آنفلوآنزای خوکی


مقدمه
آنفلوآنزای خوکی بیماری تنفسی خوک ها است که از ویروس آنفلوانزا نوع "A" نشات می گیرد.[۱] ویروس آنفلوآنزای خوکی (SIV) به بیماری آنفلوآنزایی اشاره دارد که توسط اورتومیکوویروس هایی[۲] ایجاد می شود که در میان خوک ها بوم گیر[۳] هستند.
آنفلوآنزای خوکی یک بیماری ویروسی است که معمولا خوک را مبتلا می کند اما هرساله مواردی از ابتلای انسان به این بیماری، به ویژه از راه تماس با این حیوان، گزارش می شود.[۴]
این بیماری در انسان از طریق تماس با فرد مبتلا نیز سرایت می کند و نشانه های معمول آن تب، سرگیجه، خشکی مفصل ها، حالت تهوع و در موارد پیشرفته، بیهوشی و مرگ است.[۵]
موارد انسانی آنفلوآنزای خوکی بیشتر در افرادی رخ می دهد که در فاصله نه چندان دوری در نزدیکی خوک ها به سر می برند اما امکان دارد ویروس از انسان به انسان دیگری منتقل شود.[۶]

ویروس آنفلوآنزای A مشاهده شده با میکروسکوپ الکترونی عبوری.
بیماری آنفلوانزای خوکی از نوع اچ۱ان۱ است که قبلاً هم وجود داشته و شناخته شده است و همه گیری جهانی آنفلوانزا در سال های ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ نیز به علت شیوع همین نوع آنفلوانزا بوده است.[۷] با این وجود بررسی های اخیر نشان می دهد که تغییراتی در ساختار این ویروس در آنفلوانزای خوکی به وجود آمده است. به همین علت از ۵ آوریل ۲۰۰۹ موارد مرگ و میر ناشی از این بیماری در مکزیک و آمریکا روی داد.[۸]
نوع جدید آنفلوآنزا که در سال ۲۰۰۹ در مکزیک و آمریکا کشف شد ترکیبی از ویروس های آنفلوآنزای خوکی، انسانی و حاد پرندگان است.[۹]
پیش از شیوع آنفلوآنزای خوکی در مکزیک در سال ۲۰۰۹، مواردی از ابتلای گسترده دامی و انسانی به این بیماری در آمریکا در سال ۱۹۷۶ و در فیلیپین در سال ۲۰۰۷ گزارش شده بود.[۱۰]
علائم آنفلوآنزای خوکی در میان انسان ها به آنفلوانزای انسانی یعنی تب، سرفه، گلودرد، سردرد، احساس سرما و خستگی شباهت دارد. برخی از افراد نیز پس از مبتلا شدن به این بیماری دچار اسهال و استفراغ می شوند.[۱۱]
بر اساس اعلام اداره سلامت ایالات متحده (CDC)، دو داروی تامیفلو[۱۲] و رلنزا[۱۳] که داروهای رایج برای مقابله با آنفلوآنزا هستند، برای مقابله با تمام گونه های کنونی آنفلوآنزای خوکی نیز موثرند.[۱۴]

شیوع آنفلوآنزای خوکی ۲۰۰۹
آنفلوانزای خوکی در مناطق مختلف جهان در حال پیشروی است. سازمان های بین المللی بهداشت با اعلام مرحله ۵ وضعیت هشدار اعلام کردند که شیوع جهانی آنفلوانزای خوکی امری حتمی خواهد بود. این اولین بار بود که سازمان بهداشت جهانی وضعیت هشدار خود را به مرحله ۵ ارتقا می داد که یک مرحله مانده تا وضعیت قرمز است و نشان دهنده اینکه اپیدمی جهانی این بیماری حتمی است. [۱۵] [۱۶]
ویروس
ویروس عامل آنفلوانزای خوکی ویروس "H۱N۱" است.[۱۷]
ویروس جدید همه گیرشده در سال ۲۰۰۹ میلادی، یکی از انواع H۱N۱ است. N و H مخفف واژه های "نورامینیداز"[۱۸] و "هماگلوتینین"[۱۹] و نام دو قشاء سلولی ویروس هستند. در مجموع ۱۶ گونه از "هماگلوتینین" و ۹ زیرمجموعه از "نورامینیداز" وجود دارند که می توانند ترکیب های مختلفی با هم تشکیل دهند. گونه های "A H۱N۱" ویروس آنفلوانزا برای نخستین بار در سال ۱۹۳۰ میلادی قرنطینه شدند.[۲۰]
علائم
علائم انفلوانزای خوکی در میان انسان ها به آنفلوانزای انسانی شباهت دارد. این علائم شامل تب، سرفه، گلودرد، سردرد، احساس سرما و خستگی می باشد.[۲۱]
برخی از افراد نیز پس از مبتلا شدن به این بیماری دچار اسهال و استفراغ می شوند. به علت این شباهت ها پزشکان قادر به تشخیص قطعی آنفلوانزای خوکی نیستند، و تشخیص قطعی آن فقط با انجام تست لابراتواری ممکن است.
۴ علامت اصلی تب بالای ۳۸ درجه، سردرد، گلودرد و سینه درد و سرفه از علائم اصلی این بیماری هستند که اگر کسی ۲ تا ۳ علامت ذکر شده را داشته باشد مشکوک به بیماری آنفلوانزای نوع A است. اسهال، استفراغ، تهوع، کوفتگی عضلات، عطسه و آبریزش بینی از علائم فردی این بیماری است که چنانچه با ۲ تا ۳ علامت اصلی همراه باشد فرد مشکوک به این بیماری است.[۲۲]
پیشگیری
آنفلوآنزای خوکی از راه سرفه، عطسه و تماس با اشیای آلوده به ویروس و تماس دهان و بینی یا چشم خود منتقل می شود. ویروس از راه فرآورده های خوراکی و خوردن گوشت خوک منتقل نمی شود. آنفلوآنزای خوکی بیشترین سرایت پذیری را در ۵ روز اول بیماری دارد که در بچگی این دوره انتقال تا ۱۰ روز هم می تواند طول بکشد. تشخیص بیماری با نمونه گیری در این ۵ روز میسر است.
پیشگیری از ابتلا
"پیشگیری از ابتلا" با رعایت دستورات پیشگیری از آنفلوآنزا میسر است. این موارد عبارتند از:
* دستان خود را به طور مرتب با آب و صابون و یا محلولهای ضدعفونی حاوی الکل بشویید، مخصوصا زمانی که عطسه یا سرفه می کنید و یا وقتی که از بیرون به خانه باز می گردید.
* ضدعفونی سطوح داخلی خانه با محلولهای حاوی کلر در کاهش احتمال انتقال بیماری موثر است.
* از تماس نزدیک با خوک ها و یا انسان هایی که آلوده هستند بپرهیزید.
* از دست زدن به اشیا و سطوحی که ممکن است آلوده باشند، مخصوصاً در اماکن عمومی بپرهیزید (مانند میز های کافی شاپ ها و رستوران ها، دستگیره درب وسائل حمل و نقل عمومی، نرده ها و …).
* از دست زدن به دهان، بینی و چشمان خود بپرهیزید.
* در صورتی که خود مشکوک به ابتلا به آنفلوآنزا هستید، حتما هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی خود را بگیرید. اگر دستمال به همراه ندارید، هنگام عطسه یا سرفه قسمت داخلی آرنج خود را در برابر دهان و بینی بگیرید تا دستانتان آلوده نشوند. [۲۳]
* هر فردی که دچار علایم شبه آنفلوآنزا شامل تب ناگهانی، سرفه و دردهای عضلانی شد باید از رفتن به سرکار و استفاده از وسایل حمل ونقل عمومی پرهیز کرده و سریعا به پزشک مراجعه کند.
پیشگیری از عفونت
برای "پیشگیری از عفونت" با ویروس آنفلوانزای A هر یک از داروهای اوسلتامیویر یا زانامیویر توصیه شده است. دوره درمان پروفیلاکسی دارویی تا ۱۰ روز پس از یک تماس مشخص با مورد قطعی دورهٔ آنفلوانزای خوکی توصیه می شود.

افراد پرخطر در معرض این بیماری و حتی در معرض مرگ
افراد بالای ۶۵ سال، بچه های زیر ۵ سال، خانم های حامله به علت اینکه در ۳ ماهه دوم و سوم حاملگی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، افراد دچار نقص سیستم ایمنی و افراد مبتلا به بیماری های مزمن مانند آسم، دیابت و بیماری های قلبی و عروقی از جملهٔ این افراد هستند که چنانچه با علائم اصلی و فردی همراه باشند باید سریعاً به پزشک مراجعه کنند.
درمان
در بسیاری از موارد این آنفلوانزا هم مانند سایر انواع آنفلوانزا ممکن است بهبود خودبخود داشته باشد. با وجود این استفاده از داروهای ضدویروس هم شدت بیماری را کم می کند و هم از بروز عوارض بعدی بیماری جلوگیری می کند.
چهار داروی آنتی ویروس آمانتدین، ریمانتدین و اوسلتامیویر (Tamiflu) و زانامیویر (Relenza) برای درمان آنفلونزای خوکی در آمریکا دارای مجوز می باشند. در مورد آنفلونزای خوکی که درسال ۲۰۰۹ در مکزیک شیوع پیداکرد، دونوع اوسلتامیویر (oseltamivir) و زانامیویر (zanamivir) توسط "مرکز درمان و پیشگیری از بیماری ها" در آمریکا توصیه شده است، چرا که ویروس جدید در مقابل آمانتادین و ریمانتادین مقاوم گزارش شده است.[۲۴]

در این مقاله قصد داریم به معرفی آنفولانزای خوکی،راههای انتقال و پیشگیری از این بیماری مهلک بپردازیم.

آنفولانزای خوکی با نام های Swine flu،Hog flu و pig flu شناخته می شود.گزارشاتی از سابقه ابتلا انسان به آنفولانزای خوکی در سالهای 1918، 1976 و غیره نیز وجود دارد.خوک ممکن است به ویروس آنفولانزای انسانی و سایر حیوانات و حتی پرندگان مبتلا شود و در بدن آن شیفت آنتی ژنیک و یا دگرگونی ژنتیک در جهت ایجاد ویروس جدید رخ دهد.ویروس آنفولانزای خوکی سال 2009 با زیرگروه H1N1 نوع A آنفولانزا شناخته شده است.
طریقه انتقال ویروس:
انتقال در حیوان:
طریقه انتقال بین خوکها از طریق راه های هوایی شامل دستگاه تنفسی ( مانند تماس دهان،بینی و…) صورت می گیرد.
انتقال از حیوان به انسان:
افرادی که در معرض تماس با پرندگان و حیواناتی از قبیل خوک می باشند خصوصاً افرادی که در مراکز نگهداری این حیوانات کار می کنند،در معرض خطر بالای انواع ویروس آنفولانزای اندمیک در این نوع حیوانات می باشند.بنابراین این جمعیت از انسان ها به عنوان میزبان این ویروس می توانند در نظر گرفته شوند.سایر افراد در معرض خطر شامل دامپزشکان و کارگران در مراکز تهیه گوشت می باشند.هرچند خطر ابتلا برای این دو گروه کمتر از افرادی که در مزارع پرورش خوک و پرندگان کار می کنند،می باشد.

* نکته:
ویروس H1N12009 از خوک جدا نشده است و از آن به انسان منتقل نمی شود بلکه از طریق انسان به انسان شیوع می یابد.
* علایم و نشانه ها:
علایم در انسان:
مطابق با مرکز کنترل و پیشگیری بیماریها (CDC) علایم آنفولانزای خوکی سال 2009 با ویروس H1N1، در کل شباهت با علایم سایر سویه های آنفولانزا و شبه آنفولانزا دارد.علایم شامل تب،سرفه، گلو درد،بدن درد،سردرد،خستگی و لرز می باشد.درصد زیادی از مبتلایان به این نوع ویروس جدید علایم اسهال و تهوع را نیز داشته اند.با توجه به اینکه علایم ذکر شده تنها منحصر به آنفولانزای خوکی نمی باشد،گرفتن شرح حال کامل از بیمار ضروری می باشد.همچنین تشخیص قطعی این نوع از آنفولانزا نیاز به تست های آزمایشگاهی مربوط به نمونه های تنفسی از قبیل نمونه های تهیه شده از بینی و گلو دارد.علایم بیماری در خوک شامل تب،عطسه،سرفه،مشکلات در تنفس و کاهش اشتها می باشد و در تعدادی از موارد منجر به سقط جنین در حیوان نیز شده است. مرگ و میر ناشی از آنفولانزای خوکی در خوک پایین و حدود 1-4% می باشد.این ویروس سبب کاهش وزن و رشد حیوان و بنابراین ضرر اقتصادی به دامدار می شود .
پیشگیری:
شامل سه مرحله می باشد:پیشگیری در حیوان،انتقال از حیوان به انسان و انسان به انسان.

پیشگیری در خوک:
شامل واکسیناسیون در دامداری ها،قرنطینه کردن حیوانات و ضد عفونی کردن دامداری ها و غیره میباشد.
پیشگیری از انتقال به انسان:
استفاده از ماسک صورت به دامپزشکان و دامداران هنگام برخورد با حیوان توصیه می شود.
نکته:نپوشیدن دستکش و کشیدن سیگار هنگام برخورد با حیوان از جمله ریسک فاکتورها محسوب می شوند.
پیشگیری از انتقال انسان به انسان:
راه های انتقال در بین انسانها شامل عطسه کردن،سرفه کردن،تماس با اشیا آلوده به ویروس می باشد.
* شستن متناوب دست ها با آب و صابون،ژل ها ،فوم ها و شستشودهنده ها با پایه های الکلی،خصوصاً بعد از حضور در مراکز عمومی و ضد عفونی کردن سطوح می تواند سبب کاهش انتقال شود.متخصصین معتقد اند شستشوی دست ها در پیشگیری از عفونتهای ویروسی (شامل آنفولانزای معمولی و خوکی) به خوبی موثر می باشد.حتی قطره های بسیار ریز از ترشحات بینی و حلق ممکن است سبب آلودگی میز کار،تلفن و یا سایر سطوح و بدین ترتیب انتقال از انگشت به دهان،بینی و یا چشم شود.
* هر شخص با علایم شبه آنفولانزا شامل تب ناگهانی،سرفه و یا دردهای عضلانی بهتر است از محیط های کار و مراکز عمومی دور بماند و با پزشک تماس بگیرد.

* فاصله گرفتن از اجتماعات عمومی در محیط هایی که احتمال می رود ویروس در آنجا شایع باشد نیز توصیه می شود.این اقدام با توجه به درصد و میزان شیوع این بیماری در شهر و کشور مربوطه می باشد.

* واکسن آنفولانزا نیز می تواند در پیشگیری این بیماری موثر باشد،هرچند واکسن های آنفولانزای کنونی،علیه ویروسH1N12009 ایمنی حاصل نمی کنند.البته تهیه واکسن جدید از این نوع ویروس به زودی امکان پذیر خواهد بود.

نکته: بیماری آنفولانزای خوکی از طریق خوردن گوشت خوک به انسان منتقل نمیشود.
ویروس این بیماری در دمای پخت بالای 70 درجه سانتی گراد از بین می رود و شدت بیماری در انسان به حدت ویروس،وجود سابقه ایمنی در افراد،واکسیناسیون یا سابقه ابتلا به آنفولانزای فصلی و شرایط سلامتی میزبان بستگی دارد.
درمان:
ویروس آنفولانزای خوکی به ندرت در خوکها کشنده می باشد.بنابراین درمان در آنها به صورت درمان علامتی – حمایتی می باشد.استفاده از آنتی بیوتیک ها هر چند تاثیری علیه این ویروس ندارد ولی به پیش گیری از پنومونی باکتریایی و سایر عفونت های ثانویه کمک می کند. داروهای آنتی وایرال در انسان مبتلا به تخفیف بیماری و بهبود سریع تر آن کمک می کند.درمان بهتر است طی دو روز از شروع علایم انجام شود.در کنار داروهای ضد ویروس،درمان علامتی- حمایتی در منزل و یا در بیمارستان شامل جایگزین کردن مایعات از دست رفته و کنترل تب، انجام می شود.
مرکز کنترل و پیش گیری بیماریها در آمریکا، داروی Oseltamivir(Tamiflu) و Zanamivir(Relenza) را برای درمان و یا پیش گیری علیه این ویروس توصیه می کند.البته گروه کثیری از افرادی که از این بیماری بهبودی کامل یافته اند نیازی به داروهای ضد ویروس نداشته اند.
ویروس آنفولانزای خوکی 2009 ،مقاوم به آمانتادین و یا ریمانتادین گزارش داده شده است.
به طور کلی میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری کمتر از یک درصد بوده و در افرادی که بیماری زمینه ای مانند ناراحتی قلبی،کلیوی و مزمن ریوی داشته اند،مرگ و میر شایع تر است.همان طور که قبلا نیز ذکر شد درمان های حمایتی مانند کنترل آب و الکترولیت ها کمک به بهبود بیماری می کند.
یکی از موثرترین روشهای پیشگیری از بیماری انفولانزا همان واکسن می باشد که توصیه می گردد قبل از شروع فصل شیوع انفولانزا یعنی در ماههای شهریور و مهر تزریق گردد.
در صورتیکه علائمی از شروع بیماری در خود می بینید(خستگی مفرط، حالت تهوع و احتقان(پرخونی) و دردهای عضلانی) حتماً استراحت نمایید و مایعات زیادی بنوشید (حداقل یک لیتر در روز) زیرا آبرسانی کافی و تغذیه مناسب در کاهش علائم بیماری بسیار موثرند.
قابل ذکر است که یک روز بیش از شروع علائم تا 5 روز بعد از آن بیمار بسیار آلوده کننده است لذا توصیه می گردد از رفتن به مدرسه یا محل کار خودداری کنید ، و اگر از وسائل نقلیه عمومی مثل اتوبوس یا قطار استفاده می کنید باید از ماسک استفاده و مانع پخش شدن قطرات عطسه و سرفه در هوا شوید و نیز دستان خود را چندین بار در روز ضدعفونی نمایید.
مترجم:دکتر سمیرا سرخوش منبع:www.Healthdaynews.com

1