آشنا می شوند و رفته رفته درست خواندن و درست نوشتن را یاد می گیرند و به این ترتیب به یکی از وظایف ادبیات کودک که وسیله انتقال فکر و فرهنگ و نشر اطلاعات است دست می یابند.
2- کتابهای دانستنیهای علمی: امروزه بخش بزرگی از کتابهای کودکان به حوزه دانستنیهای علمی تعلق دارد این کتابها برای بالا بردن اطلاعات کودکان نسبت به محیط پیرامون و آشنا کردن با جهان و گسترش بینش علمی کودکان و نوجوانان و آموزش مفاهیم و قوانین علمی می باشد کنجکاوی سیری ناپذیر کودکان آنان را وادار به پرسشهای بی شمار می کند و این کتابها کنجکاوی های کودکان را پاسخ می دهند.
3- کتابهای دینی: کتابهای دینی در تمام انواع کتابهای کودکان سهم قابل ملاحظه ای دارد و محدود به قالب خاصی نبوده است عدم توجه به کیفیت هنری (تصاویر) و ذوق و رغبت و نیاز کودکان از طرفی و استقبال روزافزون از فرهنگ غربی موجب شد که کتابهای دینی مخاطبهای خود را از دست بدهند پس از انقلاب اسلامی شاخه ادبیات کودک نیز طبیعتا مورد توجه تازه ای قرار گرفت و باید گفت که هنوز در آغاز راه است و تاکنون نتوانسته به موفقیتهای قابل توجهی دست یابد.
کتابهای فرهنگ مردم: در تمامی کشورها حدود 60% کتابهای کودکان را قصه های فرهنگ مردم تشکیل می دهد قصه های فرهنگ مردم بخشی از هنر شفاهی توده مردم در اعصار گذشته است که در فلسفه زندگی، اعتقادات دینی و ارزشهای اخلاقی به نحو خیال انگیز و با تکیه بر خاصه های زیباشناسی منعکس شده است.
کتابهای داستان واقع گرایانه: به داستانهایی گفته می شود که برای بازتاب واقعیت و انتقال پیام خود از وقایع معمول و مانوسی که در زندگی امروزه با آن مواجه می شویم و از شخصیت هایی که با افراد عادی دور و بر ما تفاوت چندانی ندارند بهره می گیرد در این داستانها انگیزه ها، احساسات و اندیشه های افراد هم از جهت ظاهر و هم از جهت مضمون خود با واقعیت بیرونی منطبق است. واقع گرایی انسان را موجودی اجتماعی می شمارد داستانهای واقع گرایانه کودکان را در معرض جنبه های مختلفی از زندگی چه خوشایند و یا ناخوشایند قرار می دهد و به آنها کمک می کند تا ضعفهای خود و اطرافیان را بشناسد و برای برطرف کردن آن تلاش کنند و به آرامش برسند زیرا می بینند شخصیتهای داستانی نیز همان کمبودها را دارند ولی با تلاش و کوشش بر موانع چیره شده اند و به سعادت رسیده آند.
کتابهای زندگی حیوانات: این داستانها را به سه دسته می توان تقسیم کرد.
الف) داستانهایی که در آن حیوانات به عنوان حیوان حقیقی تصویر شده اند یعنی زندگی طبیعی حیوانات.
ب) داستانهایی که در آن حیوانات به عنوان حیوان حقیقی هستند اما در عین حال ناطقند.
ج) داستانهایی که در آن حیوانات به عنوان سمبل انسان به کار رفته اند.
7- شعر: زبان شعر معمولا فشرده تر و تصویری تر از زبان نثر است و متضمن استفاده از سمبلهای استعاری و انواع فنون شهودی برای بیان احساسات، اندیشه ها و عواطف است و به این ترتیب با زیبایی زبان، عمق ادراک و دلنشینی بافت کلام مشخص می شود آهنگین بودن از عناصر اصلی شعر کودک به حساب می آید.
8-2 رغبتهای مطالعه در کودکان و نوجوانان چیست؟
از مسائل مهم برای راهنمایی کودکان و نوجوانان در مطالعه توجه به رغبتها و نیازهای آنها است بدون شناخت علاقه های فردی و عمومی کودکان نمی توان کتابی مناسب را به آنها توصیه و معرفی کرد. رغبتها و نیازهای کودکان و نوجوانان در مطالعه از طرح و الگوی عمومی پیروی می کند که خود ارتباط مستقیم با مسائل مراحل رشد و ویژگیهای کودک در مقاطع مختلف دارد. در سایه تحقیقات و مطالعات بی شماری در مورد کودکان اکنون می بینیم که کودک در هر یک از مقاطع رشد از چه ذهنیت و شخصیتی برخوردار است و چه نیازهای روحی دارد و برای پاسخ به این نیازها چه باید کرد؟
نخستین گام در شناخت رغبتها و نیازهای کودکان و نوجوانان، تقسیم بندی آنها به گروههای سنی مختلف بر مبنای ویژگیهای رشد سنی و ذهنی آنهاست کودکان و نوجوانان را می توان به چهار گروه سنی زیر تقسیم بندی کرد:
1- گروه سنی الف: پیش از دبستان 2 تا 6 سال. در این دوره به داستانهای خیال انگیز (فانتزی)، افسانه ها، قصه حیوانات و وقایع و حوادث جادویی علاقمندند و چون با رشد مطلوب تخیل کودک بر رشد فکری و قوه استدلال و اکتشاف او در بزرگسالی نیز اثری مثبت خواهد گذاشت و نباید از خواندن اینگونه کتابها و قصه ها غافل شد.
2- گروه سنی ب: سالهای نخست دبستان 7 و 8 سال. در این دوره کودک از محیط خانه پا بیرون می گذارد وارد مدرسه می شود و افق جدیدی پیش رویش باز می شود و از سویی مجبور است رفتار خود را با دو محیط متفاوت خانه و مدرسه تطبیق دهد و با مقررات اجتماعی سازگار شود و مهارت خواندن را فرا گیرد و مستقلاً کتاب بخواند، در این دوره ویژگیهای اخلاقی او رشد می کند و با حس عدالت آشنا می شود و در مواد خواندنی خواستار عدالت و پیروزی حق است داستانهای واقع گرا و مدلهایی که مربوط به وقایع ساده و روزمره خانه و مدرسه است نظرش جلب می شود کودکان این گروه را می توان با آداب و رسوم و سنن و معتقدات و فرهنگ قومی و ملی آشنا کرد و به این ترتیب شخصیت کودک سریعتر و بهتر با جامعه سازگاری پیدا می کند و اگر در این مرحله به درستی اجتماعی شود در بزرگسالی به مسئولیتهای اجتماعی توجه می کند مساله قابل توجه این است که چون کودکان قادرند به تنهایی بخوانند به هر مطلب خواندنی روی می آورند و ممکن است در معرض خطر خواندنیهای نامطلوب قرار گیرند باید دقت کرد که کتابهای نامناسب در دسترس آنها قرار نگیرند کودکان در این مرحله به قصه های فرهنگ مردم و داستانهای واقع گرایانه علاقه دارند.
3- گروه سنی ج: سالهای آخر دبستان 9 تا 12 سال. در سالهای آخر دبستان به گروه همسالان توجه بیشتری دارند خودبینی و خود محوری اش کمتر می شود و با مفهوم همکاری و زندگی اجتماعی و رفتار دوستانه آشنا می شود کودکان این گروه سن کم کم به حادثه جویی گرایش پیدا می کنند وارد داستانهای ماجرایی، حماسی، تاریخی و از عجایب سرزمینهای دیگر لذت می برند در این سنین توجه آنها به قصه های پندآموز، افسانه کم و برعکس به داستانهای حیوانات و واقعیات زندگی اجتماعی و مسائل علمی بیشتر می شود و از طرفی به جمع آوری مجموعه ها علاقه نشان می دهند که می توان برای آشنا کردن آنها با دایره المعارفها، فرهنگ نامه ها، اطلسها و … بهره برد بخصوص اینکه برای یافتن پاسخ پرسشهای خود قادر به استفاده از این نوع کتابها هستند کودکان این گروه به کتابهای دانستنیهای علمی بیش از کودکان سالهای نخست علاقه نشان می دهند در این دوره وجه تمایز دختران و پسران آشکار می شود و بدین ترتیب رفته رفته در بین مواد خواندنی تمایز ایجاد می شود.
4- گروه سنی د: نوجوانی 13 تا 16 سال. در این دوره توانایی تعقل و تفکر در نوجوانان رشد کرده و مفاهیم انتزاعی را درک می کنند درباره هر موضوع شخصاً فکر می کنند و نسبت به دنیای بزرگترها دیدی انتقادی دارند و در جستجوی فلسفه ای برا خود می باشند دختران بیشتر به داستانهای رمانتیک، احساسات و خانوادگی علاقه نشان می دهند داستانهایی درباره مشاغل مختلف و یا قهرمانان زن، زیرا می تواند با جاذبه ها و مسائل و مشکلات این مشاغل آشنا شوند پسرها بیش از دختران به دانستنیهای علمی علاقه دارند زیرا می خواهند در آینده مسئولیتهای اجتماعی را بپذیرند همچنین به کتابهای داستانی پرماجرا و سرشار از حادثه و اکتشافی علاقه دارند کتابهای قهرمان پرستی را دوست دارند.

9-2 کتابخانه ای برای کودکان فراهم کنیم
خانواده اولین مکانی است که می تواند عادت کتاب خواندن را در فرزندان خود ایجاد کند پدران و مادرانی که فکر می کنند تربیت حقیقی فرهنگی وظیفه مدرسه و اجتماع است سخت در اشتباهند خانواده نه تنها موظف است که حتی الامکان زودتر تربیت فرهنگی را شروع کند بلکه برای این کار امکانات فراوانی در اختیار دارد که باید هر چه بهتر از آنها استفاده کند در بسیاری از خانواده های ما کتابخوانی به عنوان یک عادت فرهنگی رایج نیست به همین دلیل تربیت فرهنگی کودک در این خانواده ها دشوارتر است برای کودک هیچ چیز بهتر از داشتن کتابهای شخصی در خانواده نیست اگر کودک حتی تعداد کمی کتاب به انتخاب خودش برای خود در خانه داشته باشد به آنها به عنوان دوستان خود نگاه می کند زیرا جزئی از زندگی او می شوند تشکیل یک کتابخانه کوچک در خانه دوستی دراز مدتی با کتاب ایجاد خواهد کرد اگر کودک بتواند در انتخاب و خرید کتاب شرکت داشته باشد هم به مطالعه عادت خواهد کرد و هم لذت بیشتری از آن خواهد برد رکن دوم را مدرسه و معلم به عهده دارند که بیشترین نقش را در ترویج فرهنگ کتابخوانی دارند اما باید گفت که فقط تهیه کتاب و کتابخانه شرط کافی نیست بلکه مهم کتابخوان و کتاب دوست است. معلمین باید زیاد کتاب بخوانند و کودکان با دیدن معلمان کتابخوان علاقمند به کتاب خواندن شوند زیرا یک الگوی رفتاری مناسب است. دانش آموزانی را که خوب کتاب می خوانند تشویق کرده تا در کلاس صحبت کنند و خود معلمان مشتاقانه به آن گوش کنند و بار دیگر کودکان در آن باره به بحث بنشینند.12

10-2 همکاری خانه و مدرسه:
وقتی که کودک به مدرسه می رود در واقع گام مهمی در زندگی اش برمی دارد مدرسه رفتن برای او دلیلی است که او دیگر بزرگ شده و در واقع مستقل شده است بلند خواندن برای کودکان این سنین یکی از روشهای خوبی است که او را برای جستجو و سیاحت ارضا می کند کتابهایی که در مدرسه برایش خوانده می شود کافی نیست باید برای او در ساعات معینی هر روز با صدای بلند بخوانید زیرا خواندن کتاب برای کودک در منزل با مدرسه فرق می کند در منزل ممکن است خودش کتاب را انتخاب کند، هر وقت سوالی داشت یا می خواست از کتاب دوباره خوانی شود، خواندن کتاب را قطع کند او از این خواندن احساس آرامش خواهد کرد در مدرسه نیز باید به دانش آموزان نشان داد که دانش تنها در کتاب درسی و ذهن معلم خلاصه نمی شود و محیطهای دیگر نیز برای یادگیری وجود دارد گر امروزه مشکلی به نام کمبود یادگیری است اما آیا برای یادگیری فقط باید روی کتابهای درسی سرمایه گذاری کرد؟ معلم می تواند در کلاس درس چند کتاب معرفی کند و از دانش آموزان بخواهد به جای چند بار خواندن از روی کتاب درسی همان موضوع را در چند کتاب فقط یکبار بخوانند در این حالت ضمن اینکه دانش آموزان یک قضیه را در چند دیدگاه، و از چند راه خوانده و بررسی می کنند با تعداد کتب بیشتری آشنا می شوند و بعلاوه یادگیری بر حفظ استوار نبوده بلکه فهمیدن موضوع جای آن را می گیرد و لغات بیشتری وارد ذهن می شود و بهتر یاد می گیرند.
محیط مدرسه باید محل آشنایی دانش آموزان با کتاب غیر درسی باشد کتابخانه مجهز مدرسه باید پاسخگوی نیازهای آموزشی معلمان و دانش آموزان باشد و سیستم آموزشی باید به این مقوله بها دهد چرا باید فشار کتب درسی آنطور باشد تا دانش آموز و دانشجو نتوانند به کتابهای غیر درسی مراجعه کنند، نکته مهم دیگر اینکه ما نمی توانیم عادت به مطالعه را جدا از مفهوم واقعی کتابخانه و کتابدار بدانیم، باید دانش آموز و یا دانشجو مفهوم واقعی کتابخانه و کتابدار را بفهمد بداند کتابدار کیست و از او چه چیزهایی را باید خواست و اگر به راستی نداند هر گدام چه نیازهایی را می توانند مرتفع سازند مسلماً عادت به مطالعه مطلوب شکل نخواهد گرفت. یکی از کارهای مهم آشنا کردن کودکان با محیط کتابخانه و کتابداران است کودک تا نداند چگونه می تواند از کتابخانه استفاده کند به آن نزدیک نمی شود کتابدار کودکان که مسئولیتی بسیار سنگین تر دارد باید کتابهای کتابخانه را بشناسد با معیارها و ملاکهای کتابهای خوب آشنا باشد درباره کودکان و رغبتهای آنها دانشی کسب کرده باشد با "ادبیات کودکان" آشنایی داشته باشد به کودکان در یافتن کتاب مورد نیاز خود کمک کند و در استفاده مجدد آنها را تشویق کند.13

11-2 نقش مطالعه در توسعه فرهنگی
از مهمترین کارهایی که در هر برنامه ریزی فرهنگی برای حفظ هویت قومی و عقیدتی و برای ایستادگی در مقابل هجوم فرهنگ غرب انجام می شود، آشنایی هر چه بیشتر با فرهنگ خودی و توسعه عادت به کتابخوانی می باشد که این امر محتاج آماده سازی افراد و ایجاد انگیزه سالم و مناسب در آنان برای کتاب خواندن و نیز فراهم آوردن اسباب و وسایل مطالعه است لیکن به منظور اثربخشی برنامه ریزیهای فرهنگی کلیه سیاستهای کشور باید به بهترین وجه و بطور هماهنگ و منسجم عمل نماید که در این راستا نقش آموزش و پرورش که با میلیونها انسان سر و کار دارد به وضوح نمایان است نتیجه آنکه نقش مطالعه در حفظ و تقویت میراث فرهنگی و افزایش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بسیار حساس و پراهمیت می باشد که این امر سرانجام به بینش و آگاهی آنان می انجامد زیرا در دنیای امروزی میزان کتاب و کتابت و تعداد کتابخانه ها و کتابخوان ها یکی از شاخصهای مهم و معتبر پیشرفت و تمدن یک ملت محسوب می شود.14
ب) پیشینه تحقیق
فرازهایی از نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه این تحقیق.

موضوع تحقیق
"بررسی علل علاقه دانش آموزان سال سوم راهنمایی به مطالعه کتب غیر درسی"
نام محقق: امید علی محمدی
محل تحقیق: شهرستان گچساران
زمان تحقیق: سال 70-69 که نتایج حاصله از این قرار می باشد برخی از عوامل عدم علاقه دانش آموزان به مطالعه را این چنین بیان نمود:
1- بالا بودن قیمت کتابها
2- نداشتن پول کافی برای خرید کتاب
3- عدم ارتباط کتب درسی با غیر درسی
4- ترس از افت تحصیلی
موضوع تحقیق: "بررسی نقش مطالعه مواد غیر درسی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه" نام محقق: مهدی ناصری محل تحقیق: تهران زمان تحقیق: 74-73
خلاصه نتایج
1- پیشرفت تحصیلی دانش آموزانی که مواد غیر درسی را مطالعه می کنند نسبت به سایر دانش آموزان بهتر است و این تفاوت از لحاظ آماری کاملاً معنی دار است.
2- علاقه دانش آموزان به موضوعات مورد مطالعه به ترتیب زیر می باشد ورزشی – علمی – داستانی – تاریخی – مذهبی – سیاسی و اجتماعی – ادبی و هنری.
3- میزان متوسط مطالعه غیر درسی دانش آموزان در یک روز 26 دقیقه برآورد شده است.
4- دانش آموزان موضوعات مورد مطالعه را بیشتر از طریق دوستان خویش انتخاب می نمایند.
5- دانش آموزان نداشتن وقت کافی و مخالفت اولیا و اطرافیان را به ترتیب به عنوان بزرگترین و کوچکترین عامل مشکل در سر راه مطالعه خود معرفی کرده اند.
موضوع تحقیق: "تاثیر مطالعات غیر درسی بر وضعیت تحصیلی دانش آموزان پسر سوم متوسطه شهرستان یزد" نام محقق: محمد مهدی احسان زاده محل تحقیق: شهرستان مهریزد یزد
زمان تحقیق: سال 1370
نتایج تحقیق:
1- بین ساعات مطالعه غیر درسی دانش آموزان و معدل آنها رابطه معنی داری وجود دارد و نوع رابطه مستقیم است.
2- میزان علاقه دانش آموزان به موضوعات مختلف علمی 44% داستانی 29% ورزشی 16% مذهبی 11%
متوسط میزان مطالعه در روز در این تحقیق:
– کمتر از یک ساعت 50%
– بین یک تا دو ساعت 40%
– بین دو تا سه ساعت 18%
– بیش از سه ساعت 5%
– هیچ مطالعه ندارد 10%
موضوع تحقیق:
"تاثیر مطالعات غیر درسی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مناطق 15 و 8"
نام محقق: مهناز زرگر محل تحقیق: تهران زمان تحقیق: سال 1372
نتایج تحقیق:
1- کانونهای پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایجاد عادت به مطالعه در کودکان تاثیر دارند ولی کتابخانه های مدارس تاثیر چندانی در ایجاد عادت به مطالعه در کودکان ندارد.
2- مطالعات غیر درسی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارد.
موضوع تحقیق: "بررسی عوامل موثر در کتابخوانی دانش آموزان پایه پنجم ابتدائی"
نام محقق: محمد نعمتی محل تحقیق: زرند ساوه زمان تحقیق: سال 1374
نتایج تحقیق:
عبارتند از دانش آموزان این منطقه به علل مختلفی که در زیر مطرح شده دارای سطح مطالعات کمی می باشند.
1- مناسب نبودن محتوای کتاب کتابخانه ها با سن دانش آموزان.
2- تکراری بودن کتب کتابخانه ها.
3- آشنا نبودن کتابداران با اصول کتابخانه ها و نبودن کتابدار در کتابخانه ها.
4- پایین بودن میزان تحصیلات والدین.
5- نداشتن دوستان علاقمند به کتاب.
6- نداشتن هدف و انگیزه در مطالعه
موضوع تحقیق: "تاثیر مطالعات غیر درسی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر دوره راهنمایی منطقه 5" نام محقق: فرزانه بنی هاشمیان محل تحقیق: تهران زمان تحقیق: سال 75-1374
نتایج بدست آمده از این تحقیق عبارتند از:
1- کتابخانه های عمومی و آموزشگاهی می توانند در عادت دادن شاگردان به مطالعه نقش داشته باشند.
2- مطالعات غیر درسی در پیشرفت تحصیلی تاثیر بسزائی دارد.

آیتی، محسن
اثر نوارهای ویدئویی آموزش درس ریاضی (کتاب فیلم) در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان / محسن آیتی؛ به راهنمایی: داریوش نوروزی.
210 صفحه، جدول نمودار، کتابنامه
پایان نامه (کارشناسی ارشد) – دانشگاه علامه طباطبائی، 1375
1- علوم تربیتی
کلید واژه: دانش آموز / ریاضیات / نوار ویدئو / پیشرفت تحصیلی /
کلید واژه معادل لاتین: / Mathematics / Vido tape / Academic achievement /
چکیده: تحقیق حاضر تلاشی است در جهت بررسی اثر نوارهای ویدئویی آموزش درس ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و اینکه سرانجام مشخص گردد آیا استفاده از این نوارها در آموزش باعث پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می گردد.
سایر آثار از: نوروزی، داریوش /
شمار کنترل: 58712… شماره کاربرگه (شماره بازیابی): 21369 شماره سریال: 58712.
متن کامل (15 صفحه)
85 صفحه، جدول، پرسشنامه، کتابنامه
پایان نامه (کارشناسی ارشد) – دانشگاه تهران، 1375

1- کتابداری و اطلاع رسانی
خلاصه به: فارسی
کلید واژه: پیشرفت تحصیلی / دانش آموز / آموزش متوسطه / تهران / ارتباط / مطالعه / منابع غیر درسی /
کلید واژه معادل لاتین:
Communication / Study Student / Secondary education / Tehran /
چکیده: در این پژوهش ارتباط پیشرفت تحصیلی با میزان مطالعه منابع غیر درسی، پایگاه اجتماعی و عزت نفس دانش آموزان سال سوم رشته های نظری نظام جدید آموزش متوسطه بررسی شده است. نمونه مورد مطالعه، 850 نفر از دانش آموزان دختر و پسر شهر تهران بودند که بطور تصادفی انتخاب شدند. از یک پرسشنامه سه قسمتی شامل مقیاس پایگاه اجتماعی ذوالفقاری، آزمون عزت نفس کوپر اسمیت، مقیاس کتابخوانی تهیه شده توسط محقق و معدل سالهای اول و دوم هر دانش آموز به عنوان ابزار اندازه گیری استفاده شد. در تجزیه و تحلیل داده های این تحقیق از روش تحلیل رگرسیون، آزمون تی و مجذور کای استفاده به عمل آمد. یافته های پژوهش نشان داد که مطالعه منابع غیر درسی در مقایسه با عزت نفس، ارتباط کمتری با پیشرفت تحصیلی دارد. مقایسه دو گروه کتابخوان نیز نشان داد که از نظر پیشرفت تحصیلی بین این دو گروه اختلاف معنی داری وجود ندارد در این رابطه نقش پایگاه اجتماعی برای پیش بینی پیشرفت تحصیلی در دختران بیشتر از پسران است. یافته های این پژوهش برخلاف پژوهشهای قبلی به عنوان مثال عباسی (1372) و زرگر (1373) نشان داد که مطالعه منابع غیر درسی سهم ناچیزی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد. از نتایج این تحقیق استنباط می شود که برای ایجاد روحیه مطالعه و تحقیق در دانش آموزان می باید تغییراتی بنیادی در شیوه های تدریس معلمان تالیف کتب درسی، نظام ارزشیابی تحصیلی و نگرش به کتابخانه های آموزشگاهی، بوجود آید.
سایر آثار از: حری، عباس /
شماره کنترل: 56046…شماره کاربرگه (شماره بازیابی): 30066 شماره سریال: 56046.
ابوذری، روح الله
بررسی تاثیر روش تفکر استقرایی بر پیشرفت تحصیلی درس علوم دانش آموزان کلاس اول راهنمایی منطقه 10 آموزش و پرورش شهر تهران در سال تحصیلی 76-1375 / روح الله ابوذری؛ به راهنمایی: علیرضا کیامنش.
127 صفحه، جدول، پرسشنامه، کتابنامه
پایان نامه (کارشناسی ارشد) – دانشگاه تربیت معلم، 1376
1- علوم تربیتی
خلاصه به: فارسی
کلید واژه: دوره راهنمایی تحصیلی / پایه 1 (راهنمایی) / تفکر منطقی / تدریس / استقراء / پیشرفت تحصیلی / تهران / کتاب علوم (درس) /
کلید واژه معادل لاتین:
/ / Grade 1 (Middle School) / Logical thought / Teaching
/ Induction / Academic achievement / Tehran / Science book
چکیده: مساله مورد پژوهش که محقق در پی یافتن پاسخ و نتیجه آن می باشد عبارت است از (مقایسه تاثیر روشهای تدریس سنتی و تدریس به شیوه تفکر استقرایی بر پیشرفت تحصیلی درس علوم. به عبارت دیگر بررسی اینکه بین پیشرفت تحصیلی درس علوم و آموزش به شیوه تفکر استقرایی رابطه معنی داری وجود دارد.) در پژوهش حاضر روشهای تفکر استقرایی و سنتی متغیر مستقل مسئله مورد نظر و پیشرفت تحصیلی درس علوم متغیر وابسته می باشند. روش تفکر استقرایی، یکی از روشهای نوین و فعال در تدریس دروس است و بر اساس یافته های روان شناسی جدید بنا نهاده شده است. اما روش سنتی از جمله روشهای معمول و مرسوم در تدریس مطالب درسی در اکثریت مدارس امروزی است، که بیشتر معلمان با این روش محتوای درس را تدریس می کنند. در پژوهش حاضر محقق در پی آن است که بررسی نماید آیا روش تفکر استقرایی با توجه به ویژگیهایی چون فعال کردن دانش آموزان در حین تدریس و اهمیت دادن به تفکر در امر تدریس، که دارد. می تواند یکی از مهمترین معضلات آموزش و پروش (افت تحصیلی) را کاهش دهد. و منجر به رشد و یادگیری بهتر گردد و آیا روش تفکر استقرایی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نسبت به روشهای سنتی از کارایی و عمل بالاتر و بهتری برخوردار است. دلایل انجام پژوهش حاضر عبارتند از: 1- تجربه نشان داده است، وقتی که دانش آموزان، درس علوم یا سایر دروس را به روش صحیح تدریس نیاموزند مجبور به حفظ آن می شوند که این کار موجب خستگی و عدم رغبت آنها به فراگیری می گردد. در نتیجه دانش آموزان از داشتن ذهن نقاد و قدرت تجزیه و تحلیل بی بهره می مانند از جمله روشهای تدریسی که منجر به حفظ و انبار معلومات می شوند و تاکید بر محفوظات دارند روشهای سنتی می باشند که در تحقیق حاضر به عنوان یکی از سطوح متغیر مستقل شناخته شده است. 2- تدریس در گذشته از دیدگاه عده ای از متخصصان تعلیم و تربیت به معنی انتقال معلومات بوده و حال آنکه صاحب نظران جدید تعلیم و تربیت تفهیم مطالب پیچیده درس به دانش آموزان را موقعی تدریس تلقی می کنند که معلم راه و روش دانستن را به دانش آموزان بیاموزد نه اینکه به انتقال فرمولها و معلومات اکتفا کند. 3- از آنجا که نقش اصلی مدارس تربیت افراد با تاکید بر فراهم ساختن ابزارهای اساسی شناختی که بتوان از آن برای مقاصد گوناگون استفاده نمود و آنها را افرادی خلاق، مستدل و عقلانی با بینش متنوع و گسترده بار آورده است. باید در انتخاب روش تدریس و آموزش صحیح آن به معلمان توجه و دقت زیادی کرد و در برنامه ریزی درسی به آن بهای فوق العاده داد. زیرا روش تدریس می تواند بهترین نقش را جهت آموزش خلاقیت و تفکر به دانش آموزان داشته باشد. عوامل فوق بعلاوه اهمیتی که رشد و یادگیری صحیح در تعلیم و تربیت دارد و اهمیتی که پیشرفت تحصیلی به عنوان مهمترین شاخص در نشان دادن موفقیت دانش آموزان در یادگیری مطالب درسی می تواند داشته باشد، محقق را برانگیخت تا به بررسی یکی از عوامل موثر در پیشرفت تحصیلی یعنی روش تدریس اقدام نماید و به بررسی تاثیر روش تفکر استقرایی در مقایسه روش سنتی بر پیشرفت تحصیلی درس علوم سال اول دوره راهنمایی بپردازد.
سایر آثار از: کیامنش، علیرضا /
شماره کنترل: 55925…شماره کاربرگه (شماره بازیابی): 14707 شماره سریال: 55925.
قاسمی، پریوش
بررسی محتوای کتابهای زبان انگلیسی دوره راهنمائی بر اساس نظر دبیران و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان شهر شیراز در سال تحصیلی 1374-1375 / پریوش قاسمی؛ به راهنمایی: ولی الله فرزاد
129 صفحه، جدول، پرسشنامه، کتابنامه
پایان نامه (کارشناسی ارشد) – دانشگاه تربیت معلم، 1375
1- علوم تربیتی
خلاصه به: فارسی و انگلیسی
کلید واژه: دبیر راهنمایی / پیشرفت تحصیلی / دانش آموز / شیراز / دختر / پسر / 1374-1375 / کتاب درسی / زبان انگلیسی / دوره راهنمائی تحصیلی /
کلید واژه معادل لاتین:
Girl / Boy / Text book / English Language // / Middle School / Student / Shiraz
چکیده: بررسی محتوای کتابهای زبان انگلیسی دوره راهنمائی تحصیلی بر اساس نظر دبیران و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان شهر شیراز در سال تحصیلی 1374-1375 موضوع: در این پژوهش سعی شده است محتوای کتابهای زبان انگلیسی دوره راهنمائی از نظر میزان ارتباط و تناسب محتوای کتاب با اهداف آموزش زبان و … از نظر دبیران زبان دوره راهنمائی بررسی شده است و بر اساس آزمون پیشرفت تحصیلی به تشخیص مفاهیم مناسب و دشوار کتابهای زبان پرداخته و در نهایت به بررسی امکان تفاوت معنادار در بخشهای مختلف آزمون پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر در درس زبان انگلیسی پرداخته شده است. نتایج پژوهش: بر اساس نتایج بدست آمده از پرسشنامه نظرسنجی دبیران و بررسی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال دوم راهنمائی نتایج زیر بدست آمده است: میان محتوای کتابهای زبان انگلیسی با توانائیهای ذهنی دانش آموزان، با زندگی و تجربیات روزمره دانش آموزان و با اصول تنظیم محتوا، تا حدودی تناسب و ارتباط وجود دارد. زمان اختصاص داده شده برای آموزش مفاهیم اساسی کتابهای زبان انگلیسی کم می باشد. مفاهیم مربوط به دیکته، جمع بستن کلمات، جمله سازی، انجام مکالمه، سوالی کردن با (..WH) جمله سوالی ساختن، کامل کردن جمله با کلمات داده شده، انتخاب کلمه صحیح از میان کلمه های داده شده، مفاهیم مناسب بوده و مفاهیم مربوط به منفی کردن جملات و پاسخ کوتاه دادن به پرسشها برای دانش آموزان، مفاهیم دشوار می باشد. بر اساس نتایج آزمون پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر و به کمک آزمون T می توان گفت که پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر در پرسشهای مربوط به سوالی کردن جملات، سوالی کردن با (..WH) و جمله سوالی ساختن بهتر از پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسر می باشد. ولی در بخش های دیگر آزمون میان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنا داری وجود ندارد.
سایر آثار از: فرزاد، ولی الله /
شماره کنترل: 49841… شماره کاربرگه (شماره بازیابی): 8551 . شماره سریال: 49841.
متن کامل (15 صفحه)

کاظمی، بهمن
بررسی و تجزیه و تحلیل روانشناختی مفاهیم کتاب غیر درسی کودکان (در مجموعه انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان) / بهمن کاظمی؛ به راهنمایی: علی اکبر سیف.
110 صفحه، جدول، پرسشنامه، کتابنامه
پایان نامه (کارشناسی ارشد) – دانشگاه علامه طباطبائی، 1373
1- روانشناسی
خلاصه به: فارسی
کلید واژه: کتاب کودک / کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان / مفهوم / یادگیری/ تجزیه و تحلیل / روانشناسی / کودک /
کلید واژه معادل لاتین:
Analysis / Psychology / Child / Childrens book / Concept / Learning
چکیده: تدارک کتابهای غیر درسی و تشویق به مطالعه آنها در اوقات فراغت در کنار فعالیت های رسمی نظام آموزشی کشور از نقش بسزایی در توسعه و تحکیم یادگیری های کودکان و نوجوانان برخوردار است. تدارک چنین کتابهایی به ویژه برای سنین ابتدایی با عنایت به اصول علمی یادگیری و آموزش تاثیر زیادی بر کودکان مخاطب خواهد گذاشت به طوری که رغبت آنان را به مطالعه و یادگیری بیشتر خواهد ساخت و از طرف دیگر در ایجاد توانمندی درک مطلب، خواندن و یادگیری اصول و مفاهیمی که در کتاب های درسی آمده است، آنان را یاری خواهد داد. محتوای این کتابها از زوایای مختلفی قابل بررسی است یکی از این زوایا که از اهمیت زیادی برخوردار است بررسی محتوای کتابها از لحاظ مفاهیم و اصول به کار رفته در آنها است. در قالب مفاهیم و اصول است که پیامهای پرورشی به کودکان ارائه می شود و رفتار و تفکر کودکان تحت تاثر قرار می گیرد. عدم تناسب مفاهیم به کار رفته در این کتاب ها با سطح شناختی کودکان با تاکید آنها بر مقوله های خاصی از مفاهیم موجب بروز مشکل در یادگیری مفاهیم و پیامهای پرورشی و نهایت باعث عقیم ماندن فعالیت های مربوط به انتقال دانش و ارزشهای فرهنگی به نسل در حال رشد خواهد شد. به منظور بررسی این مسائل در کتاب های تولید شده در گروه سنی "ب " انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان – سالهای آغاز دبستان، کلاسهای اول، دوم و سوم – این تحقیق تحت عنوان "تحلیل محتوای کتابهای غیر درسی کودکان از لحاظ طبقات و فراوانی های مفاهیم و تناسب آن با رشد شناختی مخاطبین" صورت گرفته است.
سایر آثار از: سیف، علی اکبر/
شماره کنترل: 51654… شماره کاربرگه (شماره بازیابی): TH11359 شماره سریال: 51654 .
متن کامل (15 صفحه)

1-3 مقدمه
روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و از نظر هدف بنیادی است و سپس جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری، ابزار اندازه گیری و شیوه جمع آوری اطلاعات و همچنین روشهای آماری بصورت گزارش توصیفی تهیه شده است.

2-3 جامعه آماری
جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانشجو – معلمان رشته کارشناسی دانشکده تربیت معلم دانشگاه آزاد اسلامی واحد جنوب که بالغ بر 201 نفرند و در سال تحصیلی 82-81 مشغول به تحصیل می باشند.

3-3 نمونه و روشن نمونه گیری
گروه نمونه شامل 100 نفر از دانشجو – معلمان رشته کارشناسی دانشکده تربیت معلم دانشگاه آزاد اسلامی(واحد جنوب) هستند که از مناطق آموزش و پرورش می باشند برای انتخاب گروه نمونه از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است بدین صورت که از بین کلاسها برگزیده شد و از هر کلاس 20 معلم جمعاً 100 دانشجو – معلم نظر خواهی گردید.
4-3 ابزار اندازه گیری
ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه ای است که مرکب از 20 سوال بسته بر اساس فرضیه های تحقیق بصورت مقیاس چهار درجه ای (خیلی زیاد – زیاد – کم خیلی کم) تهیه و تدوین گردیده است که این پرسشنامه بوسیله دانشجو – معلمان رشته کارشناسی دانشکده تربیت معلم دانشگاه آزاد اسلامی(واحد جنوب) تکمیل گردید.
ارتباط هر یک از سوالات پرسشنامه با فرضیه های تحقیق به صورت جدول زیر می باشد:
شماره سوالات
فرضیه ها
4-3-2-1
1
8-7-6-5
2
12-11-10-9
3
16-15-14-13
4
20-19-18-17
5
روائی و پایائی پرسشنامه
به منظور افزایش ضریب اعتبار و پایای ابزار، پرسشنامه تهیه شده پس از بررسی لازم و آماده شدن، روایی و محتوایی آن بوسیله 2 نفر از اساتید مورد بررسی قرار گرفت و سپس در گروه آزمایشی کوچکی اجرا شده و پس از رفع اشکالات عملی آن برای اجرای نهائی آماده گردید.

5-3 روش جمع آوری اطلاعات
پرسشنامه های تهیه شده را در اختیار دانشجو – معلمان رشته کارشناسی دانشکده تربیت معلم دانشگاه آزاد اسلامی واحد جنوب قرار داده و از آنان خواسته شد گزینه ای را که به نظر آنها صحیح تر است علامت بزنند پس از جمع آوری پرسشنامه ها، داده ها از طریق شمارش فراوانی پاسخهای هر سوال بصورت جدول توزیع فراوانی (2-3) تهیه و آماده گردید.
(2-3)
جمع
پاسخها
شماره سوالات

خیلی کم
کم
زیاد
خیلی
زیاد

6-3 روشهای آماری تحقیق
در این تحقیق از روشهای آماری زیر استفاده می شود.
الف) روش آماری توصیفی: برای طبقه بندی و تهیه جداول توزیع فراوانی داده ها از روش آماری توصیفی استفاده شد.
ب) روش آماری استنباطی: چون اطلاعات تحقیق از نوع بی پارامتری و به صورت داده های ناپیوسته است به همین جهت برای مقایسه و بررسی آنها از روش آماری بی پارامتری بصورت زیر استفاده می شود.
در این فرمول نمود فراوانی مشاهده شده (تجربی) و نمود فراوانی مورد انتظار (نظری) است.

1-4 مقدمه
برای بررسی داده ها در این فصل بدین گونه عمل گردید
1- روش استخراج داده ها از پرسشنامه و نحوه تجزیه و تحلیل آن.
2- جدول فراوانی و درصد فراوانی و تعبیر و تفسیر لازم برای هر جدول آورده می شود.
3- برای تعمیم نتایج داده ها از نمونه آماری به جدول آماری از آزمون ( ) خی دو استفاده می گردد.

لطفا برای پاسخ صحیح در یک خانه علامت بزنید.
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد

خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد

بسمه تعالی
پرسشنامه تحقیقی:
1- مطالعه کتابهای غیر درسی تا چه میزان در موفقیت تحصیلی دانش آموز موثر است؟
2- مطالعه کتب غیر درسی در فهم دروس تا چه میزان می تواند موثر باشد؟
3- مطالعات غیر درسی تا چه میزان در بالا بردن معلومات دانش آموزان موثر است؟
4- مطالعات غیر درسی تا چه میزان در خلاقیت و ابتکار دانش آموزان موثر است؟
5- کتابخانه مدرسه در ایجاد عادت به مطالعه تا میزان نقش دارد؟
6- کتابخانه مدرسه تا چه میزان می تواند جوابگوی نیازهای مطالعاتی دانش آموزان باشد؟
7- کتابخانه مدرسه تا چه میزان از محیط فیزیکی مناسب برخوردار می باشد؟
8- کتابخانه مدرسه تا چه میزان در تشویق دانش آموزان به مطالعه اثر دارد؟
9- تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی تا چه اندازه باعث تمایل آنان به مطالعه می شود؟
10- تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی تا چه اندازه موجب پیشرفت خواندن می شود؟
11- تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی تا چه اندازه موجب رشد و غنای فرهنگی می شود؟
12- در تشویق دانش آموزان خود به مطالعات غیر درسی تا چه میزان موفق هستید؟
13- کتابهای درسی ابتدایی تا چه اندازه ایجاد انگیزه برای مطالعات غیر درسی می کند؟
14- تا چه اندازه پرسشهای درس فارسی دانش آموزان را به مطالعات غیر درسی ترغیب می نماید؟
15- تا چه اندازه پرسشهای درس علوم دانش آموزان را به مطالعه غیر درسی ترغیب می نماید؟
16- تا چه میزان در ارجاع دانش آموزان به کتابخانه برای یافتن پاسخ سوالاتشان موفق هستید؟
17- تا چه میزان دانش آموزان زرنگ به مطالعات غیر درسی علاقه مند هستند؟
18- تا چه میزان دانش آموزان کلاس پس از مطالعه به بحث و گفتگو راجع به مطلب خوانده شده می پردازند؟
19- تا چه میزان کلاس شما از فرصت مطالعه استفاده مطلوب می کند؟
20- تا چه میزان دانش آموزان درس خوان از رفتن به کتابخانه استقبال می کنند؟
2-4 طبقه بندی داده ها: پس از جمع آوری پاسخنامه ها، فراوانی پاسخهای هر سوال تعیین و محاسبه شد و در نتیجه توزیع فراوانی پاسخ سوالات به شرح جدول صفحه بعد می باشد.

جدول (1-4) توزیع فراوانی پاسخ سوالات
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوالات
100
0
4
50
46
1
100
3
7
52
38
2
100
0
1
41
58
3
100
1
1
52
46
4
100
2
16
45
37
5
100
14
38
35
13
6
100
35
45
11
9
7
100
8
20
45
27
8
100
1
4
59
36
9
100
0
2
48
50
10
100
0
2
45
53
11
100
11
24
45
20
12
100
16
53
20
11
13
100
8
50
33
9
14
100
25
57
11
7
15
100
13
42
35
10
16
100
0
7
60
33
17
100
15
21
45
19
18
100
9
53
30
8
19
100
0
13
60
27

تعداد پرسشنامه 100
3-4 اجرای آزمون آماری خی دو ()
سوال 1- مطالعه کتابهای غیر درسی تا چه میزان در موفقیت تحصیلی دانش آموزان موثر است؟

جدول(2-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 1
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
0
4
50
46
1

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
64/17
441
21
25
46
خیلی زیاد
25
625
25
25
50
زیاد
64/17
441
21-
25
4
کم
25
625
25-
25
0
خیلی کم
28/85

0
100
100

32/92 =
32/92= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 > 32/92 جدول > محاسبه شده
ج- تفسیر آزمون 1:
چون محاسبه شده (32/92) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین مطالعه کتابهای غیر درسی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت که مطالعه کتابهای غیر درسی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر است.
سوال 2- مطالعه کتب غیر درسی در فهم دروس تا چه میزان می تواند موثر باشد؟
جدول (3-4)توزیع فراوانی پاسخ سوال 2
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
3
7
52
38
2

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
76/6
169
13
25
38
خیلی زیاد
16/29
729
27
25
52
زیاد
96/12
324
18-
25
7
کم
36/19
484
22-
25
3
خیلی کم
24/68

0
100
100

24/68 =
24/68= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 > 24/68جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 2:
چون محاسبه شده (24/68) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین مطالعه کتب غیر درسی و فهم دروس رابطه معنی داری وجود دارد بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت که مطالعه کتب غیر درسی در فهم دروس موثر است.
سوال 3- مطالعات غیر درسی تا چه میزان در بالا بردن معلومات دانش آموزان موثر است؟
جدول (4-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 3
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
0
1
42
57
3

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
56/43
1089
33
25
58
خیلی زیاد
24/10
256
16
25
41
زیاد
04/23
576
24-
25
1
کم
25
625
25-
25
0
خیلی کم
84/101

0
100
100

84/101=
84/101= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 > 84/101 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 3:
چون محاسبه شده (84/101) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین مطالعات غیر درسی و بالا بردن معلومات دانش آموزان رابطه معنی داری وجود دارد بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت که مطالعات غیر درسی در بالا بردن معلومات دانش آموزان تاثیر دارد.
سوال 4- مطالعات غیر درسی تا چه میزان در خلاقیت و ابتکار دانش آموزان موثر است؟
جدول (5-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 4
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
1
1
52
46
4

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
64/17
441
21
25
46
خیلی زیاد
16/29
729
27
25
52
زیاد
04/23
576
24-
25
1
کم
04/23
576
24-
25
1
خیلی کم
6/93

0
100
100

6/93=
6/93= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 > 6/93جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 4:
چون محاسبه شده 6/93) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین مطالعات غیر درسی و خلاقیت و ابتکار دانش آموزان رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت که مطالعات غیر درسی در خلاقیت و ابتکار دانش آموزان تاثیر دارد.
سوال 5- کتابخانه مدرسه در ایجاد عادت به مطالعه تا چه میزان نقش دارد؟
جدول (6-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 5
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
2
16
45
37
5

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
76/5
144
12
25
37
خیلی زیاد
16
400
20
25
45
زیاد
24/3
81
9-
25
16
کم
16/21
529
23-
25
2
خیلی کم
16/46

0
100
100

16/46=
16/46= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 > 16/46 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 5:
چون محاسبه شده (16/46) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین کتابخانه مدارس و ایجاد عادت به مطالعه رابطه معنی داری وجود دارد.
نابراین با اطمینان 99% می توان گفت که کتابخانه مدارس در ایجاد عادت به مطالعه نقش دارد.
سوال 6- کتابخانه مدرسه تا چه میزان می تواند جوابگوی نیازهای مطالعاتی دانش آموزان باشد؟
جدول (7-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 6
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
14
38
35
13
6
محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
76/5
144
12-

13
خیلی زیاد
4
100
10
25
35
زیاد
76/6
169
13
25
38
کم
84/4
121
11-
25
14
خیلی کم
36/21

0
100
100

36/21=
36/21= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 > 36/21 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 6:
چون محاسبه شده (36/21) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین کتابخانه مدارس و جوابگویی به نیازهای مطالعاتی دانش آموزان رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت که کتابخانه مدارس در جوابگویی به نیازهای مطالعاتی دانش آموزان موثر است.
سوال 7- کتابخانه مدرسه تا چه میزان از محیط فیزیکی مناسب برخوردار می باشد؟
جدول (8-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 7
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
35
45
11
9
7

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
24/10
256
16-
25
9
خیلی زیاد
84/7
196
14-
25
11
زیاد
16
400
20
25
45
کم
4
100
10
25
35
خیلی کم
08/38

0
100
100

08/38=
08/38= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >08/38 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 7:
چون محاسبه شده (08/38) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین کتابخانه مدارس و محیط فیزیکی مناسب آن رابطه معنی داری وجود دارد. بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت که محیط فیزیکی مناسب برای کتابخانه مدارس ضروری است.
سوال 8- کتابخانه مدرسه تا چه میزان در تشویق دانش آموزان به مطالعه اثر دارد؟

جدول (9-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 8
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
8
20
45
27
8
محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
16/0
4
2
25
27
خیلی زیاد
16
400
20
25
45
زیاد
1
25
5-
25
20
کم
56/11
289
17-
25
8
خیلی کم
72/28

0
100
100

72/28=
72/28= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >72/28جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 8:
چون محاسبه شده (72/28) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین کتابخانه مدارس تشویق دانش آموزان به مطالعه رابطه معنی داری است. بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت کتابخانه مدارس در تشویق دانش آموزان به مطالعه موثر است.
سوال 9- تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی تا چه اندازه باعث تمایل آنان به مطالعه می شود؟
جدول (10-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 9
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
1
4
59
36
9

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
84/4
121
11
25
36
خیلی زیاد
24/46
1156
34
25
59
زیاد
64/17
441
21-
25
4
کم
04/23
576
24-
25
1
خیلی کم
76/91

0
100
100

76/91=
76/91= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >76/91جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 9:
چون محاسبه شده (76/91) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی و تمایل آنان به مطالعه رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی در تمایل آنان به مطالعه موثر است.
سوال 10- تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی تا چه اندازه موجب پیشرفت خواندن می شود؟
جدول (11-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 10
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
0
3
48
50
10
محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
25
625
25
25
50
خیلی زیاد
16/21
529
23
25
48
زیاد
16/21
529
23-
25
2
کم
25
625
25-
25
0
خیلی کم
32/93

0
100
100

32/92 =
32/92 = محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >32/92 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 10:
چون محاسبه شده (32/92) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی پیشرفت خواندن رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی در پیشرفت خواندن موثر است.
سوال 11- تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی تا چه اندازه موجب رشد و غنای فرهنگی می شود؟
جدول (12-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 11
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
0
2
45
53
11
محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
36/31
784
28
25
53
خیلی زیاد
16
400
20
25
45
زیاد
16/21
529
23-
25
2
کم
25
625
25-
25
0
خیلی کم
52/93

0
100
100

52/93 =
52/93 = محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >52/93 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 11:
چون محاسبه شده (52/93) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی و رشد و غنای فرهنگی رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت: تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی در رشد و غنای فرهنگی موثر است.
سوال 12- در تشویق دانش آموزان خود به مطالعات غیر درسی تا چه میزان موفق هستید؟
جدول (13-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 12
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
11
24
45
20
12
محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
1
25
5-
25
20
خیلی زیاد
16
400
20
25
45
زیاد
4%
1
1-
25
24
کم
84/7
196
14-
25
11
خیلی کم
24/25

0
100
100

24/25=
24/25 = محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >16/34 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 12:
چون محاسبه شده (24/25) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین تشویق دانش آموزان و مطالعات غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت: تشویق دانش آموزان در مطالعات غیر درسی موثر است.
سوال 13- کتابهای درسی ابتدائی تا چه اندازه ایجاد انگیزه برای مطالعات غیر درسی می کند؟

جدول (14-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 13
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
16
53
20
11
13

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
84/7
196
14-
25
11
خیلی زیاد
1
25
5-
25
20
زیاد
36/31
784
28
25
53
کم
24/3
81
9-
25
16
خیلی کم
44/43

0
100
100

44/43=
44/43 = محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >44/43 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 13:
چون محاسبه شده (44/43) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین کتابهای درسی ابتدائی و ایجاد انگیزه برای مطالعات غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت: کتابهای درسی ابتدائی در ایجاد انگیزه به مطالعات غیر درسی موثر است.
سوال 14- تا چه اندازه پرسشهای درس فارسی دانش آموزان را به مطالعه غیر درسی ترغیب می نماید؟
جدول (15-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 14
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
8
50
32
9
14
محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
24/10
256
16-
25
9
خیلی زیاد
56/2
64
8
25
33
زیاد
25
625
25
25
50
کم
56/11
289
17-
25
8
خیلی کم
36/49

0
100
100

36/49 =
36/49= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 > 36/49جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 14:
چون محاسبه شده (36/49) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین پرسشهای درس علوم و مطالعه غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت: پرسشهای درس علوم در مطالعه غیر درسی موثر است.
سوال 15- تا چه اندازه پرسشهای درس علوم دانش آموزان را به مطالعه غیر درسی ترغیب می نماید؟
جدول (16-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 15
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
25
57
11
7
15

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
96/12
324
18-
25
7
خیلی زیاد
84/7
196
14-
25
11
زیاد
96/40
1024
32
25
57
کم
0
0
0
25
25
خیلی کم
76/61

0
100
100

76/61 =
76/61= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >76/61جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 15:
چون محاسبه شده (76/61) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین پرسشهای درس فارسی و مطالعه غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت: پرسشهای درس فارسی در مطالعه غیر درسی موثر است.
سوال 16- تا چه میزان در ارجاع دانش آموزان به کتابخانه برای یافتن پاسخ سوالاتشان موفق هستید؟
جدول (17-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 16
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
13
42
35
10
16

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
9
225
15-
25
10
خیلی زیاد
4
100
10
25
35
زیاد
56/11
289
17
25
42
کم
76/5
144
12-
25
13
خیلی کم
32/30

0
100
100

32/30 =
32/30= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >32/30 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 16:
چون محاسبه شده (32/30) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین ارجاع دانش آموزان به کتابخانه و یافتن پاسخ سوالاتشان رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت: ارجاع دانش آموزان به کتابخانه در یافتن پاسخ سوالاتشان موثر است.
سوال 17- تا چه میزان دانش آموزان زرنگ به مطالعات غیر درسی علاقمند هستند؟

جدول (18-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 17
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
0
7
60
33
17
محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
56/2
64
8
25
33
خیلی زیاد
49
1225
35
25
60
زیاد
96/12
324
18-
25
7
کم
25
625
25-
25
0
خیلی کم
52/89

0
100
100

52/89 =
52/89= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >52/89 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 17:
چون محاسبه شده (52/89) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین زرنگی دانش آموزان و مطالعات غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت که زرنگی دانش آموزان در مطالعات غیر درسی موثر است.
سوال 18- تا چه میزان دانش آموزان کلاس پس از مطالعه به بحث و گفتگو راجع به مطلب خوانده شده می پردازند؟
جدول (19-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 18
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
15
21
45
19
18
محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
44/1
36
6-
25
19
خیلی زیاد
16
400
20
25
45
زیاد
64/0
16
4-
25
21
کم
4
100
10-
25
15
خیلی کم
08/22

0
100
100

08/22 =
08/22= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >08/22 جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 18:
چون محاسبه شده (08/22) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین مطالعه کتاب و بحث و گفتگو راجع به مطلب خوانده شده رابطه معنی داری وجود دارد.
بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت که مطالعه کتاب در بحث و گفتگو راجع به مطلب خوانده شده موثر است.
سوال 19- تا چه میزان کلاس شما از فرصت مطالعه استفاده مطلوب می کند؟
جدول (20-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 19
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
9
53
30
8
19
محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
56/11
289
17-
25
8
خیلی زیاد
1
25
5
25
30
زیاد
36/31
784
28
25
53
کم
24/10
256
16-
25
19
خیلی کم
16/54

0
100
100

16/54 =
16/54= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >16/54جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 19:
چون محاسبه شده (16/54) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین فرصت کلاس و مطالعه کتاب رابطه معنی داری وجود دارد. بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت فرصت کلاس در مطالعه کتاب موثر است.
سوال 20- تا چه میزان دانش آموزان درسخوان از رفتن به کتابخانه استقبال می کنند؟

جدول (21-4) توزیع فراوانی پاسخ سوال 20
جمع
خیلی کم
کم
زیاد
خیلی زیاد
شماره سوال
100
0
13
60
27
20

محاسبه مجذور خی ( )

فراوانی ها / درجه ها
16/0
4
2-
25
27
خیلی زیاد
49
1225
35
25
60
زیاد
76/5
144
12-
25
13
کم
25
625
25-
25
0
خیلی کم
92/79

0
100
100

92/79 =
92/79= محاسبه شده
34/11 = ] 1% = 3=1-4=df [ = جدول
34/11 >92/79جدول > محاسبه شده

ج- تفسیر آزمون 20:
چون محاسبه شده (92/79) از جدول در سطح (1% = ) بزرگتر است پس می توان گفت: بین دانش آموزان درسخوان و استقبال از کتابخانه رابطه معنی داری وجود دارد. بنابراین با اطمینان 99% می توان گفت دانش آموزان درسخوان از رفتن به کتابخانه استقبال می کنند.

4-4 بررسی وضعیت هر یک از فرضیه های تحقیق
اینک با توجه به جدول (1-3) وضعیت هر یک از فرضیه ها را با در نظر گرفتن ارتباط آنها با سوالات پرسشنامه بررسی می کنیم فرضیه شماره 1: با توجه به نتیجه اجرای آزمون در مورد پاسخهای سوالات (4و3و2و1) که مرتبط با این فرضیه هستند می توان گفت:
– مطالعه کتاب غیر درسی تا حد زیادی در موفقیت تحصیلی دانش آموزان موثر است.
– مطالعه کتب غیر درسی تا حد زیادی در فهم دروس می تواند موثر باشد.
– مطالعات غیر درسی تا حد خیلی زیاد در بالا بردن معلومات دانش آموزان تاثیر دارد.
– مطالعات غیر درسی تا حد زیادی در خلاقیت و ابتکار دانش آموزان تاثیر دارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که فرضیه شماره 1 تحقیق مبنی بر اینکه بین مطالعه کتابهای غیر درسی و موفقیت دانش آموزان دوره ابتدائی رابطه معنی داری وجود دارد با اطمینان 99% رد نمی شود.
فرضیه شماره 2: با توجه به نتیجه اجرای آزمون در مورد پاسخهای سوالات (8و7و6و5) که مرتبط با این فرضیه هستند می توان گفت:
– کتابخانه مدارس تا حد زیاد در ایجاد عادت به مطالعه نقش دارند.
– کتابخانه مدارس در حد کم می تواند جوابگوی نیازهای مطالعاتی دانش آموزان باشد.
– کتابخانه مدارس در حد کم از محیط فیزیکی مناسب برخوردار هستند.
– کتابخانه مدارس تا حد زیاد در تشویق دانش آموزان به مطالعه موثرند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که فرضیه شماره 2 تحقیق مبنی بر اینکه بین کتابخانه مدارس و عادت به مطالعه در دانش آموزان رابطه معنی دار وجود دارد با اطمینان 99% رد نمی شود.
فرضیه شماره 3: با توجه به نتیجه اجرای آزمون در مورد پاسخهای سوالات (12و11و10و9) که مرتبط با این فرضیه هستند می توان گفت:
– تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی تا زیاد باعث تمایل آنان به مطالعه می شود.
– تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی تا حد خیلی زیادی موجب پیشرفت خواندن می شود.
– تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی تا حد خیلی زیادی موجب رشد و غنای فرهنگی می شود.
– آموزگاران تا حد زیاد در تشویق دانش آموزان خود به مطالعات غیر درسی موفق هستند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که فرضیه شماره 3 تحقیق مبنی بر اینکه بین تشویق دانش آموزان و تمایل آنان به مطالعه کتابهای غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد با اطمینان 99% رد نمی شود.
فرضیه شماره 4: با توجه به نتیجه اجرای آزمون در مورد پاسخهای سوالات (16و15و14و13) که مرتبط با این فرضیه هستند می توان گفت:
– کتابهای درسی ابتدائی تا حد کم ایجاد انگیزه برای مطالعات غیر درسی می کند.
– پرسشهای درس فارسی تا حد کم دانش آموزان را به مطالعه غیر درسی ترغیب می نماید.
– پرسشهای درس علوم تا حد کم دانش آموزان را به مطالعه غیر درسی ترغیب می نماید.
– آموزگاران تا حد کم در ارجاع دانش آموزان به کتابخانه برای یافتن پاسخ سوالاتشان موفق هستند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که فرضیه شماره 4 تحقیق مبنی بر اینکه بین پرسشهای بعضی از دروس و ارجاع دانش آموزان به مطالعه غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد با اطمینان 99% رد نمی شود.
فرضیه شماره 5: با توجه به نتیجه اجرای آزمون در مورد پاسخهای سوالات (20و19و18و17) که مرتبط با این فرضیه هستند می توان گفت:
– دانش آموزان زرنگ تا حد زیادی به مطالعات غیر درسی علاقمند هستند.
– دانش آموزان کلاس تا حد زیادی پس از مطالعه به بحث و گفتگو راجع به مطلب خوانده شده می پردازند.
– آموزگاران در کلاس تا حد کم از فرصت مطالعه استفاده مطلوب می کنند.
– دانش آموزان درسخوان تا حد زیادی از رفتن به کتابخانه استقبال می کنند.
– خانواده و رسانه های جمعی نقش مهمی را به عهده دارند.
بنابراین می توان نتیجه گرفت که فرضیه شماره 5 تحقیق مبنی بر اینکه بین دانش آموزان علاقمند به درس و ارجاع آنان به کتابخانه برای مطالعه کتابهای غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد با اطمینان 99% رد نمی شود.

1-5 بحث و نتیجه گیری
با توجه به جداول فصل چهارم و با استفاده از مجذور خی و تجزیه و تحلیل داده ها نتیجه آنکه:
فرضیه 1 در سطح 1% به اثبات رسید یعنی با درجه اطمینان 99% که بین مطالعه کتابهای غیر درسی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدائی رابطه معنی دار وجود دارد مورد تایید قرار گرفت دلیل مهم تایید این فرضیه آن است که معلمین معتقدند که مطالعه کتابهای غیر درسی تا حد زیاد در موفقیت تحصیلی دانش آموزان، فهم دروس و در خلاقیت و ابتکار دانش آموزان موثر است و همچنین مطالعات غیر درسی تا حد خیلی زیادی در بالا بردن معلومات دانش آموزان تاثیر دارد.
فرضیه 2 در سطح 1% به اثبات رسید یعنی با درجه اطمینان 99% این فرضیه که بین کتابخانه مدارس و عادت به مطالعه در دانش آموزان رابطه معنی دار وجود دارد مورد تایید قرار گفت به دلیل آنکه معلمان معتقدند که کتابخانه مدارس تا حد زیاد در ایجاد عادت به مطالعه نقش دارند. نیز کتابخانه مدارس تا حد زیاد در تشویق دانش آموزان به مطالعه موثرند و معلمین عقیده دارند که کتابخانه مدارس در حد کم می تواند جوابگوی نیازهای مطالعاتی دانش آموزان باشد و در حد کم از محیط فیزیکی مناسب برخوردار هستند و این معضلی است که باید مسئولین در رفع آن اقدام نمایند.
فرضیه 3 در سطح 1% به اثبات رسید یعنی با درجه اطمینان 99% این فرضیه که بین تشویق دانش آموزان و تمایل آنان به مطالعه کتابهای غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد مورد تایید قرار گرفت به این دلیل که معلمین معتقدند تشویق دانش آموزان به مطالعات غیر درسی تا حد زیادی باعث تمایل آنان به مطالعه می شود و همچنین تشویق به مطالعات غیر درسی تا حد خیلی زیادی موجب پیشرفت خواندن و موفقیت تحصیلی و غنای فرهنگی می گردد و معلمین معتقدند که تا حد زیاد در تشویق دانش آموزان خود به مطالعات غیر درسی موفق هستند دلیل آن هم همین بس که معلم به عنوان الگوی خوبی است که با عمل به مطالعه و نشان دادن علاقمندی خود به مطالعه می تواند شاگردان را به مطالعات غیر درسی سوق دهد و مشوقی در این امر باشد.
فرضیه 4 در سطح 1% به اثبات رسید یعنی با درجه اطمینان 99% این فرضیه که بین پرسشهای بعضی از دروس و ارجاع دانش آموزان به مطالعه غیر درسی رابطه معنی دار وجود ندار مورد تایید قرار گرفت زیرا معلمین معتقدند کتابهای درسی ابتدائی تا حد کم ایجاد انگیزه برای مطالعات غیر درسی می کند و همچنین پرسشهای دروس علوم و فارسی تا حد کم دانش آموزان را به مطالعه غیر درسی سوق می دهد و این مسئله می تواند مورد عنایت و توجه بیشتر از سوی برنامه ریزان درسی قرار بگیرد تا کوشش نموده ارتباطی بین پرسشهای دروس مختلف و مطالعات غیر درسی فراهم آورند تا بدین وسیله معلمان بتوانند هر چه بهتر و بیشتر دانش آموزان را به مطالعات غیر درسی سوق دهند و دلیل دیگر برای اثبات فرضیه اینکه آموزگاران معتقدند تا حد کم در ارجاع دانش آموزان به کتابخانه برای یافتن سوالاتشان موفق هستند.
فرضیه 5 در سطح 1% به اثبات رسید یعنی با درجه اطمینان 99% این فرضیه که بین دانش آموزان علاقمند به درس و ارجاع آنان به کتابخانه برای مطالعه کتابهای غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد. مورد تایید قرار گرفت زیرا معلمین معتقدند که دانش آموزان زرنگ تا حد زیادی به مطالعات غیر درسی علاقمند هستند و تا حد زیادی پس از مطالعه به بحث و گفتگو راجع به مطلب خوانده شده می پردازند و همچنین دانش آموزان درسخوان تا حد زیادی از رفتن به کتابخانه استقبال می کنند و دیگر آنکه آموزگاران در کلاس تا حد کم از فرصت مطالعه استفاده مطلوب می کنند به این دلیل که معلمان اظهار می دارند که علاوه بر حجم زیاد کتابهای درسی که فرصت مطالعات غیر درسی را تقلیل می دهد معلمان مجبورند همه تلاش خود را صرف تدریس و آموزش دروس نمایند لذا کمتر از فرصت کلاس جهت مطالعات غیر درسی دانش آموزان بهره می گیرند.

2-5 محدودیتهای تحقیق
در هر پژوهش دو نوع محدودیت وجود دارد بدین ترتیب که بعضی در کنترل محقق است و بعضی خارج از کنترل می باشد.
الف) محدودیتهای در اختیار پژوهشگر
1- محدود کردن گروه نمونه به تعداد 100 نفر از دانشجو – معلمان رشته کارشناسی دانشکده تربیت معلم دانشگاه آزاد اسلامی (واحد جنوب)
2- محدودیت زمانی برای اجرای تحقیق که در سال تحصیلی 82-81 انجام شد.
3- محیط جغرافیایی که فقط یک استان از کشور پهناور ایران را دربرمی گیرد.
ب) محدودیتهای خارج از کنترل
1- محدودیت در انتخاب گروه نمونه از نظر سوابق خدمت و رشته تحصیلی
2- محدودیت در صحت و دقت ابزار اندازه گیری.

3-5 پیشنهادهای تحقیق
با توجه به نقش و اهمیتی که مطالعه در رشد فکری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد ضرورت دادن توصیه هایی به دست اندرکاران تعلیم و تربیت که متکی بر یافته های این پژوهش می باشد پیشنهاد می شود.
1- معلمان مدارس علاقه خود را به مطالعه نشان دهند و دانش آموزان را نیز به مطالعه غیر درسی تشویق نمایند.
2- کتابخانه های مدارس را غنی سازند.
3- برنامه ریزان درسی تلاش نموده ارتباطی مستحکم بین کتب درسی و مطالعات غیر درسی فراهم آورند.
4- تشکیل نمایشگاه کتاب در مدارس و فروش آنها به قیمت مناسب به دانش آموزان.
5- قرار دادن زنگ مطالعه در برنامه درسی کلاس و معلم می تواند از زنگ انشاء برای این منظور استفاده کند.
6- کتابهای جدید معرفی و تهیه گردند و نشریات مفید و مجله های مناسب سن دانش آموزان در اختیار آنان قرار گیرد.
7- رغبتها و نیازهای دانش آموزان در مطالعه مورد توجه قرار گیرند.
8- تشویق دانش آموزان به مطالعه غیر درسی از طریق اهدا کتاب به آنان.
9- تشکیل مسابقات کتابخوانی و تهیه روزنامه دیواری و نشریات در مدارس.
10- معلمین روش درست مطالعه کردن را به دانش آموزان آموزش دهند.
11- معلمین دانش آموزان را برای یافتن پاسخ سوالاتشان به کتابخانه ارجاع دهند.
12- وجود کتابدار فعال در مدارس برای هدایت دانش آموزان.

بیان مسئله
علاقه به مطالعه که امری فطری و درونی است کم و بیش دز تمام کودکان با هر موقعیت فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی خانواده وجود دارد و باید آن را در جهت مثبت و متناسب با نیازها و رغبتهای هر فرد هدایت کرد.
نظر به اینکه گرایش و انگیزه به مطالعه در خانواده و از دوران کودکی شکل می گیرد قطعا برای یافتن علت اصلی ابتدا باید سراغ خانواده و سپس به دنبال عوامل دیگر رفت که به نوبه خود دارای اهمیت ویژه ای هستند به همین دلیل به عنوان یک معلم که می تواند در تشویق دانش آموزان به مطالعه موثر باشد تحقیق را در زمینه تاثیر مطالعات غیر درسی در کمک به موفقیت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدائی، موضوع پژوهش قرار داده تا قدم کوچکی در راه تعالی بخشیدن فرهنگ مطالعه در میان آینده سازان کشور برداشته شود.
هدفهای کلی تحقیق:
1- آگاهی از تاثیر مطالعات غیر درسی در موفقیت تحصیلی دانش آموزان.
2- آگاهی از تاثیر کتابخانه مدارس در ایجاد عادت به مطالعه در دانش آموزان و زمینه سازی برای توسعه فرهنگی.
هدفهای جزئی تحقیق :
1- آگاهی از تاثیر تشویق والدین و معلمان در گرایش دانش آموزان به مطالعه.
2- آشنایی با عواملی که در مطالعه دانش آموزان نقش دارد.
3- آگاهی از ضرورت تهیه کتابهای ادبیات کودکان مطابق با سن و فهم و احتیاجات فعلی آنها از سوی متخصصان.
4- مشخص کردن میزان علاقه دانش آموزان نسبت به موضوعات مختلف مورد مطالعه.
5- تحریک قوه خلاقیت و ابتکار دانش آموزان و تقویت و پرورش نیروی تخیل آنان.
6- آگاه نموده والدین دانش آموزان به اهمیت مطالعات غیر درسی در کسب موفقیت های تحصیلی.
7- آگاهی از تاثیر مطالعات غیر درسی در پیشرفت خواندن.
فرضیه های تحقیق :
1- بین مطالعه کتابهای غیر درسی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدائی رابطه معنی دار وجود دارد.
2- بین کتابخانه مدارس و عادت به مطالعه در دانش آموزان رابطه معنی دار وجود دارد.
3- بین تشویق دانش آموزان و تمایل آنان به مطالعه کتابهای غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.
4- بین پرسشهای بعضی از دروس و ارجاع دانش آموزان به مطالعه غیر درسی رابطه معنی داری وجود ندارد.
5- بین دانش آموزان علاقمند به درس و ارجاع آنان به کتابخانه برای مطالعه کتابهای غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد.
روش تحقیق:
روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و از نظر هدف بنیادی است و سپس جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری، ابزار اندازه گیری و شیوه جمع آوری اطلاعات و همچنین روشهای آماری بصورت گزارش توصیفی تهیه شده است.
جامعه آماری
جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانشجو – معلمان رشته کارشناسی دانشکده تربیت معلم دانشگاه آزاد اسلامی (واحد جنوب) که بالغ بر 201 نفرند و در سال 82-81 مشغول به تحصیل می باشند انتخاب گردیده اند.

نمونه و روش نمونه گیری
گروه نمونه شامل 100 نفر از دانشجو – معلمان رشته کارشناسی دانشکده تربیت معلم دانشگاه آزاد اسلامی تهران (واحد جنوب) هستند که از مناطق مختلف آموزش و پرورش می باشند برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است بدین صورت که از بین کلاسهای دانشکده تربیت معلم 5 کلاس برگزیده شد و از هر کلاس 20 معلم جمعا 100 دانشجو – معلم نظرخواهی گردید.
ابزار اندازه گیری
ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه ای است که مرکب از 20 سوال بسته بر اساس فرضیه های تحقیق بصورت مقیاس چهار درجه ای (خیلی زیاد – زیاد – کم – خیلی کم) تهیه و تدوین گردیده است که این پرسشنامه بوسیله دانشجو – معلمان رشته کارشناسی دانشکده تربیت معلم دانشگاه آزاد اسلامی تهران (واحد جنوب) تکمیل گردید.
روش جمع آوری اطلاعات
پرسشنامه های تهیه شده را در اختیار دانشجو – معلمان رشته کارشناسی دانشکده تربیت معلم دانشگاه آزاد اسلامی تهران (واحد جنوب) قرار داده و از آنان خواسته شد گزینه ای را که به نظر آنها صحیح تر است علامت بزنند پس از جمع آوری پرسشنامه ها، داده ها از طریق شمارش فراوانی پاسخهای هر سوال تهیه و آماده گردید.
روشهای آماری تحقیق
در این تحقیق از روشهای آماری زیر استفاده شد
الف) روش آماری توصیفی: برای طبقه بندی و تهیه جداول توزیع فراوانی داده ها.
ب) روش آماری استنباطی: چون اطلاعات تحقیق از نوع بی پارامتری و به صورت داده های ناپیوسته است به همین جهت برای مقایسه و بررسی آنها از روشهای آماری بی بصورت زیر استفاده شد.

نتایج تحقیق
با توجه به فرضیه های تحقیق و داده های بدست آمده و با استفاده از مجذور خی و تجزیه و تحلیل داده ها این نتایج بدست آمد.
1- بین مطالعه کتابهای غیر درسی و موفقیت دانش آموزان دوره ابتدائی رابطه معنی دار وجود دارد و این فرضیه با اطمینان 99% رد نمی شود.
2- بین کتابخانه مدارس و عادت به مطالعه در دانش آموزان رابطه معنی دار وجود دارد و این فرضیه با اطمینان 99% رد نمی شود.
3- بین تشویق دانش آموزان و تمایل آنان به مطالعه کتابهای غیر درسی رابطه معنی دار وجود دارد و این فرضیه نیز با اطمینان 99% رد نمی شود.
4- بین پرسشهای بعضی از دروس و ارجاع دانش آموزان به مطالعه غیر درسی رابطه معنی دار وجود دارد و این فرضیه نیز با اطمینان 99% رد نمی شود.
5- بین دانش آموزان علاقمند به درس و ارجاع آنان به کتابخانه برای مطالعه کتابهای غیر درسی رابطه معنی داری وجود دارد و این فرضیه نیز با اطمینان 99% رد نمی شود.

منابع و مآخذ
1- آیاتی از کتاب آسمانی قرآن کریم "سوره علق آیه 1، سوره قلم آیه 1"
2- اداره کل آموزش ضمن خدمت، روش تدریس فارسی، ابتدائی کد 6004 سال 1367
3- استیگر، ال – راههای تشویق به مطالعه، ترجمه: سپرده، پروانه، نشر دبیرخانه هیات امنای کتابخانه های عمومی کشور تهران 1370
4- آذرین، جانسن، هنر کتاب خواندن – ترجمه اسماعیل اسعدی – تهران انتشارات اقبال
5- بحارالانوار، جلد 2 صفحه 38
6- بنی هاشمیان، فرزانه سادات، تاثیر مطالعات غیر درسی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، "مرکز دارالفنون" سال 1374
7- – پولادی، کمال: کتاب و کتابخانه کودک، کانون پرورش فکری کودک و نوجوانان سال 1374
8- – پولادی، کمال: نکاتی در مورد چگونگی علاقمند کردن بچه ها به کتابخوانی انتشارت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سال 1374
9- ترابی، ابوالفضل: بررسی علاقه به مطالعه و علل عدم جا؟ سال 74-73
10- حسنی، محمد، اثرات و فواید تربیتی ادبیات کودکان و نوجوانان، پیوند صفحه 2 و 3
11- حسینی، فخرالسادات، "بررسی تاثیر مطالعه مواد غیر درسی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان منطقه 1 تهران، مرکز شهید باهنر سال 77-67
12- رشد معلم شماره 2 آبان سال 71-70
13- سالاروند، معصومه، عنوان رساله: "تاثیر مطالعات غیر درسی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تهران" شهدای مکه – سال 75-74
14- سیف، علی اکبر (مترجم)، روشهای مطالعه انتشارات رشد سال 1368
15- سپرده، پروانه (مترجم): کتاب راههای تشویق به مطالعه سال 1370 صفحه 36
16- شفیع آبادی، عبدالله، راهنمایی و مشاوره کودک، صفحه 30
17- عمید، حسین، فرهنگ فارسی عمید
18- محتاج، مهین (مترجم) چگونه کودکان را به مطالعه تشویق کنیم مولف نانسی لاریک انتشارات کانون پرورشی فکری کودکان سال 75
19- مظلومی، رجبعلی، طرحی برای مجله کودک، ضمیمه کتاب تربیت از کودکی تا بلوغ، شماره 18، چاپ دانشگاه اصفهان سال 1357
20- مطلوبی، منصوره، عنوان رساله "بررسی عوامل موثر در کتابخوانی دانش آموزان پایه پنجم ابتدائی زرند ساوه" مرکز دارالفنون سال 74
22- نشریه شماره 68 هسته مشاوره استان یزد، سال 69
23- کتاب و کتابخانه – روابط عمومی و بین المللی شهرداری تهران سال 73

1- آیاتی از قرآن کریم "سوره علق آیه 1"، "سوره قلم آیه 1"
2 – آیاتی از قرآن کریم "سوره علق آیه 1"، "سوره قلم آیه 1"

3 – کتاب و کتابخانه – روابط عمومی و بین المللی شهرداری تهران سال 1373
4 – حسنی، محمد، اثرات و فواید تربیتی ادبیات کودکان و نوجوانان پیوند صفحه 2 و 3
5 – پایان نامه، نعمتی، محمد، مرکز دارالفنون سال 74
6 – بحارالانوار، جلد 2 صفحه 38
7 -پایان نامه، خانم بنی هاشمیان سال 74-1373 صفحه 40
8 – همان منبع صفحه 42
9 – سیف، دکتر علی اکبر (مترجم )، روشهای مطالعه – انتشارات رشد سال 1368
10 – کتاب روش تدریس فارسی، ضمن خدمت اداره کل آموزش و پرورش، کد 6004 سال 67
11 – مظلومی، رجبعلی، طرحی برای مجله کودک، ضمیمه کتاب تربیت از کودکی تا بلوغ، شماره 18، چاپ دانشگاه صنعتی اصفهان، سال 57
12 – پولادی، کمال: کتاب و کتابخانه کودک، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سال 74-73
13 – ترابی، ابوالفضل: بررسی علاقه به مطالعه و علل عدم جا، سال 74-1373
14 – سپرده، پروانه (مترجم): کتاب راههای تشویق به مطالعه ص 36
—————

————————————————————

—————

————————————————————

105

تعداد صفحات : حجم فایل:781 کیلوبایت | فرمت فایل : WORD

بلافاصله بعد از پرداخت لینک دانلود فعال می شود