انواع ماهیچه

بسم الله الرحمن الرحیم

دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر مجلسی

انواع ماهیچه

استاد راهنما :
جناب آقای مهندس ادیب فر

تهیه و تنظیم :
مهدی داورپناه
شماره دانشجویی:
860930664
بهار 1388

انواع ماهیچه
ماهیچه داخل
ماهیچه داخل جهت ایجاد خطوط داخلی و محفظه خالی قطعه ریختگی به کـــــار می رود.
کاربرد :
به خاطر دلایل زیر استفاده از مدل ماهیچه خور به جای مدل ساده منطقیتر است .
– در صورت زیاد بودن تعداد قطعه تولیدی به خاطر پرهزینه بودن کار قالبگیری دستی از مدل ماهیچه دار استفاده می شود .
در قطعاتی که محفظه پیچیده دارند استفاده از مدل ساده متضمن طراحی سطوح جدایش اضافی ، قطعات آزاد و پس قالب است .
– ماهیچه سرخودهایی که با سطوح مقطع کوچک و ارتفاع بلند بوجود می آیند ، به هنگام بلند کردن درجه قالبگیری پاره می شوند . با طراحی قطعه به صورت مدل ماهیچه خور از این مشکل جلوگیری می شود .

( شکل 1)
ماهیچه خارج
ماهیچه خارج باعث ایجاد خطوط خارجی قطعه می شود . در صورت عدم استفاده از ماهیچه خارج می توان قسمتهای برآمدگی قطعه را به صورت قطعه آزاد طراحی کرد . این روش مستلزم کار قالبگیری دستی گران است و به ندرت از آن استفاده می شود ، آن هم در موقعی که تعداد قطعه تولیدی کم است . همچنین می توان به جای ماهیچه خارج از مدل کلافی نیز استفاده کرد .
کاربرد :
در قطعاتی که قسمت خارجی پیچیده دارند ، استفاده از ماهیچه خارج کار قالبگیری را خیلی ساده و راحت می کند . استفاده از ماهیچه خارج باعث می شود که قطعات آزاد ، پس قالب ســـــاده گچـــی و سطــــح جدایش اضافی دیگــــر مورد استفـــاده قرار نگـیرد نشان می دهد که استفاده از ماهیچه خارج چگونه بــاعث تغییر کـــار قالبگیری می شود .

قالب ماهیچه
در قالب ماهیچه ای ، قالب کلا از ماهیچه تشکیل می شود . خطوط و طرحهای داخلی و خارجی قطعه کار به وسیله ماهیچه شکل می گیرد .
نمونه ای از یک قالب ماهیچه ساده . ( قاشقک همزن ) با استفاده از دو جعبه ماهیچه ، دو ماهیچه خارج ساخته شده که با قرار گرفتن در کنار هم یک قالب کامل را تشکیل می دهند . قالبها در تعداد زیاد از این نوع با کنار هم چیدن و محکم شدن آنها بوجود آمده و بطور قائم ریخته گری می شوند . ( شکل شماره 3 )
قطعه کار باید بطور ایستــــاده با راهگـــاه سرریز که به عنوان تغذیه و راهگـــاه عمل می کند ریخته گری شود . قسمت فوق نیز در جعبه ماهیچه طراحی می شود .

( شکل 3 )
ساخت یک قالب ماهیچه پیچیده
شکل زیر ساختمان یک قالب ماهیچه پیچیده را نشان می دهد . ماهیچه های داخل و خارج ، داخل هم و یا روی هم می نشینند . به همین جهت برای درست قرارگرفتن ماهچه ها بر روی هم آنها را شماره گذاری می کنند . وقتی که ماهیچه یک قالب ماهیچه ای احتیاج به یک تکیه گاه دارد باید از یک مدل ماهیچه ای که فقط یک تکیه گاه منفرد دارد استفاده کرد . در مواردی که قطعه ساده باشد مطابق روش مشابه می توان با استفاده از شابلون همان کار قبلی را انجام دارد .
با چیدن ماهیچه ها در کنار هم از ماسه تر برای پر کردن پشت آنها استفاده کرد .

( شکل 4 )
بغل ماهیچه
بغل ماهیچه ، ماهیچه خارج است که در تورفتگیهای مدل ساخته می شود .
کاربرد :
بوجود آمدن فرم منفی بغل ماهیچه در شکل زیر ، در اطراف محل تورفتگیهای بغل یک محوطه خالی بوجود آورده می شود . در این فرم منفی بغل ماهیچه کوبیده می شود و به همراه مدل بیرون کشیده می شود ، قطعه ماهیچه بطور جانبی از مدل بیرون کشیده شده و دوباره در قالب قرار می گیرد .

( شکل 5 )

ماهیچه سقفی
ماهیچه ای را ماهیچه سقفی گویند که سطح مقطع محل نشیمن از سطح مقطع اصلی ماهیچه بزرگتر باشد . بدین جهت این ماهیچه محفظه خالی قالب را می پوشاند . هرگاه پوشش محفظــــه خــالی توســــط ماهیچه آوریزان پیش بینی شود ، این نیز یک ماهیچه سقفی است .
ماهیچه سقفی می تواند بدون درجه بالایی به کار رود . در صورت استفاده از درجه بالای از حرکت ماهیچه سقفی در راستای قائم جلوگیری می شود و قسمت سقفی ماهیچه بین قالب بالایی و پایینی محکم گرفته می شود . بدین ترتیب از بلند شدن ماهیچه در نتیجه نیروی بالابر مذاب جلوگیری خواهد شد . البته با وزنه گذاری نیز از حرکت مــــاهیچه جلوگیری می شود . ماهیچه سقفی می تواند مجهز به سیستمهای راهگایی و تغذیه باشد .

( شکل 6 و 7 )

ماهیچه آویزان
ماهیچه ای را ماهیچه آویزان گویند که روی سطح بالایی قالب نشسته و در محوطه خالی قالب آویزان باشد .
محل نشیمن ماهیچه آویزان روی محوطه خالی قالب است . هرگاه محکم کردن ماهیچه توسط درجه پایینی و بالایی امکان پذیر و یا مطمئن نباشد می توان آن را بر حسب اندازه ماهیچه بوسیله چسباندن ، محکم کردن و پیچ کردن به درجه بالایی محکم کرد .

( شکل 8 و 9 )
ماهیچه نشسته
ماهیچه ای را ماهیچه نشسته گویند که روی سطح قالب پایینی نشسته و در محفظه خالی قالب سر بیرون آورده باشد .
کاربرد :
اکثرا در ماهیچه های بزرگ قرار دادن ماهیچه نشسته در قالب ، ساده تر از نصب ماهیچه آویزان می باشد . غالبا در ماهیچه نشسته روی ماهیچه اصلی ، ماهیچه های دیگر قرار می گیرند .

( شکل 10 )
ماهیچه مجموعه
معمولا ماهیچه مجموعه ، عبارت از نصب و بنای تمام ماهیچه های مربوط به یک قالب که در خارج قالب جمع و کل ماهیچه در قالب گذارده می شود ، است .
کاربرد :
اکثرا از نظر فن قالبگیری ساخت ماهیچه یک تکه پیچیده و بزرگ و غیر ممکن یا دشوار است . با تقسیم ماهیچه کل به ماهیچه های مجزا می توان ماهیچه و جعبه ماهیچه های ساده تری درست کرد . ماهیچه های مجزا اکثرا روی ماهیچه اصلی یا ماهیچه نشیمن جهت ساخت ماهیچه کل نصب می شود . برای اینکه ماهیچه های مجزا با تلرانس دقیقی روی هم قرار گیرند از تجهیزات نصب و چسب استفاده می شود. بسته به تکنیک قالب گیری می توان ماهیچه مجموعه را گاهی در خود قالب مونتاژ کرد .

( شکل 11و 12 )
ماهیچه رابط
با تجزیه ماهیچه کل به سه ماهیچه مجزا می توان از هر دو تورفتگی جلوگیری کرد . بدین ترتیب هر دو ماهیچه بزرگ را می توان در یک جعبه ماهیچه با ماشین ساخت ماهیچه ، با روش پرتابی درست کرد . ماهیچه های مجزا را باید جهت جلوگیری از جابهجایی پیچشی به وسیله مانعی مطمئن کرد . به عنوان ماهیچه مجموعه ، هر سه ماهیچه روی هم نصب می شوند .
مثال : ماهیچه کل در این نمونه به سه ماهیچه جزء تقسیم می شود و بدین وسیله قسمتهای استوانه ای بهتر کوبیده و پر می شوند .
( مجموعه شکلهای 13 )

ماهیچه مشترک
با روش ماهیچه مشترک برای چند قطعه ریختگی یکسان ، زمان ساخت ماهیچه کم است . و از درجه های قالبگیری تا حد امکان استفاده می شود . استفاده از تکیه گاه مشترک ، لقی تکیه گاه ماهیچه را هم کمتر می کند . مزیت دیگر این ماهیچه ها در شکل زیر نشان داده می شود . عیب ماهیچه های ساده که یک تکیه گاه دارد این است که در اثر وزن آن گشتاور چرخشی ایجاد می شود . در مورد ماهیچه های مشترک گشتاور چرخشی حاصل از وزن و نیروی بالابر مذاب متقابلند و اثر همدیگر را خنثی می کنند .
( شکل 14 )
ماهیچه برشی
ماهیچه برشی دو قطعه ریختگی را که به طور متقابل در قالب قرار می گیرند از هم جدا می کنند .
کاربرد در مدلهای کامل : در مدلهای یک تکه معمول است که فقط از یک درجه قالب استفاده می شود . درجه دومی فقط وظیفه پوشش درجه اولی را دارد . جهت استفاده بهتر از درجه ها ، مدل در هر دو درجه قالبگیری می شود . محفظه خالی قالبها که رو به روی هم قرار می گیرند باید به وسیله یک ماهیچه برشی از هم جدا شوند . ضمنا این نوع ماهیچه یک ماهیچه داخلی برای هر دو درجه به شمار می رود . این روش قالبگیری برای یک کارگاه مجهز به سیستمهای خودکار که از مدلهای صفحه ای دوطرفه استفاده می کنند ، مفید است .
کاربرد ماهیچه برشی در قالبگیری شابلونی با دو محور
ساخت قطعات گرد دو تکه با روش شابلونی توسط دو محور انجام می گیرد . روشی که بتوان دو نصفه را قبلا در قالب از هم جدا کرد ، استفاده از ماهیچه برشی است . شکل زیر نشان می دهد که فاصله دو محور از همدیگر 100میلیمتر و پهنای ماهیچه جداکننده نیز 55 میلیمتر است .
( شکل 15 )

ماهیچه جداساز
این ماهیچه که در قطعه ریختگی به کار می رود ، در نقاط مختلف قطعه ضعف بوجود می آورد که بعدا بتوان از همین محل قطعه را به دو قسمت مساوی برید .
کــــــاربرد :
بوسیله مونتاژ خاصی که بعضی از قطعات گرد ریختگی دارند باید دو تکه ساخته شوند تا در موقع تعمیرات بتوان آن را سریع پیــــاده یا سوار کرد . این قطـعه را در موقع ریخته گری چنان به وسیله ماهیچه جدا ساز تولید می کنند که امر بریدن و سپس اتصال موقت آن به آسانی و نیز با دقت کافی صورت گیرد .

( شکل 16 )

قسمت فرعی ماهیچه چکمه ای
یک قسمت از ماهیچه چکمه ای است که جهت نشستن قسمت اصلی ماهیچه ای دیگر ه کار می رود .
کــــاربرد :
وقتی قرار است ماهیچه چکمه ای برای تولید قطعه ای به کار رود ، غالبا بهتر است که ماهیچه های چکمه ای پیچیده را مطابق شکلهای زیر به دو قسمت ماهیچه اصلی و ماهیچه فرعی تقسیم کرد . ماهیچه فرعی از ماهیچه اصلی تا سطح جدایش ادامه پیدا می کند . این روش در مورد تعداد قطعات تولیدی کم اقتصادی است .

( شکل 17 )

ماهیچه کشویی
به خاطر دلایل مونتاژ ، ماهیچه کشویی طول کمتری از طول ریشه ماهیچه واقعی خود دارد . مراحل جایگذاری عکس مرحله بلند کردن مدل با قطعه آزاد است . نحوه حرکت این ماهیچه به هنگام جایگذاری جهت دیگری را به خود می گیرد .
کــــاربرد :
در مورد قطعه آزادی که احتیاج به تکیه گاه دارد به کار می رود .( شکلهای زیر )

( شکل 18 )

ماهیچه در سیستم راهگایی ( ماهیچه شلاکه گیر )
کــــاربرد :
در سیستم راهگایی قالب توسط گرما و جریان مذاب تحت تنش قرار می گیرد ، بدین جهت سیستم راهگایی اکثرا از شاموت ساخته می شود . قسمتی از سیستم راهگاهی که از شاموت درست می شود مانند فیلتر راهگاه ، به عنوان ماهیچه مشخص می شود .

ماهیچه صافی
در بالا یا پایین راهباره قرار داده می شود . علی رغم اینکه از ورود شلاکه و سرباره جلوگیری می کند ولی باعث ایجاد جریان گردابی و آشفتگی جریان مذاب نیز می شود .
ماهیچه ضربه گیر
در محل انتقال راهبار به کـــــانال سطح قالب به راحتی توسط جریـــان مذاب شسته می شود . به همین جهت در این محل ماهیچه ضربه گیر قرار داده می شود .

( شکل 19 )

ماهیچه دائم
چنانچه در شکل زیر نشان داده شده است ، برای محفظه خالی با فرم ساده و شیب زیاد می توان ماهیچه دائم جهت استفاده مجدد به کاربرد . ماهیچه دائم اکثرا از چدن خاکستری یا فولاد ساخته شده و پوششی نیز بدان داده می شود . به خاطر تغییرات دمایی شدید ماهیچه ، پوشش ماهیچه را می توان ضخیمتر انتخاب کرد . معمولا در قالبگیری ماسه تر ماهیچه موقت به کار می رود .
تقسیم بندی بر اساس ساخت ماهیچه :
– ماهیچه رزین فنوئل
– ماهیچه رزین فوران
– ماهیچه با ماسه سیمانی
– ماهیچه روغنی
– ماهیچه با ماسه تر
– ماهیچه پوسته ای
– ماهیچه با جعبه گرم
– ماهیچه با آب شیشه
– ماهیچه با جعبه سرد
تقسیم بندی بر اساس شکل و نحوه قرار گیری در قالب :
* ماهیچه های داخلی
– ماهیچه آویزان
– ماهیچه نشسته
– ماهیچه مشترک
– ماهیچه مجموعه
– ماهیچه برشی
– ماهیچه کشویی
– ماهیچه سقفی
* ماهیچه های خارجی
– بغل ماهیچه